“Lukakateya Lweni Lumyetethe na Kushongo”

1, 2. (a) Vika vitulilongetha ku lukakateya lwa Ngilyone na vanu vendi 300? (Kengeni chikupulo chili ha liputa 9) (b) Kwetheketha na Luka 21:19, mwafwa vika lukakateya lwapwa lwa theho?

ACHILINGENI ngwe muli na kumona mashwalale va Isalele vavatwamenenene kuli lyako Ngilyone vali na kufwitangana mu kulwitha vitothzi vavo. Ngilyone na mashwalale vendi vashekele vaMindyani na vaka-kuvakundwiya vuthsiki vwoshe ha vungendthzi vwa vikilomita 32. (20 miles.) Mbimbiliya ituleka vyalingiwile kutunda oho ngwavo: “Ha thimbu ije Ngilyone na vanu vendi 300 vethzile ku ndonga ya Yondau, cho vajavukile. Nameme vajukile manene,” oloni te kanda vachihyane mu ndthzita. Kunakele mashwalale 15,000 vavanapandele kulwitha. Ava vitothzi vavayandethele manene ha myaka yaingi, mukemwo vaIsalele kuvelukile munima. Ngechi Ngilyone na mashwalale vendi vatwaleleho kusheka vitothzi vavo kweta noho vavahyanene.—Maako 7:22; 8:4, 10, 28.

² Netu tuli na kulwa ndthzita yaikalu ije yatha kutujukitha. Tuli na kulwa na Satana na kano kaye kendi na kujeneka kulumbunuka kwetu. Vamo mukati ketu vanalu eyi ndthzita ha myaka yaingi. Yehova natukwatha kuhyana mu vithimbu vyavingi. Oloni kanda tumanethe kulwa ndthzita yetu. Thimbu imo tukajuka kulwa, nambe ngwetu tukajuka kuvandamena kukotoka kwa futithi yaivi. Yesu wendekele ngwendi tuliwana na vyetheko vyavikalu na tuyando muno mu matangwa a kukotoka. Oloni wendekele lalo ngwendi nga tukakateya, twatha kuhyana. (Tandeni Luka 21:19.) Kukakateya kwapwa kulinga vati? Vika vitukwatha tukale na lukakateya? Twatha kulilongetha vika kuli vaje vakakateyeye? Cho ‘lukakateya lwetu lutwetetha na kushongo’ mu ngila muka?—Yakomba 1:4.

KUKAKATEYA KWAPWA KULINGA VATI?

3. Kukakateya kwapwa kulinga vati?

³ Mu Mbimbiliya, kukakateya kukulumbununa lika kukanyamena vukalu. Kunatha kulumbununa vitukathinganyeka, nomwo mutukalithzivila nga tuli mu chetheko. Lukakateya lukatukwatha tupwe va kuthimpa na kulongwa na kuvandamena. Livulu limo lyamwethele ngwavo kukakateya kutulingitha tukale na lilavelelo lya kukanyama lije litukwatha tutwaleleleho kukanyama nga tuliwana mu vyetheko. Kutukwatha tukanyame mbe nameme mu vyetheko vyakama. Kutukwatha lalo tukanyamene vyetheko vyakama na kuthinganyeka lika mwakuvihyanena, kethi kuvavaletha mbunge.

4. Vika twendekela ngwetu chithzemo chikecho chikanene lukakateya?

⁴ Chithzemo chitulingitha tukale na lukakateya. (Tandeni 1 Kolinte 13:4, 7.) Mu vingila muka? Kuthzema Yehova kutulingitha tukanyamene vyetheko vyatavetha kukalako. (Luka 22:41, 42) Tutwalelelaho kulithzivathana na vandolome vetu va kujeneka kulumbunuka, mwafwa twavathzema. (1 Petulu 4:8) Cho lalo, kuthzema muka-njuvo yetu, kutulingitha tutwalelelaho kukanyama nameme tuliwana mu “tuyando” tuvakaliwana natwo vaje vali mu malo amavwa.—1 Kolinte 7:28.

VIKA VIMIKWATHA MUKALE NA LUKAKATEYA?

5. Vika twendekela ngwetu Yehova ikeye lika atha kutukwatha tukale na lukakateya?

⁵ Lombeni ndthzili kuli Yehova. Yehova Njambi wapwa “nthina ya lukakateya.” (Loma 15:5) Ikeye lika athzivuka vukalu vwetu, nomwo mutukalithzivila, nokwo kutwatunda. Ngechi athzivuka vyuma vyatha kutukanyametha. Mbimbiliya ngwayo: “Ikeye akutitha vithzango vya vaje vamukomoka, athziva mitambi yavo, cho avamena.” (Myatho 145:19) Oloni Njambi atukumbulula vati omwo tumulomba ndthzili?

6. Yehova atha kutusholwela vati ‘ngila ngechi twathe kutunda’ mu chetheko, ngwe muyakulahethela Mbimbiliya?

⁶ Nga tulomba ndthzili kuli Yehova, nakulahetha ngwendi cho atusholwela ‘ngila ngechi twathe kutunda’ mu chetheko. (Tandeni 1 Kolinte 10:13.). Akalingi vati ngocho? Thimbu imo akatundithako chije chetheko. Oloni kakangi akatwana lika ndthzili mangana twathe “kukakateya mu vyuma vyoshe na kuthimpa.” (Kolose 1:11) Yehova katha kutava tukovele mu chetheko chije kutwatha kukanyamena, mwafwa athzivuka mwamuvwa hayapwa ndthzili yetu.

7. Endekeni chakumwenako chije chimwetha ngwavo vyakulya vya ku sipilitu vitukwatha tukale na lukakateya.

⁷ Lyeni vyakulya vya ku sipilitu mangana vikanyamethe likulahelo lyeni. Mwafwa vika vyakulya vya ku sipilitu vyapwa vya theho? Chakumwenako echi: Munu napande kulya Vyakulya vimo vivatumbula ngwavo calories vya kupwa 6,000 athina athe kukanduka lilundu lya Mount Everest. Napande kulya vyavingi kutuvakana vyakali thimbu yoshe. Napande kulya owo macalories amangi athinoni athe kweta ha kashongwa ka lilundu. Mu ngila imo lika, netu tunapande kulya vyakulya vyavingi vya ku sipilitu athinoni tukala na lukakateya na kukanyama. Tunapande kukala na chilongetha cha ha kapandi na kukala ku viwano. Kulinga evi vyuma kukanyametha likulahelo lyetu.—Yowano 6:27.

8, 9. (a) Kwetheketha na mukanda wa Yombi 2:4, 5, vukalu muka vunatha kwija nga tuliwana mu chetheko? (b) Nga muliwana mu chetheko, vika vimunapande kumona mu vithinganyeka?

⁸ Anukeni ngweni munapande kulongwa kuli Njambi. Vyetheko kuvyethi lika kutuyandetha. Vikatwonowetha kulongwa kuli Njambi. Vitulinga omwo tuliwana mu chetheko, vimwetha indi twamona Yehova kupwa Muka-kuyula vyuma vyoshe vya kutanga. Mu ngila muka? Chitothzi cha Njambi Satana washawile Yehova omwo wendekele ngwendi vanu vakapangela Njambi na vithinganyeka vyavivi. Satana wendekele ngwendi: “Munu ana vyoshe vije ali navyo ngechi ayoye.” Cho lalo wendekele kukundama kuli Yombi ngwendi: “Oloni ololo achetheke kukwata ku muvila wendi, cho akakushaula chitona mesho.” (Yombi 2:4, 5) Kuma evi vithinganyeka vya Satana vyatenguluka ndi? Embwe. Satana muvamumbilile hathi, wachikele na kuvangeya vangamba va Njambi va kulongwa viñanda vya makuli nameme munima ya myaka yaingi. (Kujombolola12:10) Na matangwa ano Satana katava ngwendi vanu vakapangela Njambi mwafwa ya chithzemo. Washaka kutumona tuvyana chiyulo cha Njambi na kwechela kumupangela.

⁹ Nga muliwana mu chetheko, lingeni ngwe muli na kumona ava vanu. Satana na vandemone vendi vali ku mutambela umo. Vanamikenge, vashaka kumona vimulinga, cho vanalikulahetha ngwavo mwonwa. Ku mutambela ukwavo kuli Yehova na Mwene yetu Yesu na vaka-Kilisitu va kuvwavetha vaje vanathanguka, na tungelo vavangi. Vanakumona kulifwita kweni, vali na kumithzumbangeya. Vanavwahelela kumimona munakakateya ku kulinga vyavivwa ku mesho a Yehova. Cho lalo muthziva Yehova amileka ngwendi: “Munange, kala na mana, cho njikatha kukumbulula munu woshe uje anjipaya.”—Vithimo 27:11.

10. Twatha kutembwinina vati Yesu mu kwanuka lika vivethzikitho vitunda mu kukakateya?

¹⁰ Anukeni vivethzikitho vitundamo. Thinganyekeni ngweni muli mu vungendthzi. Ngila imwenda ita mu livu. Kwoshe kumukenga lithuthulungu vwi. Oloni muthzivuka ngweni nga mutwalelelaho kwenda, mukatuva ku cheke. Kuyoya kulifwa na vungendthzi vwa chifwa echi. Thimbu imo munatha kuliwana na vukalu vwakama vuje vwatha kumithzeyetha. Yesu nendi waliwanene na vukalu vwa chifwa echi. Muvakele na kumuthsiya oku vanamushukika ha chiti cha kuyandethela, wathzivile kuvavala, cho vamo vakele na kumushendumuna mwamuvi. Eyi yapwile thimbu yaikalu manene mu kuyoya kwendi. Vika vyamukwathele akale na lukakateya? Mbimbiliya ngwayo wakengele ha “kujolela chije chamuvandamenene.” (VaHevelu 12:2, 3) Yesu watwalele lika mbunge yendi ku vivethzikitho vyawana mu kukakateya kwendi mwafwa wathzivukile ngwendi kulinga ngocho kunapu kukundwiya chiyulo cha Njambi, cho kunena vumpau ku lithzina lyendi. Wathzivukile ngwendi vyetheko vyapwile vya kathimbu kakandondo lika, oloni vivethzikitho vije vyamuvandamenene mwilu, vyapwa vya myaka yoshe. Na matangwa ano munatha kuliwana na vyetheko vyakama manene, oloni anukeni ngweni vinapu vya kathimbu kakandondo lika.

VAJE “VAKELE NA LUKAKATEYA”

11. Mwafwa vika tunapande kuthimutwiya vya vaje “vakele na lukakateya”?

¹¹ Kutulifwiti lika lyetu. Kapositolo Petulu mwashongangeyeye vaka-Kilisitu vakanyamene vyetheko vyavingi wendekele ngwendi: “Imaneni mbe mu kukulahela kweni, cho muvyaneni, omwo mwathzivuka ngweni vaka-kukulahela veka mu kaye mwoshe vali na kuyanda tuyando twa muyati ou vene.” (1 Petulu 5:9) Vivaliwanene navyo vaje “vakele na lukakateya” vitukwatha kuthzivuka mwakutwalelelaho kupwa va kulongwa, cho lalo tukulahela ngwetu tuhyana na kukatambula chikandelela. (Yakomba 5:11) Tuchithimutwiyeni hali vamo vavo.^[1]—Kengeni viñanda vya kushongo.

12. Vika vitulilongetha kuli vakelumbi vavatumine mu Endeni?

¹² Vakelumbi vakala na vipangi vya kulitila mwilu. Cho va Andama na Eva muvavihithile, Yehova wanene vakelumbi vamo chipangi chikwavo hano hathi. Kuchalifwile na chipangi chivakele na kulinga mwilu. Muvalingilile echi chipangi kutukwatha kuthzivuka vya kulinga nga vatwana chipangi chachikalu. Mbimbiliya ngwayo Yehova “wakele vikashama [vakelumbi] va kuyoya mu ngangela ya lihya na moko ya mukwale ya mulangi wa tuhya ije yakele na kutenguluka noku-noku, mu kunyunga ngila ya ku muti wa mwonyo.”^[2] (Kengeni viñanda vya kushongo.) (Kushangumuka 3:24) Mbimbiliya kuyendeka ngwavo vakelumbi valinyenyetele na kuthinganyeka ngwavo chipangi chivavanene kuchavapandele. Kuvateketele na kulikela kuchilinga. Vatwaleleleho kupanga chipangi chivavanene kweta na kushongo, mpamo chahwile munima ya myaka 1,600 hakwethzilile livathzi.

13. Vika vyakwathele Yombi kukala na lukakateya mu vyetheko vyaliwanene navyo?

¹³ Munu wa kulongwa Yombi. Kuli vyuma vinatha kututhzeyetha mu kuyoya. Vinatha kupwa vyendeka vyavivi vya vavuthamba na vavushoko nambe mishongo yakama nambe vuthsi vwa munu imwathzema. Oloni mwanja wa Yombi watha kututakametha mu vukalu vutuliwana navwo. (Yombi 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Yombi kathzivukile vyanenethele ngwavo tuyando twatwingi tumwithzile ha thimbu imo lika, oloni anga wakakateyeye. Vika vyamukwathele? Cha kulivanga, wathzemene Yehova, cho kashakele kumuthzivitha kuvihya. (Yombi 1:1) Yombi washakele kulinga vyavivwa ku mesho a Njambi mu thimbu yaivwa na yaivi. Cho lalo, Yehova wakwathele Yombi amone ndthzili yendi ha kumuleka vyuma vyatangele vyakukomowetha. Echi chalingithile Yombi akulahele ngwendi Njambi tangwa amanetha tuyando twendi. (Yombi 42:1, 2) Yehova walingile vene ngocho. “Wamuvwethzelele na kumwingithilamo luvali ku vije vyakele navyo ha kulivanga.” Wayoyeleko myaka yaingi mu kushuvuluka. “Omwo Yombi wakuluvalele manene, cho wathsile.”—Yombi 42:10, 17.

14. Kwetheketha na 2 Kolinte 1:6, kukakateya kwa Paulu kwakwathele vati vakwavo?

¹⁴ Kapositolo Paulu. Muli na kuyanda mwafwa ya kumilwitha na mapaketho ndi? Mu vakulunu mu chikungulukilo nambe ntwama wa kuthzenguluka uje ali na vipangi vyavingi vya kulinga ndi? Nga mukemwo, cho mwanja wa Paulu watha kumikwatha. Paulu waliwanene na mapaketho amangi, cho lalo washotelele mbunge vandolome mu chikungulukilo. (2 Kolinte 11:23-29) Oloni Paulu wakakateyeye, ngechi mwanja wendi wakanyamethele vakwavo. (Tandeni 2 Kolinte 1:6.) Kukakateya kweni kwatha kulingitha na vakweni vakakateye.

LUKAKATEYA LWENI ‘LUMYETETHA NA KUSHONGO’ NDI?

15, 16. (a) Lukakateya lumikwatha vati mwete “na kushongo”? (b) Endekeni vyakumwenako vije vimwetha omwo twatha ‘kukakateyamo kweta na kushongo.’

¹⁵ Ndongethi Yakomba vamuhwiminine athoneke ngwendi: “Lukakateya lweni lumyetethe na kushongo kujeneka kwonwa, ngechi mupwe va kujela va mutunu, na kujeneka chuma chimo.” (Yakomba 1:4) Twatha kukakateya vati “na kushongo”? Omwo tuliwana mu chetheko, mpamo tunanguka ngwetu tunapande kuvandamena na kukandelela nambe kukala na chithzemo. Mutukala mu chetheko, tumwetha manene evi vifwa, cho vitulingitha tukole ku sipilitu.

¹⁶ Kutupokola mashiko a Yehova mu kushaka kumanetha chetheko, mwafwa kukakateya kukekwo kutulingitha tupwe vaka-Kilisitu va kukanyama. Chakumwenako, nga muthinganyeka vya kulinga vupangala, kethi mulyechelele na kuvulinga. Lombeni Yehova amikwathe kwechela kuthinganyeka vya kujwala. Kuli muka-nanga yeni uje ali na kumilwitha ndi? Kethi muthzeye. Twaleleniho kupangela Yehova. Cho mukulahela manene Yehova. Anukeni ngweni Njambi washaka vanu vaka-lukakateya.—Loma 5:3-5; Yakomba 1:12.

17, 18. (a) Endekeni chakumwenako chije chimwetha theho ya kukakateya na kushongo. (b) Omwo tuli na kushwenya ku mamanethelelo, twatha kukulahela vika?

¹⁷ Tunapande kukakateya kutwala na kushongo, kethi lika thimbu yaindondo. Thinganyekeni vikalingiwa nga vwato vuvombela. Vaje valimo vanapande kutundamo na kulapa kuketa ha nunda athina vovoka. Uje alapa lika kamandondo na kulikela avombela. Nambe uje alifwita kulapa na kwonowela kuyehi na nunda anga avombela, kovoka. Nga tushaka kukakovela mu kaye kakaha, tunapande kukakateya na kushongo. Tulingeni ngwe mwalingile Paulu uje wendekele ngwendi: “Kutwatha kujuka.”—2 Kolinte 4:1, 16.

¹⁸ Ngechi mwa Paulu, netu twakulahela ngwetu Yehova atukwatha kukakateya na kushongo. Paulu wathonekele ngwendi: “Mu vyuma vyoshe evi yetu tunahyana muli ikeye uje watuthzemene. Omwo njathzivuka ngwange mwa vuthunga na chimo chahi chatha kututunditha ku chithzemo cha Njambi, nambe kuthsa nambe mwonyo, nambe tungelo nambe vaka-kushwana vakala mwilu nambe vaka-ndthzili vakala mwilu, nambe thimbu ya ololo mambe thimbu ya kulutwe, nambe chuma chili mwilu, nambe chuma chili mwithi, na chimo chahi cha kutanga chatha kututunditha ku chithzemo cha Njambi chije chinapu chetu muli Kilisitu Yesu Mwene yetu.” (Loma 8:37-39) Thimbu imo tukajuka. Oloni tutembwinineni Ngilyone na vanu vendi. Navo vajukile oloni kuvalikelele. “Anga vene vakele na kusheka vitothzi.”—Maako 8:4.