Viñanda vya Kupangetha mu Mukanda wa Viwano wa Vuyoye Vwetu Vaka-Kilisitu na Chipangi Chetu
JANUARY 1-7
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | MATEO 1-3
“Vumwene vwa Mwilu Vuli Muyehi”
(Mateo 3:1, 2) Ha matangwa aje kwethzile Yowano muka-kumbwitika, wambulwile mu mambo ya Yundeya ngwendi, 2 “Tengulukeni ku vivi vyeni, omwo Vumwene vwa mwilu vuli muyehi.”
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 3:1, 2
kwambulula: Eli lijwi mu Chingiliki lilumbununa “munu uje ana mutambi ku vanu.” Eli lijwi limwetha chifwa chivanenamo mutambi. Ngechi kwambulula kwapwa kwana mutambi nambe ngwetu kuleka vanu vavangi. Kukwalifwile na kwendeka ñanda ku chivunga cha vanu.
Vumwene: Lijwi lya Chingiliki lya ba·si·leiʹa, lilumbununa fulumende ya kulongwa na mutamba na vanu vaje vali mu chiyulo cha mwene. Eli lijwi liwaniwa lwa kupwa 162, mu vithoneka vya Chingiliki vya vaka-Kilisitu. Oloni ku mukanda wa Mateo valitumbula lwa kupwa 55, cho vanalikundika lwalingwi ku chiyulo cha Njambi cha mwilu. Ku Mateo vanapangetha manene eli lijwi, ngechi ou mukanda vautumbula ngwavo Viñanda vya Vumwene.
Vumwene vwa mwilu: Awa majwi awaniwa lwa kupwa 30, ku mukanda wa Mateo lika. Ku mukanda wa Mako na Luka vanapangetha lijwi lya “Vumwene vwa Njambi,” kumwetha ngwavo “Vumwene vwa Njambi” vuli mwilu, cho kukeko ku vuli na kuyula.—Mat 21:43; Mak 1:15; Luk 4:43; Nda 2:44; 2Ti 4:18.
vuli muyehi: Aha vanamwetha ngwavo Mwene wa Vumwene vwa mwilu ololo asholoka.
(Mateo 3:4) Yowano wathzalele vuthzalo vwa maka a kamelo, na mwiva wa chipapa mu mbunda yendi, cho vyakulya vyendi vyapwile vimbimba mikumbi na vuki.
nwtsty mithzimbu
Thzalethi na Sholokethi ya Yowano Muka-kumbwitika
Yowano wathzalele vuthzalo vuje vuvatongele ha maka a tumelo, cho mu mbunda yendi walikutile mwiva wa chilambu uje wakele na kulikwathetha ku kwambata vyuma vyavindondo. Kapolofweto Elinja nendi wathzalele vuthzalo vwa chifwa echi. (2Vi 1:8) Vuthzalo vuvatongele ha maka a tumelo kuvwakele na kusholoka mwamuvwa, cho tuhutu vakevo vakele na kuvuthzala manene. Oloni vaka-kufuka vakele na kuthzala vuthzalo vwavuvwa vwa linyu novu vwa kutheneta. (Mat 11:7-9) Yowano wapwile Kanazalite, ngechi kakele na kutehula viñambu vyendi. Thzalethi na sholokethi yendi yamwethele ngwavo wathiwithile vuyoye vwendi mangana apange mwamuvwa chipangi cha Njambi.
Vimbimba
Kwetheketha nomwo vanalikwathethelamo mu Mbimbiliya, eli lijwi lya “vimbimba” linatha kulumbununa miyati ya kulithethzathethza ya vimbimba vaje vakala na tumambinga twatundondo maneneni vimbimba mikumbi vaje vakende mu vivunga. Muthzimbu wa mu Yelusalema wendekele ngwavo, vimbimba va mu mambo vakala na mapuloteni akweta ku 75 pesenti. Ano matangwa nga ava vimbimba vavalinga mbelela, cho vakavatunditha mitwe na mendi na mambava na lifu. Vije vinathalako vanatha kuvilya vuvishu nameme kuviteleka. Ava vimbimba vakatovala ngwe viñala nameme vithi.
Vuki
Aha ha chikupulo vanamwetha vintana vya vampuka (1) na ngenga ya vuki (2). Vuki vwalile Yowano mpamo vwapwile vwa vampuka vavatumbula ngwavo Apis mellifera syriaca. Ava vampuka vakashumu manene mwafwa vakala mu mambo ya Yundeya muje mwapwa mwakushaluka manene. Vampuka va chifwa echi kuvavwaha kuvafuka. Oloni mu chita cha myaka cha vu 9 B.C.E., Vaisalele vakele na kufukila vampuka mu vingoma. Ku mbongi ivatumbula ano matangwa ngwavo Tel Rehov, ije yakala ku Chimbongo cha Yondao kukweko kuvawanene vintana vyavingi. Vuki vwava vampuka vakele na kuvulanda ku lifuti livatumbula ano matangwa ngwavo Turkey.
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Mateo 1:3) Yunda wakitile Peleze na Zela kuli Tamale, Peleze wakitile Hezelone, Hezelone wakitile Lama;
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 1:3
Tamale: Ikeye wa kulivanga kutumbula ku vanakathzi vatanu va ku chikota cha Mesiya vaje vavanendeka ku mukanda wa Mateo. Natakanako Lahave na Lute vaje kuvapwile Vaisalele. (vesi 5) Cho Mbateshemba, “uje wapwile munakathzi wa Uliya.” (vesi 6) Wamamanethelelo wapwile Maliya. (vesi 16) Ava vanakathzi vanavendeka oku ku mukanda mwafwa kuli chipangi chimo chalingile umo na umo wavo mangana apwe kukulwila wa Yesu.
(Mateo 3:11) Njimimbwitika mu mema mu kumwetha kutenguluka kwa vimbunge vyeni, oloni owo akaija munima yange akamimbwitika na mundthzindthzime wa kujela na mu tuhya. Ikeye wakama kutuvakana yange, nameme viñaku vyendi kunjivyatha ku vyambata.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 3:11
kumbwitika: Nameme “kuthzimika.” Lijwi lya Chingiliki lya ba·ptiʹzo, lilumbununa “kuthzivika.” Mikanda ikwavo ya mu Mbimbiliya imwetha ngwavo kumbwitika kwapwa kuthzimika munu mu mema. Thimbu imo Yowano wakele na kumbwitika vanu mu chimbongo cha Yondao kuyehi na Salime, mwafwa “mwakele mema amangi.” (Yow 3:23) Filipu mwambwitikile munalume umo wa Kayunuke, Filipu na uje munalume “vashelumukile mu mema.” (Vil 8:38) Eli lijwi lya Chingiliki lya kulifwa valikwathethalyo na mu Mbimbiliya ya Septuagint ku 2Vi 5:14 mu kumwetha ngwavo Namane “wambwitamenemo vithimbu vitanu na vivali mu Ndonga ya Yondau.”
Kutanda Mbimbiliya
(Mateo 1:1-17) Ou ukewo mukana wa vikota vya vakukulwila va Yesu Kilisitu, wa ku chikota cha Ndaviti, na ku chikota cha Avilahama. 2 Avilahama wakitile Isake, Isake wakitile Yakomba, Yakomba wakitile Yunda na va ndolome vendi, 3 Yunda wakitile Peleze na Zela kuli Tamale, Peleze wakitile Hezelone, Hezelone wakitile Lama; 4 Lama wakitile Aminandave, Aminandave wakitile Naheshone, Naheshone wakitile Salemone, 5 Salemone wakitile Mbowasi kuli Lahave, Mbowasi wakitile Ovende kuli Lute, Ovende wakitile Njesi, 6 Njesi wakitile mwene Ndaviti. Mwene Ndaviti wakitile Solomoni kuli uje wapwile munakathzi wa Uliya, 7 Solomoni wakitile Lehovowame, Lehovowame wakitile Aviya, Aviya wakitile Asa, 8 Asa wakitile Njosefati, Njosefati wakitile Njeholame, Njeholame wakitile Uziya, 9 Uziya wakitile Yotame,Yotame wakitile Ahaze, Ahaze wakitile Hezekiya, 10 Hezekiya wakitile Manase, Manase wakitile Amoni, Amoni wakitile Yosiya, 11 Yosiya wakitile Yehoyakine na vandolome vendi, ha thimbu ije vavatwalele ku vundthzinda ku lifuti lya Mbambilone. 12 Kutunda ha thimbu ije omwo vanavatwala laja ku vundthzinda ku Mbambilone, Yehoyakine wakitile Sheyaletiyele, Sheyaletiyele wakitile Zelumbambele, 13 Zelumbambele wakitile Aviyunde, Aviyunde wakitile Elyakime, Elyakime wakitile Azole, 14 Azole wakitile Zandoke, Zandoke wakitile Akime, Akime wakitile Elyunde, 15 Elyunde wakitile Elyazale, Elyazale wakitile Matane, Matane wakitile Yakomba, 16 Yakomba wakitile Yosefa uje wambatele Maliya vaina ya Yesu, uje vatumbwile ngwavo Wakuvwavetha. 17 Ngechi vene, kushangumuka kuli Avilahama na kweta kuli Ndaviti vikota vyoshe vyapwile likumi na viwana, kutunda kuli Ndaviti na kweta ku mwaka uvavatwalele ku vundthzinda ku Mbambilone vyapwile vikota likumi na viwana, cho lalo kutunda ku mwaka uvavatwalele ku vundthzinda ku Mbambilone na kweta ku kuthemuka kwa Wakuvwavetha vyapwile vikota likumi na viwana.
JANUARY 8-14
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | MATEO 4-5
“Vitulilongetha ku Ñanda ya Yesu ya ha Munkinda”
(Mateo 5:3, NWT) “Vavwahelela vaje vanathzivuka ngwavo vali mu vujene vwa vyuma vya ku sipilitu, omwo Vumwene vwa mwilu vunapu vwavo.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 5:3
Kuvwahelela: Eli lijwi kulilumbununa kuvwahelela chivakakala nacho vanu nga kuli vyuma vije vinavathzivitha kuvwaha ku mbunge na kushuvuluka. Nga tupangetha eli lijwi lya kuvwahelela ku vanu, cho lilumbununa ngwavo owo munu vanamuvethzikitha kuli Njambi. Eli lijwi vanalipangetha lalo mu Mbimbiliya kumwetha ngwavo Njambi na Yesu vapwa va kuvwahelela.—1Ti 1:11; 6:15.
vanathzivuka ngwavo vali mu vujene vwa vyuma vya ku sipilitu: Lijwi lya Chingiliki lije livanalumbununa ngwavo “vanathzivuka,” lilumbununa, “tuhutu (vujene; kujeneka kukala na vyuma nambe vimbongo; muka-kulombalomba),” ngechi muno mu chilongetha chino vanalipangetha kulumbununa vanu vaje vathzivuka ngwavo vali mu vujene. Ku mukanda wa Luka 16:20, 22, vanapangetha eli lijwi lya “kahutu” nambe ngwetu muka-kulombalomba kutaletha kuli Lazalo. Vaka-kulumbununa vamo vanalumbununa ou mukana wa Chingiliki wa “kuhutwa ku sipilitu” mu kumwetha vanu vaje vathzivuka ngwavo vali mu vujene vwa ku sipilitu, cho vashaka ngwavo Njambi avakwathe.
(Mateo 5:7, NWT) “Vanavwahelela vaje vakatetela vakwavo, mwafwa navo lalo vakavatetela.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 5:7
kutetela: Mbimbiliya inapangetha lijwi lya ‘kutetela’ mu kumwetha ngwavo eli lijwi limanena vyuma vyavingi kethi kukonekela lika na kuthompa mwamuvwa. Kakangi likalumbununa ngothzi yakala nayo munu, ije ikamulingitha akwathe mukwavo nga ali mu vukalu.
(Mateo 5:9) ‘Vanavethzika vaje vaka-kwolwetha ñole, omwo vakavatumbula vana va Njambi.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 5:9
vaka-kwolwetha ñole: Vanu vaje vapwa vaka-kwolwetha ñole nambe ngwetu kunena kwoloka kuvethi kukala lika mu kwoloka vakevo vavenya, oloni vakatondo ngwavo na vakwavo vakale mu kwoloka.
w07 12/1 17
Longetheni Vana Veni Mangana Vayoye mu Kwoloka
Vithemi vashaka kulongetha vanavavo mangana ‘vashakethzeke kwoloka na vimbunge vyavo vyoshe.’ (1Pe 3:11) Nga munu ashakethzeka kwoloka, cho kalishoshomwena nambe kuluvala nambe kukala na likitikiti ku mbunge.
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Mateo 4:9) Cho Liyavolo wendekela kuli ikeye ngwendi, “Nga uthsikama ha mavuli na kunjilemetha, cho vyoshe evi vikapwa vyove.”
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 4:9
kulemetha: Lijwi lya Chingiliki livanalumbununa ngwavo ‘kulemetha’ lilumbununa kulingako chuma chimo ha thimbu yaindondo. Kwendeka ngwetu ‘kulemetha’ kumwetha ngwavo Liyavolo washakele ngwendi Yesu amulemethe oho vene kethi thimbu yoshe.
(Mateo 4:23) Yesu wendanganene mu Ngalileya mwoshe, na kulongetha mu ma sinangonge avo, na kwambulula viñanda vyavivwa vya Vumwene na kukangwitha vanu voshe vaka-mishongo yoshe na vaka-kuvinja va kulithethzathethza.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 4:23
kulongetha . . . kwambulula: Kulongetha kwalithethza na kwambulula mwafwa kulongetha kwapwa kwambulula na kutwamenena na kulumbununa na kushongangeya na kwendeka mu ngila ije ilingitha munu ivalongetha athzivithithe mwamuvwa.
Kutanda Mbimbiliya
(Mateo 5:31-48) “Cho lalo vendekele laja ngwavo, ‘Woshe akondola munakathzi wendi, napande kumwana mukanda wa kuthsiya vulo.’ 32 Oloni yange njimileka ngwange, woshe akondola munakathzi wendi kuvanga ha mulonga wa vupangala, amupwitha muka-vupangala nga akashomboka lalo; cho woshe ambata uje munakathzi ivakondola alinga nendi vupangala. 33 “Mwathziva lalo muje valekele vakukulwila vetu kuthañulu ngwavo, ‘kethi upokole chikulahetho chove, oloni linga vije viwalithingile ku mesho a Shukulu Kalunga.’ 34 Oloni yange njimileka ngwange, kethi mukalithinge omwo mulinga lithzivathano. Kethi mukalithinge na lilu, omwo likelyo lyapwa litanda lya Njambi, 35 nambe kulithinga na hathi, omwo hapwa vulyatelo vwendi, nambe na Yelusalema, omwo ikeyo yapwa nganda ya Mwene wakama. 36 Cho lalo kethi ukalithinge na mutwe wove, omwo kuwatha kutoketha nambe kuthzivaletha chiñambu chove chimo. 37 Kwendeka kweni kupwe ‘Eyo’ nambe ‘Embwe’ omwo vyoshe vyeka muvwethzelelako vitunda kuli Liyavolo. 38 “Mwathziva laja muje vendekele ngwavo, ‘Lisho na lisho, cho Liyo na liyo.’ 39 Oloni yange njimileka ngwange, kethi ulinge shambandinga kuli munu uje akulinga mwamuvi. Oloni nga munu akupupa ku nana yove ya ku chilyo mutengulwile lalo ku nana ya ku chimoshwe. 40 Cho nga munu ashaka kukuthompetha ngechi akunyeke chikoveyo chove, mwane lalo na kathzaku kove. 41 Cho nga munu akuthindiya ngechi umuthindikiye vungendthzi vwa nunda imo, muthindikiye vungendthzi vwa vinunda vivali. 42 Woshe akulomba mwane kethi umumine, cho nga munu ashaka kukumuna chuma kuli yove, mwanecho kethi umumine embwe. 43 “Mwathziva laja muje vendekele ngwavo, ‘Thzema mundambo wove cho thzinda chitothzi chove.’ 44 Oloni yange njimileka ngwange, thzemeni vitothzi veni, cho lombeleleni vaje vali na kumiyandetha, 45 ngechi mupwe vana va Ishweni ali mwilu. Omwo ikeye akatuhwithila litangwa lyendi ha vanu vavavi na hali vanu vavavwa, cho akanyoketha nyondthzi hali vaka-vuthunga na hali vaka-vuvi. 46 Omwo nga muthzema vaje vamithzema, chikandelela mukajo mukatambula kuli Njambi? Kuma nameme vaka-kutambula lithimu kethi mukemwo muvakalingi ndi? 47 Cho nga mukendwitha lika vathamba veni, kumwalingile chuma cha chachivwa kutuvakana vakweni voshe. Kuma nameme vaka-kujeneka kukulahela kuvethi kulinga ngocho ndi? 48 Ngechi vene, munapande kupwa va kujela ngwe Ishweni ali mwilu wapwa wa kujela.
JANUARY 15-21
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | MATEO 6-7
“Ha Kulivanga Shakathzekeni Vumwene Vwendi”
(Mateo 6:10) Vumwene vwove vwije chithzango chove vachilinge hano hathi, ngwe omwo vakachilingi mwilu.
Kuvethzika Chitwakala Nacho cha Kulombela
12 Vyuma muka vyakama vitunapande kutumbula mu malombelo etu? Tunapande kutumbula Yehova na chithzango chendi. Tunapande kumukandelela ha vyuma vyoshe vyanatulingila. (1Mi 29:10-13) Tuthzivuka ngocho mwafwa Yesu mwakele hano hathi walongethele vandongethi vendi mwakulombelela. (Tandeni Mateo 6: 9-13.) Wavalekele ngwendi vanapande tahi kulomba ngwavo lithzina lya Njambi valilemethe, kulumbununa ngwavo valimone kupwa lya kujela. Kutundaho, Yesu wamwethele ngwendi tunapande kulomba Vumwene vwa Njambi ngwetu vwije, na kulomba ngwetu chithzango cha Yehova chilingiwe hano hathi. Yesu wamwethele ngwendi tunapande tahi kutumbula evi vyuma vyakama mu malombelo etu, athina tulomba vyuma vitushaka. Nga tulivanga kutumbula Yehova na chithzango chendi mu malombeolo etu, cho tumwetha vyuma vitwamona kupwa vya theho mu kuyoya kwetu.
(Mateo 6:24) “Munu naumo wahi atha kupangela vashukulu vavali, kuvanga athzindeho umo na kuthzemaho mukwavo, nambe apwa wa kulongwa ku umo na kushaula mukwavo. cho kuwatha kupangela Njambi na kupangela lalo vimbongo.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 6:24
kupangela: Eli lijwi mu Chingiliki lilumbununa ndungo uje apangela shukulu yendi. Yesu walumbunwine ngwendi muka-Kilisitu katha kupangela Njambi na mbunge yendi yoshe na kushakethzeka manene vufuko.
(Mateo 6:33) “Oloni ha kulivanga shakethzekeni Vumwene vwendi, na vuthunga vwendi, cho vyoshe evi akamivwethzelelavyo.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 6:33
shakethzekeni: Eli lijwi mu Chingiliki lilumbununa kutwalelelaho kulinga chuma chimo nambe ngwetu “kutwalelelaho kushakethzeka.” Vandongethi va Yesu va kulongwa kuvethi kushakethzeka Vumwene ha thimbu yaindondo na kuya na kulinga vyuma vyeka. Oloni vamona echi chipangi kupwa cha theho mu kuyoya kwavo.
Vumwene: Mavulu amo a Chingiliki a kuthañulu endeka ha lijwi eli ngwavo “Vumwene vwa Njambi.”
vwendi: Eli lijwi lyakundama kuli Njambi uje wapwa tatetu wa “mwilu” ivanendeka ku mukanda wa Mat 6:32.
vuthunga: Vanu vaje vashakethzeka vuthunga vwa Njambi vakalingi chithzango chendi na kwononoka mashiko endi aje endeka ha vyuma vyavivi nevi vyavivwa. Evi vilongetha vyalithethze na vilongetha vya Vafaliseo vaje valimungilile vilongetha vyavo.—Mat 5:20.
Shakethzekeni Tahi Vumwene, Kethi Vufuko
18 Tandeni Mateo 6:33. Vandongethi va Kilisitu vanapande kutwameka vya Vumwene kulutwe mu kuyoya kwavo. Yesu wendekele ngwendi nga tulingamo, cho “vyoshe evi” akatuvwethzelelavyo. Vika vyamwendekethele ngocho? Mu vesi inatako wendekele ngwendi: “Ishweni ali mwilu athzivuka ngwendi munajeneka vyuma vyoshe evi,” kulumbununa vyuma vitushaka mu kuyoya. Yehova athzivuka vyakulya vitushaka na vuthalo na kwakukala, nameme vene yetu kanda tuvithzivuke. (Fil 4:19) Athzivuka vuthzalo vwetu vuje vunahwila manene. Athzivuka na vyakulya vimutonda na njuvo itunapande kukala nayo, kuya na nanga ituli nayo. Yehova atwana vyoshe vitutonda.
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Mateo 7:12) “Ngechi vene, vyuma vyoshe vimushaka ngechi vakweni vamilingilevyo, mukemwo vene neni lalo valingilenivyo, omwo awa akewo majwi a lishiko lya Mosesa na vilongetha vya vaka-kwimanena.
w14 5/15 14-15 ¶14-16
Pweni na Vilinga Vyavivwa nga Mwambulula
14 Achinganyekeni ngweni mutambula foni ku munu, oloni kumutanekeya lijwi lyowo munu. Ikeye amihula chifwa cha vyakulya vimwashaka, oloni yeni kumumuthzivuka. Cho lalo kumuthzivuka vyuma vinamulingitha amihule ngocho. Ha kushaka kumumwetha kathingimiko muthimutwiya nendi mwamuvwa na kumuleka ngweni kunahu. Thinganyekeni lalo ngweni munu uje namitumina foni alitumbula lithzina lyendi na chipangi chakapanga na kumileka ngwendi ashaka kumikwatha. Mumutolilila mwamuvwa nga endeka vuthunga. Kakangi vanu vakavwahelela nga vakwavo vavaleka vuthunga na kuvakwatha. Mwatha kusholola vati kathingimiko omwo muya na kwambulula?
15 Vanu vanalithethzathethza kwetheketha na vitingitingi kuvakala, ngechi tunapande kuvaleka vitunendela. Nameme tuli na muthzimbu wa theho uje vanu vavangi kuvathzivuka, oloni vati nga kutwendeka vitunendela na kushangumuka kuthimutwiya nameme kumwihula ngwetu: “Ngwe uli na ndthzili ya kumanetha vukalu muno mu kaye ngwe vukalu muka vuwatha kumanetha?” Tuthzivuka ngwetu kwihula vihula kutukwatha tuthzivuke vyali na kuthinganyeka munu mangana tumukumbulule mu kulikwathetha Mbimbiliya. Oloni vavenya njuvo natha kulikathamena na kwihula ngwendi: ‘Atunda kuli ou, cho vika vyanjihwila vihula vya chifwa echi? Vika vyatonda?’ Ngechi tunapande kwaka vavenya njuvo mu vithinganyeka. (Fil 2:3, 4) Twatha kulinga vati ngocho?
16 Ntwama umo wa kuthzenguluka namono ngwendi kupangetha ngila eyi kukwatha manene. Hanima ya kulimeneka, ana vavenya njuvo tilakiti ije yendeka ngwayo Mushaka Kuthzivuka Vuthunga Ndi? na kwendeka ngwove: “Tuli na kwana eyi tilakiti ku vanu voshe vali muno mu chitingitingi. Eyi tilakiti inathimutwiya ha vihula 6 vivakalihula manene vanu. Tilakiti yeni eyi.” Ndolome nendeka ngwendi vanu vavangi vakatolilila nga tuvaleka vitunendela. Ha thimbu imo kukapu kwakwathi kutwalelelaho kuthimutwiya na uje munu. Ntwama wa kuthzenguluka akehula lalo uje munu ngwendi: “Walihulaho laja vihula vya chifwa echi ndi?” Nga vavenya njuvo nangulaho chihula chimo cho uje ndolome afukula tilakiti mukati na kuthimutwiya viyendeka Mbimbiliya ha chihula chije. Akangula chihula chije na kutwalelelaho kuthimutwiya na vavenya njuvo kwa kujeneka ku mukathumuna. Oloni kuli vingila vyavingi vya kushangumukilamo kuthimutwiya na munu. Mu vitingitingi vimo vavenya vinjuvo vathzivuka ngwavo tukavendela mangana tuthimutwiye navo viñanda vya mu Mbimbiliya. Tunapande kuthzivuka mwa kushangumukila mwamuvwa kuthimutwiya na vanu vamu chitingitingi chetu.
(Mateo 7:28, 29) Cho omwo Yesu wamanethele kwendeka vyuma evi, mbunga ije ya vanu valikomokelele ha kulongetha kwendi, 29 omwo ikeye kapwile ngwe valongethi vavo va majwi a Lishiko embwe, cho wavalongethele na moko.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 7:28, 29
valikomokelele: Eli lijwi mu chingiliki lyatha kulumbununa “munu uje nalikathamena manene mwafwa ya vyuma vinalingiwa.” Eli lijwi limwetha ngwavo vyuma vyendekele Yesu vyalingithile vanu vavangi valikathamene manene.
ha kulongetha kwendi: Awa majwi anamwetha mwakele na kulongethelamo Yesu, vingila vya likwathethele mukulongetha vije vinambatethelela na vyuma vyalongethele mu ñanda ha Munkinda wa Oliveta.
ngwe valongethi vavo va majwi a Lishiko: Yesu kakavangeyeye vilongetha nameme vithemwa vya valongethi va majwi a Lishiko, oloni wakele na kwendeka mu kwimanena Yehova ha kupwa muka-ndthzili yoshe, cho vilongetha vyendi vyoshe vyakundamene mu Lijwi lya Njambi.—Yow 7:16.
Kutanda Mbimbiliya
(Mateo 6:1-18) “Nyanyameni kutewa mulingila vuthunga vweni ku mesho a vanu ngechi vanu vamone vije vimuli na kulinga. Nga mulinga vyuma vije ku mesho a vanu, kumukatambula chikandelela kuli Ishweni uje ali mwilu. 2 “Ngechi vene, omwo mwana chuma kuli muka-kujeneka, kethi mulimwethe embwe, ngwe muvakalingi vaka-chivembulu mu masinangonge na mu vingila, ngechi vanu vavashangathzale. Mwa vuthunga njimileka ngwange, vanatambula laja chikandelela chavo. 3 Oloni omwo mwana chuma kuli muka-kujeneka, chilingeni mu vushweke ngechi nameme muthamba weni kethi achithzivuke, 4 ngechi vene, eyi inapu ñanda ya mu vushweke. Cho Ishweni uje ali mwilu mukakumona vije mukalingi muvushweke, akamyana chikandelela cheni. 5 “Cho omwo mulombela, kethi mulombele ngwe vaka-chivembulu, omwo vakevo vathzema kwimana na kulombela mu masinangonge na ha mathambwa ngila, ngechi vanu voshe vavamone. Mwa vuthunga njimileka ngwange, vanatambula laja chikandelela chavo. 6 Oloni yove omwo ulombela, ya ku mulili wove, na kushoka ku chikolo, cho lombela kuli Isho, uje kuwatha kumona. Cho Isho uje muka-kumona vije ukalingi mu vushweke, akakwana chikandelela chove. 7 “Cho mu kulomba kweni, kethi mutumithe manene majwi amangi akujeneka theho, ngwe muvakalingi vaka kujeneka kukulahela, omwo vayongola ngwavo vinjambi vavo vakavathziva omwo ya majwi avo amangimangi. 8 Kethi mupwe ngwe vakevo, omwo Ishweni nathzivuka laja vije vimunajeneka omwo kanda mulombe. 9 “Omu mukemwo mu munapande kolomba, ngweni, ‘Tatetu uli mwilu, valemethe lithzina lyove, 10 Vumwene vwovo vwije, chithzango chove vachilinge hano hathi, ngwe omwo vakachilingi mwilu. 11 Twane kulya kwetu kwa litangwa lyangongo, 12 tuthambethe ku milonga yetu, ngwe yetu lalo mutukathambetha vaka-kutuvulumwina. 13 Kethi ututwamenene ku vyetheko, oloni twamene ku vuvi omwo vumwene vunapu vwove, na ndthzli na vumpau, kumyaka yoshe Ewa.’ 14 “Omwo nga muthambetha vakweni ku milonga yavo, Ishweni ali mwilu akamithambetha neni lalo. 15 Oloni nga kumuthambetha vakweni ku milonga yavo, cho Ishweni lalo kakamithambetha ku milonga yeni. 16 “Cho omwo mulikela kulya, kethi mwombwe ngwe muvakalingi vaka-chivembulu. Omwo vakevo vakaviyitha vihanga vyavo, ngechi vanu vavamone ngwavo vanalikele kulya. Mwa vuthunga njimileka ngwange, vanatambula laja chikandelela chavo. 17 Oloni omwo mulikela kulya, jweleni ku mesho na kuthakula viñambu vyeni, 18 ngechi vanu kethi vamimone ngwavo munalikele kulya, kuvanga Ishweni lika uje kumwatha kumona ikeye athzivuka. Cho Ishweni, muka-kumona vije vimuli na kulinga mu vushweke, akamyana chikandelela cheni.”
JANUARY 22-28
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | MATEO 8-9
“Yesu Wathzemene Vanu”
(Mateo 8:1-3) Omwo Yesu washelumukilile ku munkinda, mbunga yakama ya vanu vamukavele. 2 Athinoni munu umo wakele na kuyanda na mushongo wa mbumba wethzile wathsikamene ku mesho endi, wendekele ngwendi, “Shukulu nga mushaka, mwatha kunjijeletha.” 3 Cho Yesu wolwele livoko lyendi wamukwatele, wendekele ngwendi, “Njishaka, jela.” Cho haje vene wajelele ku mushongo wendi wa mbumba.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 8:3
wamukwatele: Lishiko lya Mosesa lyavindikile vanu vaje vali na mbumba kukala hamo na vakwavo mangana kethi vatambwithe vakwavo. (Lev 13:45, 46; Kul 5:1-4) Oloni vakulunu va vulombelo vwa Chiyunda vavwethzeleleleko mashiko akwavo. Chakumwenako, kuvatavethele muka-mbumba kushwena mukangule ha mamita akweta ku 1.8, cho ha thimbu ya lihundthzi vavwethzeleleleko lalo mamita akweta ku 45. Mashiko a chifwa echi anenethele ngwavo vaka-mbumba vavayandethe. Nameme mu vithemwa vimo vashangalele mulongethi uje walishwekele omwo wamwene vaka-mbumba na uje washangele vaka mbumba mamanya mangana kethi vamushwene. Mu kulithethza na ava valongethi, Yesu ikeye wakwatele muka-mbumba mwafwa wamuthzivilile mema ku mbunge, walingile chuma chije kuvathele kulinga vaje vakulunu va vulombelo vwa Chiyunda. Nameme Yesu wakele na ndthzili ya kukangula lika na lijwi, oloni wamukwatele.—Mat 8:5-12.
Njishaka: Yesu kendekele lika ngwendi akwatha uje muka-mbumba mwafwa wapandele kulinga ngocho, oloni wamwethele ngwendi wamuthzemene ha kumukangula.
(Mateo 9:9-13) Omwo Yesu watundile ku mutambela uje, wamwene munu lithzina lyendi Mateo, natumbama mu njuvo ya kutambwila lithimu, cho Yesu wendekele kuli ikeye ngwendi, “Njikave.” Cho Mateo wakatukile wamukavele. 10 Omwo Yesu wakele na kulya ku metha mu njuvo ya Mateo, vavangi vaka-kutambula lithimu na vaka-vuvi vethzile vatumbamene hamo na Yesu na vandongethi vendi ku metha. 11 Cho omwo Vafaliseo vachimwene, vehwile vandongethi vendi ngwavo, “Omwo vikajo mulongethi weni ali na kulya na vaka-kutambula lithimu na vaje vaka-vuvi?” 12 Oloni omwo Yesu wathzivileko, cho wendekele navo ngwendi, “Vakangule kuvethi kuthetela chimbanda embwe, oloni kuvanga vaka-kuvinja lika. 13 Yeni mukalilongethe mwaya majwi a vithoneka vati endeka, ngwawo, ‘Yange njishaka kutetela, kunjishaka ñombelo ya tuthitu,’ omwo yange kunjethzile mu kuthana vanu vaje vanalimono vakevo vavenya ngwavo vaka-vuthunga, oloni vanu vaje vaka-vuvi.”
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 9:10
kulya: Nameme “kutumbama ku metha.” Kutumbama na munu ku metha kumwetha vuthamba vwakama na uje munu. Ngechi Vayunda va mu thimbu ya Yesu kuvakele na kutumbama ku metha nameme kulya na vaje kuvapwile Vayunda.
vaka-kutambula lithimu: Vayunda vavangi vakele na kutambwila Valoma lithimu. Vanu vathzindile manene vaje Vayunda vakele na kutambula lithimu mwafwa valikwatathanene na Valoma, cho lalo vakele na kwivila vanu. Vayunda vathzindile vaje vakele na kutambula lithimu, cho vavamwene ngwe vaka-vuvi na vikwithzi.—Mat 11:19; 21:32.
(Mateo 9:35-38) Cho Yesu wetanganene mwaya membo akama na mu tumembo twatundondo. Walongethele mu masinangonge avo, wambulwile viñanda vyavivwa vya Vumwene vwa Njambi, cho na kukangwitha vaka-mishongo na vaka-kuvinja va kulithethzathethza. 36 Omwo wamwene vimbunga vya vanu, wavathzivilile mema ku mbunge, omwo vakele na kuyandangela na kujuka, ngwe vimanga kuvethi na kanyungi. 37 Ngechi vene wendekele kuli vandongethi vendi ngwendi, “mwa vuthunga vene vimbuto vinatumu, oloni vaka-kuteja vavandondo. 38 Ngechi vene, lombeleni kuli vavenya vimbuto ngechi atume vaka-kuteja vimbuto vyendi.”
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 9:36
wavathzivilile mema ku mbunge: Awa majwi a Chingiliki a splag·khniʹzo·mai avanapangetha aha vanawetheketha ku “mila” (splagʹkhna), kulumbununa mwakalithzivila munu ku mbunge nga kuli chuma chimo chinalingiwa. Awa majwi vakawapangetha manene mu Chingiliki nga vendeka vya kuthzivila munu ngothzi.
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Mateo 8:8-10) Oloni uje mukulunu wa mashwalale wamukumbulwile ngwendi, “Shukulu kuchapandele yove kukovela mu njuvo yange, oloni endeka lika na lijwi, cho ngamba yange akakanguka. 9 Omwo nange njili mwithi ya moko ya vamyata vange, cho njili na mashwalale vakanjononoka. Njishika umo ngwange, ‘Ya.’ Cho aya, cho njishika mukwavo lalo ngwange, ‘Ija.’ Cho aija, cho lalo njikashiki ndungo yange ngwange, ‘Linga echi.’ Cho achilinga.” 10 Omwo wathzivile evi, Yesu walikomokelele, cho wendekele kuli vanu vaje vamukavele ngwendi, “Mwa vuthunga njimileka ngwange, nameme mu lifuti lya Isalele, kumwethi muka-kukulahela wangachije.
w02 8/15 13 ¶16
“Njinamimwetha Chimwetho”
16 Omwo mukulunu wa mashwalale uje kapwile Kayunda washwenene kuli Yesu na kumulomba ngwendi akangwithe ndungo yendi uje wakele na kuvinja, Yesu wathzivukile ngwendi uje lishwalale wakele na tupenga. Mukulunu wa mashwalale wa mu thimbu ije wakele na vilinga vyavivi vyavingi vya kufwa ngwe kwitila maninga na vukenya na kulemetha tumponya. Oloni Yesu kakele manene mbunge ku vilinga vyavivi vya uje lishwalale, wamumwene ngwendi wakele na likulahelo. (Mat 8:5-13) Kutundoho lalo, Yesu mwendekele kuli uje lipwepwe ivashukikile hamo nendi, kamutenukilile omwo ya vilinga vyendi vyavivi vya kunima, oloni wa mukulahethele vyuma vyavivwa vya kulutwe. (Luk 23:43) Yesu wathzivukile ngwendi kukenga ha tupenga twa vanu kwatha kuvathzeyetha. Ngechi omwo Yesu washangalele vanu ha vuvwa vwavo, kwavashongangeyeye vatwaleleleho kulinga mwamuvwa.
(Mateo 9:16, 17) “Naumo wahi atongela chitopeko cha nanga yaiha ha kathzaku ka laja, omwo chije chitopeko chachiha chitavula nanga ya laja, cho chikathethza mbengwa ya kama. 17 Nameme ngocho kuvethi kulongela vinyu vyaviha mu vinjeke vya vilambu vyalaja embwe, nga valingamo, vije vinjeke vyavilambu vitavuka, cho vinyu vitikila mwangocho. Oloni vinyu vyaviha vakavilongela mu vinjeke vyavilambu vyaviha, cho vyoshe vivali vavinyunga mwamuvwa.”
Mwafwa Vika Vandongethi va Yesu Kuvethi Kulikela Kulya?
Yesu ali na kukwatha vandongethi va Yowano Muka-kumbwitika vathzivithithe ngwavo wahi napande kuvandamena kumona vandongethi va Yesu kukavangeya vithemwa vya Vayunda vya kufwa ngwe kulikela kulya. Yesu kethzile na kwimanena vulombelo vwa Vayunda vuje vwakele na kuhwa, ngechi vanu kuvapandele kuvandamena ngwavo vamone vandongethi vendi vakavangeya vithemwa vya laja vya Vayunda. Yesu washongangeyeye vanu ngwavo valemethe vulombelo vuje kuvwakundamene ku vithemwa vya Vayunda. Yesu kethi na kutongela chitopeko chachiha ha kathzaku ka laja nambe kwaka vinyu vyaviha mu vinjeke vya vilambu vyalaja.
Kutanda Mbimbiliya
(Mateo 8:1-17) Omwo Yesu washelumukilile ku munkinda, mbunga yakama ya vanu vamukavele. 2 Athinoni munu umo wakele na kuyanda na mushongo wa mbumba wethzile wathsikamene ku mesho endi, wendekele ngwendi, “Shukulu, nga mushaka, mwatha kunjijeletha.” 3 Cho Yesu wolwele livoko lyendi wamukwatele, wendekele ngwendi, “Njishaka, jela.” Cho haje vene wajelele ku mushongo wendi wa mbumba. 4 Cho Yesu wamulekele ngwendi, “Tolilila. Kethi ulekeko munu umo chuma echi embwe, oloni ya ukalisholole kuli muka-kukombelela ngechi akakwilule, athinoni ukakombelele ñombelo ije yashikile Mosesa, ngechi voshe vakathzivuke ngwavo vanakukangwitha.” 5 Omwo Yesu wakovelele mu Kapenauma, mukulunu wa mashwalale va Loma wethzile kuli ikeye, wamulombele ngwendi, 6 “Shukulu, ngamba yange nalala mu njuvo ali na kuvinja mushongo wa kayekele, cho ali na kuyanda manene.” 7 Yesu wamukumbulwile ngwendi, “Njija na kumukangwitha.” 8 Oloni uje mukulunu wa mashwalale wamukumbulwile ngwendi, “Shukulu, kuchapandele yove kukovela mu njuvo yange, oloni endeka lika na lijwi, cho ngamba yange akakanguka. 9 Omwo nange njili mwithi ya moko ya vamyata vange, cho njili na mashwalale vakanjononoka. Njishika umo ngwange, ‘Ya.’ Cho aya, cho njishika mukwavo lalo ngwange, ‘Ija.’ Cho aija, cho lalo njikashiki ndungo yange ngwange, ‘Linga echi.’ Cho achilinga.” 10 Omwo wathzivile evi, Yesu walikomokelele, cho wendekele kuli vanu vaje vamukavele ngwendi, “Mwa vuthunga njimileka ngwange, nameme mu lifuti lya Isalele, kumwethi muka-kukulahela wangachije. 11 Njimileka ngwange vavangi vakaija, vakatunda mu ngangela na mu kangombe ka yambi, cho vakatumbama ku metha hamo na Avilahama, na Isake, na Yakomba, mu Vumwene vwa mwilu. 12 Oloni vaje vanapandele ngechi vakatumbame mu Vumwene vuje vakavombila hanja mu lithuthulungu kuje kukakala kulila na kulingenjenga ku mayo.” 13 Cho Yesu wendekele kuli uje mukulunu wa mashwalale ngwendi, “Ya kwimbo, chifwe ngocho kuli yove ngwe kukulahela kwove.” Cho ngamba yendi wakangukile ha thimbu ije vene. 14 Cho omwo Yesu wakovelele mu njuvo ya Petulu, muje wamwene vainamweno ya Petulu vanalala ha vulili na kuvinja lithikathika. 15 Yesu wamukwatele kulivoko, cho lithikathika lyamutundile, wendukile na kushangumuka kuvapangela. 16 Omwo vetele ku chingwethzi, vanu vanenele vanu vavangi vaka-mindthzindthzime ya kujwala kuli Yesu, cho Yesu wavatundithile mindthzindthzime ya kujwala na lijwi, cho wakangwithile voshe vaje vavinjile. 17 Ikeye walingile evi ngwe muje mwendekele Isaya muka-kwimanena ngwendi, “Ikeye vavenya watundithile kuvinja kwetu, cho wambatele mishongo yetu.”
JANUARY 29–FEBRUARY 4
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | MATEO 10-11
“Yesu Wakwathele Vaje Vajukile”
(Mateo 10:29, 30, NWT) Kuma tundthzilili vavali kuvethi kuvalanda na mbongo imo ya muwayawaya ndi? Nameme ngocho, naumo wahi awila hathi kwa kujeneka Ishweni kuthzivuka. 30 Oloni nameme viñambu vya ku mitwe yeni vyoshe vanavilava.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 10:29, 30
tundthzilili: Lijwi lya Chingiliki lya strou·thiʹon limanena kathzila kakandondo, oloni kakangi vakalikwathethalyo nga vatumbula tundthzilili, tuthzila tuje vakele na kulandetha ha ndando ya kwithi.
na mbongo imo: “Asalone,” yapwile mbongo ya va Valoma, ije ivakele na kufweta munu uje apanga mu minutu 45. (Kengeni Litaba Zeekelizwe B14, mu Bibele ya Toloko ya Lifasi Lelinca.) Omwo Yesu waile ku Ngalileya lwa mu chitatu, wendekele ngwendi tundthzilili vavali vavalandele na muwayawaya umo wa asalone. Ha thimbu ikwavo lalo omwo Yesu waile na kwambulula mu Yundea wendekele ngwendi tundthzilili vatanu vathele kuvalanda ma asalone avali. (Luk 12:6) Evi Vithoneka vivali vitumwetha ngwavo vaka-kulandulula valandethele tundthzilili na ndando yaindondo manene, mwafwa nga munu alanda tundthzilili vawana, cho wa mu chitanu vamwana wa vwana.
nameme viñambu vya ku mitwe yeni vyoshe vanavilava: Viñambu vya ku mutwe wa munu vyatha kutuvakana 100,000. Kuthzivuka nambala ya tuvyuma twatundondo twa kufwa ngwe viñambu kumwetha ngwavo Yehova waka mbunge umo na umo wa vandongethi va Kilisitu.
nwtsty mithzimbu
Kandthzilili
Tundthzilili twapwile twa ndando yaindondo manene kututhzila voshe vavakele na kulandetha kupwa mbelela. Tundthzilili vavali vathele kuvalanda mu vimbongo vyapangelele munu mu minutu 45. Lijwi lya Chingiliki linatha kulumbununa miyati yaingi ya tuthzila vavandondo, kwambatethelela na kandthzilili wa kulela (Passer domesticus biblicus) na tundthzilili twa ku lifuti lya Spain (Passer hispaniolensis), vaje vachinalithala mu Isalele.
(Mateo 11:28) “Ijeni kuli yange yeni voshe munajuka na kwambata vya kulema, cho njikamihwimitha.
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 11:28
kwambata vya kulema: Vaje vakele na kuthana Yesu vambatele vya kulema kulumbununa ngwavo vajukile na kukala na vishoti vya mu kuyoya. Chavakaluwilile kulemetha Yehova mwafwa ya vithemwa vya vanu vije vavwethzelelele ku Lishiko lya Mosesa. (Mat 23:4) Nameme ha litangwa lije livapandele kuhwima, kuvakele na kuhwima mwafwa kwavakaluwilile.—Kut 23:12; Mak 2:23-28; Luk 6:1-11.
Njikamihwimitha: Lijwi lya Chingiliki livanalumbununa ngwavo “kuhwimitha” limanena kujeneka kupanga. (Mat 26:45; Mak 6:31) Kuhwima kukwatha munu uje nakala mu vukalu mangana awane ndthzili lalo. (2Ko 7:13; Fil 7) Eyi ñanda imwetha ngwavo kupanga vipangi vya ku sipilitu kunapu kwambata “mandauluwa” ya Yesu kethi kuhwima. (Mat 11:29) Eli lijwi lya Chingiliki lyendekele Yesu, limwetha ngwavo munu uje najuka nga ambata mandauluwa ya Yesu, cho atha kukala lalo na ndthzili.
(Mateo 11:29, 30) Lilemekeni mandauluwa yange, cho lilongetheni kuli yange, omwo yange nji muka-lyovwaovwa na kulikehetha mu mbunge, cho mukawana kuhwima ku myonyo yeni. 30 Omwo mandauluwa yange yayathi, na chitele change chachehu.”
nwtsty vyuma vitukwatha kuthzivithitha Mat 11:29
Lilemekeni mandauluwa yange: Yesu walikwathethele lijwi lya “mandauluwa” kulumbununa kwononoka ku chiyulo cha Njambi. Ngwe Yesu wakele na kuthinganyeka vya mandauluwa avali, imo ya Njambi ikwavo yendi, ngwe walekele vandongethi vendi ngwendi valilemeke mandauluwa hamo lika nendi, cho avakwatha. Cho ngwe hamo eli lijwi lyalumbunwine ngwavo: “Lilemekeni mandauluwa hamo nange.” Nga ije mandauluwa ikeyo yalemekele Yesu vakwavo, cho walumbunwine ngwendi vononoke ku chiyulo chendi ha kupwa vandongethi vendi.
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Mateo 11:2, 3) Omwo Yowano muka-kumbwitika wakele mu kamenga wathzivile ha vipangi vya Kilisitu, watumine vandongethi vendi vamo kuli ikeye, 3 na kumwihula ngwavo, “Tuleke, yove vene uje yatumbwile Yowano ngwendi akaija, nambe tuchivandamene weka lalo?”
Yowano Washakele Kuthziva Viyongola vya Yesu
Echi chihula chamikomoketha ndi? Yowano wapwile munu wa kuhya ku sipilitu. Omwo wambwitikile Yesu myaka ivali kunima, wamwene sipilitu ya Njambi ija hali Yesu, cho lalo wathzivile lijwi lya Njambi lyatundile mwilu. Kutwatha kwendeka ngwetu Yowano wathzeyele ku sipilitu. Ngwe Yowano wathzeyele ku sipilitu ha thimbu ije, ngwe Yesu kamushangathzalele. Oloni nga Yowano kathzeyele, cho vika vyehwilile Yesu echi chihula?
Yowano hamo washakele lika kuthzivithitha kutundilila mu kanwa ka Yesu ngwavo ikeye vene Mesiya. Echi chathele kukanyametha Yowano uje wakele mu kamenga. Ngechi chihula cha Yowano chapandele. Yowano wathzivukile vupolofweto vwa mu Mbimbiliya vuje vwendekele hali Munu wa Kuvwavetha uje wapandele kwakupwa mwene na kwovola vanu. Oloni hanima ya kumbwitika Yesu, Yowano wakele mu kamenga ha vingonde vyavingi. Ngechi Yowano wehwile indi kuli mukwavo weka wakele na kwija na kwinga Yesu, uje akushulithilila chipangi cha Mesiya ngechi muvwamwethelele vupolofweto.
(Mateo 11:16-19) “Yanini vanu va matangwa ano njatha kuvetheketha na vikajo? Vakevo vanapu ngwe vanike vaje vanatumbama ku mutambela wa kulandethela vyuma, cho vatambekela ku vakwavo ngwavo, 17 ‘Twamimbilile myatho ya vushombolwa, oloni kumwakinine, twamimbilile myatho ya vuthiwa, oloni kumwalilile.’ 18 Omwo Yowano wethzile, kalile vyakulya nambe kunwa vinyu, cho vendekele ngwavo, ‘Ali na mundthzindthzime wa kujwala.’ 19 Omwo Muna Munu wethzile ikeye walile na kunwa, cho vanu vendekele ngwavo, ‘Kengeni ou munalume. Wathsa ha kulya na ha kunwa vinyu, muthamba wa vaka-kutambula lithimu na vaka-vuvi.’ Oloni mana a Njambi anasholoka kupwa a vuthunga ha vilinga vyawo.”
Kuvindama kwa Vanu va Ano Matangwa
Yesu wathingimikile Yowano Muka-kumbwitika, oloni vanu vavangi vamumwene vati? Yesu wendekele ngwendi, “Vanu va matangwa ano, vanapu ngwe vanike vaje vanatumbama ku mutambela wa kulandethela vyuma, cho vatambekela ku vakwavo ngwavo, ‘Twamimbilile myatho ya vushombolwa, oloni kumwakinine. Twamimbilile myatho ya vuthiwa, oloni kumwalilile.’”—Mat 11:16, 17.
Vika vyalumbunwine Yesu? Walumbunwine mwamuvwa ngwendi: “Omwo Yowano wethzile kalile, vyakulya nambe kunwa vinyu, cho vendekele ngwavo, ‘ali na mundthzindthzime wa kujwala.’ Omwo Muna Munu wethzile, ikeye walile na kunwa, cho vanu vendekele ngwavo, ‘Kengeni ou munalume. Wathsa ha kulya na ha kunwa vinyu, muthamba wa vaka-kutambula lithimu na vaka-vuvi.’ (Mat 11:18, 19) Oloni Yowano wathiwithile vuyoye vwendi ha kupwa ka Nazalite, cho kakele na kunwa muyati woshe wa vinyu, oloni ava vanu vamwendekele ngwavo wakele na mundthzindthzime wa kujwala. (Kul 6:2, 3; Luk 1:15) Oloni Yesu wayoyele ngwe mwa vanu voshe. Wakele na kulya na kunwa mu kwethekela, nameme ngocho vanu vendekele ngwavo walingile vyuma mu kutuvakanetha. Vanu vonowele kuthzivithitha.
Kutanda Mbimbiliya
(Mateo 11:1-19) Cho omwo Yesu wamanethele kushika vandongethi vendi likumi na vavali, watundile ku mutambela kuje kwakele waile na kulongetha na kwambulula mu membo aje akele kuje. 2 Omwo Yowano muka-kumbwitika wakele mu kamenga wathzivile ha vipangi vya Kilisitu, watumine vandongethi vendi vamo kuli ikeye, 3 na kumwihula ngwavo, “Tuleke, yove vene uje yatumbwile Yowano ngwendi akaija, nambe tuchivandamene weka lalo? 4 Cho Yesu wavakumbulwile ngwendi, “Yeni mukaleke Yowano vyuma evi vimunathzivi nevi vimunamono, 5 tupuputwa vatona, vilema venda, vaka-mbumba vajela, tuthinda matwi vathziva, vathsi vathanguka, tuhutu vavambulwila viñanda vyavivwa. 6 Cho vanavethzika vaje kuvethi na vimata hali yange.” 7 Omwo vandongethi va Yowano vatundile kuli ikeye, Yesu walekele ije mbunga hali Yowano ngwendi, “Omwo mwaile kuli Yowano mu mambo, mwakamwene chuma mukajo? Chishoni chitepothzoka na lihundthzi ndi? 8 Mwaile na kumona vikajo? Munu nathzala vuthzalo vwa thenga ndi? Vanu vaka-kuthzala ngachije vakala mu mapela. 9 Njilekeni, mwaile na kumona vikajo? Muka-kwimanena ndi? Eyo, oloni mwakamwene uje na tuvakana muka-kwimanena. 10 Omwo Yowano ikeye uje ivathonekele mu vithoneka ngwavo, ‘Njambi wendekele ngwendi, kenga, njikatuma muluwa wange kulutwe lwove, ikeye akavwahetha ngila yove.’ 11 Mwa vuthunga njimileka ngwange, hakati ka vanu voshe vaje vanakalako, kukwethi umo natuvakana Yowano muka-kumbwitika. Oloni uje wamundondo mu Vumwene vwa mwilu ikeye natuvakana Yowano. 12 Kutunda ku matangwa a Yowano muka-kumbwitika kweta na ku lelo, Vumwene vwa mwilu vanakala na kuvulwitha, cho vaka-muka vavutambula na ndthzili. 13 Omwo vaka-kwimanena voshe na majwi a Lishiko lya Mosesa, vambulwile vya Vumwene noho ha thimbu ya Yowano. 14 Cho nga muli na chithzango cha kukulahela muthzimbu wavo, Yowano ikeye vene Elinja uje ivatumbwile ngwavo akaija. 15 Uje woshe ali na matwi, athzive. 16 “Yanini vanu va matangwa ano njatha kuvetheketha na vikajo? Vakevo vanapu ngwe vanike vaje vanatumbama ku mutambela wa kulandethela vyuma, cho vatambekela ku vakwavo ngwavo, 17 ‘Twamimbilile myatho ya vushombolwa, oloni kumwakinine, twamimbilile myatho ya vuthiwa, oloni kumwalilile.’ 18 Omwo Yowano wethzile, kalile vyakulya nambe kunwa vinyu, cho vendekele ngwavo, ‘Ali na mundthzindthzime wa kujwala.’ 19 Omwo Muna Munu wethzile ikeye walile na kunwa, cho vanu vendekele ngwavo, ‘Kengeni ou munalume. Wathsa ha kulya na ha kunwa vinyu, muthamba wa vaka-kutambula lithimu na vaka-vuvi.’ Oloni mana a Njambi anasholoka kupwa a vuthunga ha vilinga vyawo.