Omu mukemwo mwalithzivile mwanike umo wa mumbanda wa myaka 13, omwo vamwanene kana kakatali ka mu njuvo. Munakathzi umo wa kufuka wendekele ngwendi kompyuta ivamwanene vaishe te achikovela sikola yatengulwile vuyoye vwendi. Munalume umo uje watundile ha kwambata walithzivile ngwendi kati yamupangelele munakathzi wendi ya kulivanga, ikeyo yapwile vwana vwavuvwa manene.

Mwaka na mwaka vanu vavangi vakambata thimbu yakama kutondela kavushoko nambe kavuthamba vwana “vwavuvwa” vwa kumwana ha litangwa limo lya kulitila. Cho lalo, vavangi vakavandamena kuthziva majwi aje avanendeka kumaputukilo kutundilila kuli munu uje ivanana vwana. Vaticho yeni? Mushaka kwana vwana vuje vwavwahelela navwo munu nambe kutambula vwana vuje vumithzivitha kuvwaha ndi?

Kwana vwana kwatha kupwa chuma chachivwa manene, kethi lika mwafwa vuje vwana vwatha kukwatha munu ituvwana, oloni mwafwa na uje nana vwana napu wa kuvwahelela. Mbimbiliya ngwayo: “Muli kujolela kwakama manene mu kwana kutuvakana mu kutambula.” (Vilinga 20:35) Muka-kwana natha kuvwahelela manene nga munu yanana vwana athzema manene vwana vwanatambula.

Mwatha vati oni kuwana kujolela mu kwana vwana na kuvwaheletha uje imwana vwana? Cho lalo nga kwana munu vwana “vwavuvwa” kwakukalu, vyuma muka vimunapande kulinga mangana munu athzeme vwana vumumwana?

Kuthzivuka vwana vwatha kumona munu kupwa vwavuvwa kethi chuma chachathi. Muka-kutambula ikeye atha kumona vuje vwana vwanatambula ngwendi vunamupande. Cho lalo chuma chatha kumona munu umo kupwa vwana vwavuvwa, mukwavo atha kuchimona kupwa changocho.

Chakumwenako, mwanike atha kumona makina a matangwa ano kupwa vwana vwavuvwa. Oloni mukulunu atha kumona chuma cha kushwana cha mu nanga kupwa vwana vwavuvwa. Cho lalo mu vithemwa vimo vanike na vakulunu vamona vimbongo kupwa vwana vwavuvwa mwafwa vatha kuvipangetha ku vyuma vyoshe vivatonda.

Nameme kwakukalu kuthzivuka vyuma vyathzema munu, oloni vanu vanatwalelelaho kushakethzeka vwana vwavuvwa vwa kwana munu ivathzema manene. Chili vene, thimbu imo, kutwatha kuthzivuka vwana vwanatha kumona munu kupwa vwavuvwa, oloni kuli vyuma vimo vyatha kutukwatha tuthzivuke vyuma vyashaka munu itwana vwana. Tuthimutwiyeniko ha vyuma viwana vije vithzivitha kuvwaha munu uje atambula vwana.

Vyuma vyatonda munu uje atambula vwana. Munalume wa ku Belfast mu Northern Ireland wendekele ngwendi kinga yatambwile te ali na myaka 10 nambe 11 yapwile vwana vwavuvwa manene. Mwafwa vika? Wendekele lalo ngwendi: “Mwafwa njaitondele manene.” Echi chimwetha ngwavo vyuma vyatonda munu ha thimbu oyo, vikevyo vimulingitha avwahelele na vwana vwatambula nameme embwe. Thinganyekeni hali munu imushaka kwana vwana. Thzivukeni vyuma vyamona kupwa vya theho, mwafwa kakangi munu akatondo vyuma vyamona kupwa vya theho. Chakumwenako, va kuku ya munu vamona ngwavo kuthikama na nanga kwapwa kwa theho. Cho vakashaka kumona vana vavo na vatekulyavo thimbu yoshe. Ngechi, vakashaka kuya na nanga yavo na kupashala, cho kulinga ngocho kunapu vwana vwakama ku nanga.

Nga tushaka tuthzivuke vyuma vyatonda munu, cho tunapande kupwa vaka-kutolilila vavavwa. Mbimbiliya ikatushongangeya ngwayo: ‘Tunapande kuthzambula kuthziva, oloni twishwale kukumbulula.’ (Yakomba 1:19) Omwo muthimutwiya na vavuthamba na vavushoko vweni ha litangwa na litangwa, tolilileni mwamuvwa mangana munanguke vyuma vivathzema nevi vivathzinda. Kulinga ngocho kumikwatha kuvana vwana vuje vuvathzivitha kuvwaha.

Vujene vwa munu itwana vwana. Munu itwana vwana atha kuvwahelela manene nga vwana vutumwana vumukwatha nameme vunapu vwa vundondo. Oloni mwatha kuthzivuka vati vyuma vyanajeneka munu?

Hamo twatha kuthinganyeka ngwetu ngila yayathi ya kuthzivukilamo inapu kumwihula vyanajeneka nambe vyuma vyatonda. Oloni vaka-kwana vavangi kuvashakele kulinga ngocho, mwafwa vakavwahelela nga munu ivana chuma kathzivukile ngwendi atambula vwana. Cho lalo, vanu vamo vakashuvuluka kwendeka ha vyuma vivashaka nambe vivathzinda, oloni kuvethi kushaka kwendeka ha vujene vwavo.

Ngechi, tolilieni mwamuvwa mangana na munanguke vujene vwowo munu. Mwanike ndi? Mukulunu ndi? Muthzike ndi? Ali mu vulo ndi? Vulo vwendi vunathsi indi hamo nathsitha muka-njuvo yendi? Wapanga ndi? Nechela vipangi ndi? Thzivukeni vwana vwatha kukwatha munu kwetheketha na vujene vwali navwo.

Nga mushaka kuthzivuka vujene vwali navwo munu imushaka kwana vwana, cho ihuleni vakweni vaje vakele mu vukalu vwa kulifwa novwo vwali navwo owo munu. Vatha kumileka vujene vuje kuvathzivuka vanu vavangi. Mu kufwitangana kweni kwoshe mwatha kwana munu vwana vuje vumukwatha, vuje ku vatha kuthinganyeka vanu vavangi.

Thimbu yaivwa. Mbimbiliya ngwayo: “Kukumbulula chihula ha thimbu yaivwa, kunenela vanu kuvwahelela.” (Vithimo 15:23) Echi chithoneka chimwetha ngwavo kwendeka ha thimbu inapande kukwatha manene. Tunapande kulinga lalo vyuma ha thimbu ije inapande. Ngechi lika majwi a kwendeka ha thimbu inapande muwakathzivitha kuvwahauje awathziva, na vwana vwakwana ha thimbu inapande navwo vukathzivitha kuvwaha uje avutambula.

Twatha kwana vwana kuli kavuthamba uje ali na kukovela mu vulo nambe munu uje ali kuyehi na kumanetha sikola nambe munakathzi wa kushomboka uje ali muyehi na kukala na mbututu. Vamo vakathonekela chimweja vithimbu vimo vije vivashaka kwana vanu vwana mu mwaka unatako. Kulinga ngocho kukavakwatha kuthzivukila chimweja vwana vwavuvwa vuvanapande kwana munu ha thimbu inapande.a

Kumwapandele lika kwana vwana ha matangwa a kulitila. Mwatha kuwana kujolela kuje kukatundu mu kwana, thimbu yoshe yoshe. Oloni tunapande kunyanyama. Chakumwenako, nga munalume ana munakathzi vwana kujeneka kumuleka vyanamwanena ovwo vwana, cho munakathzi atha kuthinganyeka ngwendi ou munalume wamuthzema, cho ashaka kumwambata. Nga ou munalume kalumbununa mwamuvwa vyanamwanena ovwo vwana, cho vuje vwana vwatha kunena vukalu. Echi chitukwatha tuthzivithithe chuma chikwavo cha theho chitulingitha twane munu vwana.

Vyuma vikatulingitha twane munu vwana. Chije chakumwenako chamwetha theho ya kuthzivuka indi munu itwana vwana atha kuvwambata mu ngila yeka. Cho lalo na muka-kwana napande kulilula na kuthzivuka vyamulingitha ane ovwo vwana. Nameme vanu vakathinganyeka ngwavo kwana vwana kwapwa kwakuvwa, oloni vavangi vaje vakana mavwana ha vithimbu vimo vya mu mwaka vakalithzivi ngwavo vali na kuvathindiya kulinga ngocho. Vamocho vakana vwana mangana vavathzeme nambe kuvana kathingimiko nameme kulingila ngwavo navo vatambuleko chuma chimo.

Mwatha kuthzivuka vati ngwendi viyongola vyeni vya kwana munu vwana vinapu vyavivwa? Mbimbiliya ngwayo: “Lingeni vipangi vyeni vyoshe mu chithzemo.” (1 Kolinte 16:14) Nga mukana mwafwa ya kuthzema na kwaka mbunge vakweni, cho vwana vweni vavutambula na kujolela, cho lalo neni mupwa va kuvwahelela. Nga mwana kutundilila kwithi ya mbunge yeni, cho muthzivitha Tate yetu wa mwilu kuvwaha. Kapositolo Paulu washangathzalele vaka-Kilisitu va ku Kolinte omwo vakwathele vaka-Kilisitu va ku Yunda kutundilila kwithi ya vimbunge vyavo. Paulu wavalekele ngwendi: ‘Njambi wathzema uje ana na kujolela.’—2 Kolinte 9:7.

Kupangetha vyuma vitunathimutwiya kutukwatha twane vakwetu vwana vuje vuvathzivitha kuvwaha ku mbunge. Njambi wathinganyekele ha vyuma vitunathimutwiya na vyeka lalo omwo watwanene vwana vwakama manene. Tumilanya kutanda viñanda vinatako mangana muthzivuke ovwo vwana vwakama manene.

“Chashu choshe chachivwa na vwana vwoshe vwavuvwa vyatunda mwilu, vyatunda kuli Njambi, Ishamatanga wa vyeke vya mwilu.” (Yakomba 1:17) Echi chithoneka chinamwetha ngwavo Yehova Njambi, Tate yetu wa mwilu wapwa muka-kwana. Oloni ha vyuma vyanatwana Yehova, hali vwana vumo vwakama kutuvakana vwana vwoshe vwanatwana. Vwana muka ovwo? Majwi a Yesu a kuthsimana aje ali ku Yowano 3:16, ngwawo: “Njambi wathzemene vaka-kaye manene ngechi wanene Munendi umo lika, ngechi woshe akulahela kuli ikeye kethi anyonge, oloni akale na mwonyo wa myaka yoshe.”

Vwana vwakama manene vwanatwana Njambi, vunapu kutwana Munendi umo lika, cho ovu vwana vutupatula ku vuvi na ku kukuluvala na ku kuthsa. (Myatho 51:5; Yowano 8:34) Yetu vavenya kutwatha kulipatula oku ku vuvi nameme twetheke vati. Oloni mu chithzemo cha Njambi natwana vwana vuje vutukwatha kupatuka ku vuvi. Ha kutwana Munendi umo lika kupwa ndando ya kupatula, Yehova Njambi nathiwitha vanu va kulongwa vakawane mwonyo wa myaka yoshe. Kuma ndando ya kupatula yapwa chuma muka? Vika yapwila ya theho? Cho yatha kutukwatha vati?

Ndando ya kupatula yapwa fweto ya kulanda lalo chuma chije chathzimbalele nambe kupatula munu mu vundungo. Mbimbiliya yatuleka ngwayo vithemi vetu va kulivanga va Andama na Eva vapwile vanu va kulumbunuka, cho lalo vakele na lilavelelo lya kuyoya myaka yoshe na vana vavo hano hathi mu palandaisi. (Kushangumuka 1:26-28) Chaluvinda kuvononokele mashiko a Njambi. Ngechi, vapwile vanu va kujeneka kulumbunuka. Vyuma muka vyatundilemo? Mbimbiliya ngwayo: “Vuvi vwethzile hano ha kaye hali munu umo lika, cho vuvi vwendi vunanene kuthsa. Cho kuthsa kunete ku miyati yoshe ya vanu omwo voshe vanalingi vuvi.” (Loma 5:12) Andama wapandele kukala na vanava kulumbunuka, oloni wavatambwithile vuvi na kuthsa.

Ndando ya kupatula inapande kupwa hamo lika na chuma chije chinathzimbalele. Omwo Andama kononokele Yehova walingile vuvi, cho kathele lalo kupwa munu wa kulumbunuka na kuyoya myaka yoshe. Mbimbiliya yatuleka ngwayo, echi chalingithile ngwavo vana va Andama navo vapwe vaka-vuvi, cho lalo vathse. Kwatondekele munu wa kulumbunuka alyane kwa kututhsila mangana twathe kupatuka, cho owo munu wapwile Yesu. (Loma 5:19; Efeso 1:7) Tuli na lilavelelo lya kukayoya myaka yoshe mu palandaisi hano hathi, mwafwa Njambi wafwetele ndando ya kupatula.—Kujombolola 21:3-5.

Tunamono vyuma viyinathiwitha ndando ya kupatula, ngechi twakulahela ngwetu ndando ya kupatula ikeyo vwana vwavuvwa manene vuje vukatuwanetha mwonyo wa myaka yoshe. Tuthimutwiyeni muvutukwathela ovu ‘vwana vwavuvwa,’ mu kwana vakwetu vwana vuje vuvakwatha, ngwe mutunathzivila mu ñanda inahu.

Ndando ya kupatula inalingitha ngwavo tukayoye myaka yoshe. Vanu vashaka kutwalelelaho kuyoya. (Muka-kwambulula 3:11) Ndando ya kupatula, ikeyo lika yatha kutulingitha tukayoye myaka yoshe, yetu vavenya kutwatha. Mbimbiliya ngwayo: “Omwo fweto ya vuvi inapu kuthsa, oloni vwana vwa Njambi vunapu mwonyo wa myaka yoshe muli Kilisitu Yesu Mwene yetu.”—Loma 6:23.

Ñombelo ya Yesu yatupatula ku vuvi na kuthsa. Vanu kuvathele kwana ndando ya kupatula. Mbimbiliya ngwayo: “Omwo ndando ya mwonyo wa munu yapwa yakama manene. Vije vyafweta kuvyatha kupwithamo.” (Myatho 49:8) Ngechi, Njambi ikeye lika napande kutukwatha mangana twathe kupatuka ku vuvi na kuthsa. MukemwoNjambi watwanene ‘Yesu Kilisitu, uje natupatula.’—Loma 3:23, 24.

Ndando ya kupatula vatwaneneyo ha thimbu inapande. Mbimbiliya yatuleka ngwayo: “Omwo ha thimbu ije twapwile tu vaka-vuvi Kilisitu watuthsililile.” (Loma 5:8) Ndando ya kupatula ya mwetha ngwavo Njambi watuthzema manene, mwafwa watwanene ovu vwana “ha thimbu ije twapwile tu vaka-vuvi.” Nameme ngwavo ha thimbu ino tuli na kulwa na vukalu vwavwingi vuje vunaija mwafwa ya vuvi, oloni tunavandamena kukamona vyuma vyavingi vyavivwa vikalingiwa kulutwe.

Njambi watwanene munendi na mbunge yendi yoshe. Mbimbiliya yamwetha vyalingithile Njambi ane Munendi kupwa ndando ya kupatula. Inendeka ngwayo: “Cho Njambi nasholola chithzemo chendi kuli yetu omwo watumine Munendi umo lika mu kaye, ngechi tukale na mwonyo muli ikeye. Omu mukemwo mu chafwa chithzemo, kethi yetu twathzema Njambi, oloni ikeye watuthzemene.”—1 Yowano 4:9, 10.

Mwatha kumwetha vati ngweni mwakandelela ku vwana vwakama vwanamyana Njambi? Anukeni ngweni ku Yowano 3:16 Yesu wendekele ngwendi: “Woshe akulahela kuli ikeye” akovoka. Mbimbiliya ya lumbununa likulahelo kupwa “vuthunga vwa kuthzivuka ngechi tukatambula vyuma vije vituli na kukengelela.” (Vahevelu 11:1) Nga tushaka kukala na likulahelo lya chifwa echi, cho tunapande kuthzivuka vuthunga. Ngechi, tumishongangeya muwane thimbu ya kulilongetha vya Yehova Njambi, uje namyana ‘vwana vwavuvwa.’ Lilongetheni lalo vimunapande kulinga mangana mukayoye myaka yoshe, echi chinathiwa mwafwa ya Yesu, uje walyanene kupwa ndando ya kupatula.

Mwatha kulilongetha viñanda vyavingi vya mu Mbimbili ha www.jw.org/mck. Vakaleho va Yehova vatha kumikwatha. Twakulahela ngwetu omwo mutanda na kuwana vukwathi ku ndando ya kupatula, neni mwatha kwendeka ngweni: “Kukandelela kuli Njambi hali Mwene yetu Yesu Kilisitu.”—Loma 7:25.