CILONGESA 50
Kukala na Likulahelo na Kulimwesa Kutulingisa Tupwe Baka-busunga
‘Twendeni mu kulongwa mu kukulahela kwakele nakwo tate yetu Abrahamu.’—LOMA 4:12.
MWASO 119 Tukaleni na Likulahelo
BILI MUNO MU CILONGESAa
1. Kusinganyekesesa ha likulahelo lyakele nalyo Abrahamu kwasa kutulingisa tulihule cihula muka?
NAMEME bamo bazibaho laja bya Abrahamu, banu babangi byahi bwino bibazibuka hali ikeye. Co hamo yeni muzibuka byabingi hali ou munalume. Cakumwenako, muzibuka ngweni Abrahamu banamutumbula ngwabo napu “ishe ya boshe baje bali na likulahelo.” (Loma 4:11) Oloni neni kuma mwasa kumutembwinina na kukala na likulahelo lya kulifwa neli lyakele nalyo ndi? Eyo, mwasa.
2. Mwafwa bika tunapande kulilongesa bya mwanja wa Abrahamu? (Jemusi 2:22, 23)
2 Ngila imo itwasa kukelamo na likulahelo lya kulifwa neli lyakele nalyo Abrahamu inapu kulilongesa bya mwanja wendi. Abrahamu wononokele byamulekele Njambi omwo wajalulikile ku lifuti lyeka lya kulako na kuyoya mu bitenti ha myaka yaingi. Kutundaho, walyanene kulambula munendi yazemene Isaki. Abrahamu walingile byoshe ebi mwafwa wakele na likulahelo lya kukanyama. Likulahelo lyendi na bilinga byendi byabibwa byazibisile Njambi kubwaha ku mbunge, co wapwile kabusamba kendi. (Tandeni Jemusi 2:22, 23.) Yehova ashaka ngwendi neni mulikuwe ebi bibezikiso. Mukemwo wahwimininine Paulu na Jemusi basoneke bya mwanja wa Abrahamu mu Mbimbiliya. Tusimutwiyeni ha mukanda wa Loma capita 4 na mukanda wa Jemusi capita 2 mangana tumone biyendeka ei mikanda hali Abrahamu. Mu macapita oshe awa abali, kuli byuma bimo bya seho bibanendeka hali Abrahamu.
3. Paulu na Jemusi bapangesele majwi ali ku mukanda muka?
3 Paulu na Jemusi bapangesele majwi aje ali ku mukanda wa Genese 15:6 uje wendeka ngwawo: ‘Abrahamu wakulahelele Shukulu Kalunga, co Shukulu Kalunga wamulabeleleco kupwa busunga.’ Njambi akamono munu kupwa muka-busunga nga owo munu akamuzibisa kubwaha. Kuzibuka ngwetu Njambi asa kumona munu wa kujeneka kulumbunuka kupwa muka-busunga kutakamesa! Twakulahela ngwetu neni mushaka kupwa muka-busunga, co lalo Njambi asa kumimona kupwa muka-busunga. Kuzibisisa byuma byalingisile Yehova amone Abrahamu kupwa muka-busunga kutukwasa kumona byuma byasa kumulingisa netu atumone ngoco.
KUKALA NA LIKULAHELO KUTULINGISA TUPWE BAKA-BUSUNGA
4. Bika byasa kwonowesa banu kupwa baka-busunga?
4 Mu mukanda wasonekelele baka-Loma, Paulu wendekele ngwendi banu boshe banapu baka-bubi. (Loma 3:23) Co munu asa kuzibisa bati Njambi kubwaha na kupwa muka-busunga? Paulu washakele kukwasa baka-Kristu boshe kuwana cikumbululo ku cihula eci omwo wendekele bya Abrahamu.
5. Bika byalingisile Yehova amone Abrahamu kupwa muka-busunga? (Loma 4:2, 4)
5 Yehova wamwene Abrahamu kupwa muka-busunga te acili mu lifuti lya Kanana. Bika byalingisile Yehova endeke ngwendi Abrahamu wapwile muka-busunga? Kuma walingile ngoco mwafwa Abrahamu wononokele mu kushula Lishiko lya Mosesa ndi? Embwe! (Loma 4:13) Lishiko lya Mosesa balyanene Baisalele munima ya myaka ya kutubakana 400 kutunda hendekelele Njambi ngwendi Abrahamu wapwile muka-busunga. Co bikoni byalingisile Njambi atumbule Abrahamu ngwendi muka-busunga? Mu ngozi yendi yakama, Yehova watumbwile Abrahamu ngwendi muka-busunga mwafwa ya likulahelo lyendi.—Tandeni Loma 4:2-4.
6. Bika byasa kulingisa Yehova amone muka-bubi kupwa muka-busunga?
6 Paulu wendekele lalo ngwendi nga munu akala na likulahelo kuli Njambi, “ou munu bamumona ngwabo wa kusungama mwafwa ya likulahelo lyendi.” (Loma 4:5) Paulu watwaleleleleho ngwendi: “Omu mukemwo mwanendeka na Devidi ha kubwahelela kwaziba munu yanatumbula Njambi ngwendi wa kusungama kwa kujeneka bipangi byanalingi, ngwendi: ‘Banabwahelela baje babanakonekela bilinga byabo bya kupokola mashiko na baje babanafwikila bubi bwabo. Nabwahelela munu uje Yehova kakanuka bubi bwendi.’” (Loma 4:6-8; Samu 32:1, 2) Njambi akakonekela nambe kufwika bubi bwa boshe baje bakulahela kuli ikeye. Akabakonekela mu kushula, co kesi kwaka bubi bwabo ku mbunge. Ngeci, bakapu ngwe baje kubesi na mulonga mwafwa ya likulahelo lyabo.
7. Bika byalingisile Yehova amone bangamba bendi ba kusañulu kupwa baka-busunga?
7 Nameme Njambi watumbwile Abrahamu, Devidi na bangamba bendi bakwabo ba kulongwa kupwa baka-busunga, aba banu anga bacipwile ba kujeneka kulumbunuka, co bacipwile baka-bubi. Likulahelo libakele nalyo likelyo lyalingisile Njambi abamone ngwe kubakele na mulonga, maneneni mwabesekesele na banu bakeleko ha simbu oyo baje kubakele na kumulemesa. (Efeso 2:12) Mukemwo mu mukanda wasonekelele baka-Loma, Paulu wamwesele mwamubwa ngwendi tunapande kukala na likulahelo nga tushaka kupwa babusamba ba Njambi. Abrahamu na Devidi bapwile babusamba ba Njambi mwafwa bakele na likulahelo kuli ikeye. Ngeci, netu twasa kupwa babusamba bendi nga tukala na likulahelo.
LIKULAHELO LYENDELELA BATI NA BIPANGI BYA MUNU?
8-9. Byuma muka bimo bya kuhenga bibakendeka banu bamo ha byuma byasonekele Paulu na Jemusi, co bika bikabalingisa bendeke ngoco?
8 Ha myaka yaingi ineti, bantwama ba bulombelo banatwalelelaho kulikanangana ha kwendelela hamo kwa likulahelo na bipangi bya munu. Bantwama bamo ba bulombelo bakalongesa ngwabo munu napande lika kukulahela muli Yesu Kristu, co oboka. Hamo mwabazibaho laja oku bendeka ngwabo, “Tambuleni Yesu, co mwoboka.” Co simbu imo banasa kupangesa na majwi endekele Paulu uje wendekele ngwendi: ‘Njambi atumbula munu ngwendi wa kusungama kwa kujeneka bipangi byanalingi.’ (Loma 4:6) Bamoco bakendeka ngwabo “munu asa kulyobola” nga aya ku myela ibamona mu bulombelo kupwa ya kujela na kulinga byuma byabibwa. Co hamo bakalingi ngoco mwafwa ya majwi ali ku mukanda wa Jemusi 2:24 aje endeka ngwawo: “Munu bamusana ngwabo wa kusungama mwafwa ya bipangi keti mwafwa ya likulahelo lika.”
9 Ebi byuma bya kuliseza-seza bibakulahela banu ha kukala na likulahelo na bilinga binalingisa baka-kulilongesa Mbimbiliya bamo basinganyeke ngwabo hamo byuma byendekele Paulu kubyalitombwele nebi byendekele Jemusi. Bantwama ba bulombelo bamo ngwabo Paulu wamwesele ngwendi munu napande lika kukala na likulahelo, co Njambi amumona kupwa muka-busunga, co ngwabo Jemusi wamwesele ngwendi bipangi bya munu bikebyo byasa kulingisa Njambi amumone kupwa muka-busunga. Profesa umo wa bulombelo wendekele ngwendi: “Jemusi kazibisisile byalumbunwine Paulu omwo wendekele ngwendi kukala lika na likulahelo kukekwo kwasa kulingisa [Njambi amone munu kupwa muka-busunga], keti bipangi.” Yehova ikeye wahwimininine Paulu na Jemusi basoneke ebi byuma. (2 Timo 3:16) Ngeci, binalitombola. Kusinganyekesesa ha biñanda bikwabo byendelela na biñanda ebi kutukwasa kumona ngoco.
Paulu walumbunwinine baka-Kristu ba Bajuda baje bakele mu Loma ngwendi kukala na likulahelo kwa seho kutubakana bipangi bibapandele kupanga banu kwesekesa na Lishiko lya Mosesa (Taleni paragirafu 10)b
10. “Bipangi” muka byakele na kwendeka Paulu? (Loma 3:21, 28) (Taleni na cikupulo.)
10 “Bipangi” muka byakele na kwendeka Paulu ku Loma capita 3 na 4? Wakele na kwendeka “bipangi bya lishiko,” kulumbununa lishiko lya Mosesa lyamwanene Njambi ha Munkinda wa Sinai. (Tandeni Loma 3:21, 28.) Cisholoka mu simbu ya Paulu, Bajuda bamo baje bapwile baka-Kristu kwabakaluwilile kukulahela ngwabo Lishiko lya Mosesa hamolika na bipangi byendelelele hamo nalyo byecelele kupanga. Paulu wapangesele mwanja wa Abrahamu mu kutukwasa kumona ngwetu munu katondeka kukabangeya Lishiko lya Mosesa asina Njambi amumona kupwa muka-busunga. Munu napande kukala na likulahelo. Kuzibuka ngoco kututakamesa mwafwa kutukwasa kumona ngwetu nga tukala na likulahelo kuli Njambi na muli Kristu, co Njambi asa kutumona kupwa baka-busunga.
Jemusi washongangeyeye baka-Kristu kumwesa likulahelo lyabo mu “bipangi” bya kufwa ngwe kulinga mwamubwa bakwabo na kujeneka kukala na kangu (Taleni paragirafu 11-12)c
11. “Bipangi” muka byakele na kulumbununa Jemusi?
11 “Bipangi” byendekele Jemusi mu capita 2 keti “bipangi bya lishiko” byakele na kwendeka Paulu. Jemusi wakele na kwendeka bipangi nambe byuma bibanapande kulinga baka-Kristu mu buyoye bwabo bwa ha litangwa na litangwa. Ebi bipangi bikebyo bimwesa indi munu nakulahela bene kuli Njambi. Tucisimutwiyeni ha byakumwenako bibali byapangesele Jemusi.
12. Jemusi wamwesele ngwendi likulahelo na bipangi byendelela bati hamo? (Taleni na cikupulo.)
12 Mu cakumwenako cakulibanga, Jemusi wamwesele ngwendi baka-Kristu kubapandele kukala na kangu. Wamwesele ngoco kupangesa cakumwenako ca munalume uje walingile mwamubwa munu wa kufuka na kujeneka kulinga mwamubwa munu uje wapwile kahutu. Co Jemusi wamwesele ngwendi nameme munu wa cifweci nasa kwendeka ngwendi ali na likulahelo, bipangi byendi kubimwesa ngoco. (Jems 2:1-5, 9) Mu cakumwenako camucibali, Jemusi wendekele bya munu uje wamwene ngwendi ‘ndolome nambe ndokazi yendi kakele na bizalo nambe byakulya’ oloni kamukwasele. Nameme ou munu wasele kwendeka ngwendi ali na likulahelo, bipangi byendi kubyamwesele ngoco, co likulahelo lyendi kulyakele na seho. Co ngwe mwendekelele Jemusi, “likulahelo alyolika lya kujeneka bipangi linatsi.”—Jems 2:14-17.
13. Cakumwenako muka capangesele Jemusi cije cimwesa seho ya kumwesa likulahelo lyetu mu bilinga? (Jemusi 2:25, 26)
13 Jemusi wamwesele ngwendi Rahabu watwakelele mwanja waubwa wa kumwesa likulahelo mu bilinga. (Tandeni Jemusi 2:25, 26.) Wazibile bya Yehova na kunanguka ngwendi wakele na kukwasa Baisalele. (Yoshwa 2:9-11) Wamwesele likulahelo lyendi mu bilinga omwo wanyungililile tunenga babali ba Baisalele baje bakele mu bushonde. Ngeci, ou munakazi wa kujeneka kulumbunuka uje kapwile Kaisalele bamutumbwile ngwabo muka-busunga. Mwanja wendi umwesa seho ya kumwesa likulahelo lyetu kwitila mu byuma bitulinga.
14. Byuma byasonekele Paulu nebi byasonekele Jemusi byalitombola bati?
14 Paulu na Jemusi bakele na kwendeka bya kukala na likulahelo na bipangi bije byendelela nalyo mu bingila bibali bya kuliseza. Paulu wakele na kuleka baka-Kristu ba Bajuda ngwendi Yehova kasele kubamona kupwa baka-busunga mwafwa ya kukabangeya lika Lishiko lya Mosesa. Jemusi wamwesele ngwendi baka-Kristu banapande kumwesa likulahelo lyabo kwitila mu kulinga byabibwa ku bakwabo.
Kuma likulahelo lyeni lili na kwendelela na bipangi byashaka Yehova ndi? (Taleni paragirafu 15)
15. Bingila muka bimo bitwasa kumweselamo likulahelo lyetu mu bipangi? (Taleni na bikupulo.)
15 Yehova kendekele ngwendi nga tushaka ngwetu atumone kupwa baka-busunga, co tunapande kulinga byalingile bene Abrahamu. Kuli byuma byabingi bitwasa kulinga bije byasa kumwesa ngwabyo tuli na likulahelo. Twasa kutambula baje banaija mu cikungulukilo, kukwasa bandolome na bandokazi betu baje bali mu bukalu na kulinga mwamubwa baka-naanga yetu. Ebi byoshe binapu byuma bimo bije byasa kulingisa Njambi atumone kupwa baka-busunga na kutubezikisa. (Loma 15:7; 1 Timo 5:4, 8; 1 Iwa 3:18) Ngila imo itwasa kumweselamo likulahelo lyetu mu bipangi inapu kwambulwila bakwetu muzimbu waubwa na ntwima. (1 Timo 4:16) Tubaboshe twasa kumwesa kwitila mu bilinga byetu ngwetu twakulahela ngwetu byuma byoshe byanatukulahesa Yehova bikalishulisilila, co lalo mashiko na binangulo byendi byapwa byabibwa. Nga tulinga ngoco, co tukulahela mu kushula ngwetu Njambi atumona kupwa baka-busunga, co alikuta busamba netu.
LILABELELO LIKANYAMESA LIKULAHELO
16. Abrahamu wakulahelele bika, co bika byalabelelele?
16 Mukanda wa Loma capita 4 unamwesa lalo cilongesa ca seho citwasa kulilongesa kuli Abrahamu. Ou mukanda umwesa seho ya kukala na lilabelelo. Yehova wendekele ngwendi kwitila muli Abrahamu, “baka-mafuti” bakababezikisa. Abrahamu walabelelele byuma byabibwa! (Gene 12:3; 15:5; 17:4; Loma 4:17) Nameme ngoco, Abrahamu mwakele na myaka 100, Sala ikeyeco myaka 90, munabo yabakulahesele Njambi te kanda asemuke. Kuli banu, casholokele ngwe Abrahamu na Sala kubasa kukala na mwana. Eci capwile ceseko kuli Abrahamu. “Oloni mwafwa ya lilabelelo, wakulahelele ngwendi apwa ishe ya baka-mafuti amangi.” (Loma 4:18, 19) Co byuma byalabelelele Abrahamu byalishulisilile. Wakupwile ishe ya Isaki: mwana uje yabandamenene ha simbu yailaha.—Loma 4:20-22.
17. Tuzibuka bati ngwetu Njambi asa kutumona kupwa baka-busunga na kupwa babusamba bendi?
17 Netu Njambi asa kutumona kupwa baka-busunga na kupwa babusamba bendi ngwe Abrahamu. Mukemwo Paulu wasonekele ngwendi: “Lijwi lya kwendeka ngwalyo ‘bamumwene’ kubalisonekelele lika ikeye, oloni balisonekelele netu lalo, yetu babanamono ngwabo ba kusungama, mwafwa tunataba muli Uje wasangwile Mwata wetu Yesu ku batsi.” (Loma 4:23, 24) Ngwe mwa Abrahamu, tunapande kumwesa likulahelo lyetu mu bipangi na kukala na lilabelelo. Ku mukanda wa Loma capita 5, Paulu watwaleleleleho kwendeka bya lilabelelo. Co bikebyo bitusimutwiya mu cilongesa cinatako.
MWASO 28 Kupwa Kabusamba ka Yehova
a Tushaka ngwetu Njambi atumone kupwa baka-busunga. Muno mu cilongesa tusimutwiya ha byuma byasonekele Paulu na Jemusi nomu mubitukwasela kumona omwo kukala na likulahelo na bipangi bije byendelela nalyo kwasa kulingisa Yehova atumone kupwa baka-busunga.
b KULUMBUNUNA BIKUPULO: Paulu washongangeyeye baka-Kristu kwaka mbunge ku kukala na likulahelo keti ku “bipangi bya lishiko” bya kufwa ngwe kukala na bwanda bwa mubala wa blu ha cizalo nambe kulinga cilika ca Paseka na kutana kwesekesa na lishiko.
c KULUMBUNUNA BIKUPULO: Jemusi washongangeyeye baka-Kristu kumwesa likulahelo lyabo kwitila mu kulingila bakwabo byuma byabibwa bya kufwa ngwe kukwasa tuhutu.