Banu ba Yehova Bazema Busunga

1. Ceseko muka caliwanene naco Yosefa, co walingile bati?

YOSEFA muna Yakomba waliwanene na ceseko cakama. Munakazi umo wamulekele ngwendi: “Ija ulilale nange.” Wapwile munakazi wa shukulu yendi Potifalo. Yosefa wabyanene kulilala nendi. Oloni bamo banasa kulihula ngwabo, ‘bika wabyanenene?’ Potifalo kakele ha njibo. Yosefa wapwile ngamba, ngeci wazibukile ngwendi kubyana kulilala na uje munakazi kumukobelesa mu bukalu. Uje munakazi watwaleleleho kumusindiya alilale nendi, oloni wabyanene. Mwafwa bika? Wendekele ngwendi: “Batijo njasa kulinga cuma cacibi ngacije na kubulumuna kuli Njambi?”—Kusha 39:7-12.

2. Yosefa wazibukile bati ngwendi Njambi wazinda bupangala?

² Yosefa wazibukile bati ngwendi Njambi wamona bupangala kupwa “cuma cacibi”? Mukwetile myaka 200 kutunda haliwanenene neci ceseko, asinoni Baisalele batambule Lishiko lya Mosesa lije lyamwesele ngwalyo ‘kesi mulinge bupangala.’ (Kutu 20:14) Nameme ngoco, Yosefa wazibukile mwanasa kulizibila Yehova nga alinga bupangala. Cakumwenako, wazibukile ngwendi Yehova wabwahesele bulo kupwa bwa munalume umo na munakazi umo. Co lalo hamo wazibile omwo Yehova wanyungililile kukulwila yendi Sala mangana keti alilale na munalume weka. Kutundaho, wanyungililile Lembeka munakazi wa Isake mu ngila imolika. (Kusha 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Kusinganyekesesa ha byuma ebi kwakwasele Yosefa azibuke byuma byazema Njambi nebi byazinda. Walyangwilile kulinga byuma byazema Yehova mwafwa wamuzemene.

3. Bika bitusimutwiya muno mu cilongesa?

³ Kuma mwazema busunga ndi? Twakulahela ngoco. Oloni tubaboshe kutwalumbunukile. Nga kutunyanyama, tunasa kushangumuka kumona byuma mubakabimwena baka-kaye. (Isaya 5:20; Loma 12:2) Ngeci, tusimutwiya bikulumbununa kupwa muka-busunga na bubwa bukatundumo. Kutundaho, tusimutwiya lalo ha byuma bitatu bitunapande kulinga bije bitukwasa tutwaleleleho kuzema binangulo bya Yehova.

KUPWA MUKA BUSUNGA KULUMBUNUNA BIKA?

4. Banu babangi bakasinganyeka ngwabo munu muka-busunga wafwa bati?

⁴ Banu bakasinganyeka ngwabo munu muka-busunga wapwa wa kulyalesa, uje akalwisa bakwabo, co lalo akasinganyeka ngwendi akalingi byabibwa simbu yoshe kutubakana bakwabo. Oloni Njambi kashakele munu wakufwa ngoco. Yesu mwakele hano hasi, wapayele bantwama ba bulombelo baje bakele na kulimungila mashiko. (Kwambu 7:16; Luka 16:15) Munu muka-busunga kesi kuliziba ngwendi akalingi byabibwa kutubakana banu boshe.

5. Mbimbiliya imwesa ngwayo kupwa muka-busunga kulumbununa bika? Endekeni cakumwenako.

⁵ Kulinga byuma mu busunga kwapwa kwakubwa manene. Kupwa muka-busunga kulumbununa kulinga byuma byabibwa ku mesho a Yehova Njambi. Mu Mbimbiliya, kupwa ‘muka-busunga’ kulumbununa kulinga byuma mu kulitombola na cizango ca Yehova. Cakumwenako, Yehova washikile baka-kulinga mingoso ngwendi ‘bapangese bipeseleso bya busunga.’ (Kwitu 25:15) Ngeci, muka-Kilistu uje ashaka kuzibisa Njambi kubwaha, napande kupwa muka-busunga mu mingoso yendi. Munu muka-busunga kesi kuliziba mwamubwa nga amona mukwabo bamulinga mwamubi. Akasinganyeka mwalizibila Yehova ha byuma byashaka kulinga mangana ‘amuzibise kubwaha mu byuma byoshe.’—Kolo 1:10.

6. Bika twendekela ngwetu Yehova ikeye napande kutuleka byuma bitunapande kulinga nebi kutwapandele kulinga? (Isaya 55:8, 9)

⁶ Mbimbiliya imwesa ngwayo Yehova ikeye wakala manene na busunga. Mukemwo imwesa ngwayo wapwa “mwela muje mwakala busunga.” (Njele 50:7) Ha kupwa Ishamatanga, Yehova ikeye lika ali na nzili ya kutuleka bitunapande kulinga nebi kutwapandele kulinga. Simbu imo kunasa kutukaluwila kuzibuka byuma byabibwa nebi byabibi mwafwa kutwalumbunukile. Oloni Yehova azibuka mwafwa wapwa wa kulumbunuka. (Visi 14:12; tandeni Isaya 55:8, 9.) Nameme ngoco, twasa kulinga byabibwa mwafwa Njambi watutangele mu cifwa cendi. (Kusha 1:27) Twashaka kulinga byabibwa. Tukalingi mwoshe mutwasela mangana tutembwinine Tate yetu mwafwa twamuzema.—Efeso 5:1.

7. Mwafwa bika mashiko a Njambi apwa a seho? Endekeni cakumwenako.

⁷ Kukabangeya binangulo bya Yehova kutukwasa. Bika twendekela ngoco? Cakumwenako, bika byasa kulingiwa nga kampani na kampani ya baka-kutunga ipangesa biseteko byayo bya kuliseza na makampani akwabo? Byuma kubyasa kwenda mwamubwa. Nga bandotolo na manesi kubakabangeya mashiko a mwakusakela banu, co banu bamo banasa kutsa. Nga banu bakabangeya mashiko a mwakulingila byuma, co byuma byenda mwamubwa. Mu ngila imolika, mashiko a Njambi akatunyungilila.

8. Bibezikiso muka bibalikuwa baje bazema busunga?

⁸ Yehova akabezikisa baje bakeseka mubasela mwoshe kukabangeya binangulo byendi. Nakulahesa ngwendi: ‘Baka-busunga bakakala mu lifuti myaka yoshe.’ (Myaso 37:29) Ngwe banu boshe bali na kukabangeya binangulo bya Yehova, ngwe banalikwatasana, co lalo ngwe bali na kuyoya mu kwoloka na mu kubwahelela. Yehova ashaka ngwendi tulikuwe buyoye bwa cifwa eci. Tubaboshe tunapande kukabangeya binangulo bya Yehova bije bimwesa byuma bitunapande kulinga nebi kutwapandele kulinga. Bika bitunapande kulinga mangana tuzeme manene busunga? Tusimutwiyeni ha byuma bitatu.

ZEMENI MANENE BINANGULO BYA YEHOVA

9. Bika bitunapande kulinga mangana tuzeme manene busunga?

⁹ Cakulibanga: Zemeni munu uje natungu mashiko. Nga tushaka kupwa baka-busunga, co tunapande kuzema manene Yehova uje natungu mashiko. Nga tuzema manene Yehova, co kutupwila kwakwasi kukabangeya binangulo byendi. Cakumwenako, ngwe ba Adama na Eva bazemene Yehova, ngwe bononokele lishiko lyabanene.—Kusha 3:1-6, 16-19.

10. Bika byalingile Abilahama mangana azibuke biyongola bya Yehova?

¹⁰ Kutushaka kulinga byuma bibalingile ba Adama na Eva. Twasa kupwa baka-busunga nga tutwalelelaho kulilongesa bya Yehova, kukandelela ku bifwa byendi na kweseka mutwasela mwoshe kumona byuma mwakabimwena. Nga tulinga ngoco, co tuzema manene Yehova. Cakumwenako, Abilahama wazemene manene Yehova. Nameme simbu imo kazibisisile byalingisile Yehova amuleke kulinga byuma bimo, oloni wononokele. Wesekele mwaselele mwoshe kuzibuka mwamubwa Yehova. Cakumwenako, Abilahama mwazibile ngwendi Yehova ashaka kunyongesa Sondoma na Ngomola, walishoshomwenene ngwendi hamo “Muka-kusompa wa hano hasi hoshe” anyongesa banu bababwa hamolika na baka-bubi. Abilahama wasinganyekele ngwendi Yehova kasa kulinga cuma ca kufwa ngoco, mukemwo wamwihwile bihula byabingi. Yehova kamutenukilile, oloni wamukumbulwile mwamubwa. Abilahama wanangukile ngwendi Yehova akakenge bimbunge bya banu, co kesi kunyongesa banu bababwa hamolika na banu bababi.—Kusha 18:20-32.

11. Abilahama wamwesele bati ngwendi wazemene Yehova na kumukulahela?

¹¹ Kusimutwiya na Yehova bya nganda ya Sondoma na Ngomola kwakwasele manene Abilahama. Kwamukwasele azeme manene Ishe wa mwilu na kumusingimika kutubakana mwalingilile hakulibanga. Munima ya myaka, Yehova walekele Abilahama kulinga cuma cimo cacikalu manene. Wamulekele ngwendi ane Isake, munendi yazema manene kupwa mulambu. Oloni ha simbu ei Abilahama kehwile Yehova bihula mwafwa wamuzibukile mwamubwa. Abilahama wakutile bungenzi mangana akalinge byamulekele Yehova. Nameme ngoco, wazibile manene kubabala ku mbunge omwo wakele na kulibwahesela kulinga byamulekele Yehova. Hamo wasinganyekesesele manene ha byuma byalilongesele hali Yehova. Wazibukile ngwendi Yehova wapwa muka-cizemo, co lalo akalingi byabibwa simbu yoshe. Kapositolo Paulu wamwesele ngwendi Abilahama wakulahelele ngwendi Yehova asa kusangula munendi yazema manene, Isake. (Heve 11:17-19) Yehova wakulahesele ngwendi Isake akakala na bana babangi, oloni ha simbu oyo te kanda akale na mwana. Abilahama wazemene manene Yehova, co wakulahelele ngwendi Ishe wa mwilu akalinga byuma binapande. Likulahelo lyendi lyamulingisile ononoke, nameme kulinga ngoco kwapwile kwakukalu.—Kusha 22:1-12.

12. Twasa kutembwinina bati Abilahama? (Myaso 73:28)

¹² Twasa kutembwinina bati Abilahama? Tunapande kutwalelelaho kulilongesa bya Yehova ngwe mwalingilile. Nga tulinga ngoco, co tumuzema manene, co lalo busamba bwetu nendi bukanyama. (Tandeni Myaso 73:28.) Kutundaho, citaku-taku cetu cizilila kutushongangeya kulinga byuma mu kulitombola na cizango ca Yehova. (Heve 5:14) Co nga munu umo atushongangeya kulinga byuma byabibi, tubyana. Tweseka mutwasela mwoshe kujeneka kulinga byuma bije bizibisa Tate yetu kubabala ku mbunge na kutsiya busamba bwetu nendi. Cuma muka cikwabo citunapande kulinga mangana tumwese ngwetu twazema busunga?

13. Bika bitunapande kulinga mangana tutwaleleleho kuzema manene busunga? (Visimo 15:9)

¹³ Camucibali: Lingeniko bimo ha litangwa na litangwa bije bimikwasa muzeme manene busunga. Nga tushaka ngwetu mubila ukanyame, tunapande kulingako bweho bwa kukanyamesa mubila ha litangwa na litangwa. Mu ngila imolika, nga tushaka kuzema busunga, co tunapande kutwalelelaho kupanga na nzili. Tunapande kulinga ngoco ha litangwa na litangwa. Yehova akatuzibisisa, ngeci kasa kutuleka ngwendi tulinge byuma bije kutwasa kulinga. (Myaso 103:14) Natuleke ngwendi “wazema banu baje balinga bya busunga.” (Tandeni Visimo 15:9.) Nga tunalyakela cilengo cimo mu munga ya Yehova, tunapande kupanga na nzili mangana tucishulisilile. Bikebyo bitunapande kulinga nga tushaka ngwetu tuzeme busunga. Nga tulinga ngoco, Yehova atukwasa, co mu kwita kwa simbu tuzema manene busunga.—Myaso 84:5, 7.

14. “Cikinga-nulo ca bilinga bya busunga” cimanena bika, co mwafwa bika tunapande kucizala?

¹⁴ Yehova natwanukisa ngwendi kulinga byuma byabibwa keti kwakukalu. (1 Yowa 5:3) Kulinga byabibwa ha litangwa na litangwa kutunyungilila. Kapositolo Paulu watulekele ngwendi tunapande kwambata bizalo bya nzita. (Efeso 6:14-18) Cizalo muka canyungililile mbunge ya liswalale? “Cikinga-nulo ca bilinga bya busunga” cije cimanena binangulo bya Yehova bya kusungama. Cikinga-nulo cikanyungilila mbunge ya munu. Mu ngila imolika, binangulo bya Yehova bya kusungama bikanyungilila mbunge ya munu ya cifwisa, nambe ngwetu bunu bwa mukati. Ngeci, esekeni mumwasela mwoshe kuzala bizalo bya nzita, kwambateselela na cikinga-nulo ca bilinga bya busunga.—Visi 4:23.

15. Mwasa kuzala bati cikinga-nulo ca bilinga bya busunga?

¹⁵ Mwasa kuzala bati cikinga-nulo ca bilinga bya busunga? Mwasa kulinga ngoco nga mukabangeya binangulo bya Njambi omwo mwangula bya kulinga ha litangwa na litangwa. Simbu kanda mwangule bya kwendeka, myaso, byuma bimukenga nameme mabulu a kutanda, lihuleni ngweni: ‘Kuma ebi byuma byasa kunjikwasa njisinganyeke byabibwa ndi? Kuma byasa kuzibisa Yehova kubwaha ku mbunge ndi? Kuma bili na kukundwiya byuma byazinda Yehova bya kufwa ngwe bilinga bya bupangala, lwozi, nuna, na kulishaka manene ndi?’ (Fili 4:8) Nga mwangula kulinga byuma bije bilitombola na cizango ca Yehova, co munyungilila mbunge yeni.

16-17. Mukanda wa Isaya 48:18 umwesa bati ngwawo twasa kuyoya mu kulitombola na binangulo bya Yehova myaka yoshe?

¹⁶ Kuma mukalishoshomwena ngweni hamo mwonowa kutwalelelaho kulinga byuma bilitombola na binangulo bya Yehova bya kusungama ndi? Tusimutwiyeni ha byuma byanendeka Yehova ku Isaya 48:18. (Tandeni.) Yehova natukulahesa ngwendi busunga bwetu bwasa kupwa “ngwe mankimba a mema a kalunga ndonga.” Acisinganyekeni ngweni muli ku ngenge ya kalunga ndonga, co muli na kulikuwa kumona mankimba mwali na kutwalelelaho kulyasha. Kuma mwasa kulishoshomwena ngweni hamo litangwa limo aje mankimba akecela kulyasha ndi? Embwe, mwafwa muzibuka ngweni aje mankimba anashwile laja kulyasha, co atwalelelaho.

¹⁷ Busunga bweni bwasa kupwa bati ngwe mankimba a mema a kalunga ndonga? Simbu kanda mwangule byakulinga, singanyekeseseni ha binangulo bya Yehova mangana mulinge byuma mu kulitombola na cizango cendi. Kulaheleni ngweni amyana nzili na kumikwasa mulinge byuma bimuzibisa kubwaha ku mbunge ha litangwa na litangwa, nameme byuma bikaluwe bati.—Isaya 40:29-31.

18. Mwafwa bika kutwapandele kusompa bakwetu?

¹⁸ Camucitatu: Sezeleni Yehova cipangi ca kusompa. Tunapande kweseka mutwasela mwoshe kukala na bilinga byabibwa, oloni kutwapandele kusompa bakwetu nameme kulimona ngwetu tu baka-busunga manene kubatubakana. Kutwesi na lisesa lya kusompa bakwetu, oloni tunapande kwanuka ngwetu Yehova ikeye “Muka-kusompa wa hano hasi hoshe.” (Kusha 18:25) Yehova katwanene cipangi ca kusompa. Mukemwo Yesu washikile ngwendi: “Likeleni kusompa bakweni mangana neni keti bamisompe.”—Mateo 7:1.b

19. Yosefa wamwesele bati ngwendi wakulahelele ngwendi Yehova ikeye Muka-kusompa?

¹⁹ Tucisimutwiyeni lalo hali Yosefa. Kasompele bakwabo, hamolika na baje bamulingile mwamubi. Bandolome bendi bamulwisile na kumulandesa mu bundungo, co balekele ishabo ngwabo natsi. Munima ya myaka, Yosefa waliwanene na bandolome bendi. Ha simbu ije Yosefa wapwile ngubulu, ngeci ngwe washakele, ngwe wabalingile shambandinga. Bandolome ba Yosefa balombele likonekelo ha byuma bibalingile, oloni balishoshomwenene ngwabo hamo abalinga shambandinga. Yosefa wabalekele ngwendi: “Kesi muzibe lyoba embwe, yange njasa kulyaka yange babenya mu mwela wa Njambi ndi?” (Kusha 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) Yosefa wasezele cipangi ca kusompa bandolome bendi mu maboko a Yehova.

20-21. Twasa kulinga bati mangana keti tulimone ngwetu twapwa baka-busunga manene kutubakana bakwetu?

²⁰ Netu tunapande kusesza cipangi ca kusompa mu baboko a Yehova ngwe mwalingilile Yosefa. Cakumwenako, kutwapandele kusinganyeka ngwetu tuzibuka binalingisa bandolome na bandokazi betu balinge byuma bimo. Kutwasa kuzibuka bili mu mbunge ya munu, Yehova lika ikeye azibuka “biyongola byetu.” (Visi 16:2) Wazema banu ba miyati yoshe. Yehova atushongangeya ngwendi ‘tushokolole manene bimbunge byetu.’ (2 Koli 6:13) Tunapande kuzema bandolome na bandokazi betu boshe, keti kubasompa.

²¹ Oku kulumbununa ngwabo kutwapandele kusompa na baje kubapwile Bakaleho. (1 Tima 2:3, 4) Kutwapandele kusompa babushoko bwetu baje kubapwile Bakaleho nameme kwendeka ngwetu ‘baje kubasa kulilongesa busunga.’ Kutwesi na lisesa lya kulinga ngoco. Yehova nana “banu boshe ku mitambela yoshe” simbu ya kutenguluka. (Vili 17:30) Anukeni ngweni Yehova wamona baje bakalizibi ngwabo bapwa baka-busunga manene kutubakana bakwabo ngwendi mumo lika na baka-bubi.

22. Mwafwa bika munalyangwila kuzema busunga?

²² Kuzema busunga kutulingisa tupwe ba kubwahelela. Co lalo kulingisa bakwetu batutembwinine na kutuzema na kuzema manene Yehova. Ngeci tutwaleleleniho ‘kuziba njala na lihwila lya byuma bya busunga.’ (Mateo 5:6) Anukeni ngweni Yehova akamono kulifwita kweni, co akabwahelela mumukeseka mumwasela mwoshe kulinga byabibwa. Nameme baka-bubi bali na kutuma manene mu kaye, oloni anukeni ngweni ‘Yehova wazema baka-busunga.’—Myaso 146:8.