Mwasa Kupangesa Bati Mwamubwa Simbu Yeni?

Cakulibanga: Nonekeni Mwamubwa Byuma

Twamekeni Byuma bya Seho Manene. Mbimbiliya ngwayo tunapande ‘kunanguka byuma bya seho manene.’ (Filipu 1:10) Mwasa kubwahesa mukana wa byuma bya seho manene nambe bya bwasi-bwasi. Anukeni ngweni byuma bimo bya kufwa ngwe kulanda byakulya bya mangwezi bya seho, oloni binasa kujeneka kupwa bya bwasi-bwasi. Co lalo byuma bimo bya kufwa ngwe kushaka ngweni pulogilamu imo ya ha TV keti imite binasa kusholoka ngwe bya bwasi-bwasi oloni hamo keti bya seho manene.a

Singanyekeleni Kulutwe. Mukanda wa Muka-kwambulula 10:10 ngwawo: “Nga njabiti yobe inakundwa, co kuushaka kuyotola, ha kuipangesa kubanga upange na nzili. Oloni butongwe bunena kubezika.” Bika bitulilongesako? Munapande kwotola njabiti yeni nambe ngwetu kusinganyekela kulutwe mangana mupangese mwamubwa simbu yeni. Mwasa kwakela kumukulo nambe kunakwila kulutwe byuma bimo bije bimoneka ngwe keti bya seho manene nambe bije bimoneka ngwe bimibiisila simbu na nzili yeni. Oshe mumona ngweni mucili na simbu munima ya kulinga byuma bimo bya seho bimunayongwele kulinga, mwasa kulingako lalo bikwabo bimunayongwele kulinga kulutwe. Nga musinganyekela kulutwe, co mulinga mwamubwa byuma byabingi na kupwa ngwe muka-kushonga uje akotola njabiti yendi.

Asiwiseni buyoye bweni. Keti mwake mbunge ku byuma bya kujeneka seho nambe bije bimibiisila lika simbu. Kulinga byuma byabingi-bingi, nambe kushaka kuliwana na banu babangi-bangi ha simbu imolika kwasa kuminenela bishoti na kumyonowesa kupwa ba kubwahelela.

Camucibali: Nangukeni Byuma Bije Bimibiisila Simbu

Kukwata-kwata ku masinde na kujeneka kuzibuka mwamubwa byakulinga. Mbimbiliya ngwayo: “Nga ubandamena lihunzi kuukakunu, co uje abandamena mashelwa kakateje.” (Muka-kwambulula 11:4) Eci cisimo citukwasa bati? Kukwata-kwata ku masinde kutubiisila simbu na kutwonowesa kulinga mwamubwa byuma. Ndimi uje abandamena ngwendi kubanga byuma byoshe bikale mwamubwa nasa kwonowa kukuna nambe kukuba mbuto yendi na kuiteja. Mu ngila imolika, byuma bimo bya mu kuyoya binasa kutwonowesa kuzibuka mwamubwa byakulinga. Nambe hamo tunasa kuliziba ngwetu kubanga tuzibuke byuma byoshe bitondeka asina twangula byakulinga. Nameme ngoco, kutondesesa na kusinganyekesesa kukwasa munu angule mwamubwa byakulinga. Mukanda wa Visimo 14:15 ngwawo “baka-mana bakebo bazibuka kuje kubaya.” Nameme ngoco, bwingi bwa byuma bitukangula kulinga kutwesi kuzibuka mwamubwa mubyasa kufwila.—Muka-kwambulula 11:6.

Kushaka kulinga byuma mu kulumbunuka. Mukanda wa Yakomba 3:17 ngwawo ‘mana a kutunda mwilu . . . akazibisisa.’ Munu napande kulyakela cilengo ca kulinga mwamubwa byuma. Nameme ngoco, munu nasa kulyakela cilengo ca kulinga mwamubwa byuma byakama manene cije canasa kwonowa kushulisilila nambe kumulingisa alizibe ngwe wangoco. Cakumwenako, munu uje alilongesa ndaka imo napande kwanuka ngwendi nameme nasa kulimbenja lwalwingi omwo alilongesa oyo ndaka, kulinga ngoco kumukwasa aizibuke. Oloni munu uje washaka kulinga byuma mu kulumbunuka ikeye kashaka kulimbenja, co kunasa kumukaluwila kuzibuka oyo ndaka. Ngeci, tunapande kupwa ba kulikehesa na kuzibuka ngwetu byuma kubyende mutushakela simbu yoshe. Mukanda wa Visimo 11:2 ngwawo “baka-kulikehesa bakakala na mana.” Banu ba kulikehesa kubesi kusinganyeka ngwabo byuma byenda mwamubwa simbu yoshe, co banasa kulijola nga banalimbenje.

Camucitatu: Moneni Byuma mu Ngila Yaibwa na Kulyakela Bilengo Bimwasa Kushulisilila

Moneni bipangi na kulishubulwisa mu ngila yaibwa. Mbimbiliya ngwayo: “Mwamubwa kukala lika na byabindondo mu kwoloka kutubakana kuungama bisimbu byoshe na kupanga na maboko abali mu kusheka lihunzi.” (Muka-kwambulula 4:6) Baje bakazezama na bipangi mu kutubakanesa banasa kwonowa kuwana simbu ya kuhwima na kulikuwa bibali na kupangela. Banasa kujuka manene na kwonowa kuwana simbu ya kulinga byuma bikwabo bya seho. Bolwa bakebo bakashaka kuwana simbu yaingi ya kuhwima na kubiisila kuti simbu. Mbimbiliya itushongangeya kumona bipangi na kuhwima mu ngila yaibwa. Tunapande kupanga na nzili na kulikuwa bituli na kupangela. Kulishubulwisa munima ya kupanga kwapwa “bwana bwa kutunda kuli Njambi.”—Muka-kwambulula 5:19.

Waneni simbu ya kupwamo ya kulala. Muka-kusoneka Mbimbiliya umo wendekele ngwendi: “Omwo njilala, co njiya mu tulo.” (Myaso 4:8) Bwingi bwa bakulunu banapande kulala maola a kweta ku 8 ha litangwa. Kulinga ngoco kunapu kupangesa mwamubwa simbu mwafwa kubakwasa balikangule ku mubila na kutepulula ku bishoti hamolika na kwanuka bwasi byuma. Kubakwasa lalo bake mbunge ku byuma bibalinga na kubilinga mwamubwa. Co kujeneka kuwana simbu ya kupwamo ya kulala kwasa kulingisa munu onowe kulilongesa mwamubwa, anene bimonde, alimbenja-mbenje na kulubala-lubala bwasi.

Lyakeleni bilengo bimwasa kushulisilila. Mbimbiliya ngwayo “Mwamubwa kupwisamo nebi uli nabyo kutubakana kushakezeka byuma byeka simbu yoshe.” (Muka-kwambulula 6:9) Eci cinangulo citukwasa bati? Muka-mana kecelela lika byuma byashaka bimutwamenene, maneneni nga obyo byuma kasa kubiwana nambe kubilinga. Ngeci, kongumuka na byuma byoshe-byoshe bibatsimanesa baka-mingoso nambe kukolotela lika kuti mwafwa cisholoka ngwe kwakwasi kufweta. Ajauka na byuma ‘byali nabyo’ nambe byanasa kukala nabyo.

Camuciwana: Kabangeyeni Binangulo Byabibwa

Iluleni binangulo bimukakabangeya. Kukabangeya binangulo byabibwa, kumikwasa munanguke byuma bya seho, byabibwa nambe bije byasa kukwasa munu. Tunasa kwesekesa buyoye ku mukili uje wanasa kusungamesa mwamubwa munu mangana keti aloje. Ngeci, binangulo byabibwa bikwasa munu atwameke byuma bya seho manene na kupangesa mwamubwa simbu yendi ha litangwa na litangwa. Kuli kumwasa kuwana binangulo byabibwa bije byasa kumikwasa? Banu babangi banalimwena muwanabakwasela mana ali mu Mbimbiliya.—Visimo 2:6, 7.

Moneni cizemo kupwa cifwa ca seho manene cimunapande kukala naco. Mukanda wa Kolose 3:14 ngwawo ‘cizemo cikakutila byuma byoshe hamolika.’ Kutwasa kupwa ba kubwahelela na kukala mwamubwa kwa kujeneka cizemo, maneneni mu naanga. Baje bakombwanesa obu busunga na kulyakela lika bilengo bya kushakezeka bufuko nambe cipangi ca bimbongo byabingi kubesi kupwa ba kubwahelela. Mukemwo Mbimbiliya inamwesa mwamubwa ngwayo cizemo cikeco cifwa cakama manene. Co inacendeka lwalwingi.—1 Kolinte 13:1-3; 1 Yowano 4:8.

Waneni simbu ya kukanyamesa busamba bweni na Njambi. Munalume wa lizina lya Geoff wakele na munakazi wa cizemo, bana bababwa, babusamba bababwa na cipangi ca kusaka baje babinja mu cishitukila, cije cakele na kumuwanesa bimbongo byabingi. Nameme ngoco, cipangi cendi cakele na kumulingisa alimwene manene banu oku bayanda na kutsa. Co walihwile ngwendi: “Kuma omu mukemwo mubunapande kufwila buyoye ndi?” Oloni litangwa limo watandele libulu limo linemana ha Mbimbiliya lije libanatuhula Bakaleho ba Yehova, co wawanene bikumbululo ku bihula byakele na kulihula.

Geoff walekeleko muka-limbo lyendi na bana bendi byalilongesele, co nabo babishakele. Kulinga ngoco kwabalingisile bapangese mwamubwa simbu yabo na kukanyamesa busamba bwabo na Njambi. Kulilongesa Mbimbiliya lalo kwabakwasele bakale na lilabelelo lya kukayoya mwamubwa myaka yoshe mu kaye mwakujeneka tuyando.—Kujombolola 21:3, 4.

Byanaliwanene nabyo Geoff bitwanukisa majwi a Yesu Kilistu uje wendekele ngwendi: ‘Banabwahelela baje bazibuka ngwabo batonda Njambi.’ (Mateo 5:3) Kuma mwasa kwakako simbu imo kumukulo ya kukanyamesa busamba bweni na Njambi ndi? Kukwesi cuma ca seho manene cimwasa kulinga mu kuyoya cije citubakana kupangesa simbu yeni ku kukanyamesa busamba bweni na Njambi.