Nokiyo Kendo Norito

1, 2. En ote mane mapek ma nyaka ne Elija chopi, to ere kaka Elija gi Ahab ne gin joma kitgi opogore?

ELIJA ne gombo bedo kar kende mondo owuo gi Wuon mare me polo. Kata kamano, ji mang’eny ma ne olwore ne dwaro moro wang’e nikech ne gineno ka oluongo mach koa e polo. Kane pok Elija oidho Got Karmel mondo owuo gi Jehova Nyasaye e lamo ka en kar kende, migawo matek ne rite. Nyaka ne owuo gi Ruoth Ahab.

² Ahab gi Elija ne gin ji ariyo mopogore ahinya. Ahab ma ne rwako lep ruoth ma nengogi tek, ne ong’anjo ne Nyasaye kendo ne en jaguondo miwuondo mayot. To komachielo, Elija ne rwako lep janabi molos gi piende. Ne en jachir, ne en ng’at matir, kendo ne en gi yie. Gima ne otimore e odiechiengno ne onyiso maler kaka ji ariyogo ne opogore ahinya.

3, 4. (a) Ang’o momiyo Ahab kod jolam Baal ne oyudo wichkuot e odiechieng’ makendeni? (b) Wabiro wuoyo e wi penjo mage?

³ Ahab gi jolam Baal noyudo wichkuot maduong’ e odiechiengno. Din ma miriambo ma Ahab gi chiege Jezebel ne jiwo e dhoudi apar mag Jo-Israel, noyudo wichkuot mapok odwar onwang’. Jo-Israel noneno maler ni Baal ma ne Ahab gi Jezebel dwaro ni gilam, ne en nyasaye manono. Baal ne ok nyal kata mana moko mach kata obedo ni jonabine ne osaye kendo ne omielne ka ging’olo dendgi ma chwer remo. Baal ne ok nyal reso jonabine 450. Kata kamano, nyasaye manonono ne orem e yo moro machielo ma ne dhi nenore ayanga. Kuom higni mokalo adek, jonabi mag Baal ne saye mondo okel koth, to mano ne otame. Matin nono, Jehova ne dhi tieko orono konyiso ni en e Nyasaye madier.—1 Ruo. 16:30–17:1; 18:1-40.

⁴ To Jehova ne dhi timo kamano karang’o? Elija ne dhi timo ang’o sama orito mondo Jehova okaw okang’? Kendo ang’o mwanyalo puonjore kuom Elija, jal ma ne nigi yie? We wane ane.—Som 1 Ruodhi 18:41-46.

Ne Odhi Nyime Lemo

5. Elija nonyiso Ahab ni otim ang’o, to be Ahab ne opuonjore gimoro amora kuom gik ma ne otimore e odiechieng’no?

⁵ Elija ne odhi ir Ahab monyise niya: Dhi “ichiem kendo imodhi; nikech nitie dwond koth maduong’.” Be ruoth marachni nopuonjore gimoro amora kuom gik ma ne otimore e odiechiengno? Onge kama inyisowae ni Ahab ne oloko chunye, kata ni ne okwayo janabino mondo okonye loso winjruokne gi Nyasaye mondo owene richone. Ahab nodhi mana ‘chiemo kendo metho.’ (1 Ruo. 18:41, 42) To nade Elija?

6, 7. Elija nokwayo ni Nyasaye otim ang’o, to ang’o momiyo nokwayo kamano?

⁶ “Elija noidho e wi god Karmel; nokulore piny, moketo wang’e e kind chongene.” Ahab ne odhi chiemo, Elija to nodhi wuoyo gi Wuon mare me polo e lamo. Nee bolruok mar Elija—ne ogo chonge piny mokulore, kendo pat wang’e ne chiegni mulo lowo. Ang’o ma ne Elija timo? Ok tek ng’eyo. Muma nyisowa e bug Jakobo 5:18 ni Elija nokwayo Nyasaye mondo otiek oro. Nyaka bed ni mano e gima nokwayo sama ne olemo e god Karmel.

⁷ Motelo ne mano, Jehova nowacho niya: “Anaor koth kuom piny.” (1 Ruo. 18:1) Omiyo, Elija ne kwayo ni dwaro mar Jehova otimre mana kaka higni alufu achiel bang’e Yesu be nopuonjo jolupne mondo okwa ni dwaro mar Nyasaye otimre.—Math. 6:9, 10.

8. Ranyisi mar Elija puonjowa ang’o e wi lamo?

⁸ Ranyisi mar Elija puonjowa gik mang’eny e wi lamo. Gima ne duong’ ne Elija en ni dwaro mar Nyasaye otimre. Sama walemo, ber ng’eyo ni: ‘Kwakwayo gimoro kaka dwaro mar Nyasaye obet, to owinjowa.’ (1 Joh. 5:14) Mano nyiso ni mondo walem kaluwore gi dwaro mar Nyasaye, nyaka wakwong wang’e dwache; to mano dwaro ni wapuonjre Muma pile pile. Kuom adier, Elija bende ne gombo ni orono orum nimar joge ne chandore ahinya. Nyaka bed ni ne oduoko ne Jehova erokamano maduong’ nikech hono ma noneno e odiechieng’no. Wan be wadwaro ni lamowa onyis ni waduoko erokamano gadier kendo ni wadewo jomoko.—Som 2 Jo Korintho 1:11; Jo Filipi 4:6.

Ne Orito ka En Gadier

9. Elija nonyiso jatichne ni odhi otim ang’o, to wabiro nono kido mage ariyo?

⁹ Elija ne ni gadier ni Jehova ne dhi tieko orono. Kata kamano, ne ok ong’eyo ni ne odhi timo kamano karang’o. Ang’o ma ne janabino timo seche ma ne orito? Ne ane kaka Muma wacho: “Nowacho ni jatichne, Idhi koro, ing’i yo nam. Noidho, mong’iyo, mi nowacho, Onge gimoro. Kendo nowacho, Dhi kendo nyaka dibiriyo.” (1 Ruo. 18:43) Wapuonjore weche ariyo kuom ranyisi mar Elija. Mokwongo, janabino ne nigi yie motegno ni Jehova ne dhi kawo okang’. Mar ariyo, ne odhi nyime rito kokiyo wachno.

10, 11. (a) Elija nonyiso nade ni en gadier gi singo mag Jehova? (b) Ang’o momiyo wan be wanyalo bedo gadier ma kamano?

¹⁰ Nikech Elija ne ni gadier kuom singo mag Jehova, nokiyo mondo one gik ma ne nyiso ni Jehova ne chiegni kelo koth. Ne ooro jatichne kama oting’ore malo mondo ong’i kabe nitie boche manyiso ni koth nyalo chue. Jatichne noduokone wach ni: “Onge gimoro.” Polo ne ler kendo ne onge boche. Gima kawowa gi wuoro en ni noyudo Elija osewacho ne Ruoth Ahab ni “nitie dwond koth maduong’.” Nonyalo nyiso ruoth gima kamano nade ka koni to polo ler maonge gimoro amora manyiso ni koth ne dhi chue?

¹¹ Elija nong’eyo gima Jehova nosesingo. Kaka janabi mar Jehova kendo ng’ama wuoyo e loye, ne en gadier ni Nyasaye ne dhi chopo singoneno. Elija ne nigi yie motegno—yie malich ma ne miyo oneno mana ka gima koth nosechako chue. Mano paronwa gima Muma wacho e wi Musa ni nochalo ‘ng’ama neno Nyasaye maok ne.’ Be in gi yie motegno machalo kamano kuom Nyasaye? Nyasaye miyowa gik mang’eny mamiyo wabedo gi yie machal kamano kuome koda kuom singone.—Hib. 11:1, 27.

12. Elija nonyiso nade ni ne orito gi kinda, to ne otimo ang’o kane onyise ni nitie bor polo moro matin?

¹² Wach machielo en ni Elija ne rito ka okiyo. Nooro jatichne, ok mana dichiel kata diriyo, to dibiriyo! Nyaka bed ni jatijno ne ool wuotho dhi gi duogo nyading’eny kamano, to Elija ne ok ool. Ne odwaro neno ranyisi. Gikone, bang’ dhi nyadibiriyo, jatijno noduogo ka wacho niya: “Ne, nitie bor polo mowuok e nam, matin moromo gi luet dhano.” Tem neno kaka jatijno ng’ino lwete konyisogo kaka bor polo moro matin ma noneno kalimbo e wi Nam Maduong’ romo. Nyalo bedo ni jatijno nochayo bor polono. Elija to ne okawo mano ka gima duong’ ahinya. Omiyo nokaso jatichne niya: “Idhi iluw ni Ahab niya, Ikri, ilor, ni kik koth geng’i.”—1 Ruo. 18:44.

13, 14. (a) Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Elija kuom rito? (b) Gin gik mage machwalowa mondo wakaw okang’ mapiyo?

¹³ Kae bende, Elija ketonwa ranyisi maber ahinya. Wan be wadak e kinde ma Nyasaye chiegni kawoe okang’ mar timo kaka nowacho. Mana kaka Elija norito mondo Nyasaye otiek oro, kindegi bende jotich Nyasaye rito mondo Nyasaye otiek piny marachni. (1 Joh. 2:17) Mana kaka Elija, dwarore ni wasik ka warito nyaka chop kinde ma Jehova Nyasaye nokawie okang’. Yesu, Wuod Nyasaye owuon, nowacho ne jolupne niya: “Rituru; nikech ok ung’eyo ni chieng’ mane ma Ruodhu nobie.” (Math. 24:42) Be Yesu ne wacho ni jolupne ne ok dhi ng’eyo ni gidak e kinde mag giko? Ooyo, nimar nonyiso ayanga gik ma ne dhi timore e kinde mag giko. Kendo waduto waneno kaka ranyisi mag “giko mar ndalo” chopo.—Som Mathayo 24:3-7.

¹⁴ Weche duto e ranyisino miyo wabedo gadier chuth ni giko chiegni. Be weche mwaneno ka timorego oromo miyo wamed kinda marwa e tiyo ne Jehova? Bor polo matin noromo miyo Elija obed gadier ni Jehova chiegni kawo okang’. Be janabino ne ogeno kayiem nono?

Jehova Kelo Gweth

15, 16. Gin lokruoge mage ma ne otimore mapiyo piyo, to nyalo bedo ni Elija ne penjore ang’o e wi Ahab?

1⁵ Wamedo somo kama: “Bang’ saa matin polo nodudo gi boche polo kod yamo, kendo koth nochue maduong’. Mi Ahab noidho gache, nodhiyo Jezreel.” (1 Ruo. 18:45) Gik moko nochako lokore mapiyo piyo. Sama ne jatich Elija nyiso Ahab ote ma ne omiye, bor polo matincha nolandore moumo polo duto. Yamo mager nokutho. Gikone, bang’ higni adek gi nus, koth nochue e piny Israel. Piny motwono noyudo pi. Kaka koth ne medo chue, aoch Kishon nopong’ moo kendo luoko remb jonabi mag Baal ma ne oyudo onegi. Jo-Israel ma ne ong’anjo be noyudo thuolo mar golo chutho lamo mar Baal e piny Israel mondo Jehova owenegi richogi.

¹⁶ Onge kiawa ni Elija nogeno ni gibiro tieko lamo mar Baal e piny Israel! Nyalo bedo ni nopenjore kaka Ahab ne dhi kawo weche ma notimoregi. Be dibed ni Ahab ne dhi loko chunye mowe lamo mochido mar Baal? Gik ma ne otimore e odiechiengno nonego omi olok chunye. En adier ni ok wanyal ng’eyo gik moko duto ma Ahab ne paro bang’ neno gik ma ne otimore e odiechiengno. Inyisowa mana ni ‘noidho gache modhiyo Jezreel.’ Be nitie gima nopuonjore? Be nong’ado mar loko yorene? Gik ma ne otimore bang’e nyiso ni ne onge gima nopuonjore kendo ne ok oloko yorene. Kata kamano, weche ne ok orumo gi kanyo ne Ahab koda ne Elija.

17, 18. (a) Ang’o ma notimore ne Elija e yo madhi Jezreel? (b) En wach mane makende kuom ng’wech ma ne Elija oringogo koa Karmel nyaka Jezreel? (Ne bende weche moler piny.)

¹⁷ Elija nochako wuoth koluwo yo ma ne Ahab oluwo. Ne en wuoth mabor kendo ma iye tek. Koth ne ochue, piny ne otimo mudho, kendo seche noseniang’. Kata kamano, hono moro ne dhi timore ne Elija.

¹⁸ “Luet Jehova nobedo kod Elija; nong’wano lawe, moringo nyim Ahab nyaka ranga Jezreel.” (1 Ruo. 18:46) Onge kiawa ni “luet Jehova” ne tiyo kuom Elija e yor hono. Jezreel ne en wuodh kilomita 30, to Elija ne ok en rawera.a Par ane ka janabino ng’wano lawe kotweye e nungone mondo obed thuolo ringo. Noringo e ndara motimo chuodhono mojuko kendo okalo gach ruoth!

19. (a) Teko ma ne Nyasaye omiyo Elija paronwa weche mage mokor? (b) Sama Elija ne ringo ka dhi Jezreel, ne en gadier kuom wach mane?

¹⁹ Donge mano ne en gweth maduong’ ne Elija! Nyaka bed ni winjo ka en gi teko mang’eny kamano—teko ma kata samoro ne pok obedogo kata kane en rawera—nomore ahinya. Mano paronwa weche mokor kisingo ne jotich Nyasaye ngima maber chuth e Paradis e piny kinde mabiro. (Som Isaiah 35:6; Luk. 23:43) Sama Elija ne ringo e ndara motimo chuodhono, onge kiawa ni ne en gadier ni Jehova, Wuon mare ma e Nyasaye makende maradier, ne mor kode!

20. Wanyalo timo ang’o mondo wayud gweth mag Jehova?

²⁰ Jehova dwaro gwedhowa. Mad watim duto mwanyalo mondo wayud gweth mage mabeyo ahinya. Mana kaka Elija, wan be dwarore ni wabed joma rito ka wanono weche manyiso ni Jehova chiegni kawo okang’ mar tieko piny marachni. Mana kaka Elija, onego wan be wabed gadier chuth ni singo duto ma Jehova ‘Nyasach adier’ owacho, biro chopo.—Zab. 31:5.