Watchtower LAIBRALI YA HA INTANETI
Watchtower
LAIBRALI YA HA INTANETI
Mbunda
  • MBIMBILIYA
  • MABULU
  • BIWANO
  • w22 October pp. 2-5
  • 1922​—Myaka 100 Kunima

Haunanyateka kuhesi vidio.

Cabihya, kuli bukalu bunonowesa ei vidio kushokoloka.

  • 1922​—Myaka 100 Kunima
  • Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Bumwene Bwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongesa)—2022
  • Tumitwe twa Biñanda
  • Biñanda bya Kulifwa
  • “BIYONGOLA BYABIBWA”
  • KWAMBULWILA BANU BABANGI KUPANGESA CISANZI
  • “ADV”
  • “CIPANGI CA SEHO”
  • Kutunda mu 1919​—Kuneti Myaka 100
    Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Vumwene Vwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongesa)—2019
  • Myaka 100 Kunima mu 1924
    Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Bumwene Bwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongesa)—2024
  • 1921​—Myaka 100 Kunima
    Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Bumwene Bwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongesa)—2021
  • 1920​—Myaka 100 Kunima
    Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Vumwene Vwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongesa)—2020
Kaposhi Ka Kukengela Kali Na Bumwene Bwa Yehova (Kaposhi ka Kukengela ka Kulilongesa)—2022
w22 October pp. 2-5
Butenda bwa ha ciwano cakama ca mu 1922. Helu lya butenda hali binanga bya kuzenga habanasoneka majwi a kwendeka ngwawo: “Ambululeni Mwene na Bumwene bwendi.” Kunima ya butenda kuli cimweso habanasoneka ngwabo “ADV.”

Cikupulo cimwesa butenda na binanga byakuzenga bije byakele helu lya butenda

1922 Myaka 100 Kunima

“NJAMBI . . . akatulingisa tuhyane kwitila muli . . . Yesu Kristu.” (1 Koli 15:57) Awa majwi akewo abangwile kupwa majwi a mwaka wa 1922. Alingisile baka-kulilongesa Mbimbiliya bakulahele ngwabo Yehova ababezikisa nga batwalelelaho kupwa ba kulongwa. Mu mwaka ou bene, Yehova wabezikisile aba baka-kwambulula ba ntwima. Wababezikisile omwo bashangumukile kupulinta na kulameka mabulu abo, na kwambulula kulikwasesa cisanzi. Co mu mwaka ou bene, twalimwenenene ngwetu Yehova wakele na kubezikisa banu bendi. Baka-kulilongesa Mbimbiliya balingile ciwano cakama mu Cedar Point, Ohio, mu U.S.A. Byuma byalingiwile haje ha ciwano cakama, binalingisa cipangi ca kwambulula citwaleleleho kwa kweta na ano matangwa.

“BIYONGOLA BYABIBWA”

Omwo baka-kwambulula batumine, kwatondekele mabulu amangi a kupangesa mu cipangi ca kwambulula. Bandolome ba ha Mbetele ya Brooklyn bakele na kusoneka mabulu, oloni bakele na kufweta baka-makampani mangana babapulintile. Awa makampani kuwasele kupulinta mabulu akupwamo a kupangesa mu cipangi ca kwambulula ha bingonde byabingi. Ngeci ndolome Rutherford wehwile ndolome Robert Martin uje wapwile ntwama wa ku fakitoli, indi basa kushangumuka kulipulintila mabulu.

Fakitoli ya mu Njibo ya Concord Street ku Brooklyn, mu New York

Ndolome Martin ngwendi: “Ebi byapwile biyongola byabibwa mwafwa byatulingisile tushangumuke kupulinta na kulameka mabulu.” Bandolome bawanene mulili wa kufwetela mu njibo ibatumbula ngwabo 18 Concord Street mu Brooklyn, co bawanene na makina a kupangesa.

Keti banu boshe babwahelelele mubazibile ngwabo bandolome bashangumuka kulipulintila mabulu abo. Pulezidenti wa kampani ije yakele na kupulinta mabulu etu waile ku mwela wauha kubakele na kupulintila mabulu. Wendekele ngwendi: “Muli na likina lyalibwa manene lya kupulinta mabulu, oloni naumo wahi mukati keni azibuka mwakulipangesela. Mu bingonde 6 lika likina lyeni litsa.”

Ndolome Martin wendekele ngwendi: “Majwi a uje munalume azibikile ngwe a busunga, oloni twazibukile lalo ngwetu Yehova atukwasa, co watukwasele.” Ndolome Martin wendekele busunga. Mukwetile ka simbu kakandondo, likina lyetu lya kulamekesa mabulu lyashangumukile kulameka mabulu akupwa 2,000 ha litangwa.

Baka-kupulinta banemana ku makina abo a kupulintisa mu fakitoli

KWAMBULWILA BANU BABANGI KUPANGESA CISANZI

Banu ba Yehova bashangumukile lalo kupangesa ngila yaiha ya kwambulula muzimbu waubwa kupangesa cisanzi. Ha February 26, 1922, lyachalumingo mutanya, Ndolome Rutherford wendekele ha cisanzi lwakulibanga. Wendekele ñanda ya mutwe wa “Banu Babangi Baje Bali na Kuyoya Kubakatsi” ha cisanzi ca KOG ku Los Angeles, California, U.S.A.

Banu ba kweta ku 25,000 batolililile ei ñanda. Bamo batumine mikanda ya kukandelela ku ñanda ya Ndolome Rutherford. Mukanda umo watundile kuli Willard Ashford wa ku Santa Ana, mu California. Washangalele Ndolome Rutherford ha “kwendeka mwamubwa na kutobalesa” ije ñanda. Wendekele lalo ngwendi: “Mu naanga yetu munakele babezi batatu, ngeci ngwe kutwasele kutunda ha njibo mangana tukatolilile ei ñanda, nameme bene ngwe munayendekelele hayehi ngwe kutwasele kuyako.”

Mu byalumingo binateleko, bendekele biñanda bikwabo ha cisanzi. Ku mamaneselelo a mwaka, baka-Watch Tower bendekele ngwabo: “Banu ba kweta ku 300,000 batambwile muzimbu ha cisanzi.”

Mikanda na majwi abendekele banu byashongangeyeye Baka-kulilongesa Mbimbiliya batunge njibo ya cisanzi mu Staten Island kuyehi na Mbetele ya Brooklyn. Mu myaka yateleko, Baka-kulilongesa Mbimbiliya bapangesele ei njibo ya cisanzi ya WBBR mu kwambulula muzimbu wa Bumwene ku banu babangi.

“ADV”

Mu Kaposhi ka Kukengela ka June 15, 1922, mwakele mutambi wendekele ngwawo ciwano cakama bakacilingila mu Cedar Point, Ohio, kushangumuka ha September 5 kutwala lya 13, 1922. Baka-kulilongesa Mbimbiliya babwahelelele manene omwo betele ku Cedar Point.

Mu ñanda yendi yakulibanga, Ndolome Rutherford wendekele ngwendi: “Njakulahela ngwange Mwata . . . abezikisa eci ciwano mangana twane bukaleho buje kanda bukaleko mu kaye koshe.” Baka-kwendeka biñanda ha ciwano cakama bashongangeyeye manene bandolome na bandokazi bapange cipangi ca kwambulula.

Banu babangi bali ku ciwano ca ku Cedar Point, Ohio, mu 1922

Co lyamucitanu ha September 8, banu ba kweta ku 8,000 bakobelele mu mwela wa kulingila ciwano, mangana batolilile ku ñanda ya Ndolome Rutherford. Basinganyekele ngwabo hamo alumbununa bisona bya “ADV,” bije byakele ha kalipapelo ka kulanyela banu ku ciwano. Omwo batumamene, bamwene binanga bya kuzenga, helu lya butenda. Arthur Claus, uje wezile ku ciwana kutunda ku Tulsa, Oklahoma, mu U.S.A, wawanene mwela waubwa mangana atolilile mwamubwa ku biñanda. Ha simbu ije kukwapwile kwakwasi kuziba mwamubwa byendeka munu mwafwa kukwakele makina a kubwezelela ku cilumo.

“Twakele na kutolilila mwamubwa ku majwi oshe endekele.”

Muka-citwamo walekele mbunga ngwendi ha simbu ya ñanda ya Ndolome Rutherford, kukwesi munu napande kukobela mu mwela wa kulingila ciwano kutewa atanganesa bakwabo. Ha simbu ya 9:30 mutondo, Ndolome Rutherford washangumukile ñanda yendi ha kwendeka majwi endekele Yesu aje atuwana ku mukanda wa Mateu 4:17, akwendeka ngwawo: “Bumwene bwa mwilu buli muyehi.” Omwo wakele na kusimutwiya ha byuma bikwasa banu bazibe muzimbu wa Bumwene, wendekele ngwendi: “Yesu babenya wendekele ngwendi ha simbu ya kukalako kwendi, akatwamenena cipangi ca kuteja banu bendi, kulumbununa ngwabo akakungulula baka-busunga na ba kulongwa.”

Ndolome Claus uje wakele mukati, wendekele ngwendi: “Twakele na kutolilila mwamubwa ku majwi oshe endekele.” Oloni ca lubinda ndolome Claus wabinjile, co watuhukile hanja nameme kashakele kulinga ngoco mwafwa wazibukile ngwendi kubamutabesa kwilukila mukati.

Munima ya minutu yaindondo washangumukile kulizibako bwino. Wendekele ngwendi mwakele na kwiluka mukati wazibile mbunga bakanda maboko. Wabwahelelele manene. Walyendekesele mu mbunge yendi ngwendi, nga bamubindika kukobela mukati, co alonda ha ciluli mangana atolilile ku ñanda ije yaibwa. Ndolome Claus uje wakele na myaka 23 ha simbu ije, walondele ha njibo. Binjanena bya ha biluli byashokolokele, co omwo wakele na kushwenya kuyehi nabyo, wendekele ngwendi washangumukile, “kuziba mwamubwa ije ñanda.”

Oloni Arthur Claus kakele likalyendi haje ha ciluli. Wakeleho na babusamba bendi. Umo wabo Frank Johnson, wamushwenene na kumwihula ngwendi: “Unambatako moko ya kubambuka?”

Arthur wamukumbulwile ngwendi: “Eyo, njili nayo.”

Frank wendekele ngwendi: “Kali-kali, Njambi nakumbulula lilombelo lyetu. Unamono ebi binanga byakuzenga? Kuli byuma bimo bibanasonekaho. Tolilila mwamubwa kuli lyako.a Nga endeka ngwendi, ‘ngeci, ambululeni, ambululeni, ambululeni,’ co unapande kubatula ebi binanga.”

Ngeci Arthur wakwatele moko yendi mu liboko, co wabandamenene na bakwabo omwo Ndolome Rutherford endeka majwi abakwasa bazibuke ngwabo simbu ya kubatula binanga inete. Te kwasala lika kasimbu kakandondo mangana Ndolome Rutherford endeke majwi a kulitila. Ndolome Rutherford wabwahelelele manene, co lalo wakele na kwendeka na ntwima. Ngeci hamo watambekele omwo wendekele ngwendi: “Pweni Bakaleho ba Mwata, ba kulongwa na busunga. Twaleleleniho kulwa, kweta noho Babiloni banamunyongesa. Ambululeni muzimbu mu kaye koshe. Banu boshe banapande kuzibuka ngwabo Yehova ikeye Njambi, co Yesu Kristu ikeye Mwene wa bimyene na Mwata wa bimyata. Litangwa lya lelo, linapu lya seho manene mu kuyoya kwa banu. Zibukeni ngweni Mwene ali na kuyula. Banu boshe banapande kuzibuka ei ñanda. Ngeci, ambululeni, ambululeni, ambululeni Mwene na Bumwene bwendi.”

Arthur wendekele ngwendi babatwile binanga, co byazengunukile mwamubwa ngwe mubikazengunukila binanga byoshe. Bisona bya “ADV,” byemanenene lijwi lya Ingilishi lya ‘advertise’ lije lilumbununa ‘kwambulula.’

“CIPANGI CA SEHO”

Ciwano ca ku Cedar Point, cakwasele manene bandolome bake mbunge ku cipangi ca seho ca kwambulula bya Bumwene, co baje bakele na bimbunge bya kulyana, balyanene kupanga eci cipangi. Painiya umo uje watundile ku Oklahoma, U.S.A, wendekele ngwendi: “Twambulwile mu mutambela muje mwakele banu babangi baje bakele na kupangela mu mikoti, co bapwile manene tuhutu.” Wendekele ngwendi: “Kakangi banu mubakele na kuziba muzimbu wa mu magazini ya Golden Age bakele na kulila.” Wendekele lalo ngwendi: “Kubazembeleka kwapwile kubezika kwakama manene.”

Aba Baka-kulilongesa Mbimbiliya bazibukile ngwabo majwi a Yesu, aje ali ku mukanda wa Luka 10:2 apwile a seho manene. Ou mukanda ngwawo: “Cipangi ca kuteja cinapu cakama, oloni baka-kuteja banapu babandondo.” Kumamaneselelo a mwaka bashangumukile kwambulula bya Bumwene na ntwima mu mitambela yaingi kutubakana mubakele na kulingila lwakulibanga.

a Simbu imo Ndolome Rutherford bakele na kumutumbula ngwabo “lyako” mwafwa simbu imo wapwile lyako ku Missouri, U.S.A.

Kwambulwila mu Lifuti Lyoshe

Ha February 26, 1922, baka-kulilongesa Mbimbiliya “bambulwile mu lifuti lyoshe.” Baka-kulilongesa Mbimbiliya mu kaye koshe balingilile biwano mu mitambela muje mwakele baka-kubwahelela, co batolililile ku ñanda ya mutwe wa “Banu Babangi Baje Bali na Kuyoya Kubakatsi.”

Ei ñanda bainungulwile mu bindaka bya kweta ku 33, co baka-Watch Tower babwahesele ngwabo bandolome baje bakele na kwendeka mwamubwa biñanda, bendeke ei ñanda. Baka-kulilongesa Mbimbiliya mu Great Britain babwahesele biwano bya kweta ku 306, co banu ba kweta ku 67,010 bawaniwileko. Mu Belgium, France na Switzerland, banu ba kweta ku 15,000 baje bakendeka ndaka ya Cifrench bawaniwile oku ku biwano. Baka-kulilongesa Mbimbiliya mubamwene ngwabo banu babangi babwahelelele, babwahesele matangwa akwabo a “kwambulula mu lifuti lyoshe” mu mwaka uje bene. Bangwile lya June 25, October 29 na lya December 10.

    Mabulu a Mbunda (1987-2025)
    Tundaho
    Kobela
    • Mbunda
    • Anako bakweni
    • Biushaka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mashiko a Mwakuipangesela
    • Mwakupangesela Mizimbu Yobe
    • Mwakunonekela Mizimbu Yobe
    • JW.ORG
    • Kobela
    Anako Bakweni