Kulaheleni “Lyaako wa Lifuti-libu Lyoshe” Uje Wakala na Ngozi!

1. Yehova walongesele Abrahamu cilongesa muka cije citakamesa?

ABRAHAMU kebalele byuma bibasimutwiiye lije litangwa. Kwitila muli kangelo, Njambi walekele Abrahamu ngwendi anyongesa nganda ya Sodoma na ya Gomola. Ou munalume wa kulongwa wakele mu citanga. Co wehwile ngwendi: “Kuma ukanyongesa bene baka-kusungama hamolika na baka-bubi ndi? . . . Kuma Lyaako wa lifuti-libu lyoshe kalingi byabibwa ndi?” Yehova wakwatele mbunge na kulongesa ou kabusamba kendi cilongesa cije citukwasa na kututakamesa: Njambi kakanyongesa baka-busunga.—Gene 18:23-33.

2. Byuma muka bitulingisa tukulahele ngwetu Yehova akakula mu ngila ya kusungama na ngozi?

² Bika bitulingisa tukulahele ngwetu Yehova mwakakula banu akabakula mu ngila ya kusunguma na kumwesa ngwendi wakala na ngozi? Mwafwa tuzibuka ngwetu Yehova ‘akamono mu mbunge’ ya munu. (1 Samwe 16:7) Azibuka ‘biyongola bya mu mbunge ya munu.’ (1 Vimye 8:39; 1 Mizi 28:9) Ei simpi inapu yakama. Yehova wakala manene na mana kututubakana. Mukemwo kapositolo Paulu bamuhwimininine asoneke ngwendi: “Iya asa kuzibisisa kusompa kwendi?”—Loma 11:33.

3-4. Bihula muka bitwasa kulihula simbu imo, co bika bitusimutwiya muno mu cilongesa? (Iwano 5:28, 29)

³ Nameme tuzibuka ngwetu Yehova akakula mu kusungama, simbu imo twasa kulihula bihula ngwe bije byehwile Abrahamu. Cakumwenako, twasa kulihula ngwetu: ‘Banu baje banyongele mu Sodoma na Gomola kuma bakayoya lalo ndi? Kuma kukwesi nambe umo wabo akasanguka ‘mubakasangula . . . baka-kujeneka kusungama’ ndi?’—Bili 24:15.

⁴ Tuyeni twituluke mu byuma bituzibuka ha ñanda ya kusanguka kwa batsi. Ololo bene aha, twatengulwile kuzibisisa kwetu kutalesa ku ñanda ya banu baje “bakasangukila kuyoya” na baje “bakasangukila kubasompa.”a (Tandeni Iwano 5:28, 29.) Eci kuzibisisa caciha catulingisa tutengulule mutwakele na kuzibisisilamo byuma bimo, co ebi byuma tubisimutwiya muno mu cilongesa na mu cilongesa cinatako. Kutalesa ku ngila ya kusunguma yakakwilamo Yehova, tusimutwiya tahi ha byuma kutuzibuka. Kutundaho, tusimutwiya ha byuma bituzibuka.

BYUMA KUTUZIBUKA

5. Mabulu etu anendeka bika kutalesa ku banu banyongesele Yehova mu Sodoma na Gomola?

⁵ Kunima mabulu etu endekele byuma bikalingiwa ku banu baje banakula Yehova ngwendi keti ba kusungama. Twendekele ngwetu banu ba kufwa ngwe baje bakele mu Sodoma na Gomola banyongesele Yehova kubakasanguka. Oloni munima ya kulombela na kutondesesa, kuneja eci cihula, Kuma mukemwo bene mubikafwila byuma ndi?

6. Byakumwenako muka bimwesa mwakasompela Yehova banu ba kujeneka kusungama, co byuma muka bije kutuzibuka?

⁶ Tusimutwiyeniko ha bihula bikwabo. Kuli biñanda byabingi bya mu Mbimbiliya bimwesa mwakwililemo Yehova banu ba kujeneka kusungama. Cakumwenako, Yehova wanyongesele banu boshe mu Libazi, kubanga Nowa lika na naanga yendi. Kutundaho, wapangesele baIsalele kunyongesa miyati 7 ya banu baje bakele mu Lifuti lya Cikulaheso. Co wapangesele kangelo umolika uje watsiile maswalale ba baAsilya ba kweta ku 185,000 butsiki bumolika. (Gene 7:23; Kwitu 7:1-3; Isaya 37:36, 37) Mu byakumwenako bitunendeka, kuma Mbimbiliya inendeka ha byuma byoshe binapande kutulingisa twendeke ngwetu aba banu boshe bananyongo-kunyongelela, co kubakasanguka ndi? Mbimbiliya kuyendekele byuma byoshe. Bika twendekela ngoco?

7. Byuma muka kutuzibuka kutalesa ku banu baje banyongele ha Libazi nambe baje babanyongesele baIsalele mubahyanene lifuti lya Kanana? (Taleni cikupulo cili ha liputa lyakulibanga.)

⁷ Kutuzibuka mwasompelelemo Yehova munu na munu, co lalo kutuzibuka indi baje banu boshe batsile balilongesele bya Yehova na kutenguluka. Mbimbiliya muikendeka ha Libazi lyakeleko mu simbu ya Nowa, ikendeka ngwayo Nowa wapwile “muka-kwambulula bya kusungama.” (2 Pita 2:5) Oloni kuyendekele ngwayo ha simbu yakele na kutunga buje bwato bwakama, wambulwilile banu boshe bakele hano hasi. Kutundaho, kutuzibuka indi banu boshe bababi bakele mu lifuti lya Kanana babanangwile na kubalongesa bya Yehova mangana batengulule futisi yabo yaibi.

8. Byuma muka kutuzibuka ha banu bakele mu Sodoma na Gomola?

⁸ Batico banu baje batsile, Yehova mwanyongesele Sodoma na Gomola? Lote, munalume wa kusungama wayoyele mu Sodoma. Oloni kuma Lote wabambulwilile boshe ndi? Embwe. Bapwile banu bababi, oloni kuma bazibukile byuma byabibwa na byabibi ndi? Mbimbiliya ngwayo mbunga ya banu muje mu nganda bashakele kupika bangenzi ba Lote. Inendeka lalo ngwayo ei mbunga ‘yashangumukilile ku mwanike kutwala ku mukulunu.’ (Gene 19:4; 2 Pita 2:7) Kuma tuzibuka bene ngwetu Yehova uje wapwa muka-kutetela nayongola kujeneka kukasangula nambe umo waba banu ndi? Kutwasa kwendeka ngoco. Yehova walekele Abrahamu ngwendi kukwakele nambe banu 10 bapwile ba kusungama muje mu nganda. (Gene 18:32) Kubapwile ba kusungama, co Yehova wapandele kubanyongesa. Kuma twasa kwendeka bene ngwetu naumo wahi akati kabo akasanguka omwo ‘bakasangula . . . baka-kujeneka kusungama’ ndi? Kutuzibuka!

9. Byuma muka kutuzibuka hali Solomoni?

⁹ Mu Mbimbiliya muli lalo mizimbu ya banu ba kusungama baje bakupwile banu ba kujeneka kusungama. Cakumwenako, Mwene Solomoni bamulongesele byabingi hali Njambi, co lalo Yehova wamubezikisile manene. Nameme ngoco, mu kwita kwa simbu Solomoni walyangwilile kulemesa binjambi ba makuli. Bubi bwendi bwalubalesele Yehova na kulingisa lifuti lya Isalele liliwane na bukalu ha myaka yaingi. Bisoneka bimwesa ngwabyo Solomoni mwatsile, bamutsindile kubatsindilile bakukulwila bendi baje bambateselele banalume bamo ba kulongwa ba kufwa ngwe Mwene Devidi. (1 Vimye 11:5-9, 43; 2 Vimye 23:13) Kuma kumutsinda mu ngila ei kumwesa ngwabo Yehova akamusangula bene ndi? Mbimbiliya byahi biinendekaho. Bamo banasa kusinganyeka ngwabo Solomoni bakamusangula mwafwa Mbimbiliya imwesa ngwayo “uje natsi, nasamba ku bubi bwendi.” (Loma 6:7) Mukemwo, oloni oku kukulumbununa ngwabo banu boshe baje banatsi bakasanguka. Awa majwi kuamwesa ngwawo munu woshe natsi asa kukayoya lalo. Kusanguka kunapu bwana butunda kuli Njambi. Akabwana banu baje baashaka ngwendi bamupangele myaka yoshe. (Yombi 14:13, 14; Iwano 6:44) Kuma Solomoni nendi akatambula obu bwana ndi? Yehova lika ikeye azibuka cikumbululo. Oloni tuzibuka ngwetu Yehova akalinga byuma mu ngila yaibwa.

BITUZIBUKA

10. Yehova akalizibi bati ha kunyongesa banu? (Ezekiyele 33:11) (Taleni na cikupulo.)

¹⁰ Tandeni Ezekiyele 33:11. Yehova natuleke mwakalizibila mwakasompo banu. Kapositolo Pita bamuhwimininine asoneke majwi ashaka kulifwa na majwi asonekele kapolofweto Ezekiyele. Wasonekele ngwendi “Yehova . . . kashaka ngwendi kukanyonge nambe umo.” (2 Pita 3:9) Awa majwi atuzembeleka manene, mwafwa tuzibuka ngwetu Yehova kasa kuzambwila kunyongesa munu kwa kujeneka byuma bimulingisa alinge ngoco. Wapwa muka-kutetela manene, co akalingi ngoco nga kunapande.

11. Beya kubakasanguka, co tuzibuka bati ngoco?

¹¹ Bika bituzibuka ha banu baje kubakasanguka? Mbimbiliya inendeka lika ha banu babandondo.b Yesu wendekele ngwendi Judasi Isikalioti kakasanguka. (Maki 14:21; taleni lalo Iwano 17:12) Judasi walyangwilile kulwisa Yehova Njambi na Munendi Yesu, nameme wazibukile ngwendi kulinga ngoco kwapwa bubi bwakama. (Taleni Maki 3:29) Kutundaho lalo, Yesu wendekele ngwendi bantwama bamo ba bulombelo baje bamulwisile kubakasanguka. (Mate 23:33) Kapositolo Paulu nendi wendekele ngwendi baka-kutengulukila baje kubashaka kutenguluka kubakasanguka.—Hebe 6:4-8; 10:29.

12. Bika bituzibuka ha kutetela kwa Yehova? Endekeni byakumwenako.

¹² Byuma muka bikwabo bituzibuka ha kutetela kwa Yehova? Namwesa bati ngwendi “kashaka ngwendi kukanyonge nambe umo”? Tumoneni mwatetelelemo banu bamo baje balingile bubi bwakama. Mwene Devidi walingile bukoi na kutsiya buje bwapwile bubi bwakama. Oloni mwatengulukile, Yehova wamutetelele na kumukonekela. (2 Samwe 12:1-13) Mwene Manase walingile byuma byabibi manene ha simbu yailaha mu kuyoya kwendi. Nameme walingile byuma byabibi manene, Yehova wamutetelele na kumukonekela mwafwa watengulukile. (2 Mizi 33:9-16) Ebi byakumwenako bimwesa ngwabyo Yehova akatetela banu nga kulinga ngoco kunapande. Akasangula aba banu batunendeka mwafwa banangukile ngwabo balingile bubi bwakama na kutenguluka.

13. (a) Mwafwa bika Yehova watetelele baka-Ninive? (b) Bika byakwendekele Yesu hali baka-Ninive?

¹³ Yehova watetelele lalo baka-Ninive. Njambi walekele Jona ngwendi: ‘Njinamono bubi bwabo.’ Oloni baka-Ninive mubatengukile, Yehova wabakonekelele. Yehova wabatetelele, nameme Jona kalingile ngoco. Njambi wanukisile kapolofweto kendi uje walubalele ngwendi baka-Ninive ‘kubazibukile bubwa na bubi.’ (Yona 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) Mu kwita kwa simbu, Yesu wapangesele eci cakumwenako omwo washakele kulongesa banu bya kwakula mu kusungama kwa Yehova na kutetela kwendi. Yesu wendekele ngwendi baka-Ninive baje batengulukile ‘ha kusompa, bakasanguka.’—Mate 12:41.

14. Baka-Ninive “bakasangukila kubasompa” mu ngila muka?

¹⁴ Yesu walumbunwine bika mwendekele ngwendi baka-Ninive baje batengulukile ‘ha kusompa, bakasanguka’? Walumbunwine ngwendi kulutwe “bakasangukila kubasompa.” (Iwano 5:29) Wakele na kwendeka bikalingiwa mu myaka 1000 yakayula, omwo “baka-kusungama na baka-kujeneka kusungama” bakasanguka. (Bili 24:15) Baka-kujeneka kusungama “bakasangukila kubasompa.” Kulumbununa ngwabo aba banu mubakasanguka, Yehova na Yesu bakabelula na kumona indi bali na kupangesa bibanalilongesa. Nga muka-Ninive uje akasanguka kakakundwiya kulemesa kwa busunga, Yehova kakamutabesa kutwalelelaho kuyoya. (Isaya 65:20) Oloni baje bakalyangwila kutwalelelaho kulemesa Yehova mu kulongwa bakabasompa mwamubwa. Co bakasa kuyoya myaka yoshe.—Ndanye 12:2.

15. (a) Mwafwa bika kutwapandele kwendeka ngwetu banu boshe batsile mu Sodoma na Gomola kubakasanguka? (b) Twasa kuzibisisa bati majwi ali ku mukanda wa Juda 7? (Taleni cipalo ca “Juda Walumbunwine Bika?”)

¹⁵ Yesu wendekele ngwendi byuma bikendela mwamubwa banu ba mu Sodoma na Gomola ha “Litangwa lya Kusompa” kutubakana baje bamubyanene na kubyana bilongesa byendi. (Mate 10:14, 15; 11:23, 24; Luka 10:12) Walumbunwine bika? Kuma Yesu wapangesele lika endekesi ya cifwisa mu kushaka kumwesa ngwendi banu bayoyele mu simbu yendi bakele na kulinga byuma byabibi manene kutubakana bakele mu Sodoma na Gomola ndi? Anukeni ngweni mwendekele ngwendi baka-Ninive ‘bakasangukila kubasompa,’ wakele na kwendeka byuma bije bikalingiwa bene. Ngwe mwa baka-Ninive, banu mu Sodoma na Gomola nabo balingile byuma byabibi. Oloni baka-Ninive basele kutenguluka. Kutundaho, anukeni lalo ngweni Yesu wendekele ngwendi baje “bakasangukila kubasompa” bakambateselela na “baje balingile byuma byabibi.” (Iwano 5:29) Ngeci, cisholoka ngwe banu bamo baje bakele mu Sodoma na Gomola hamo bakasanguka, co hamo tukabezika kubalongesa bya Yehova na Yesu Kristu!

16. Bika bituzibuka ha ngila yakapangesa Yehova kulutwe mu kwangula baje bakasangula? (Njelemiya 17:10)

¹⁶ Tandeni Njelemiya 17:10. Ou mukanda umwesa byuma bituzibuka ha ngila yakasompelamo Yehova: Yehova ikeye ‘akelula bimbunge bya banu na kumona biyongola byabo.’ Co kulutwe mwakasangula banu, ‘akana munu na munu kwesekesa na bilinga byendi.’ Yehova mwakasompa banu, akabana kashitiko nambe kubatetela nga kulinga ngoco kunapande. Ngeci, kutwapandele kwendeka ngwetu munu umo kakasanguka, nga Mbimbiliya kuyendekele ngoco!

‘LYAAKO WA LIFUTI-LIBU LYOSHE AKALINGA BYABIBWA’

17. Bika bikalingiwa kulutwe ku banu baje banatsi?

¹⁷ Adama na Eva balikwatasanene na Satana mu kutengulukila Yehova Njambi. Co kutunda lika habalingilile ngoco, banu babangi banatsi. Kutsa kunapu citozi wakama! (1 Kori 15:26) Bika bikalingiwa ku banu boshe baje banatsi? Banu babandondo ba kweta ku 144,000 hakati ka baka-Kristu boshe ba kulongwa bakasanguka na kuya mwilu muje mubakayoya myaka yoshe. (Kujo 14:1) Banu babangi baje bazemene Yehova bakapwa bamo ba baje bakasanguka ha simbu ya “kusanguka kwa baka-kusungama,” co bakalikuwa kuyoya myaka yoshe hano hasi nga bakatwalelelaho kupwa baka-busunga mu myaka 1,000 yakayula Kristu na mu ceseko ca mamaneselelo. (Ndanye 12:13; Hebe 12:1) Mu myaka 1,000 yakayula Kristu, “baka-kujeneka kusungama” baje banambateselela banu baje kubapangelele Yehova nambe baje “balingile byuma byabibi” bakakala na simbu ya kwasa kutenguluka na kupwa bangamba ba Njambi ba kulongwa. (Luka 23:42, 43) Oloni Yehova nayongola kujeneka kukasangula banu baje balingile byuma byabibi manene, kulyangwila kumutengulukila na kujeneka kulinga byuma mwaya cizango cendi.—Luka 12:4, 5.

18-19. (a) Bika bitulingisa tukulahele ngwetu Yehova akakula mwamubwa banu boshe baje banatsi? (Isaya 55:8, 9) (b) Bika bitusimutwiya mu cilongesa cinatako?

¹⁸ Kuma twasa kukulahela bene ngwetu Yehova akasompo banu mu ngila yaibwa simbu yoshe indi? Eyo! Ngwe mwazibisisilile Abrahamu, Yehova wapwa “Lyaako wa lifuti-libu lyoshe,” uje wapwa wa kulumbunuka, wakala na mana a kulitila, co lalo wapwa muka-kutetela. Nalongesa Munendi, co namwana cipangi ca kusompa banu boshe. (Iwano 5:22) Co mu bubali bwabo bakamono bili mu mbunge ya munu na munu. (Mate 9:4) Ngeci, nga basompa munu, simbu yoshe balinga “byabibwa”!

¹⁹ Tutwaleleleniho kukulahela Yehova na byuma byakalingi. Ikeye asa kwakula mwamubwa banu, keti yetu! (Tandeni Isaya 55:8, 9.) Ngeci, cipangi ca kwakula banu boshe cili mu maboko a Yehova na Munendi Yesu. Tuzibuka ngwetu Yesu uje napu Mwene yetu akatembwinina Ishe, co akakula banu mu ngila yaibwa. (Isaya 11:3, 4) Bika bitwasa kwendeka ha ngila yakapangesa Yehova na Yesu mu kwakula banu ha simbu ya kayando kakama? Byuma muka kutuzibuka? Co bika bituzibuka? Tuwana bikumbululo ku bihula ebi mu cilongesa cinatako.