Banu Banapande Kuzibuka Yehova Njambi

KUMA kuli byuma bimo bya seho bili na kumita ndi? Nga kukwesi byabingi bimuzibuka hali Njambi, co mukemwo bene. Mwafwa bika? Banu babangi banalimwena bubwa bwabwingi buli mu kuzibuka Njambi wa busunga. Obu bubwa bwa ha simbu ino bene na kulutwe.

Yehova Njambi uje wapwa Babenya Mbimbiliya ashaka ngwendi tumuzibuke mwamubwa. Muka-kwimba wembile ngwendi: “Banu bazibuke ngwabo, yobe wa lizina lya Yehova, yobe lika wapwa Wahakamwa Manene hasi hoshe.” Yehova ashaka ngwendi tumuzibuke mwafwa kulinga ngoco kutukwasa. Co ngwendi: ‘Yange Yehova Njambi yeni, uje amilongesa mangana mumone bubwa.’ Kuzibuka Yehova Njambi, Wahakamwa ya Byoshe kutukwasa bati?—Myaso 83:18, NWT; Isaya 48:17.

Kuzibuka Yehova kutukwasa kuzibuka byakulinga omwo tuliwana na bukalu bwa ha litangwa na litangwa, kukala na lilabelelo lya kukanyama na kupwa ba kushubuluka. Kuzibuka Yehova lalo kutukwasa kuwana bikumbululo ku bihula bibali na kulihula banu babangi mu kaye. Bihula bya kufwa ngwe:

Bika Binjili na Kuyoyela?

Nameme mana a banu a kupanga byuma analibwezelela ano matangwa, banu babangi anga bakalihula bihula byakama bya kufwa ngwe: ‘Bika binjili na kuyoyela? Buyoye bwange bufwa bati kulutwe?’ Nga munu kawana bikumbululo bije bimweta ku mbunge, nasa kumona ngwe byahi byali na kuyoyela. Kuma banu babangi banalimwena obu bukalu ndi? Baka-kutondesesa bamo mu Germany ku mamaneselelo a myaka ya ma 1990, bawanene ngwabo hafu ya banu babehwile, kakangi nambe bisimbu bimo bakele na kuliziba ngwabo kubamwene bibakele na kuyoyela. Co hamo mukemwo mubakalizibila banu babangi ku mutambela kumwakala.

Munu nasa kwonowa kulyakela bilengo binapande nga kazibuka byali na kuyoyela. Bamo bakalyakela bilengo bya kushakezeka cipangi cacibwa nambe kulikungulwila bufuko. Nameme ngoco, anga bakatwalelelaho kuliziba ngwe byahi bibali na kuyoyela. Co bamo bakashungwiya kutsa. Lipapelo lya mizimbu lya International Herald Tribune limwesa ngwalyo ebi bikebyo byalingiwile ku mumbanda umo wamubwa uje “wakolelele mu naanga ya kufuka, co lalo wasele kuwana byoshe byatondele.” Nameme ngoco, ou mumbanda wakele na kuliziba bulika na kumona ngwe byahi byali na kuyoyela. Wanwine bumbanda bwa kulalesa, co bamuwanene natsi. Neni hamo kuli bamo bamuzibuka baliwanene na byuma bya kulifwa.

Oloni kuma mwazibaho laja banu bendeka ngwabo sayansi yasa kutuleka byoshe byakundama buyoye bwa banu ndi? Lipapelo lya mizimbu lya Die Woche ngwalyo: “Nameme biñanda bya sayansi binasa kupwa bya busunga, oloni kubyasa kutukwasa kuzibuka byuma bya bunjambi. Biñanda bimwesa ngwabyo byuma byalizilile lika nabyo kubimoneka kuswa bwino. Co sayansi imwesa mubikapangela byuma kuyesi na kukwasa banu bakale na lilabelelo.” Kuli byuma byabingi bibanalingi baka-sayansi mu kushaka kulumbununa miyati ya byuma bya kuyoya hamolika nomu mubikapangela byuma bije bikakwasa byuma byoshe biyoye. Nameme ngoco, baka-sayansi kubasa kuleka banu bibali na kuyoyela nambe mubukafwila buyoye bwabo kulutwe. Kukulahela manene sayansi kukutukwasa kumona bituli na kuyoyela. Co ngwe mulyendekelele lipapelo lya mizimbu lya Süddeutsche Zeitung, “banu batondeka kubatwamenena.”

Kuma kuli munu asa kututwamenena mwamubwa kutubakana mwasa kututwamenenena Njambi ndi? Njambi ikeye Ishamatanga, co azibuka byatangelele banu na kubaka hano hasi. Mbimbiliya ngwayo Yehova watangele banu mangana bashulise kaye na kukanyunga mwamubwa. Co mu byuma byoshe, banu bapandele kumwesa bifwa byakala nabyo Njambi bya kufwa ngwe kwakula mu kusungama, mana, na cizemo. Nga tuzibuka byatutangelele Yehova, co tuzibuka bituli na kuyoyela.—Kushangumuka 1:26-28.

Bika Bimwasa Kulinga?

Bati nga neni mwalihulaho laja bihula bya kufwa ngwe: ‘Bika binjili na kuyoyela? Buyoye bwange bukafwa bati kulutwe?’ oloni kwamikaluwila kuwana bikumbululo binapande? Mbimbiliya itushongangeya kuzibuka mwamubwa Yehova. Mukemwo Yesu wendekele ngwendi: “Mwonyo wa myaka yoshe ukewo ou, ngeci bakuzibuke yobe Njambi umolika wa busunga, co na kuzibuka Yesu Kilistu, uje iwatumine.” Co lalo munapande kulyakela cilengo ca kukala na bifwa bya bunjambi, maneneni cizemo. Munapande lalo kulyakela cilengo ca kukakala mu Bumwene bwa Njambi mwakayula Mesiya. Kulinga ngoco kumikwasa muwane bikumbululo ku bihula bimuli nabyo. Co kumikwasa kumona bimuli na kuyoyela na kumikwasa mukale na lilabelelo.—Yowano 17:3; Muka-kwambulula 12:13.

Bubwa muka lalo buli mu kulinga ngoco? Tucisimutwiyeni byaliwanene nabyo munalume wa lizina lya Hans.a Myaka yaingi kunima, Hans wakulahelele ngwendi Njambi kwakala. Nameme ngoco, eli likulahelo kulyamulingisile alinge byuma binapande. Walikobelesele mu kupangesa mwamubi bumbanda, bupangala na milonga ya kuliseza-seza, co lalo wakele na kushatukisa mitututu. Oloni Hans wendekele ngwendi: “Ebi byoshe kubyanjilingisile njipwe wa kubwahelela.” Mwakele na myaka ya kweta ku 25, Hans washakele kuzibuka mwamubwa Njambi, co washangumukile kulilongesa Mbimbiliya. Omwo wazibukile mwamubwa Yehova na kuzibuka byali na kuyoyela, Hans watengulwile futisi yendi, co bamumbwitikile na kupwa umo wa Bakaleho ba Yehova. Nakala mu cipangi ca simbu yoshe ha myaka 10. Co ngwendi: “Kupangela Yehova bukebwo buyoye bwabubwa manene. Kukwesi cuma citwasa kwesekesa ku kupangela Yehova. Kuzibuka Yehova kwanjilingisa njimone binjili na kuyoyela.”

Oloni ngwe mutuzibukila, kujeneka kumona byali na kuyoyeya munu keti cikeco lika cuma cili na kunenela banu babangi bishoti. Omwo byuma mu kaye bili na kutwalelelaho kubihya, kuli cihula cikwabo cibakalihula banu babangi.

Bika Binjinaliwanena Nobu Bukalu?

Kakangi nga munu naliwana na bukalu bumo akalihula ngwendi: Bika binjinaliwanena nobu bukalu? Co kukolesa mu bukalu kukemana manene ha kuwana cikumbululo ku cihula eci. Munu nasa kutwalelelaho kuzeya na kwombwa nga kawanene cikumbululo. Cakumwenako, tusimutwiyeniko byaliwanene nabyo Bruni.

Bruni ngwendi: “Myaka imo kunima, mbututu wa munakazi injakele nendi watokele. Njakulahelele ngwange Njambi kwakala, co njaile kuli kapilistu wa mu ceci yetu mwafwa njashakele kunjizembeleka. Kapilistu wanjilekele ngwendi Njambi wambatele munange Susanne na kumutwala mwilu, co hano napu kangelo. Munjazibile ngoco njalizibile manene kubabala ku mbunge, co njazindile Njambi mwafwa ya kwambata munange.” Bruni watwaleleleleho kuziba kubabala ku mbunge ha myaka yaingi. Co ngwendi: “Mukaleho wa Yehova umo wanjimwesele mikanda ya mu Mbimbiliya ije yanjikwasele njimone ngwange kunjapandele kuzinda Njambi. Yehova kambatele munange Susanne na kumutwala mwilu, co kapwile kangelo. Kujeneka kulumbunuka kukekwo kwamulingisile abinje. Susanne nalala mu cihilo, co nabandamena Yehova amusangule. Njazibukile lalo ngwange Njambi wayongwele ngwendi banu bayoye myaka yoshe mu paradaisi hano hasi, co biyongola byendi ololo bilishulisilila. Munjazibukile mwafwila Yehova, njashangumukile kushwenya kuli ikeye, co kubabala ku mbunge kunjakele na kuziba kwashangumukile kutepuluka.”—Myaso 37:29; Vilinga 24:15; Loma 5:12.

Banu babangi bali na kuliwana na bukalu bwa kuliseza-seza bwa kufwa ngwe kubinja, kutsisa, binzita, njala, na bukalu bukwabo bwa kulizila. Byuma bimo byakwasele Bruni byapwile kumona omwo Mbimbiliya yamwesela ngwayo Yehova keti ikeye natunenela bukalu bwoshe-bwoshe butuli na kuliwana nabwo. Co lalo kayongwele ngwendi banu bayande, co ololo amanesa byuma byoshe byabibi. Byuma byabibi bili na kubiilako lika ano matangwa. Co bimwesa ngwabyo tuli na kuyoya mu “matangwa a kukotoka” kwa futisi ya kano kaye. Kuli byuma byabingi byabibwa bitunashungwiya tubaboshe bije bilishulisilila mu simbu yaindondo lika.—2 Timateo 3:1-5; Mateo 24:7, 8.

Kuzibuka Njambi

Hans na Bruni bamwene Njambi mu ngila ya kulifwa. Boshe bakulahelele ngwabo kwakala, oloni kubazibukile byabingi hali ikeye. Co kuli byuma byabibwa byabingi bibawanene mubalingile mwoshe mubaselele mangana bamuzibuke mwamubwa. Bawanene bikumbululo binapande ku bihula bibakalihula manene banu ano matangwa. Co kulinga ngoco kwabalingisile bapwe ba kushubuluka na kubakwasa bakale na lilabelelo lya byuma byanatukulahesa Njambi kulutwe. Ebi bikebyo byuma bibanaliwana nabyo bwingi bwa bangamba ba Yehova.

Kuzibuka Yehova kukashangumukila ha kuzibuka biyendeka Mbimbiliya ije yasa kutuleka mwafwila, nebi byatonda ngwendi tulinge. Ebi bikebyo bibalingile bamo mu simbu ya tupositolo. Ndotolo Luka uje wapwile lalo muka-kutondesesa biñanda bya kusañulu wasonekele ngwendi Bayunda baje bakele mu cikungulukilo cakele mu Mbeleya mu Grisi ‘batolililile ku lijwi na bimbunge bya kuzituka, co ha litangwa na litangwa belwile Bisoneka kumona nga bije byendekele Paulu na Silasi byapwile bya busunga.’—Vilinga 17:10, 11.

Baka-Kilistu ba mu simbu ya tupositolo bakele lalo na kukunguluka hamo mu bikungulukilo. (Vilinga 2:41, 42, 46; 1 Kolinte 1:1, 2; Ngalatiya 1:1, 2; 2 Tesalonika 1:1) Co mukemwo mubali na kulingila na baka-Kilistu ba ano matangwa. Bakaleho ba Yehova mu bikungulukilo bya kuliseza-seza bakakunguluka hamo ku biwano bije bibanabwahesela kukwasa banu bashwenye kuli Yehova na kumupangela mu kubwahelela. Kukungulukila hamo kukabakwasa lalo mu bingila bikwabo. Banu basa kutembwinina bifwa byakala nabyo Njambi ibakalemesa. Co Bakaleho ba Yehova nabo bakatembwinina bifwa byakala nabyo Yehova nameme kubesi kulinga ngoco mu kulumbunuka. Ngeci, kukunguluka hamo na bakwetu Bakaleho kukatukwasa tuzibuke mwamubwa Yehova.—Vahevelu 10:24, 25.

Kuma kuzibuka Njambi kutondeka kulifwita ndi? Kuli byuma byabingi bimunasa kuyongola kulinga mu kuyoya bije bitondeka kulifwita. Mu ngila imolika, kuzibuka Njambi nakwo kutondeka kulifwita. Acisinganyekeni mwanapande kulifwitila muka-kweha bweho bumo bwa kufwa ngwe kushatuka nambe bola. Cakumwenako, muka-kulihwinga ha mema a kukonda umo wa ku France wa lizina lya Jean-Claude Killy uje wahyanene omu mu bweho mu 1968, wendekele byanapande kulinga munu nga ashaka kweha bweho bwa kulihyana mukati ka mafuti ngwendi: “Munu napande kushangumuka kulibwahesela bweho myaka 10 simbu kanda abwehe na kusinganyekesesaho ha litangwa na litangwa ha myaka yaingi . . . Napande kulinga ngoco na kwizilisa mubila wendi matangwa 365 a mwaka.” Ebi bikebyo byanapande kulinga munu nga ashaka kukeha mu bweho bwa kulihyana buje bunasa kwambata lika minutu 10. Batico kuzibuka Yehova?

Twaleleleniho Kukanyamesa Busamba Bweni na Njambi

Kuma kuli umo asa kushaka ngwendi byuma bimo byabibwa nambe bije byasa kumukwasa mu kuyoya bimwite ndi? Embwe. Ngeci, nga mumona ngweni kumumono bimuli na kuyoyela, nambe nga mushaka kuzibuka bikalingisa byuma byabibi bilingiwe, lyakeleni cilengo ca kuzibuka mwamubwa Yehova uje wapwa Njambi umolika wa busunga. Kumuzibuka mwamubwa kumikwasa manene mu buyoye bweni ha simbu ino na kulutwe.

Kuma kuli simbu itukecela kulilongesa bya Yehova ndi? Baje banapangela Yehova ha simbu yailaha bakakasama mubakasinganyekesesa ha byuma bibanalilongesa hali ikeye na byuma bibacili na kutwalelelaho kulilongesa. Kulilongesa bya Njambi kutulingisa tushwenye manene kuli ikeye na kutulingisa tupwe ba kubwahelela. Ngeci, netu twendeke ngwe mwendekelele kapositolo Paulu uje wendekele ngwendi: “Bufuko bwa Njambi bwapwa bwabungi manene! Kuzibuka kwendi na mana endi byapwa bya kuloba manene! Iyajo asa kulumbununa matumbe endi? Iyajo asa kuzibuka bingila byendi? Ngwe mubyendeka bisoneka ngwabyo, ‘Iyajo azibuka mana a Shukulu Kalunga? Iyajo asa kumunangula?’”—Loma 11:33, 34.

[Majwi a kwinikila]

[Majwi]

Banu babangi bakalihula bihula byakama bya kufwa ngwe: ‘Bika binjili na kuyoyela? Buyoye bwange bufwa bati kulutwe?’

[Majwi]

“Munjazibukile mwafwila Yehova, njashangumukile kushwenya kuli ikeye”

[Majwi]

“Kupangela Yehova bukebwo buyoye bwabubwa manene. Kukwesi cuma citwasa kwesekesa ku kupangela Yehova. Kuzibuka Yehova kwanjilingisa njimone binjili na kuyoyela.”