Watchtower LAIBRALI YA HA INTANETI
Watchtower
LAIBRALI YA HA INTANETI
Mbunda
  • MBIMBILIYA
  • MABULU
  • BIWANO
  • w21 October pp. 29-31
  • 1921​—Myaka 100 Kunima

Haunanyateka kuhesi vidio.

Cabihya, kuli bukalu bunonowesa ei vidio kushokoloka.

  • 1921​—Myaka 100 Kunima
  • Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Bumwene Bwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongesa)—2021
  • Tumitwe twa Biñanda
  • Biñanda bya Kulifwa
  • BAMBULWILE MU KUSIMPA
  • MABULU AJE AKWASELE BANU BALINGE KULEMESA KWA NAANGA NA CILONGESA CA MUNU ENDI LIKA
  • BATUHWILE LIBULU LYALIHA
  • KWAKELE CIPANGI CAKAMA CABABANDAMENENE
  • Kulinga Vyuma Vyatuleka Yehova Kukanene Vivethzikitho
    Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Vumwene Vwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongetha)—2017
  • 1922​—Myaka 100 Kunima
    Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Bumwene Bwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongesa)—2022
  • 1923​—Myaka 100 Kunima
    Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Bumwene Bwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongesa)—2023
Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Bumwene Bwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongesa)—2021
w21 October pp. 29-31

1921 Myaka 100 Kunima

Kaposhi ka Kukengela ka January 1, 1921 kehwile Baka-kulilongesa Mbimbiliya ngwako: “Cipangi muka citunapande kupanga uno mwaka?” Aka kaposhi kakumbulwile eci cihula kupangesa mukanda wa Isaya 61:1, 2 uje wabanukisile bya cipangi ca kwambulula muzimbu waubwa. Ou mukanda ngwawo: ‘Shukulu Kalunga wa Hakamwa ya Byoshe nanjishulisa na sipilitu yendi. Nanjangula na kunjituma mu kutwala muzimbu waubwa ku banu ba kulikehesa. Nanjitumu mu kwambulula ngeci simbu inete omwo Shukulu Kalunga akamena banu bendi, na kwilwisila bubi bitozi babo.’

BAMBULWILE MU KUSIMPA

Baka-kulilongesa Mbimbiliya bapandele kupwa ba kusimpa mangana bapange mwamubwa cipangi ca kwambulula. Bapandele kwambulula muzimbu waubwa ku banu ba kulikehesa, co lalo bapandele kwambula litangwa lya kwilwisila banu bababi bubi bwabo.

Ndolome J. H. Hoskin wa ku Canada, wambulwile muzimbu waubwa mu kusimpa nameme bakele na kumulwisa. Ku maputukilo a mwaka wa 1921, waliwanene na mukulunu wa bulombelo bwa Methodist. Ndolome Hoskin washangumukile kwendeka ngwendi: “Tunapande kusimutwiya ha bisoneka mu kwoloka, co lalo nameme kutulitombola ha byuma bimo tunapande kulitepa mu kwoloka na kutwalelelaho kulikwatasana.” Oloni byuma kubyafwile ngoco. Ndolome Hoskin ngwendi: “Munima ya kusimutwiya nendi ha minutu yaindondo, uje [mukulunu wa bulombelo] washokele lipito mu kulubala, co njasinganyekele ngwange hamo gilasi ya lipito ipwabuka.”

Ou mukulunu wa bulombelo wanjitenukilile ngwendi: “Bika kuuila na kwambulwila baje keti baka-kukulahela?” Ndolome Hoskin kamukumbulwile, oloni mwatundile haje ha njubo wendekele mu mbunge yendi ngwendi ‘Ikeyeni nendi bene asholoka ngwe keti muka-Kilisitu.’

Lyamukwabo omwo uje mukulunu wakele na kulongesa mu ceci yabo, wendekele biñanda byabibi manene hali ndolome Hoskin. Ndolome Hoskin wendekele ngwendi: “Uje mukulunu wa bulombelo walekele baka-ceci yendi ngwendi yange njapwile muka-makuli manene muje mu mbongi, co bapandele kunjitsiya.” Oloni ndolome Hoskin kazeyele, watwaleleleho kwambulula, co wambulwilile banu babangi. Wendekele ngwendi: “Njalikuwile manene kwambulwila muje mu mbongi. Banu bamo bendekele ngwabo, ‘tuzibuka ngwetu uli na kupanga cipangi ca Njambi.’ Co banjilekele ngwabo nga njitonda byuma bimo bya kulikwasesa njasa kubaleka.”

MABULU AJE AKWASELE BANU BALINGE KULEMESA KWA NAANGA NA CILONGESA CA MUNU ENDI LIKA

Baka-kulilongesa Mbimbiliya bakele na kusonekako bihula na bikumbululo bya kukundama ku Mbimbiliya mu magazini itutumbula ano matangwa ngwetu Toneni! mangana bakwase banu babakele na kulilongesa nabo Mbimbiliya bakole ku sipilitu. Kwakele bihula bije bibakele na kupangesa bisemi mangana balongese bana babo. Bakele na kwihula bana babo ebi bihula na kubakwasa kuwana bikumbululo mu Mbimbiliya. Bihula bya kufwa ngwe “Mikanda ingai yakala mu Mbimbiliya?” byakele na kukwasa banike bazibuke mwamubwa Mbimbiliya. Co bihula bya kufwa ngwe “Kuma baka-Kilistu boshe banapande kuliwana na mapakeso ndi?” byakwasele banike balibwahesele kulinga cipangi ca kwambulula mu kusimpa.

Kwakele lalo bihula bya baje balilongesele byabingi mu Mbimbiliya, co bikumbululo basele kubiwana mu volume 1 ya libulu lya Studies in the Scriptures. Ebi bihula byakwasele banu babangi. Oloni magazini ya The Golden Age ya December 21, 1921 yendekele ngwayo ebi bihula becela kubisoneka. Mwafwa bika?

BATUHWILE LIBULU LYALIHA

Libulu lya The Harp of God

Kadi yamwesele maputa apandele kukatanda muka-kulilongesa

Kadi ya bihula

Bandolome bakele na kutwamenena banangukile ngwabo bapandele kutepesa biñanda bya mu Mbimbiliya bibakele na kusoneka mangana baka-kulilongesa balilongese cilongesa cimo na cimo. Ngeci, batuhwile libulu lya The Harp of God mu November 1921. Banu baje bakele na kutambula eli libulu bakele na kulilongesalyo likalyabo. Kulilongesa Mbimbiliya mu ngila eyi kwakwasele banu bazibisise ngwabo Njambi washaka ngwendi banu bakayoye myaka yoshe. Bakele na kulilongesa bati eli libulu?

Munu watambwile lije libulu bakele na kumwana kadi ije imwesa ha maputa hapandele kutanda. Co calumingo cateleko, bakele na kumutumina kadi ije yakele na bihula bya kukundama ku biñanda byanatanda. Ku mamaneselo aije kadi bakele na kumwesako maputa apandele kutanda calumingo cinatako.

Calumingo na calumingo, cikungulukilo cakele kuyehi nou muka-kulilongesa cakele na kumutumina kadi yeka kwetela noho hakapwisilamo byalumingo 12. Kakangi bandolome na bandokazi ba tukulukazi na baje bakele na bukalu buje bwakele na kubowesa kwambulwila ku njubo na njubo bakebo bakele na kutuma awa makadi. Cakumwenako, ndokazi Anna K Gardner wa ku Millvale ku America wendekele ngwendi: “Libulu ya The Harp of God mulyatuhukile, lyakwasele manene ndokazi yange Thayle uje kasele kwenda alingeko bimo mu cipangi ca kwambulula. Wakele na kutuma aje makadi a bihula calumingo na calumingo.” Nga muka-kulilongesa napwisamo byalumingo 12, co ndolome nambe ndokazi umo mu cikungulukilo amwendela mangana akamukwase kuzibizisa biñanda bikwabo bya mu Mbimbiliya.

Thayle Gardner ali mu citwamo ca kusindumuna

KWAKELE CIPANGI CAKAMA CABABANDAMENENE

Ku mamaneselelo a mwaka, Ndolome J. F. Rutherford watumine mikanda ku bikungulukilo byoshe. Wasonekele ngwendi: “Uno mwaka tunambulwila banu babangi, co lalo tunalingi mwamubwa cipangi ca kwambulula kutubakana kunima.” Watwaleleleho kwendeka ngwendi: “Cipangi cicili cakama. Ngeci, shongangeyeniko na bakweni mangana tulikwatasane kulinga eci cipangi ca kulitila.” Twakulahela ngwetu Baka-kulilongesa Mbimbiliya bakabangeyeye eci cinangulo. Mu mwaka wa 1922, bambulwile muzimbu waubwa mu kusimpa kutubakana mubalingilile mu myaka ya kunima.

Basimpile na Kukwasa Babusamba Babo

Baka-kulilongesa Mbimbiliya balimwesele cizemo omwo balikwasele. Basimpile na kukwasa babusamba babo. Ngwe muumwesela muzimbu unatako, bapwile “babushoko banasemukila ngeci bamwene hamo tuyando.”—Visi 17:17.

Lya mu cibali ha May 31, 1921, munalume umo wa kuzibala wa mu nganda ya Tulsa (Oklahoma, U.S.A) bamwakele mu kamenga mwafwa walwisile cindele wa munakazi. Ngeci, cibunga ca bindele ba banalume ba kutubakana 1,000 balwisile kacibunga ka banalume ba kuzibala. Olu lwozi lwatwaleleleho kuketa na ku mutambela kuje kwakele manene banu ba kuzibala uje ubatumbwile ngwabo Greenwood. Co banu bebile bitenga mu binjibo na bintolo bya kutubakana 1,400 na kwenyeka eyi mitungo. Baka-mizimbu bendekele ngwabo banu ba kupwa 36 batsile, Oloni hamo betele ku 300. Mu kwita kwa simbu olu lwozi balutumbwile ngwabo Tulsa Race Massacre.

Ndolome Richard J. Hill, Muka-kulilongesa Mbimbiliya wa kuzibala uje wakele ku Greenwood wendekele byuma byalingiwile ngwendi: “Lije litangwa mangwezi, twakungulukile ngwe mutwakele na kulingila simbu yoshe. Munima ya biwano twazibile banu bali na kupilula mata mu mbongi. Batweleleleho kupilula mata kuketa na mukati ka butsiki.” Lya mu citatu mutondo ha June 1, bukalu bwalibwezelelele. “Banu bamo bezile na kutuleka ngwabo nga tushaka kwoboka tunapande kutewela ku Njibo ya fulumende ya kulingila biwano.” Ngeci, Ndolome Hill na munakazi wendi hamo lika na bana babo batanu batewelele muje mu Njibo ya fulumende ya kulingila biwano ya mu Tulsa. Banu ba kuzibala ba kweta ku 3,000 batewelele muje mu njibo, co baka-fulumende batumineko liswalale mangana akabanyungilile na kumanesa luje lwozi.

Ha simbu eyi, Ndolome Arthur Claus uje wapwile cindele, wasimpile na kulingako cuma cimo. Wendekele ngwendi: “Munjazibile ngwabo banu bali na kulwa, kwiba na kwenyeka binjibo mu Greenwood, njayongwele kukamona indi kabusamba kange Ndolome Hill na naanga yendi bali mwamubwa.”

Arthur Claus wakele na kulongesa banike ba kupwa 14 kupangesa libulu lya The Harp of God

Omwo Ndolome Arthur wetele ku njibo ya Ndolome Hill wawanene cindele ibalyatele nendi oku nakwata buta. Uje cindele yakawanene wapwile kabusamba ka Ndolome Hill, co wasinganyekele ngwendi Ndolome Arthur wapwile muka-kulwisa. Ngeci, wamwihwile ngwendi: “Uli na kutonda bika kuno ku njibo?”

Ndolome Arthur wendekele ngwendi: “Ngwe kunjamukumbulwile mwamubwa ngwe wanjipilwile. Njamulekele ngwange Ndolome Hill wapwa kabusamba kange, co olu keti lukelwo lwapwile lwa kulibanga kwija ku njibo yendi.” Ndolome Arthur na uje munalume balikwatasanene mu kunyungilila njibo ya Ndolome Hill.

Mu kwita kwa simbu, Ndolome Arthur wanangukile ngwendi Ndolome Hill na naanga yendi bali mu Njibo ya fulumende ya kulingila biwano. Ndolome Arthur mwaketele kuje, bamulekele ngwabo baje banu ba kuzibala bakele muje mu mutungo kubakele na kubatabesa kutundamo kubanga nga General Barrett uje wapwile mukulunu wa tupokola nasaina lipapelo lya kubatabesa. Ndolome Arthur wendekele ngwendi: “Kwapwile kwakukalu kulimona na mukulunu wa tupokola. Munjamulekele biyongola byange wanjihwile ngwendi: ‘Ukabanyungilila na kubana byoshe bibatonda ndi?’ Co njamukumbulwile ngwange eyo.”

Ndolome Arthur mubamwanene lipapelo lya kumutabesa, washatukilile ku Njibo ya fulumende ya kulingila biwano, co wakanene lije lipapelo kuli liswalale uje wakele na kunyungako. Uje liswalale wehwile Arthur ngwendi: “Mukulunu wa tupokola ikeye nasaina eli lipapelo ndi? Kuma uzibuka ngwobe yobe wa kulibanga kutundisa munu muno mu mutungo ndi?” Mukwetile simbu yaindondo, Ndolome Arthur na uje liswalale bawanene Ndolome Hill na naanga yendi. Co Ndolome Hill na naanga yendi bakobelele mu munyau wa Ndolome Arthur na kwiluka ku njibo.

‘Banu ba Njambi boshe balimona kupwa ba seho’

Ndolome Claus wakwasele Ndolome Hill na naanga yendi bakale mu kwoloka. Mwanja wendi wa kusimpa na kumwesa cizemo ku bandolome bendi washongangeyeye bakwabo. Ndolome Arthur wendekele ngwendi: “Uje munalume injalikwatasanene nendi mu kunyunga bitenga bya Ndolome Hill, watambwile busunga. Banu babangi batolilile ku muzimbu waubwa mwafwa banangukile ngwabo banu ba Njambi bapwa ba kulikwatasana nameme batunda ku bisemwa bya kuliseza-seza. Co lalo, boshe balimona kupwa ba seho.”

    Mabulu a Mbunda (1987-2025)
    Tundaho
    Kobela
    • Mbunda
    • Anako bakweni
    • Biushaka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mashiko a Mwakuipangesela
    • Mwakupangesela Mizimbu Yobe
    • Mwakunonekela Mizimbu Yobe
    • JW.ORG
    • Kobela
    Anako Bakweni