Viñanda vya Kupangetha mu Mukanda wa Viwano wa Vuyoye Vwetu Vaka-Kilisitu na Chipangi Chetu
AUGUST 6-12
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | LUKA 17-18
“Mwetheni Kukandelela”
(Luka 17:11-14) Omwo Yesu wakele na kuya ku Yelusalema, wetile mukati ka Samaliya na Ngalileya. 12 Omwo wakovelele mu limbo limo, waliwanene na vanalume vaka-mbumba likumi. Vemanene kulyala, 13 cho vatambekele ngwavo, “Yesu. Shukulu. Tuthzivileko mema ku mbunge.” 14 Yesu wavamwene wendekele kuli vakevo ngwendi, “Yeni kuli vaka-kukombelela ngechi vakamilule.” Omwo vakele na kuya, cho vajelele.
kuthzivitha Luk 17:12 mu nwtsty
vanalume vaka-mbumba likumi: Kuthañulu, vaka-mbumba vakele na kukala hamo na kuyoya mu vivunga, mangana valikwathe umo na mukwavo. (2 Vi 7:3-5) Lishiko lya Njambi lyendekele ngwalyo, vaka-mbumba vakale kwa lika lyavo. Muka-mbumba wapandele kunangula vaje kuvethi na mbumba ha kutambeka ngwendi “Njavihya, njavihya.” (Lev 13:45, 46) Ha kukavangeya Lishiko, vaje vaka-mbumba vemanene halako na Yesu.
yeni kuli vaka-kukombelela: Yesu Kilisitu mwakele hano hathi wononokele Lishiko, wathzivukile ngwendi munu ivajelethele wapandele kuya na kumona kapilisitu, mukemwo walekele vanu vakangwile kuya kuli kapilisitu. (Mat 8:4; Mak 1:44) Mu Lishiko lya Mosesa, kapilisitu wapandele kwilulula muka-mbumba kumona indi nakanguka. Uje ivakangwile wakele na kutwala tuthzila vavali va kulya na kachiti ka kendale na mukole wa kuvenga na chishamo cha hisope ku tembele.—Lev 14:2-32.
(Luka 17:15, 16) Umo wavo omwo wamwene ngechi nenduka, cho welukile washangathzalele Njambi na lijwi lyakama. 16 Cho wavulumanene ku myanja ya Yesu na kumukandelela. Ikeye wapwile Kasamaliya.
(Luka 17:17, 18) Yesu wehwile ngwendi, “Kuma kuvapwile likumi vaje vanjinakangwithile ndi? Choni vakwavo vatanu na vawana vali kuli? 18 Omwo vika ou lika kethi Kayunda neluka na kukandelela kuli Njambi?”
w08 8/1 14-15 ¶8-9
Vika Tunapande Kupwila Vaka-kukandelela?
Kuma Yesu wevalelele vaje vanalume kuvakandelelele ndi? Mbimbiliya ngwayo: ‘Yesu wehwile ngwendi, ‘Kuma kuvapwile likumi vaje vanjinakangwile ndi? Choni vakwavo va kupwa 9 vali kuli? Vika ou lika kethi Kayunda neluka na kukandelela kuli Njambi?’—Luk 17:17, 18.
Vaka-mbumba va kupwa 9 kuvapwile vanu vavavi. Anukeni ngweni ha kulivanga vamwethele likulahelo lyavo muli Yesu, cho vononokele mwavalekele ngwendi vaye ku Yelusalema na kukalisholola ku tupilisitu. Nameme ava vanalume valithzivile kuvwaha ha vyuma vyavalingilile Yesu, oloni vonowele kuya na kukakandelela kuli ikeye. Yesu kalithzivile mwamuvwa. Vaticho yetu? Nga vakwetu vatulinga mwamuvwa, tukakandelela kuli vakevo nameme kuvatumina ka mukanda ka kukandelela ndi?
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Luka 17:7-10) “Nga umo weni ali na ngamba muka-kulima nambe kunyunga vimanga, cho omwo aija kutunda kumahya, kuma mukendeka kuli ikeye ngweni, ‘Thzambulako wakulye vilya vyove ndi?’ 8 Mwa vuthunga kumwethi kulinga ngachije. Oloni mukendeka ngweni, ‘Njivwahethele vyakulya, lithzitike chikoveyo chove unjipangele noho njinali, njinanu, omwo njinamanetha choni yove ulye na kunwa.’ 9 Uje ngamba kuvethi kumukandelela ha kwononoka mashiko a shukulu yendi, indi vakalingimo? 10 Chinapu mumo neni lalo, omwo munalingi vyoshe vije vamilekele kuvilinga, endekeni ngweni, ‘Tuvangamba vangocho, tunapanga vipangi vyetu.’”
kuthzivithitha Luk 17:10 mu nwtsty
vangocho: Nambe “va kujeneka theho.” Yesu kalumbunwine ngwendi vangamba vendi valimone kupwa vangocho nambe va kujeneka theho. Oloni eli lijwi lya “vangocho,” limwetha ngwalyo vangamba vanapande kupwa va kulikehetha, kethi valimone ngwavo vanapande kuvathzumbangeya manene. Vaka-kulilongetha vamo vakendeka ngwavo lyatha lalo kulumbununa ngwavo “tuvangamba lika, kuvapandele kutwambata mu ngila ya kulitila.”
(Luka 18:8) Njimileka ngwange, vwathi vwathi avakwila ngwe kukushaka kwavo. Oloni vati omwo Muna Munu akaija hano hathi, akawanaho [oku] kukulahela ndi?”
kuthzivithitha Luk 18:8 mu nwtsty
oku kukulahela: Nambe “kukulahela kwa chifwa echi,” nameme “eli likulahelo.” Lijwi livanalivanga kutumbula thimbu kanda vatumbule “kukulahela” limwetha ngwavo Yesu kendekele likulahelo lyoshe lyoshe, oloni wendekele vya likulahelo lya kufwa ngwe lije lyakele nalyo uje fwile. (Luk 18:1-8) Likulahelo lya chifwa echi linambatethelela kukulahela ngwavo Njambi akumbulula malombelo etu na kukulahela ngwetu akatukwatha tukale mu kwoloka. Yesu wathethzele chije chihula mangana akwathe vandongethi vendi vathinganyeke ha chifwa cha likulahelo lyavo. Yesu wendekele vya vyetheko vivakaliwana navyo vandongethi vendi, mukemwo wavatelelele chithimo chije chamwethele theho ya kulombela na kukala na likulahelo.—Luk 17:22-37.
Kutanda Mbimbiliya
(Luka 18:24-43) Yesu wamumwene ali na vuthiwa manene, cho wendekele ngwendi, “Chinapu chachikalu kuli vaka-kufuka kukakovela mu Vumwene vwa Njambi. 25 Chinapu chachikalu manene kuli muka-kufuka kukovela mu Vumwene vwa Njambi, oloni chachathi kuli kamelo kwita mu lisho lya nguya.” 26 Cho vaje vanu vamuthzivile vamwihwile ngwavo, “Iyajo atha kwovoka?” 27 Cho Yesu wavakumbulwile ngwendi, “chije chachikalu kuli vanu chinapu chachathi kuli Njambi.”28 Petulu wendekele ngwendi, “Kenga, yetu tunathethza membo etu, tunakukava.” 29 Yesu wendekele kuli vakevo ngwendi, “Eyo, mwa vuthunga njimileka ngwange woshe uje nathethza limbo lyendi, nambe munakathzi wendi, nambe vandolome vendi, nambe vithemi vendi, nambe vana vendi, omwo Vumwene vwa Njambi 30 akatambula vyavingi manene ha thimbu eyi vene na kutambula mwonyo wa myaka yoshe mu thimbu ije ikaija kulutwe.” 31 Yesu watwalele vandongethi vendi likumi na vavali kwavo lika, cho wendekele kuli vakevo ngwendi, “Tolilileni. Tuli na kuya ku Yelusalema kuje vyuma vyoshe vije vivathonekele kuli vaka-kwimanena vya hali Muna Munu ngechi vikalingiwe. 32 Muna Munu vakamwana kuli vaka-kujeneka kukulahela vaje vakamushendumuna na kumushaula na kumujekwila mate. 33 Vakamupupa, cho vakamuthsiya, oloni munima ya matangwa atatu akathanguka.34 Oloni vandongethi vendi kuvathzivukile chuma na chimo chahi ha vyuma evi, omwo majwi awa vavashwekelelewo, ngechi kuvathzivukile vije vyendekele Yesu kuli vakevo. 35 Omwo Yesu wetele kuyehi na Yeliko, cho kapuputwa umo watumbamene ku mukulo wa ngila na kumulomba. 36 Cho omwo wathzivile mbunga ili na kwita, cho wehwile ngwendi, “Ovyo vika?” 37 Vamulekele ngwavo, “Yesu wa ku Nazaleta ali na kwita.” 38 Cho watambekele ngwendi, “Ove Yesu. Muna Ndaviti. Njithzivileko mema ku mbunge.” 39 Vanu vaje vatwamene kulutwe vamuvindikile ngechi oloke kulu. Oloni ikeye watambekele manene-nene ngwendi, “Ove Muna Ndaviti. Njithzivileko mema ku mbunge.” 40 Yesu wemanene na kushika ngechi vamunene kuli ikeye. Omwo washwenyele muyehi, wamwihwile ngwendi, 41 “Vika ushaka njikulingilevyo?” Cho wakumbulwile ngwendi, “Shukulu, njishaka ngechi njimone lalo.” 42 Athinoni Yesu wendekele kuli ikeye ngwendi, “Mona. Kukulahela kwove kunakukangwitha.” 43 Cho haje vene watonene, wakavele Yesu, na kushangathzala Njambi. Omwo vanu vachimwene, cho voshe vashangathzalele Njambi.
AUGUST 13-19
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | LUKA 19-20
“Vitulilongetha ku Chithimo cha Mamaina 10”
(Luka 19:12, 13) Cho wendekele ngwendi, “Kwakele munu wa vulemu uje waile ku lifuti lya kulyala, ngechi vakamupwithe mwene, athinoni eluke kwimbo lyendi. 13 Omwo kanda aye, cho wathanene vangamba vendi likumi, cho wavanene umo na umo mbongo ya ngolinde [mamaina], na kuvaleka ngwendi, ‘Moneni vika mukawanaho ha vyuma evi ha thimbu ije omwo yange njinai.’
Chithimo Chendi cha Mamaina 10
Yesu ngwendi: “Kwakele munu wa vulemu uje waile ku lifuti lya kulyala, ngechi vakamupwithe mwene, athinoni eluke kwimbo lyendi.” (Luk 19:12) Ovu vungendthzi vwambatele thimbu. Yesu ikeye “munu wa vulemu” uje waile ‘ku kulyala.’ Waile mwilu muje mwakamwanene ishe ndthzili.
Omu mu chithimo, thimbu kanda uje “munu wa vulemu” akatuke, wathanene vangamba 10 na kuvana mamaina a siliva 10 na kuvaleka ngwendi valinge mingotho. (Luk 19:13) Mamaina a siliva apwa vimbongo vyakama manene. Muka-kupanga mu lihya atha kutambula maina imo mu vingonde vitatu.
Vandongethi vanangukile ngwavo Yesu wethekethele vakevo kuli vaje vangamba 10 va mu chithimo, mwafwa thimbu imo wavethekethele ku vaka-kuteja. (Mat 9:35-38) Nameme ngocho, kavalekele ngwendi vanene vimbuto vivanateje. Oloni wakele na kwendeka vya vandongethi vakwavo vaje vakakala mu Vumwene vwa Njambi. Vandongethi vali na kupangetha vyuma vivali navyo kukwatha vakwavo vakakale mu Vumwene.
(Luka 19:16-19) Cho wa kulivanga wethzile wendekele ngwendi, ‘Shukulu, njinawanaho likumi lya vimbongo vya ngolinde ha mbongo imo lika ije wanjanene.’ 17 Cho wendekele kuli ikeye ngwendi, ‘Unalingi mwamuvwa manene, u ngamba wamuvwa. Omwo walongwele mu vyuma vyavindondo, ngechi vene, njikakupwitha muka-kutwamenena vinganda likumi.’ 18 Cho wa mu chivali wethzile wendekele ngwendi, ‘Shukulu, njinawanaho vimbongo vya ngolinde vitanu ha mbongo imo lika ije mwanjanene.’ 19 Cho kuli ou lalo wendekele ngwendi, ‘Njikakupwitha muka-kutwamenena vinganda vitanu.’
Chithimo Chendi cha Mamaina 10
Nga vandongethi vapanga ngwe vaje vangamba vapangethele vyuma vivakele navyo mu kupwitha vanu kupwa vandongethi, cho Yesu avwahelela. Vatha kukulahela ngwavo akavavethzikitha mwafwa ya kupanga na ndthzili. Nameme ngocho, vandongethi va Yesu valithethzathethza, cho vali na vipangi vya kulithethzathethza mu munga. Oloni Yesu uje “ivanapwitha mwene” akanuka na kuvavethzikitha mwafwa ya chipangi chivanapanga cha kupwitha vanu kupwa vandongethi.—Mat 28:19, 20.
(Luka 19:20-24) Cho ngamba mukwavo wethzile wendekele ngwendi, ‘Shukulu, mbongo yove eyi njaitulikile ha lilesu. 21 Njakuthzivilile lyova, omwo wapwa u munu wamukalu. Ukanono chije kethi chove na kuteja kuje kuwakuvile.’ 22 Cho Shukulu yendi wamulekele ngwendi, ‘Ove ngamba wamuvi. Njikakuhitha na majwi a kutunda mu kanwa kove. Ngwange wanjithzivukile ngwove yange nji munu wamukalu, njikanono chije kethi change, na kuteja chije kunjakuvile. 23 Omwo vikajo kuwanene oyo mbongo yange kuli vaka-kuthekathana? Ngechi yange omwo njinaija nga njinawana mbongo yange hamo na kakondwetho kayo.’ 24 Cho ikeye wendekele kuli vaje vemaneneko ngwendi, ‘Munyekeni oyo mbongo ya ngolinde muyane kuli ngamba uje ali na vimbongo likumi.’
Chithimo Chendi cha Mamaina 10
Uje ngamba wonowele kupangetha mwamuvwa vufuko, katambwile chikandelela. Tupositolo vakele na kuvandamena kukamona Yesu ayula mu Vumwene vwa Njambi. Ngechi, vije vyendekele hali ngamba wa mamanethelelo vyamwethele ngwavo nga kuvapanga na ndthzili, kuvakakala mu Vumwene vwendi.
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Luka 19:43) Thimbu ikaija omwo vitothzi vove vakakuthzengeleka mu chimpaka, na kukwaka mukati kavo, na kukushetwila mukati ku mitambela yoshe noku noku.
kuthzivithitha Luka 19:43 mu nwtsty
vakakuthzengeleka mu chimpaka: Nambe “mu viti.” Lijwi lya Chingiliki lya khaʹrax vanalipangetha lika lumo mu Vithoneka vya Chingiliki vya Vaka-Kilisitu. Lilumbununa “viti vya kushongomoka nambe viti vivakapangetha chimpaka” nambe “chimpaka cha maswalale chivanapanga ha viti.” Majwi endekele Yesu alishulithilile mu mwaka wa 70 C.E. omwo Valoma valekele Titus, ngwavo athzengeleke Yelusalema mu chimpaka. Titus washakele vyuma vitatu ku Vayunda, washakele ngwendi kethi vatewe, kethi valwe, cho washakele lalo ngwendi vathse njala mangana valikehethe kuli ikeye. Maswalale va Valoma vakatetele viti vya kutungitha chimpaka cha kuthzengeleka Yelusalema.
(Luka 20:38) Ikeye wapwa Njambi wa vaka-kuyoya, kethi wa vaka-kuthsa embwe, omwo vyoshe vili na kuyoyela muli ikeye.”
kuthzivithitha Luk 20:38 mu nwtsty
vyoshe vili na kuyoyela muli ikeye: Nambe “mu viyongola vyendi vali na kuyoya.” Mbimbiliya imwetha ngwayo vaje kuvethi na kukavangeya mashiko a Njambi, wavamona ngwendi vanathsi. (Efe 2:1; 1Ti 5:6) Oloni vangamba va Njambi va kulongwa nameme vathsa, akavanuka ha thimbu ya kathangula vathsi.—Lom 4:16, 17.
Kutanda Mbimbiliya
(Luka 19:11-27) Omwo vanu vakele na kutolilila ku vyuma evi, Yesu wavatelelele chithimo. Ikeye wakele kuyehi na Yelusalema, cho wayongwele ngechi Vumwene vwa Njambi ololo vusholoka. 12 Cho wendekele ngwendi, “Kwakele munu wa vulemu uje waile ku lifuti lya kulyala, ngechi vakamupwithe mwene, athinoni eluke kwimbo lyendi. 13 Omwo kanda aye, cho wathanene vangamba vendi likumi, cho wavanene umo na umo mbongo ya ngolinde na kuvaleka ngwendi, ‘Moneni vika mukawanaho ha vyuma evi ha thimbu ije omwo yange njinai.’ 14 Oloni vanu va mu lifuti lyendi vamuthzindile manene, cho vatumine miluwa munima yendi ngwavo, ‘Ou munalume kutumushaka apwe mwene yetu embwe.’ 15 “Cho uje munalume vamupwithile mwene, cho welukile. Haje vene washikile ngechi vamuthanene vaje vangamba vanene vimbongo, ngechi athzivuke vingai vivanawanaho. 16 Cho wa kulivanga wethzile wendekele ngwendi, ‘Shukulu, njinawanaho likumi lya vimbongo vya ngolinde ha mbongo imo lika ije wanjanene.’ 17 Cho wendekele kuli ikeye ngwendi, ‘Unalingi mwamuvwa manene, u ngamba wamuvwa. Omwo walongwele mu vyuma vyavindondo, ngechi vene, njikakupwitha muka-kutwamenena vinganda likumi.’ 18 Cho wa mu chivali wethzile wendekele ngwendi, ‘Shukulu, njinawanaho vimbongo vya ngolinde vitanu ha mbongo imo lika ije mwanjanene.’ 19 Cho kuli ou lalo wendekele ngwendi, ‘Njikakupwitha muka-kutwamenena vinganda vitanu.’ 20 Cho ngamba mukwavo wethzile wendekele ngwendi, ‘Shukulu, mbongo yove eyi njaitulikile ha lilesu. 21 Njakuthzivilile lyova, omwo wapwa u munu wamukalu. Ukanono chije kethi chove na kuteja kuje kuwakuvile.’ 22 Cho Shukulu yendi wamulekele ngwendi, ‘Ove ngamba wamuvi. Njikakuhitha na majwi a kutunda mu kanwa kove. Ngwange wanjithzivukile ngwove yange nji munu wamukalu, njikanono chije kethi change, na kuteja chije kunjakuvile. 23 Omwo vikajo kuwanene oyo mbongo yange kuli vaka-kuthekathana? Ngechi yange omwo njinaija nga njinawana mbongo yange hamo na kakondwetho kayo.’ 24 Cho ikeye wendekele kuli vaje vemaneneko ngwendi, ‘Munyekeni oyo mbongo ya ngolinde muyane kuli ngamba uje ali na vimbongo likumi.’ 25 Oloni vakevo vendekele kuli ikeye ngwavo, ‘Shukulu, ali laja na vimbongo likumi.’ 26 Ikeye wavakumbulwile ngwendi, mwa vuthunga njimileka ngwange, uje ali navyo vakamuvwethzelelako, oloni uje kethi navyo nameme vene vije vyavindondo vyali navyo vakamutambulavyo. 27 Ngechi vene, ngwe ava vitothzi vange vaje kuvashaka ngechi yange njipwe mwene yavo, vaneneni kuno na kuvathsiyila ku mesho ange.’”
AUGUST 20-26
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | LUKA 21-22
“Kupatuka Kweni kuli Muyehi”
(Luka 21:25) “Cho vyuma vya kukomoketha vikalingiwa ku litangwa na ku ngonde na ku vingongonothi. Miyati yoshe ya vanu hathi vakajeneka chinyangavili, vakathziva lyova lya kuluma kwa mema a kalunga na kukuma kwa mankimba avo.
Vumwene vwa Njambi Vutunditha Vitothzi
Vyuma vya mwilu vije vikatewetha. Yesu wapolofwetele ngwendi: “Litangwa likathzivala vwi, cho ngonde kuikatu lyethzi, cho vingongonothi vikawila hathi.” Vakulunu va vulombelo vyahi vivakalinga, vanu kuvakata kuvatwamenena. Kuma Yesu walumbunwine ngwendi mwilu mukakala vikomoketho ndi? Hamo. (Isa. 13:9-11; Njw 2:1, 30, 31) Vanu vakalinga vati muvakamona evi vyoshe? Vakakala mu “vukalu” mwafwa “kuvakathzivuka vya kulinga.” (Luk 21:25, NWT; Zef. 1:17) Vitothzi va Vumwene vwa Njambi, kulumbununa ‘vimyene na vindungo’ voshe “vakathsa kavelavela omwo vakavandamena vije vikasholoka hano hathi,” cho vakatonda kulishweka. Oloni, kuvakatha kulishweka vutenu vwa Mwene.—Luk 21:26; 23:30; Kuj. 6:15-17.
(Luka 21:26) Vanu vakathsa kavelavela omwo vakavandamena vije vikasholoka hano hathi hoshe, omwo vyuma vyoshe vya ndthzili vyakala mwilu vikatunda mu myela yavyo.
(Luka 21:27, 28) Athinoni Muna Munu akasholoka akaija mu lishelwa na ndthzili yakama na vumpau. 28 Omwo vyuma evi vikashangumuka kulingiwa, katukeni mukenge kwilu, omwo kupatuka kweni kuli muyehi.”
“Kakateyeni mu Kulithzema Umo na Mukwavo”
“Pweni vaka-kuthimpa.” (Tandeni Hev 13:6.) Kukulahela Yehova kutukwatha tupwe va kuthimpa mu thimbu ya vyetheko. Kuthimpa kutukwatha tukale na vithinganyeka vyavivwa. Omwo tukala na vithinganyeka vyavivwa, twatha kumwetha vandolome na vandokathzi vetu chithzemo mu kuvatakametha na kuvathzembeleka.(1 Te 5:14, 15) Nameme mu thimbu ya ñavava yakama tukathimpa, ha kuthzivuka ngwetu kwovoka kwetu kuli muyehi.—Luk 21:25-28.
“Kupatuka Kweni kuli Muyehi”
Vimembe vakalinga vati muvakathzivuka ngwavo “vakavanyongetha”? “Vakalila mbimbi-mitwe.” (Mat 24:30) Vandolome va Yesu na vaka-Kilisitu va kulongwa vakalinga vati? Mwafwa ya kukulahela Njambi na Munendi Yesu, vakanuka majwi a Yesu endekele ngwendi: “Omwo vyuma evi vikashangumuka kulingiwa, katukeni mukenge kwilu omwo kupatuka kweni, kuli muyehi.” (Luk 21:28) Kutukalijujukila mwafwa twakulahela ngwetu Njambi akatwovola.
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Luka 21:33) Lilu na hathi vikaita, oloni majwi ange kuakaiti.
kuthzivitha Luk 21:33 mu nwtsty
Lilu na hathi vikaita: Vithoneka vimo vimwetha ngwavyo lilu na kaye vikakalako myaka yoshe. (Kus 9:16; Mya 104:5; Kwa 1:4) Yesu mwendekele ngwendi lilu na kaye vikaita, walumbununwine ngwendi majwi endi akalishulithilila. (Etheketheni Mat 5:18.) Lilu na kaye vivanendeka aha, vinapu vya chifwitha ngwe vije vivanendeka ku Kuj 21:1 ngwavo “lilu lya kulivanga na kaye ka kulivanga”.
majwi ange kuakaiti: Nameme “chili vene majwi ange kuakaiti.” Majwi a Chingiliki avanendeka aha amwetha ngwavo chili vene aje majwi a Yesu kuvanga akalishulithilile.
(Luka 22:28-30) “Yeni munakala nange mutuyando twange twoshe, 29 ngwe mwananjana Tate moko ya kushwana, neni lalo njikamyana moko ya kushwana. 30 Yeni mukanwa na kulya nange mu Vumwene vwange, cho mukatumbama ha matanda na kuthompa miyati likumi na ivali ya Isalele.
w14 10/15 16-17 ¶15-16
Mukakala mu Vumwene vwa Tupilisitu
Hanima ya Kulya kwa Mwene kwa Chingwethzi, Yesu walikumiyiye na vandongethi vendi va kulongwa. Echi chikumiyo vakachitumbula ngwavo Chikumiyo cha Vumwene. (Luk 22:28-30) Echi chikumiyo chalithethze na vikumiyo vikwavo, mwafwa kethi cha Yehova, oloni chinapu chikumiyo cha Yesu na vandongethi vendi va kuvwavetha. Yesu mwendekele ngwendi, ‘ngwe mwananjana Tate moko ya kuyula,’ walumbunwine chikumiyo chalikumiyiye Yehova nendi cha ‘kumupwitha kapilisitu ku myaka yoshe, ngwe Melekizendeki.’—Hev. 5:5, 6.
16 Tupositolo va Yesu va kulongwa va kupwa 11 ‘vakele hamo nendi mwakele mu tuyando.’ Chikumiyo cha Vumwene chavalingithile vakulahele ngwavo vakakala nendi mwilu na kupwa vimyene na tupilisitu. Oloni ava tupositolo 11, kethi vakevo lika vakawana oku kuvethzika. Yesu washolokele kuli kapositolo Yowano mu chimona na kumuleka ngwendi: “Kuli vaje vahyana, njikavana moko ya kutumbama kuyehi nange ha litanda lyange, ngwe omwo yange njahyanene, cho ololo njinatumbama kuyehi na Tate ha litanda lyendi.” (Kuj 3:21) Ngechi, omu mu Chikumiyo cha Vumwene muli vaka-Kilisitu va kuvwavetha va kupwa 144,000. (Kuj 5:9, 10; 7:4) Echi chikumiyo chikecho chinathiwitha va kuvwavetha vakayule na Yesu mwilu. Ovu vulo vunapu lika ngwe vwa shombolwa uje ashomboka kuli mwene, cho nendi akala na moko ya kuyula. Vithoneka vinetheketha Vaka-Kilisitu va kuvwavetha ku shombolwa nambe “mumbanda uje kanda alimone na munalume” ivanakulahetha kushombwetha kuli Kilisitu.—Kuj. 19:7, 8; 21:9; 2 Ko. 11:2.
Kutanda Mbimbiliya
(Luka 22:35-53) Yesu wehwile vandongethi vendi ngwendi, “Muje njamitumine kujeneka lipakumuna, ngonga, nambe viñaku mwajenekele chuma chimo ndi?” Cho vamukumbulwile ngwavo “Embwe. Kutwajenekele chuma chimo chahi.” 36 Yesu wendekele kuli vakevo ngwendi, “Oloni thimbu ino ou ali na lipakumuna nambe ngonga napande kwambata, cho woshe kethi na mukwale napande kulandetha kathzaku kendi alande moko ya mukwale. 37 Omwo njimileka ngwange vithoneka vije vyendeka ngwavyo, ‘Vamulavelele hamo mu luvinda lwa vaka-kuthsiya,’ cho vinapande kulingiwa hali yange, omwo vije vivathonekele hali yange vili na kusholoka kupwa vya vuthunga.” 38 Cho vandongethi vendekele ngwavo, “Mwene, kenga. Kuno kuli vimoko vya mikwale vivali.” Cho wavakumbulwile ngwendi, “Mukemwo kunahu.” 39 Yesu watundile munganda, cho waile, ngwe mwakele na kulinga, waile ku munkinda wa Oliveta, cho vandongethi vendi vamukavele. 40 Omwo vetele kuje wavalekele ngwendi, “Lombeleni kutewa mukakovela mu vyetheko.” 41 Cho wavashondolokele kamandondo wathsikamene, cho walombele, 42 ngwendi: “Tate, nga ushaka, nganja eyi ya kayando itunde kuli yange. Kethi ngwe mwaya chithzango change embwe, oloni chithzango chove chilingiwe.” 43 Cho kangelo watundile mwilu washolokele kuli ikeye mukumutakametha. 44 Cho omwo ha tuyando twakama walombele manene, cho litukuta lyendi lyafwile ngwe maninga andwekelele hathi. 45 Omwo wakatukile kutunda kukulombela, waile kuli vandongethi vendi wavawanene vanalala tulo, omwo vathzeyele na vuthiwa. 46 Wendekele kuli vakevo ngwendni, “Omwo vika munalala? Indukeni mulombele, kutewa mukakovela mu vyetheko.” 47 Omwo Yesu wakele na kwendeka navo, mbunga ya vanu vetele, Yundasa umo wa vaje likumi na vavali watwamene kulutwe lwavo. Cho washwenyele kuli Yesu na kumuthsemba. 48 Oloni Yesu wendekele kuli ikeye ngwendi, kuma “Yundasa wenda Muna Munu vungungu na kumuthsemba ndi?” 49 Omwo vandongethi vaje vakele hamo na Yesu vamwene vije vyalingiwile, vendekele ngwavo, “Mwene, tulwe na mikwale yetu ndi?” 50 Cho umo wavo wavatwile litwi lya ku chilyo lya ndungo wa muka-kukombelela wakama. 51 Oloni Yesu wendekele ngwendi, “likele.” Cho wakwetele lije litwi lya uje munalume na kulilwithilako lalo. 52 Athinoni Yesu wendekele kuli vakulunu va vaka-kukombelela na vamyata va vaka-kunyunga Njuvo ya Shukulu Kalunga na vakulunu vaje vethzile na kumukwata ngwendi, “Kuma munaija na mikwale na vimbweti ngwe njilipwepwe ndi? 53 Njakele neni mu njuvo ya Shukulu Kalunga ha litangwa na litangwa, kumwethekele kunjikwata. Oloni eyi ikeyo thimbu yeni ya kupanga, omwo ndthzili ya lithuthulungu ili na kuswana.”
AUGUST 27–SEPTEMBER 2
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | LUKA 23-24
“Pweni Vaka-kuthambetha”
(Luka 23:34) Yesu wendekele ngwendi, “Tate vathambethe omwo kuvathzivuka vika vali na kulinga.” Cho valipangethzelele vuthzalo vwendi hakati kavo ha kuta ñela.
cl 297 ¶16
‘Kuthzivuka Chithzemo cha Kilisitu’
Yesu mwakele na ‘kuthambetha’ vanu wamwethele chithzemo chakala nacho Ishe. (Mya 86:5) Nameme mwakele ha chiti cha kuyandethela wamwethele ngocho. Wathsile vuthsi vwavuvi, vamupopeyeye vimbambo mu mavoko na ku mendi, oloni vika vyendekele Yesu? Kuma walombele Yehova ahithe vaje vamuthsiyile ndi? Embwe. Kalingile ngocho, oloni wendekele ngwendi: “Tate vathambethe. Omwo kuvathzivuka vika vali na kulinga.”—Luk 23:34.
(Luka 23:43, NWT) Yesu wamulekele ngwendi, “Mwa vuthunga lelo vene njikuleka ngwange, ukakala nange mu Palandaisi.”
g 2/08 11 ¶5-6
Njambi Akathambetha Vuvi Vwakama Ndi?
Yehova kethi kutala lika ha vuvi vwanalingi munu, oloni akashaka kumona mwalithzivila uje naviyitha. (Isa 1:16-19) Achithinganyekeni ha vikenya vavali vaje vavapopeyeye hamo na Yesu. Voshe valingile milonga yakama, umo wavo wendekele ngwendi: “Chihitho chetu chinatupande, omwo tutambula fweto ya vilinga vyetu, oloni munalume ou [Yesu] kethi na vuvi.” Awa majwi amwetha ngwavo uje chikenya mukwavo wathzivukileko vimo hali Yesu. Cho oku kwamulingithile atengulule vithinganyeka vyendi. Uje chikenya wendekele lalo ngwendi: ‘Njanuke, omwo ukakovela mu vumwene vwove.’ Yesu wamukumbulwile vati? Wakumbulwile ngwendi: ‘Mwa vuthunga lelo vene njikuleka ngwange, ukakala nange mu Palandaisi.’—Luk 23:41-43.
Majwi a Yesu a mamanethelelo hano hathi apwile a kumwetha ngothzi kuli chikenya, uje walitavelele ngwendi wapandele kuthsa vuthsi vwa chifwa chije. Oku kututhzembeleka. Ngechi, tunakulahela ngwetu Yesu Kilisitu na Ishe Yehova, vakathzivila mema ku mbunge vanu vaje vanatenguluka mu vuthunga, nameme vakele na vuyoye wvavuvi kunima.—Lom 4:7.
(Luka 24:34) vendekele ngwavo, “Mwa vuthunga vene mwene nathanguka. Nalisholola kuli Simoni.”
cl 297-298 ¶17-18
‘Kuthzivuka Chithzemo cha Kilisitu’
Yesu wamwethele ngothzi yendi mwathambethele kapositolo Petulu. Tuthzivuka ngwetu Petulu wathzemene manene Yesu. Ha vuthsiki vwa Yesu vwa mamenethelelo, lya Nisane 14, Petulu walekele Yesu ngwendi: “Mwene, njinalivwahethela laja kuya mu kamenga na kukathsa nove.” Oloni hanima ya maola amandondo lika Petulu wavyanene Yesu lutatu. Mbimbiliya ngwayo: “Mwene watengulukile wakengele kuli Petulu” mwamuvyanene lwa mu chitatu. Petulu walithzivile kuvihya ha vuvi vwalingile, cho “watuhukile hanja walilile manene.” Yesu mwathsile, hamo kapositolo Petulu walihwile ngwendi, ‘Mwene yange nanjithambetha ndi?’—Luk 22:33, 61, 62.
Petulu kavandamenene thimbu yailaha kuwana chikumbululo. Yesu wathangukile lya Nisane 16, cho litangwa lije vene waile na kumona Petulu. (Luk 24:34; 1 Koli 15:4-8) Vika vyaililile Yesu na kumona uje kapositolo wamuvyanene? Yesu washakele kukamwetha Petulu ngwendi Mwene yendi wachimuthzemene. Yesu walingile vyavingi kutuvakana evi.
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Luka 23:31) Omwo nga valinga vyuma evi ku muti wa kutonola, choni vakalinga vati ku muti wa kuma?”
kuthzivithitha Luk 23:31 mu nwtsty
muti wa kutonola . . . muti wa kuma: Yesu mwendekele awa majwi walumbunwine Vayunda. Ava Vayunda vapwile ngwe muti wa kutonola uje ushaka kuma, mwafwa ha thimbu ije Yesu kwakele, cho kwakele lalo Vayunda vamo vamukulahelele. Oloni, Yesu wakele muyehi na kumushukika, cho lalo Vayunda va kulongwa vakele muyehi na kuvavwavetha na sipilitu na kupwa Isalele wa ku sipilitu. (Lom 2:28, 29; Nga 6:16) Ha thimbu ije Vaisalele vathsile ku sipilitu, cho vapwile ngwe muti wa kuma.—Mat 21:43.
(Luka 23:33) Omwo vetele ku mutambela umo, uvatumbula ngwavo, “chikola,” cho vashukikile Yesu ha [Chiti cha kuyandethela] na vaje mapwepwe vavali, umo ku chilyo mukwavo ku chimoshwe.
mithzimbu ya mu nwtsty
Mbambo ili ku Chithsiya cha Linthsinthsinye
Echi chikupulo chimwetha chithsiya cha linthsinthsinye chivanatuvu mbambo ya vulaha vwa ma sentimita a kupwa 11.5. Vaka-kushitothzola vawanene echi chithsiya mu mwaka wa 1968 omwo vakele na kutondethetha vyuma vya laja ku kunto ya Yelusalema vivakele na kupangetha Valoma. Echi chikupulo chimwetha ngwavo vimbambo vakele na kulikwathethavyo mu kupopela vanu ha viti. Evi vimbambo vinalifu na vije vivalikwathethele Valoma omwo vapopelele Yesu ha chiti. Echi chithsiya cha linthsinthsinye vachiwanene mu chikasha cha kuchakula ha limanya chije vatumbula ngwavo ossuary, muje mu vakele na kwaka vithsiya vya kuma vya munu wa kuthsa nga muvila woshe unavolo. Echi chimwetha ngwavo munu ivashukikile ha chiti vathele kumuthsinda.
Kutanda Mbimbiliya
(Luka 23:1-16).Cho mbunga yoshe ya vanu vakatukile vatwalele Yesu kuli Pilato. 2 Cho vashangumukile kumuvangeya ngwavo, “Tunawana ou munalume ali na kutangula vanu vetu, ali na kuvindika kufweta lithium kuli Sezale na kulitumbula ikeye vavenya ngwendi ikeye wa Kuvwavetha, mwene.” 3 Pilato wamwihwile ngwendi, “Yove mwene wa Vayunda ndi?” Yesu wakumbulwile ngwendi, “Omwo muunendeka mukemwo vene.” 4 Cho Pilato wendekele kuli vakulunu va vaka-kukombelela na mbunga ngwendi, “Yange kunjawanene mulonga hali munu ou.” 5 Oloni vakevo vendekele na ndthzili ngwavo, “Ikeye ali na kushongangeya vanu na vilongetha vyendi ngechi valinge mpindangano mu Yundeya mwoshe. Washangumukilile mu Ngalileya, cho ololo naija kuno.” 6 Omwo Pilato wathzivile ngachije, cho wehwile ngwendi, “Kuma ou munalume ka Ngalileya ndi?” 7 Omwo ikeye wathzivukile ngechi Yesu watundile ku lifuti lije lyakele na kuswana Helonde, cho wamutumine kuli Helonde, uje wakele mu Yelusalema ha thimbu ije. 8 Helonde wavwahelelele manene omwo wamwene Yesu, omwo wathzivile vyendi, cho ha matangwa a kunima washakele manene kumumona. Wakele na chinyangavili cha kumona Yesu ngechi alinge chithzivukitho chimo. 9 Ngechi vene Helonde wehwile Yesu vihula vyavingi, oloni Yesu kakumbulwile lijwi limo lyahi. 10 Cho vakulunu va vaka-kukombelela na valongethi va majwi a Lishiko vashwenyele kulutwe na kumuvangela vyuma vyavingi. 11 Helonde na maswalale vendi vamushendumwine na kumulinga mwamuvi, cho vamuthzikile nanga yailaha yaivwa, cho vamwilwithile lalo kuli Pilato.12 Cho haje vene Helonde na Pilato valikutile vuthamba, oloni laja valithzindile. 13 Pilato wathanene vakulunu va vaka-kombelelela, na vantwama na vanu, 14 cho wendekele kuli vakevo ngwendi, “Mwanenele ou munalume kuli yange na kwendeka ngweni ali na kutanganetha vanu. Ngechi vene yange njinamwihwile kuno ku mesho eni, cho kunjawanene mulonga wa chuma chimo chachivi chimunamuvangela. 15 Nambe Helonde omu namwilwithile kuli yetu, kawanene mulonga muli ikeye. Ou munalume kukwethi chuma chanalingi ngechi vamwanenecho mulonga wa kuthsa. 16 Ngechi vene njikamupupa lika, cho njimwechela ngechi aye.”