KJOAʼMIYA XI CHOTʼAYA 45
KJOAJNDA 111 Xi tsjoa fáya tokoán
Jósʼiaan nga tsín si̱kʼajenlee tokoán nga si̱kuindaa xíngiaa
“Je xi kao kjoaba bʼéntje kao kjoatsjoa kʼoexkó” (SAL. 126:5).
XI TÍNCHJA̱NI
I̱ kjoaʼmiya jebi kui chótʼayajiaan jósʼiaan nga tsín si̱kʼajenlee tokoán nga si̱kuindaa je xíngiaa xi jekoanjchínga kʼoa tsa je xi chʼin tjínle.
1, 2. Jósʼe kon Jeobá nga nikuindaa je xíngiaa xi chʼin tjínle kʼoa tsa je xi jekoanjchínga (Proverbios 19:17; kʼoati chótsenlai sén xi faʼaitʼa).
JNGO ndsʼee xi Jin-yeol ʼmi xi Corea del Sur tsʼe, itso: “Jetsʼato 32 nó nga chixainjin kʼoa jeʼaon nó nga tímʼe je chjoónna, kui chʼin xi párkinson ʼmi tjínle kʼoa tsínti nanda ma síkjanni. Nga nʼio tjaona nda sikuinda. Ndoanʼioníjin ndsai xíngínjin nga soyuijin, tiyaa séjnanina nachanna jñani séjna tsʼe chjoónna nga̱ tsen tjínle nachan xi bajnane nga tímʼe”.
2 Tsakui nichxin ji tinikuindai jngo xíngi xi chʼin tjínle jolani, tsa xtili, tsa chjoónli, tsa xʼinli, tsa miyoli kʼoa tsa jeje̱ xijcháli xi jekoanjchínga, kuijin kʼoanʼiani nga tjaoli kʼoa nga tsjoachai Jeobá (1 Tim. 5:4, 8; Sant. 1:27). Kʼianga xíngiaa nikuindaa tse kjoa bitjatojiaan, tsee kjoama̱ bʼengiaa kʼoa sakʼoa kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga toñá xi kui kjoa tibitjatojiaan. Ningala tibijno tinokjoaa sakʼoa ba sʼe tokoán kʼoa sakʼoa chjiʼndákaoñá (Sal. 6:6). Ninga tsín ʼya xi be josʼe tokoán, je Jeobá majinle jme kjoa xi bitjatojiaan kʼoa jomaná (tingósonkoai Éxodo 3:7). Chjí be jmeni xi nʼia nga nikuindaa xíngiaa xi chʼin tjínle kʼoa tsa je xi jekoanjchínga (Sal. 56:8; 126:5). Je Jeobá kʼoatso nga je koasenkaoná kʼoa nga sichikontʼainná (tʼexkiai Proverbios 19:17).a
A ji tinikuindai xíngi (Chótsenlai párrafo 2)
3. Ánni nga ñʼai koannile je Abrahán kao Sara nga kisikuinda je nʼaile.
3 Ya Biblia síkʼaxki̱ kʼa chjota xi kʼoati xínkjín kisikuinda. Tobʼelañá, kʼianga kitjoni Abrahán kao Sara ya naxinandá Ur, kikao nʼaile xi Taré tsakʼin ninga jenʼio chjotajchínga, jela 200 nóle nga kʼia kʼoa nkjín xomana tsakʼetsoma saʼnda nga kicho ya Harán (Gén. 11:31, 32). Ninga tjao koanle Abrahán kao Sara je nʼaile tonga ñʼaijin koanle nga kisikuinda. Kʼoajin tikichobele Taré nga jechjotajchínga nga camello kʼoa tsa búrró tsakʼéjnason nga tsakʼamje. Ninga sakʼoa kichobele je Abrahán kao Sara, jé Jeobá kitsjoale nganʼio nga koan kisikuinda nʼaile kʼoa kʼoatisʼin koasenkaoli Jeobá tsanda ji (Sal. 55:22).
4. Jmé xi chótʼayajiaan i̱ kjoaʼmiya jebi.
4 Kʼiatsa tsjoa tjín tokoán ngisaa choa ñʼai koa̱nná nga si̱kuindaa xíngiaa xi chʼin tjínle kʼoa tsa je xi jekoanjchínga (Prov. 15:13). Jngo chjota xi tsjoa tjínntsjai kon tojo nda sʼe kon ninga tse kjoa faʼatojin (Sant. 1:2, 3). Kʼianga tosi tonda tsjoa sʼe̱ tokoán koaan kʼoakʼuínlee Jeobá nga katabasenkaoná nga tsín si̱kʼajenlee tokoán. I̱ kjoaʼmiya jebi kui chótʼayajiaan jósʼiaan nga tosi tonda tsjoa kʼoé tokoán. Kʼoati jchaa jméni xi sʼiaan nga kuisenkoaa je xíngiaa xi xínkjín síkuinda. Tonga kuila kataʼya jméni xi sʼin xi xínkjín síkuinda nga tsín si̱kʼajenle kon.
ÁNNI NGA SAKʼOA TSÍN TSJOA SATÍONI TOKOÁN NGA XÍNGIAA NIKUINDAA
5. Ánni machjénni nga tosi tonda tsjoa kʼoé tokoán.
5 Chóbejinná kʼiatsa tokui kjuinñá jñani ñʼai maná nga nikuindaa xíngiaa xi chʼin tjínle kʼoa tsa je xi jekoanjchínga (Prov. 24:10). Yajin kjuinroani nga tsínti nda tso én chja̱kaoñá kʼoa nga tsínti ndasʼin si̱kuindañá. Kataʼyala jmé xosíkaoná nga tsínti tsjoa satíoni tokoán.
6. Ánni nga chóbenile xi xínkjín síkuinda.
6 Chóbená kʼianga xíngiaa nikuindaa kʼoa tsínti tsoni tokoán nga jme xi nʼia. Kʼoama jngo tichjaa xi Leah ʼmi, itso: “Alikui choa ñʼai tíjna nga xíngiaa nikuindaa, tojo chóbená ninga ndalangá tjío kʼoa saʼnda tsínti tsoni tokoán nga ʼya xi mensaje nikasénlee”. Tjínkʼa xi saʼnda tsínti maʼanile nga síkjáya kʼoa tsínti bʼétsaojinni. Jngo tichjaa xi Inés ʼmi, itso: “Alikui titsen bajnafeña nga̱ ngotjo ngosá bisotje̱nʼndaña je na̱chána kʼoa jenkjín nó nga tsínti jña mangínkitsomanijin kao xʼinna”. Je xi xínkjín síkuinda sakʼoa tsínti maʼanile nga bʼétsaojin kʼoa tsa sʼuí koai. Saʼnda tsínti sítjosonni tsa jme xá kʼoaile jinnaxinandále Niná nga̱ tsín mele toje sikatío xi síkuinda. Tsakui nichxin kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga toje tjío kʼoa nga toje xi kui kjoa tjíofaʼatojin.
7. Ánni nga ba satíoni kon xi xínkjín síkuinda.
7 Je xi xínkjín síkuinda tsakui nichxin kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga tsín nda tjíosíkuinda xínkjín. Jngo tichjaa xi Jessica ʼmi, itso: “Sakʼoa sikjáojian nga tsín kʼoasʼin bitjosonna nga sikuinda xíngia josʼin tjínnele sikuinda tsakai. Nga sakʼoa sikjáya alikuini nda sʼe tokoan nga̱ kʼoasʼin sikjaʼaitsjen nga to yaona tifiña”. Kʼianga tjín xi nikuindaa sakʼoa tsín nda satío tokoán nga̱ chóbená kʼoa tsee xá tjenkao nga xíngiaa nikuindaa. Kʼoati makjáojinná tsa tsín kʼoasʼin bitjosonná jotjínnele sʼiaan tsakai. Kʼoa nga bijtajinná sakʼoa tokjaʼaíngá bixoán. Ngayeje jebi kui xi tsín nda bʼé tokoán (Sant. 3:2). Kʼoati tsín nda sʼe tokoán nga ʼyaa nga sa táo sa táo kjima je xíngiaa. Jngo tichjaa xi Bárbara ʼmi, itso: “Xi ngisa ñʼai kjimana kuinga sa táo sa táo kjima miyona nga nyaon nyaon”.
8. Jósatío kon xi xínkjín síkuinda nga chjí ʼya jme xi sʼín.
8 Je xi xínkjín síkuinda kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga tsín ʼya xi bechjí jmeni xi sʼín. Sakʼoa ba satío kon je xi xínkjín síkuinda nga tsín ʼya xi kuenta sʼín jokji kjoama̱ bʼéngi nga xínkjín síkuinda. Tonga kʼianga nda tso én chjakoaa xíngiaa nda satío kon (1 Tes. 5:18). Je tichjaa xi Melissa ʼmi, itso: “Sakʼoa ba sʼe tokoan kʼoa kjiʼndaña, tonga kʼianga kʼoatsona je chjota xi sikuinda nga chjí be jmeni xi sʼian nda sʼe tokoan kʼoa tosi tonda sikuinda”. Kʼoa je ndsʼee xi Ahmadu ʼmi kao chjoónle kʼoatso josatío kon nga chjí ʼya jmeni xi sʼín. Jé tjíosíkuinda je tsotikjaʼmele xi táo chʼin tjínle. Itso: “Ninga tsín majinle jokji kjoama̱ tibʼengijin nga tinikuindaijin tonga nga kʼoatsonajin nga tsjoakenajin nda satío tokuinjin”.
JMÉNI XI SʼIAAN NGA TOSI TONDA TSJOA SʼE̱ TOKOÁN
9. Ánni nga kuenta sʼinni jokji tjen bichó nganʼiole je xi xínkjín síkuinda.
9 Kuenta sʼiaan jokji tjen bichó nganʼioná (Prov. 11:2). Alikui toñá kʼoamayejená kʼoa tsín masonniná nichxin jmeni xi mená sʼiaan, kuinga chósonnilee jméni xi bele tokoán nga kuitjosonná kʼoa jméni xi mai. Tsín chʼaotjín tsa kʼoakuixoán nga tsín kʼoakoa̱nná kʼoasʼiaan tsa jmeni xi kʼuínná nga̱ kui kuenta nʼia jokji tjen bichó nganʼioná. Si̱jyoaa tsa ʼya xi kʼoakuitsoná nga koasenkaoná. Jngo ndsʼee xi Jay ʼmi, itso: “Alikui toñá bitjosonyejená jmeni xi mená sʼiaan, kuinga kuenta sʼianñá jókji tjen bichó nganʼioná ánni nga tosi tonda tsjoa sʼe̱ni tokoán”.
10. Jméni xi tjínnele si̱jinlee yaoná kʼianga nikuindaa xíngiaa xi chʼin tjínle (Proverbios 19:11).
10 Si̱kjaʼaitsjeen nga kuinga chʼin tjínle je chjota nga tokjaʼaí sʼínni (tʼexkiai Proverbios 19:11).b Alikui yaoná si̱jtilee kʼiatsa si̱jinlee yaoná nga kui chʼin xosíkao je xíngiaa xi tímʼe kʼianga jeto matijtani kʼoa nga síjtinile yaole (Ecl. 7:7). Jngo chjota xi chʼin tjínle sakʼoa tosíjtile yaole kʼoa alikui ti sasénnile tojmeni xi nikoaa. Kʼiatsa kjoásjaiyaa joma je chʼin xi tjínle xíngiaa kʼoati koa̱njinná nga toxá kʼoakuitsoni kʼoa toxá sijtinile yaole (Prov. 14:29).
11. Jmé xi ngisa tjínnele tsjoále kjoandosin xi xínkjín síkuinda (Salmo 132:4, 5).
11 Si̱kʼayaa nichxin nga tosi tonda si̱miyoaa je Jeobá. Ninga nʼio tse xá tjínná, si̱kʼayaa nichxin nga chótʼayá nga si̱miyoaa je Jeobá (Filip. 1:10). Kʼoakisʼin je David kui ngisa kitsjoale kjoandosin nga tsabexkón je Jeobá (tʼexkiai Salmo 132:4, 5).c Kʼoati tjínnele sʼiaan tsanda ñá ninga nʼio tse xá tjínná, tjínnele nyaon nyaon kʼoéxkiaa je Biblia kʼoa kjitʼa kʼoétsʼoaa. Jngo tichjaa xi Elisha ʼmi, itso: “Nda sʼe tokoan nga bʼetsʼoa kʼoa nga sikjaʼaitsjenjian jmeni xi tso salmo. Nʼio nda basenkaona nga bʼetsʼoa. Nyaon nyaon sijéle Jeobá nganʼio nga kʼoaxinle nga nda katasʼe tokoan”.
12. Ánni machjénni nga sikuinda yaole nga tsín jme chʼin katakatʼale je xi xínkjín síkuinda.
12 Si̱kuindaa yaoná nga tsín katasokóchʼinná. Ningalani tse xá sʼená nga xíngiaa nikuindaa, si̱kʼayaa nichxin nga kuindá tsojmi kʼoa kui kʼoéndaa je tsojmi xi tsjoánganʼioná. Kʼianga kui chinee tsojmi xi tsjoánganʼiole yaoná kʼoa nga nʼia ejercicio nda sʼe tokoán kʼoa tsín jme nanda chʼin sʼená. Kuinga tsín koa̱n kuinjióntokonñá yaoná ningalani tse xá tjínná nga xíngiaa nikuindaa (Efes. 5:15, 16). Kʼoati nda basenkaoná kʼianga nda soyofe (Ecl. 4:6). Je chjota xi kui básjaiya josʼin basenkaoná nga soyofe kʼoatso nga nda sʼe tokoán kʼianga nda nikjáyaa. Jngo xo̱n xi tsʼe chjinexki nchja̱ni kʼoati tso nga nda satío tokoán kʼianga nda soyofe. Kʼoati basenkaoná nga nda sʼe tokoán nga kui kʼoanʼia je xá xi tsjoachaa (Ecl. 8:15). Jngo tichjaa xi je síkuinda xínkjín xi chʼin tjínle kʼoatso josʼín nga nda sʼe kon, itso: “Kʼianga nda chon yaa nditsin bitjoa kʼianga jemasje ndoá kʼoa jngokʼa nga jngo sá bitjokoa je yánchjín miyona nga mangínkʼetsaojinjin”.
13. Jósʼin basenkaoná nga bijnoá (Proverbios 17:22).
13 Alikui yaoná si̱jtilee (tʼexkiai Proverbios 17:22;d Ecl. 3:1, 4). Kʼianga bijnoá nda basenkaoná kʼoa nda sʼe tokoán. Tonga kʼianga xíngiaa nikuindaa sakʼoa tsín kʼoasʼin bitjosonná josʼin mená tsakai kʼoa yaa nroani nga tsín nda sʼe tokoán. Tonga tsa tsín yaoná si̱jtilee ninga kʼoalani ma nda sʼe̱ tokoán. Kʼiatsa kuijnokoai kʼoa tsa kʼoati kuijno je xi tinikuindai ngisaa koa̱nmiyo xíngio.
14. Ánni ndatjínni nga kʼoéyanajmílee miyoná josʼe tokoán.
14 Kʼoéyanajmílee je miyoná jotjín tokoán. Kʼianga nikuindaa xíngiaa sakʼoa chóbená kʼoa tsínti nda sʼeni tokoán, kuinga tjínnele kʼoéyanajmílee miyoná jotjín tokoán nga̱ tsín tokjaʼaíngá kuitsoná kʼoa tsín toskoe̱sinná (Prov. 17:17). Kʼiatsa kʼoasʼiaan, nda kuinyañoná kʼoa sinʼio tokoán jotso én xi kjoakaoná (Prov. 12:25).
15. Jósa̱tío tokoán tsakui cho̱bayañá josʼin kuiyoaa nichxin xi sʼa nroa.
15 Si̱kjaʼaitsjenjiaan jme xi sʼiaan ya sonʼndenaxó. Kʼianga kisinda Jeobá je chjota alikui xá kisindani nga chʼin sʼe̱le kʼoa nga koa̱njchínga. Jmeni xi tinʼia ndʼaibi nga xíngiaa nikuindaa tokjoaʼatoní (2 Cor. 4:16-18). Kʼoa nichxin xi nroaján ndasʼin kuiyoaa nga tsín tisʼeni chʼin kʼoa tsín tikoa̱njchíngañá (1 Tim. 6:19). Kʼiatsa kui cho̱bayañá kao xíngiaa xi tinikuindaa josʼin kuiyoaa kʼianga jekoa̱nndachon sonʼnde tsjoa sa̱tío tokoán (Is. 33:24; 65:21). Je tichjaa xi Heather ʼmi, itso: “Kui fakaonajmíña je xi sikuinda nga ñatjen si̱ndaijin najño, nga ñatjen tókaijin kʼoa nga ñatjen kuitsomakoaijin bicicleta. Kʼoati bixuínjin nga ñatjen si̱ndaijin nioxtila kʼoa nga kʼoéndalaijin tsojmi je xíngijin xi kjoaʼáyanile. Bʼailaijin kjoanda Jeobá nga kui nikjaʼaitsjenjinjin jokoa̱nchon nichxin xi nroa”.
JÓSʼIN KUINYAKOAA XI XÍNKJÍN SÍKUINDA
16. Jósʼin kuinyakoaa je ndsʼee xi xínkjín síkuinda (kʼoati chótsenlai sén xi faʼaitʼa).
16 Kuinyakoaa xi xínkjín síkuinda nga kʼoati katasíkjáya. Koaan kʼoakʼuínlee je ndsʼee xi xínkjín síkuinda nga kuinyakoaa ánni nga koa̱nʼanile nga sikjáya kʼoa tsa jme xá xi sʼin (Gál. 6:2). Tjínkʼa ndsʼee xi kʼoasʼin bʼéndajin nga xki̱ xomana binyakao xi xínkjín síkuinda. Je tichjaa xi Natalya ʼmi xi xʼinle síkuinda nga tsín tima fini, itso: “Jngo ndsʼee xi jngo jao kʼa bichósíkuinda xʼinna nga jngo xomana, ñatjen tsoyason, fáonajmí kʼoa ñatjen kotsenle película. Nda sʼe kon je xʼinna nga ya bichókonle je ndsʼee. Kʼoa an maʼana nga sikjáya, nga kui kʼoasʼian jmeni xi tsjoake̱ jolani, nga tjín jña fikʼamje ngotjoa”. Kʼoa saʼnda koaan kʼoasʼin kʼoéndajiaan tsa koa̱n nga ñá si̱kuindaa nga nitje̱n je xi chʼin tjínle kʼoa tsa je xi jekoanjchínga ánni nga koa̱n koájnafeni je xi síkuinda.
Jósʼin kuinyakoaa je ndsʼee xi xínkjín síkuinda xi tjío ya jtín jñani mangián (Chótsenlai párrafo 16)e
17. Jósʼin kuinyakoaa xi xínkjín síkuinda nga satío kjoajtín.
17 Kuisenkoaa je xi xínkjín síkuinda nga fi kjoajtín. Je ndsʼee xi xínkjín síkuinda ñʼaijin male nga nda binyáño nga sʼejna kjoajtín kʼoa tsa kjoajtíntse nga yala sísin kaonile je xi tísíkuinda. Koaan ya kuiyotʼalee xi chʼin tjínle kʼoa kuisenkoaa tsa jme xi machjénle. Kʼiatsa tsínti chókjoanile nga fi kjoajtín, ya ndʼiale kjuinchónlee kʼoa ya tjen kuinóʼyanilee kjoajtín ánni nga koa̱n koaisíni xi síkuinda.
18. Jósasʼin kuinyakoaa xi xínkjín síkuinda.
18 Chja̱kaonajmiá nga nda katasatío kon xi xínkjín síkuinda kʼoa kʼoétsʼoantjé. Je xi chjotajchínga sʼin tjío koaan kjitʼa kjoakaonajmí je ndsʼee xi xínkjín síkuinda nga sinʼio kon (Prov. 27:23). Kʼoati koa̱n kʼoasʼiaan tsanda ñá ni chjotajchínga sʼin tiyoaa kʼoa ni mai. Koaan kʼoakʼuínlee je Jeobá nga tosi tonda katabasenkao je ndsʼee (2 Cor. 1:11).
19. Jmé kjoanda xi tichoyalee.
19 Je Jeobá jeme kjoaʼaxin ngayeje xi kjoañʼai síkjaʼáná ndʼaibi, jolani je chʼin kao kjoabiya (Apoc. 21:3, 4). Je Biblia kʼoatso nga “je xi chjiʼngé ñaki skíngʼa josʼín jngo naxínchxoa̱” (Is. 35:5, 6). Kʼoa tsínti kui kjoaʼaítsjenniná jokji kjoañʼai tichjaʼá nga majchíngaa kʼoa nga xíngiaa nikuindaa xi chʼin tjínle (Is. 65:17). Nga kjesa kʼoamajin jmeni xi tichoyalee, tosi tonda si̱jélee nganʼio je Jeobá nga tsejta katamaa kʼoa nga tsjoa katasatío tokoán (Col. 1:11).
KJOAJNDA 155 Xi tsjoa báya tokoan ngantsjai
a Proverbios 19:17: “Je xi bakóle kjoanda je xi ma̱ tíjna jé Jeobá síkinyale, kʼoa jé tsjoángajaonile jmeni xi sʼín”.
b Proverbios 19:11: “Je chjota xi sínkjínle kon alikui tokjoán síjtile yaole, kʼoa nʼio nda sʼín nga tsínkui bʼéjinkon jme xi nikao”.
c Salmo 132:4, 5: “Alikui tsjoaʼnde nga sʼe̱chjoa xkoan kʼoa nga koajnafe 5 josaʼnda nga so̱kona jngo ʼnde jñani kʼoendale jngo ndʼianajño je Jeobá, je xi tse nganʼio tjínle xi tsʼe Jacob”.
d Proverbios 17:22: “Jngo ni̱ma̱ xi tsjoa tjínle síndayaná, tonga je kjoaba síkinroajen nganʼioná”.
e XI TÍNCHJA̱NI SÉN XI FAʼAITʼA: Jao tichjaa fisíkuinda jngo tichjaa xi jekoanjchínga kʼoa je tichjaa xi síkuinda maʼale nga fikʼétsaojin.