Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano bya Buyoye Bwetu Baka-Kristu na Cipangi Cetu
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JULY 3-9
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | EZELA 4–6
“Beceleni Bapange Bipangi”
Muli na Kumona Byuma Byamwene Zakaliya Ndi?
13 Cipangi ca kutungulula tempele bacimikile. Nameme ngoco, banalume babangwile kutwamenena banu ba Njambi bakufwa ngwe Kapilisitu Wakama Yoshwa na Ngubulu Zelumbambele “bashangumukile kutungulula Njibo ya Shukulu Kalunga.” (Ezela 5:1, 2) Bajunda bamo basinganyekele ngwabo biyongola bya kushangumuka kutungulula tempele bibakobelesa mu bukalu. Co lalo bazibukile ngwabo mubashangumuka kutungulula tempele bitozi babo bazibuka, co balinga mwoshe mubasela mangana babonowese kumanesa cipangi ca kutungulula tempele. Yoshwa na Zelumbambele baje bakele na kutwamenena cipangi bapandele kuzibuka ngwabo Yehova wakele na kubatwamenena. Yehova wabakwasele. Mu ngila muka?
w86 2/1 29, cipalo ¶2-3
“Mesho a Njambi Yabo Akele Hali Bantwama ba Bayunda”
Cipangi ca kutungulula tempele, cemanene ha myaka 16 kutunda habatundilile Bajuda mu Babiloni mu bufunge. Kapolofweto Hangai na Zakaliya bashongangeyeye Bajuda bakale lalo na ntwima ya kushangumuka kutungulula tempele ya Yehova. Oloni munima ya simbu yaindondo lika, bantwama ba lifuti lya Pelesha bashangumukile kulwisa cipangi ca kutungulula tempele. Aba bantwama behwile Bajuda ngwabo: “Iyajo namitabesa kutungulula njibo ya shukulu Kalunga?”—Ezela 5:1-3.
Eci capwile cihula cacikalu manene kuli Bajuda. Ngwe bazibile lyoba ngwe cipangi ca kutungulula tempele cemanene. Co lalo ngwe kubabakumbulwile mwamubwa ngwe babashokelele cipangi. Ngeci bamyata ba mu Juda (baje babatwamenene kuli Ngubulu Zerubabele na Kapilistu Wahakamwa Yoshwa) bakumbulwile mwamubwa baka-kubalwisa. Banukisile bamyata ba lifuti lya Pelesha bya lishiko lya Siluse lije lyatabesele Bajuda kutwalelelaho na cipangi ca kutungulula tempele. Bamyata ba Pelesha bazibukile ngwabo kubasele kutengulula lishiko lya mwene, co becelele kulwisa Bajuda. Ngeci cipangi catwaleleleho, co na Mwene Ndalyuse nendi wabatabesele kutunga.—Ezela 5:11-17; 6:6-12.
Muli na Kumona Byuma Byamwene Zakaliya Ndi?
7 Kutenguluka kwa byuma bimo kwakwasele baje bakele na kutungulula tempele. Byuma muka byatengulukile? Mu mwaka wa 520 B.C.E., mwene wamuha Ndalyuse I, washangumukile kuyula lifuti lya Bapelesha. Mu mwaka wendi wa mu cibali wa kuyula, mwene wanangukile ngwendi kwimika cipangi ca kutunga tempele wapwile mulonga. Mwene Ndalyuse watabesele Bajunda bamanese cipangi cabo ca kutunga. (Ezela 6:1-3) Ou muzimbu wakomokesele banu boshe. Oloni mwene walingile byuma bikwabo lalo. Mwene washikile banu boshe ngwendi keti batanganese cipangi ca kutungulula tempele. Co wabashikile lalo ngwendi bane Bajunda bimbongo na byuma byoshe bije byatondekele mu cipangi ca kutungulula tempele. (Ezela 6:7-12) Ngeci, Bajunda bamanesele kutunga tempele munima ya myaka iwana. Bamanesele kulinga ngoco mu mwaka wa 515 B.C.E.—Ezela 6:15.
Muli na Kumona Byuma Byamwene Zakaliya Ndi?
16 Ngila ikwabo yali na kututwamenenamo Yehova inapu kupangesa ndungo wa kulongwa na kunyanyama. (Mateo 24:45, NWT) Bisimbu bimo, ou ndungo nasa kutwana mashiko aje kutuzibisisa. Cakumwenako, tunasa kutambula mashiko aje amwesa mutwobokela bukalu bwa kulizila buje butusinganyeka ngwetu kubwasa kusholoka mu citingitingi cetu. Simbu imo tunasa kuliziba ngwetu ndungo wa kulongwa ali na kukanyeka manene mashiko aje amwesa mutwasa kulinyungilila nga kuli mushongo wakama uje uli na kuyandesa banu babangi. Tunapande kulinga bika nga tuliziba ngwetu mashiko abanatwana kuwapanga? Tunapande kusinganyekesesa ha bubwa bwatundilemo, Baisalelele mubononokele mashiko atundile kuli Yoshwa na Zelumbambele. Twasa kusinganyekesesa lalo ha biñanda bikwabo bya mu Mbimbiliya bitunatanda. Simbu imo banu ba Njambi batambwile mashiko aje amonekele ngwe kuwasa kubakwasa, oloni mubawakabangeyeye, obwele myonyo yabo.—Maako 7:7; 8:10.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w93 6/15 32 ¶3-5
Kuma Twasa Kukulahela Mbimbiliya Ndi?
Ei yapwile koini ibapangele mu Talisi, nganda ije yakala ku mbwela ya lifuti libatumbula ano matangwa ngwabo Turkey. Co lalo ei koini baipangele mu simbu ya ciyulo ca ngubulu wa Pelesha Mazaeus mu 300 B.C.E. Aha ha koini, ou ngubulu banamwendeka ngwabo wakele “musambwa lya ndonga” ya Yufuleti.
Mwafwa bika awa majwi anapu a seho manene? Mwafwa awa majwi na mu Mbimbiliya muwali. Mwene Ndalyuse wa Pelesha na ngubulu Tatenai balisonekelele mikanda, co ei mikanda banayendeka ku Ezela 5:6–6:13. Bakele na kulisonekela bya Bajuda baje bashakele kutungulula tempele mu Jelusalema. Ezela wapwile muka-kusononona Lijwi lya Njambi wa mutongwe, ngeci twakulahela ngwetu byuma byasonekele wabisonekele mu kusungama. Ku mukanda wa Ezela 5:6 Ezela natumbula ngubulu Tatenai ngwendi ‘ngubulu wa musambwa lya ndonga.’
Ezela wasonekele awa majwi mu 460 B.C.E., myaka 100 kunima simbu kanda bapange ei koini. Bamo basa kwendeka ngwabwo kwendeka lika mu kusungama bya ngubulu umo wa kunima kukwasa kutulingisa tukulahele Mbimbiliya. Oloni nga tukulahela baka-kusoneka Mbimbiliya mu biñanda byabindondo bibasonekele, co kutupwila kwakwasi kukulahela na biñanda bikwabo bibasonekele.
JULY 10-16
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | EZELA 7–8
“Bilinga bya Ezela Byanene Bumpau Kuli Yehova”
w00 10/1 14 ¶8
Kulilongesa Kwapwa Kwakubwa, Co Lalo Kukanene Bibezikiso
8 Tunapande kuzema Yehova kutundilila kwisi ya bimbunge byetu. Co lalo tunapande kulikuwa kusinganyekesesa ha byuma bitunatanda na kwakako manene mbunge. Bika byasa kutukwasa kulinga ngoco? Lilombelo. Ngwe mwa Ezela, tunapande kulibwahesela mwamubwa mu bimbunge byetu simbu kanda tutande na kulilongesa lijwi lya Njambi. Mbimbiliya ngwayo: “Ezela wakele mbunge yendi mu kulilongesa Mashiko a Shukulu Kalunga na kuwalinga na kulongesa bizilika na bilongesa bya Shukulu Kalunga, kuli banu ba Isalele.” (Ezela 7:10) Kuma mwananguka byuma bitatu byalingisile Ezela alibwahesele tahi mu mbunge yendi ndi? Washakele kulilongesa, kupangesa byakele na kulilongesa na kulongesako bakwabo. Tunapande kumutembwinina.
si 75 ¶5
Mukanda wa bu 13—1 Mizimbu
5 Ezela ikeye wafwililile kusoneka eyi mizimbu ya kusañulu ya busunga, co lalo ya kusungama. “Ezela wakele mbunge yendi mu kulilongesa Mashiko a Shukulu Kalunga, na kuwalinga, na kulongesa bizilika na bilongesa bya Shukulu Kalunga kuli banu Baisalele.” (Ezl 7:10) Yehova wamwanene sipilitu ya kujela mangana imukwase. Mwene wa Pelesha, wanangukile ngwendi Njambi wanene Ezela mana. Ngeci, wamwanene moko ya kutwamenena nganda ya Juda. (Ezl 7:12-26) Ezela wasele kusoneka mizimbu mu kushula, mwafwa Yehova wamwanene moko yakulinga ngoco, co lalo na mwene nendi wamutabesele.
it-1 1158 ¶4
Kulikehesa
Yehova Akatwamenena Banu ba Kulikehesa. Njambi akatwamenena banu baje balikehesa kuli ikeye. Ezela wakele na cipangi cakama ca kutwamenena banalume bakutubakana 1,500 na tupilistu na baka-kupangela ku tempele baje kubapwile Baisalele na banakazi na banike, kutunda ku Babiloni kuya ku Jelusalema. Co lalo bambatele godi na siuva yaingi ibakapangesele mu kulingisa tempele ya mu Jelusalema isholoke mwamubwa. Nameme bashakele kubanyungilila mu bungenzi, Ezela kalombele bukwasi kuli mwene ngwendi amwane maswalale mwafwa washakele kumwesa ngwendi wakulahelele Yehova keti banu. Wamulekele mwene ngwendi: “Njambi yetu abezikisa munu woshe uje amukulahela.” Ngeci, walekele banu balyumine byakulya na kulikehesa ku mesho a Njambi. Balombele Njambi abanyungilile, co wakumbulwilile lilombelo lyabo. Bitozi babo kubabalwisile, baketele mwamubwa. (Ezl 8:1-14, 21-32) Kapolofweto Ndanyele nendi wapwile wa kulikehesa omwo walombele Njambi amutwamenene na kumukwasa kuzibisisa. Ngeci, Njambi wamumwesele ngozi ha kumumwesa cimona na kumutumina kangelo uje wakumumwesele cimona.—Nda 10:12.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w06 1/15 19 ¶10
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Ezela
7:28–8:20—Mwafwa bika Bajuda baje babangi bakele mu Babiloni babyanene kuya na Ezela ku Jelusalema? Nameme kwetile myaka 60 kutunda hacelukilile cibunga cakulibanga mu Jelusalema, myela yaingi mu Jelusalema anga yacipwile bingundu. Bajuda baje belukile ku Jelusalema bakashangumukile buyoye bwabuha buje kubezililile. Co lalo bakayoyele mu myela muje mwakele bushonde. Lifuti lya Jelusalema kuje kubakele na kwiluka Bajuda kulyakele na bufuko bwabwingi ngwe buje bwakele mu Babiloni. Ngila ya kwiluka ku Jelusalema nayo yakele na kutewesa. Ngeci Bajuda baje bashakele kwiluka ku Jelusalema bapandele kukala na likulahelo lya kukanyama na ntwima ya kwimanena bulombelo bwa busunga na kupwa ba kusimpa. Nameme Ezela wakolesele, mwafwa Yehova wakele na kumubezikisa. Ezela mwashongangeyeye Baisalele, binaanga bya kweta ku 1,500 muje hamo mwakele banu ba kupwa 6,000, batabele kuya nendi ku Jelusalema. Co munima ya kutuma bantwama 5, kwawaniwile Balevi ba kupwa 38 na bangamba ba ku tempele ba kupwa 220 baje batabele kuya ku Jelusalema.
JULY 17-23
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | EZELA 9-10
“Bukalu Bukatundu mu Kujeneka Kwononoka”
w06 1/15 20 ¶1
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Ezela
9:1, 2—Mwafwa bika kulyambatela na baka-mafuti wapwile mulonga wakama? Baisalele baje batundile mu bufunge mu Babiloni bapandele kwimanena bulombelo bwa busunga kweta na ha simbu ya kwija kwa Mesiya. Ngeci, kubapandele kulyambatela na baka-mafuti kutewa babongumuna na kubecelesa kulemesa Yehova mu ngila inapande. Baisalele baje balyambatelele na baka-mafuti baje balemesele tumponya, besi kulingisile Baisalele boshe bashangumuke kulemesa tumponya. Co na bulombelo bwa busunga nabwo ngwe bwanyongele. Ngwe bulombelo bwa busunga bwanyongele, kuli oni kwanesi kusemukila Mesiya? Mukemwo Ezela wakomokele manene mwamwene byuma byabibi bibakele na kulinga Baisalele.
w09 10/1 10 ¶6
Yehova Atonda Ngwendi Tulinge Bika?
Nga twononoka Yehova kutundilila kwisi ya mbunge, co atubezikisa. Mosesa wasonekele ngwendi: ‘Ononokeni mashiko endi oshe anjili na kumishika ku litangwa lya lelo ngeci mukale mwamubwa.’ (Kwambu 10:13) Cili bene, byuma byoshe byakatulombo Yehova ngwendi tulinge bikakwasa yetu. Kutukomoka, mwafwa Mbimbiliya ngwayo “Njambi wapwa cizemo.” (1Iw 4:8) Ngeci, mashiko oshe anatwana, natwanawo mangana atukwase tuyoye mwamubwa. (Isa 48:17) Kukabangeya byuma byoshe byatulomba Yehova ngwendi tulinge, kutukwasa mangana keti tukobele mu bukalu ha simbu ino, co lalo kulutwe tukalikuwe bibezikiso mu Bumwene bwendi.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w06 1/15 20 ¶2
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Ezela
10:3, 44—Mwafwa bika banakazi ba ku mafuti eka babashekele hamolika na bana babo? Ngwe bana basalele, baje banakazi ngwe belukile mwafwa ya bana babo. Co lalo ngwe mutuzibukila, bana babandondo bakatondo kubanyunga kuli bisemi babo ba banakazi.
JULY 24-30
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | NEHEMIYA 1-2
“Njalombelele Kuli Njambi wa Mwilu”
w08 2/15 3 ¶5
Lombeleni Kuli Yehova Simbu Yoshe
5 Simbu imo, kukatondeka kulomba bwasi bukwasi kuli Yehova. Aletasheleshe, Mwene wa Pelesha wanangukile ngwendi Nehemiya muka-kumwana nganja wakele mu busiwa. Ngeci, wamwihwile ngwendi: ‘Ushaka bika?’ Haje bene Nehemiya ‘walombelele kuli Njambi.’ Nehemiya kakele na simbu ya kulombela lilombelo lyalilaha. Nameme ngoco, Njambi wakumbulwile lilombelo lyendi, co Mwene wamwanene lisesa lya kukatungulula bibumbe bya Jelusalema. (Neh 2:1-8) Ngwe mutunamwena, nameme lilombelo lyalihi lyasa kutukwasa.
be 177 ¶4
Kwendeka kwa Kujeneka Kulibwahesela
Nga bamilomba mwendeke byuma bimwakulahela, bika byasa kumikwasa mwendeke mwamubwa nameme kumwalibwaheselele? Tembwinineni Nehemiya uje walombelele mu mbunge simbu kanda akumbulule cihula camwihwile Mwene Aletasheleshe. (Neh 2:4) Kutundaho, libwaheseleni mu mbunge byuma bimwendeka. Lingeni byuma binatako: (1) Anguleni simpi imo nambe bibali bimwendeka (mwasa kupangesa bisimpi bili mu libulu lya Reasoning From the Scriptures). (2) Anguleni bisoneka bimupangesa omwo mu kumbulula. (3) Tondeni ngila yaibwa ya mwakukumbulwilamo munu namihula, ije imulingisa amitolilile. Co shangumukeni kwendeka.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w86 2/15 25
Bulombelo bwa Busunga Buhyana
Nehemiya watwaleleleleho kulombela kuli Yehova butsiki na mutanya, mwafwa ya bibumbe bya Jelusalema bije byawile. (Neh 1:4, 6) Ngwe mwa simbu yoshe, Nehemiya walombelele kuli Yehova omwo walekele Mwene Aletasheleshe bya lishungu lyendi lya kutungulula bibumbe bya Jelusalema. Yehova wakumbulwile lilombelo lyendi, co mwene wamutabesele kukatungulula bibumbe bya nganda.
Bika bitulilongesako: Nehemiya walombele Yehova amutwamenene. Netu nga kuli byuma bimo bya seho bitushaka kulinga, tunapande ‘kutwalelelaho kulombela’ na kulinga byuma mwaya cizango ca Yehova.—Lom 12:12.
JULY 31–AUGUST 6
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | NEHEMIYA 3-4
“Kuma Kuli Bipangi Bimukamono Ngweni Kubyamipandele Ndi?”
w06 2/1 10 ¶1
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Nehemiya
3:5, 27. Kutwapandele kumona bipangi bimo bitukalingi mu munga ya Yehova ngwetu kubyatupandele ngwe mubalingile bantwama ba limbo ba ku Tekowa. Oloni tunapande kutembwinina banu ba ku Tekowa baje balyanene kupanga bipangi byoshe-byoshe.
Yehova Amyana Nzili ya Kulinga Bika?
Mu kwita kwa simbu, Yehova wapangesele bana ba Shalume ba banakazi mu kutungulula bibumbe bya Jelusalema. (Nehe 2:20; 3:12) Baje bambanda bapangele cipangi cacikalu, cije lalo cakele myonyo yabo mu bushonde nameme ishe yabo Shalume, wapwile munu wa bulemu. (Nehe 4:15-18) Balisezele na banalume ba kutsimana ba ku Tekowa baje “babyanene kupanga bipangi bije bibabanene.” (Nehe 3:5) Bana ba Shalume babwahelelele manene omwo cipangi cahwile mu matangwa 52. (Nehe 6:15) Matangwa ano, bandokazi ba kulyana, banabwahelela kupangela Njambi mu cipangi ca kulitila ca kutunga na kutungulula mitungo ije ibanakundika kuli Yehova. Cashu cabo na nzanzu yabo binapu bya seho, mwafwa bikwasa cipangi cende mwamubwa.
w04 8/1 18 ¶16
Kupwa ba Kulikehesa Ngwe mwa Kristu
16 Baka-Kristu boshe banapande kupwa ba kulikehesa ngwe mwa Kristu. Kuli bipangi byabingi binapande kulingiwa mu cikungulukilo. Kumwapandele kuliziba kubihya nga bamyana cipangi cije cisholoka ngwe cakwisi manene. (1 Sa 25:41; 2 Vi 3:11) Bisemi, kuma mukashongangeya bana beni bapange bipangi byoshe-byoshe bibabana ipwe ku Njibo ya Bumwene nambe ku mutambela wa biwano ndi? Kuma bakamimono oku mupanga bipangi bya kwisi manene ndi? Ndolome umo uje ali na kupangela ku Cikota ca Bakaleho ba Yehova, acikanuka mwanja waubwa wa bisemi bendi. Wendekele ngwendi: “Bisemi bange mubakele na kupangela bipangi bya kujelesa ku Njibo ya Bumwene nambe ku mutambela wa biwano kwanjilingisile njimone ngwange bamwene ebi bipangi kupwa bya seho manene. Bakele na kulyana kupanga bipangi bije bikwasa cikungulukilo na bandolome na bandokazi nameme byakele na kusholoka kupwa bya kwisi manene. Mwanja wabo unanjikwasa njitambule cipangi coshe-coshe cibanjana kuno ku Mbetele.”
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w06 2/1 9 ¶1
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Nehemiya
4:17, 18—Munu asa kulinga bati cipangi ca kutungulula kupangesa liboko limo? Kuli baka-kupanga na nzili obu keti bukalu bwakama. Nga banabatwiki bitele ha mutwe nambe ha bitsili, bakele na kubikwatelela mwamubwa na liboko limo, “co ku liboko likwabo bakwateleko citwa.” Co muka-kutunga uje wapandele kupangesa maboko abali “wakele moko ya mukwale mu mbunda yendi.” Balibwaheselele kulwa nga kwija bitozi.
AUGUST 7-13
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | NEHEMIYA 5-7
“Nehemiya Washakele Kupangela Bakwabo, Keti Kumupangela”
Banu ba Kusañulu na mu Bisimbu Byetu Baje Bemanenene Bulombelo bwa Busunga
Nehemiya kapangesele lika simbu yendi na cashu cendi ca kutwamenena bakwabo. Oloni wapangesele na byuma byakele nabyo mu kukundwiya bulombelo bwa busunga. Walandele Bajuda baje bakele mu bundungo kupangesa bimbongo byendi. Mwakele na kukumwisa bimbongo byendi, kakele na kushaka kumubwezelelaho bikwabo omwo bamufweta. Co lalo kanene banu citele ca kumufweta bimbongo ha kupwa ngubulu nameme bapandele kulinga. Oloni wakele na kwana ‘Bajuda ba kupwa 150 na bantwama babo [byakulya], kubwezelelako na banu beka baje bakele na kwija kuli ikeye ba kutunda ku miyati ije yabazengelekele.’ Ha litangwa na litangwa, bakele na kubatsiila ‘ngombe na bimanga 6 na tusumbi.’ Co munima ya matangwa 10 wakele na kubana “binyu byabiha” kupangesa bimbongo byendi.—Neh 5:8, 10, 14-18.
“Munapande Kukolesa, Keti Muzeye”
16 Yehova wanene Nehemiya na baje bakele nabo nzili ya kupanga. Bamanesele kutungulula bibumbe bya Jelusalema mu matangwa 52 lika. (Nehe. 2:18; 6:15, 16) Nehemiya kakele na kutwamenena lika banu. Nendi watungulwile bibumbe bya Jelusalema. (Nehe. 5:16) Bakulunu ba babangi matangwa ano, nabo banatembwinina Nehemiya ha kukwasa mu kutunga myela ya kulemesela nambe kujelesa na kunyunga Binjubo byabo bya Bumwene. Omwo bapangela hamo na baka-kwambulula mu lihya na kulinga mangenzi a bunyungi, co bakanyamesa baje banazeye na baje banapokoka bimbunge.—Tandeni Isaya 35:3, 4.
w00 2/1 32
Yehova Akamyanuka mu Ngila Muka?
Mbimbiliya imwesa ngwayo simbu yoshe Njambi mwakanuka bangamba bendi, akabalingilako bimo. Cakumwenako, kaye mukajalelele ha matangwa 150 ‘Njambi wanukile Nowa, co wahuwisile lihunzi hasi, mema ashangumukile kubuluka.’ (Kus 8:1) Munima ya myaka yaingi Samusoni uje ibakutile na kutuba mesho kuli Bafilisitiya walombelele ngwendi: “Yobe Shukulu Kalunga Wahakamwa ya byoshe, njanuke. Shukulu Kalunga Njambi, njane nzili yange lalo ha simbu ino bene.” Yehova wanukile Samusoni mu ngila muka? Wamwanene nzili ya kutubakana ya bunu mangana ase kulinga shambandinga bitozi bendi. (Maa 16:28-30) Yehova wanukile Nehemiya ha kubezikisa kulifwita kwendi mu kwilwisa bulombelo bwa busunga mu Jelusalema.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w07 7/1 30 ¶15
“Twaleleleniho Kuhyana Bubi ha Kulinga Byabibwa”
15 Bitozi ba Nehemiya bapangesele Shemaya mu kumwenda bungungu mangana apokole mashiko a Njambi. Shemaya walekele Nehemiya ngwendi: “Nobe nange tunapande tuye na kubanda hamolika mu mwela wa njibo ya Shukulu Kalunga na kulishokelamo, omwo bakebo bali na kwija mu kukutsiya.” Shemaya walekele Nehemiya ngwendi bashaka kumutsiya, oloni asa kwobola mwonyo wendi nga akalishweka mu tempele. Oloni Nehemiya kapwile kapilistu. Ngeci, ngwe walishwekele mu njibo ya Njambi ngwe walingile mulonga wakama. Kuma wapokwele mashiko a Njambi mu kushaka lika kwobola mwonyo wendi ndi? Nehemiya wakumbulwile ngwendi: “Kuma yobe unayongola ngwobe yange njasa kweseka kwobola mwonyo wange ha kubanda mu njibo ya Shukulu Kalunga ndi? Kunjasa kulingamo embwe.” Bika byakwasele Nehemiya ahyane eci ceseko? Wazibukile ngwendi nameme Shemaya wapwile Kaisalele, Nehemiya wanangukile “ngeci Njambi kendekele kuli Shemaya embwe.” Co lalo ngwe Shemaya wapwile kapolofweto wa busunga ngwe kalekele Nehemiya apokole mashiko a Njambi. Na ha simbu ei lalo, Nehemiya kecelele bitozi bendi bamuhyane. Mukemwo mu kwita kwa simbu wendekele ngwendi: ‘Munima ya matangwa 52, cibumbe cahwile kucitunga ha litangwa lya bu 25 lya ngonde ya Ilule.’—Neh 6:10-15; Kul 1:51; 18:7.
AUGUST 14-20
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | NEHEMIYA 8-9
“Kubwahelela kwa Kutunda Kuli Yehova Kumitakamesa”
Bitulilongesa ku Lilombelo Libalibwaheselele Mwamubwa
2 Bajuda bakele neci ciwano munima ya ngonde imo kutunda habamaneselele kutungulula bibumbe bya Jelusalema. (Neh 6:15) Aba banu ba Njambi bamanesele cipangi ca kutunga bibumbe mu matangwa 52 lika. Mubamanesele kutunga, bakele oni mbunge ku kukanyamesa busamba bwabo na Yehova. Ngeci, ha litangwa lya kulibanga lya ngonde yaiha ya Tishiri, balikungulwile na kutolillila kuli Ezela hamolika na Balevi mubakele na kutanda Lishiko lya Njambi na kulilumbununa. Binaanga byoshe kwambateselela hamo na baje basele kutolilila na kuzibisisa bibakele na kuziba, bemanene na kutolilila ‘kutunda mutondo kuketa na mutanya.’ Ou unapu mwanja waubwa manene kuli yetu tukakunguluka mu Binjibo bya Bumwene byabibwa. Kuma mutukakala ku Njibo bya Bumwene tukatabesa byuma byabindende bitutanganese na kutwonowesa kutolillila ndi? Nga mukemwo, co tulinga mwamubwa kusinganyekesesa ha mwanja wa Baisalele baje batolililile mwamubwa ku byuma bibalilongesele. Byuma bibalilongesele mubyabetele ku mbunge, balilile na kulila mwafwa ya kwonowa kukabangeya Mashiko a Njambi.—Neh 8:1-9.
w07 7/15 22 ¶9-10
Kuma “Mutwalelelaho Kwenda na Sipilitu Ndi?”
9 Yehova wapwa “Njambi wa kubwahelela.” (1Ti 1:11; Mya 104:31) Yesu nendi akabwahelela mwakalingi cizango ca Ishe. (Mya 40:8; Heb 10:7-9) Co lalo netu, ‘kubwahelela kwa kutunda kuli Yehova kututakamesa.’—Neh 8:10.
10 Kubwahelela kwa kutunda kuli Njambi kukatutakamesa nameme tuliwane na tuyando, byeseko na mapakeso. Kukala na mana a kuzibuka Njambi nakwo kukatulingisa tubwahelele. (Vis 2:1-5) Busamba bwetu na Njambi bunemana ha kumuzibuka mwamubwa na kumukulahela na kukulahela ndando ya kupatula ya Yesu. (1Iw 2:1, 2) Kukala mukati ka bandolome na bandokazi betu ba mu kaye koshe kukatuzibisa kubwaha. (Zef 3:9; Han 2:7) Lilabelelo lyetu na cipangi ca kwambulula muzimbu waubwa nabyo bikatuzibisa kubwaha. (Mat 6:9, 10; 24:14) Co lalo tukabwahelela mwafwa ya lilabelelo lituli nalyo lya kukayoya myaka yoshe. (Iwa 17:3) Ha kuwana ngwe tuli neli lilabelelo ‘tunapande kupwa ba kubwahelela.’—Kwi 16:15.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-1 145 ¶2
Cialamaiki
Kutunda habatundilile Bajuda mu bufunge mu Babiloni, kapilistu Ezela watandelele Bajuda baje balikungulwile ku Jelusalema libulu lya mashiko. Co Balevi bakele na kulilumbununa ku banu. Mukanda wa Nehemiya 8:8 ngwawo: “Co banungulwile mashiko a Njambi, ngeci banu base kuwazibisisa mwamubwa.” Cipangi ca kulumbununa Lishiko cambateselele na kunungulula majwi amo kuwatundisa mu Cihebelu kuwatwala mu Cialamaiki mwafwa Cialamaiki cikeco cibapangesele manene Bajuda mubakele mu Babiloni. Co lalo cisholoka bakele na kulumbununa mwamubwa Mashiko mangana Bajuda baje bakele na kuwatolilila bawazibisise mwamubwa.
AUGUST 21-27
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | NEHEMIYA 10-11
“Balyanene Kupangela Yehova”
w98 10/15 22 ¶13
Lizina lya Nganda ya Jelusalema Linaifwila
13 “Lizibasano lya kukola” libasonekele mu simbu ya Nehemiya lyakwasele banu ba Njambi kusañulu balibwahesele kukundika bibumbe bya Jelusalema. Oloni kuli byuma bikwabo lalo bibapandele kulinga. Cibumbe ca Jelusalema cije cakele na bikolo 12 bamanesele kucitunga, oloni kwatondekele banu babangi bakukalamo. Nameme kwakele Baisalele bamo bakelemo, “Jelusalema yapwile nganda yakama, oloni kumwakele banu babangi manene, co lalo kubatungilemo binjibo byabingi.” (Neh 7:4) Mu kushaka kumanesa obu bukalu, “banu basaleleko batele ñela kwangula naanga imo ha binaanga 10 kutunga mu Jelusalema nganda ya kujela.” Banu “bashangazalele munu woshe uje walyanene kutunga mu Jelusalema.” (Neh 11:1, 2) Aba Baisalele balyanene banamwesa mwanja waubwa kuli baje basa kujalukila ku myela kuli bujene bwa baka-kwambulula ba kukola ku sipilitu.
w86 2/15 26
Bulombelo bwa Busunga Buhyana
Kujalukila ku Jelusalema kukwapwile kwakwasi, mwafwa kwatondekele bimbongo. Baje bajalukilile omu mu nganda baliwanene na bukalu bwabwingi mukemwo banu babangi bashangazalelele baje balyanene kukakala omu mu nganda, co balombele Yehova ababezikise.
Kupwa ba Kulongwa Kuli Njambi Kukamuzibisa Kubwaha
15 Omwo twalikundikile kuli Yehova, twamukulahesele ngwetu tulinga cizango cendi nameme tuliwana mu bukalu. Twazibukile ngwetu kulinga ngoco keti kwakwasi. Tukalingi bati nga batulomba kulinga cuma cije kutwashakele? Nga twononoka Njambi, co tumwesa ngwetu twanyungu cikulaheso cetu. Simbu imo tunasa kuliwana mu bukalu omwo ya kulyana kwetu, oloni Yehova atubezikisa mwakama. (Mal 3:10) Muna Njefeta wa mumbanda co? Bika byalingile ha cikulaheso calikumiiye ishe?
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
w06 2/1 11 ¶1
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Nehemiya
Neh 10:34—Mwafwa bika banu babashikile ngwabo banene bikuni? Mu Mashiko anene Yehova kuli Mosesa kumwakele lishiko lije lyamwesele ngwalyo banu bapandele kunena mulambu wa bikuni. Bakutungile eli lishiko munima mwafwa ya bujene bwakeleko. Kwatondekele bikuni byabingi byakupangesa mu kwenyeka milambu ha mutula. Cisholoka ngwe ha simbu ei bangamba ba ku tempele bakeleko baje kubapwile Baisalele baje bakele na kupanga ngwe bindungo bapwile babandondo. Ngeci, bakele na kuta ñela mangana bazibuke baje banapande kucaba bikuni.
AUGUST 28–SEPTEMBER 3
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | NEHEMIYA 12-13
“Pweni ba Kulongwa Kuli Yehova Omwo Mwangula Babusamba”
it-1 95 ¶5
Baamoni
Mubashekele Tobiya mu tempele, batandelele Baisalele boshe lishiko lili ku mukanda wa Kwituluka mu Mashiko 23:3-6 lije lyamwesele ngwalyo Baamoni na ba Bamowabi kubapandele kulikwatasana na Baisalele, co bakabangeyeye eli lishiko. (Neh 13:1-3) Baamoni na ba Bamowabi bababindikile kulikwatasana na Baisalele myaka 1,000 kunima simbu kanda batandele Baisalelele eli lishiko, mwafwa bababindikile kwita mu lifuti lyabo mubakele na kuya mu Lifuti lya Cikulaheso. Eli lishiko lyalumbunwine ngwalyo Bamowabi na Baamoni kubasa kulikuwa byuma byoshe bije bibakele na kulikuwa baka-mafuti baje bakele na kwija mu Isalele na kulikwatasana na Baisalele. Oloni kulyalumbunwine ngwalyo Baamoni na Bamowabi kubasa kukala hamo na Baisalele na kulikuwila hamo nabo bibezikiso bya Njambi. Twendeka ngoco mwafwa Devidi wangwile Zeleki kupwa umo wa maswalale bendi, co lalo na Ruthi nendi nameme wapwile Kamowabi, oloni bamutabesele kukala mu Isalele.—Lut 1:4, 16-18.
Banamijelesa Ndi?
5 Nehemiya 13:4-9. Keti kwakwasi kutwalelelaho kupwa ba kujela mwafwa tuli mukati ka banu ba bilinga byabibi. Tucisimutwiyeni hali Elyashimbe na Tobiya. Elyashimbe wapwile kapilistu wahakamwa, co Tobiya ikeye wapwile Kaamoni, co lalo cisholoka ngwe wakeleko na kacitwamo kakandondo mu Bumwene bwa ba Pelesha ku Yundeya. Tobiya na babusamba bendi balwisile Nehemiya omwo wakele na kupanga na nzili mu kutungulula bibumbe bya Jelusalema. (Neh 2:10) Co lalo ba Amoni bababindikile kwija mu tempele. (Kwi 23:3) Bikoni byalingisile kapilistu wahakamwa atabese munu wa kufwa ngwe Tobiya kukala na mwela mu tempele?
6 Elyashimbe walikutile busamba na Tobiya. Tobiya na munendi Yehohanani bambatele banakazi ba Bajuda, co banu bendekele manene hali Tobiya. (Neh 6:17-19) Mutekulu lya Elyashimbe umo wambatele muna Sanebalate ngubulu ku Samaliya, uje wapwile umo wa babusamba ba Tobiya ba ha mbunge. (Neh 13:28) Hamo ebi bikebyo byalingisile Elyashimbe bamungumune kuli Tobiya uje wapwile citozi ca Baisalele. Oloni Nehemiya wamwesele ngwendi wapwile wa kulongwa omwo watundisile bitenga bya Tobiya byoshe na kukabyumbila hanja.
w96 3/15 16 ¶6
Kulifwita Kupwa ba Kulongwa
6 Nga tupwa ba kulongwa kuli Yehova Njambi, co kutulikutu busamba na bitozi bendi. Mukemwo ndongesi Jemusi wasonekele ngwendi: “Eni baka-kulinga bukoi, kuma kumuzibuka ngweni kulikuta busamba na kaye kunapu kulipwisa citozi ca Njambi ndi? Woshe ashaka kupwa kabusamba ka kaye alipwisa ikeye babenya citozi ca Njambi.” (Jms 4:4) Tushaka kupwa ba kulongwa ngwe mwa Mwene Devidi uje wendekele ngwendi: “Yobe Shukulu Kalunga yange njazinda baje bakuzinda! Njikayeluwisa lalo baje baka-kukutengulukila! Yange njabazinda manene njabapwisa bene bitozi bange.” (Mya 139:21, 22) Kutushaka kulikwatasana na baka-bubi mwafwa nebi bituwanamo bene byahi. Nga tupwa ba kulongwa kuli Yehova co kutulikwatasa na bitozi bendi ipwe ha makina.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
it-2 452 ¶9
Myaso
Kwimba naco bacimwene kupwa ca seho ku tempele. Kuli Bisoneka byabingi bimwesa ngoco. Co lalo Mbimbiliya imwesa ngwayo baka-kwimba “kubapangele bipangi bikwabo” bibakele na kupanga Balebi boshe, mwafwa bashakele ngwabo bapange mwamubwa cipangi cabo ca kwimba. (1 Mi 9:33) Batwaleleleho kupwa cibunga ca Balebi ca kulitila, mwafwa nameme mubatundile mu bufunge mu Babiloni kubabatumbwilile hamo na bakwabo. Babatumbwile habo lika. (Ezl 2:40, 41) Nameme mwene Aletasheleshe wa ba Pelesha nendi wabamwene kupwa cibunga ca kulitila, mwafwa nabo bakele hakati ka bibunga byendekele ngwendi kubapandele kufweta mitelo nambe milambu. (Ezl 7:24) Mukwita kwa simbu, mwene washikile ngwendi “baka-kwimba babaneko kamo ka kulikwasesa ha litangwa na litangwa. Nememe Mbimbiliya imwesa ngwayo mwene Aletasheleshe ikeye wanene eli lishiko, cisholoka ngwe Ezela ikeye walyanene oloni mwene ikeye wamwanene moko ya kutwamenena bipangi. (Neh 11:23; Ezl 7:18-26) Ngeci, tuzibisisa bilingisa mu Mbimbiliya bendeke ngwabo kwakele ‘baka-kwimba na Balebi’ nameme baka-kwimba nabo bapwile Balebi, mwafwa eci cibunga capwile ca kulitila.—Ne 7:1; 13:10.