Njapwile Kamishinali Nameme Njakele na Shwamwa

Njasemukile mu 1951 ku Vienna, mu Austria. Bisemi bange bapwile baka-bulombelo bwa Katolika. Njakele manene na shwamwa, oloni njakulahelele Njambi, co njakele na kulombela kuli ikeye kushwa kumo. Mu njakele na myaka 9, batate bashangumukile kulilongesa Mbimbiliya na Bakaleho ba Yehova. Co munima ya simbu yaindondo banana nabo bashangumukile kulilongesa Mbimbiliya.

Munima ya simbu yaindondo, twashangumukile kulikwatasana na cikungulukilo ca Döbling, mu Vienna. Twalikuwile kupangela hamo ha kupwa naanga. Twakele na kutanda na kulilongesa Mbimbiliya na kukunguluka ku biwano bya cikungulukilo, co twakele na kulyana kukwasa mu bipangi bimo ha biwano bya citingitingi. Munjapwile njimwanike batate banjikwasele njizeme manene Yehova. Co simbu yoshe bakele na kulombela ngwabo, yange na ndokazi yange tupwe bapainiya. Oloni ha simbu ije kunjakele na cilengo ca kulinga bupainiya.

KUSHANGUMUKA CIPANGI CA SIMBU YOSHE

Banjimbwitikile mu 1965, te njili na myaka 14. Oloni kwanjikaluwilile kwambulwila banu baje kunjizibuka. Kakangi njakele na kuliziba ngwange bakwetu banike bapwa bababwa kunjitubakana, co njashakele manene ngwange banjizeme. Ngeci kukwetile simbu kutunda habanjimbwitikilile, njashangumukile kulikwatasana na banu baje kubalemesele Yehova. Nameme njakele na kulikwatasana nabo, citakutaku cange cakele na kunjipaya mwafwa ya kulikwatasana na banu baje kubalemesele Yehova. Oloni kunjakele na nzili ya kwecela kulikwatasana nabo. Ngeci bika byanjikwasele?

Ha simbu ije ndokazi Dorothée uje wakele na myaka 16, wezile mu cikungulukilo cetu. Njakomokele manene munjamwene ntwima yakele nayo mu cipangi ca kwambulwila ha njibo na njibo. Njapwile mukulunu kuli ikeye, oloni kunjakele na kwambulula simbu yoshe. Njalyendekesele ngwange: ‘Bisemi bange bapwa Bakaleho, oloni Dorothée ikeye lika wapwa Mukaleho mu naanga yabo. Wakala na baina baje babinja, oloni simbu yoshe akai na kwambulula.’ Mwanja wendi wanjishongangeyeye kulinga byabingi mu cipangi ca Yehova. Munima ya simbu yaindondo, nange na Dorothée twashangumukile kulingila hamo bupainiya. Ha kulibanga, twalingile bupainiya bwa kukwasa, co mu kwita kwa simbu twapwile bapainiya ba simbu yoshe. Dorothée wakele na kulikuwa manene kwambulula, ngeci nange njashangumukile kulikuwa manene kwambulula. Wanjikwasele njishangumuke cilongesa ca Mbimbiliya cakulibanga. Mu kwita kwa simbu, kwashangumukile kunjipwila kwakwasi kwambulwila banu ha binjibo na mu bitapalo na ku myela ikwabo.

Mu mwaka wakulibanga wa cipangi cendi ca bupainiya, ndolome Heinz wa ku Austria wezile mu cikungulukilo cetu. Walilongeselele busunga mu Canada mwendelele ndolome yendi uje wapwile Mukaleho. Ndolome Heinz bamutumine kwakupangela mu cikungulukilo cetu mu Vienna ha kupwa painiya wa kulitila. Njamuzemene manene munjamumwene lika lwakulibanga. Nameme ngoco, ikeye washakele kupwa kamishinali, co yange kunjashakele kupwa kamishinali. Ngeci ha kulibanga kunjamulekele munjakele na kulizibila hali ikeye. Mu kwita kwa simbu, twashangumukile kulizibuka, co twalyambatele na kushangumuka kulinga hamo bupainiya mu Austria.

KULYAKELA CILENGO CA KUPWA KAMISHINALI

Ha bisimbu byabingi Heinz wakele na kunjileka mwazemenene cipangi ca bumishinali. Kakele na kunjisindiya kupwa kamishinali, oloni wakele na kunjihula bihula bije byanjishongangeyeye, byakufwa ngwe: “Hakuwana ngwe kutwesi na bana, kuma kutwasa kulinga byabingi mu cipangi ca Yehova ndi?” Mwafwa ya kukala manene na shwamwa njakele na kutewa kupwa kamishinali. Njakele na kulinga bupainiya nameme njakele na shwamwa, oloni njalizibile ngwange kunjasa kupwa kamishinali. Nameme ngoco, Heinz wanjimwesele mbunge ya kubandamena na kutwalelelaho kunjikwasa njisinganyekesese bya kupwa kamishinali. Wanjishongangeyeye njake manene mbunge ku kukwasa banu kutubakana kwaka manene mbunge ku lyoba lyange. Cinangulo cendi canjikwasele manene.

Mu kwita kwa simbu, njashangumukile kukala na lishungu lya kupwa kamishinali. Ngeci twashulisilile mafomu a kulomba kuya ku sikola ya Giliyadi. Oloni ndolome umo uje wakele na kupangela ha munango wanjilekele ngwendi njinapande tahi kulilongesa kwendeka mwamubwa ndaka ya Ingilishi. Njalingile byanjilekele uje ndolome na kweseka kulilongesa kwendeka mwamubwa ndaka ya Ingilishi. Oloni munima ya myaka itatu twakomokele manene mubatutumine kukapangela mu cikungulukilo ca Yugoslavia ku Salzburg, mu Austria. Ha myaka 7 yateleko, twambulwilile banu baje bakendeka ndaka ya Serbo-Croatia, co twalingile cipangi ca kuzenguluka ha mwaka umo. Ndaka ya Serbo-Croatia yapwile yaikalu manene. Nameme ngoco, twakele na bilongesa bya Mbimbiliya byabingi.

Mu 1979, batutumine ku Bulgaria. Cipangi ca kwambulula muje mu lifuti, bacishokele ha simbu ije. Ngeci batulombele tulikwise ngwe tunai lika na kukahwima. Batushikile ngwabo keti tukambulule, oloni batwanene mabulu ngwabo tukane bandokazi batanu baje bakele mu Sofia, nganda yakama mu Bulgaria. Njalishoshomwenene manene, oloni Yehova wanjikwasele. Kumona kusimpa na kubwahelela kubakele nakwo baje bandokazi nameme basele kubakuta ha simbu yoshe-yoshe, kwanjikwasele nange njipwe wa kusimpa na kupanga cipangi coshe-coshe cinjitambula mu munga ya Yehova.

Mukwetile simbu, twashulisilile lalo mafomu a kulomba kuya ku sikola ya Giliyadi, co batutambwile. Twasinganyekele ngwetu tukakobelela ei sikola ku United States mu ndaka ya Ingilishi. Oloni mu November 1981, Sikola ya Giliyadi, bashangumukile kuilingila na ha munango wa Wiesbaden, mu Germany. Ngeci twakobelele ei sikola mu ndaka ya German, co kwanjipwililile kwakwasi kuizibisisa. Batutumine kuli mutwamanesele ije sikola?

KUPANGELA MU LIFUTI MUJE MWAKELE BINZITA

Batutumine kukapangela ku lifuti lya Kenya. Oloni munango wa Kenya watulombele tukapangele mu Uganda lifuti lije lyalitepelele nginga na Kenya. Myaka 10 kunima, Idi Amin uje wapwile mukulunu wa maswalale washangumukile kwendesa fulumende ya Uganda. Ha simbu yakele na kuyula watsiile na kuyandesa banu babangi. Kutundaho, mu 1979, baka-kumutengulukila bamutundisile ha ciyulo. Muje mu lifuti mwakele manene bukenya, co ebi bikebyo byanjilingisile njizibe manene lyoba kuyamo. Oloni sikola ya Giliyadi yatulongesele kukulahela manene Yehova, ngeci twatabele kukapangela kuje ku lifuti.

Buyoye mu Uganda bwakaluwile manene. Fulumende kuyasele kwana banu mema, malaiti na byuma bikwabo bya seho. Mafoni kuakele na kupanga. Co banu bakele na kupilula bakwabo mata maneneni ha simbu ya butsiki. Ngeci munu na munu wakele na kukala ha njibo yendi butsiki na kulombela na kukulahela ngwendi kukwesi banu beja na kumwibila nambe kumutsiya. Nameme buyoye bwakaluwile mu Uganda, bandolome na bandokazi batwaleleleho kukanyamesa likulahelo lyabo.

Mu 1982, twetele mu Kampala nganda yakama ya Uganda. Ha bingonde bitanu byakulibanga twakakele mu njibo ya Sam na Christina Waiswa hamolika na bana babo batanu na babushoko bwabo bawana. Ndolome na ndokazi Waiswa na naanga yabo kakangi bakele na kulya lumo ha litangwa. Nameme ngoco, bakele na kulipangela netu byuma byabindondo bibakele nabyo. Ha simbu itwakele na ndolome na ndokazi Waiswa, twalilongesele byuma byabingi bije byatukwasele mu cipangi cetu ca bumishinali. Cakumwenako, twalilongesele mwakupangesela mwamubwa mema. Twakele na kujwela kupangesa mema amandondo, co munima ya kujwela twakele na kupangesa aje mema anasalaho mu kujelesa bimbushu. Mu 1983, nange na Heinz twajalukilile mu njibo yetu ije yakele ku mwela umo wa kujeneka bushonde mu Kampala.

Twalikuwile cipangi ca kwambulula mu Kampala. Mu ngonde imolika twanene banu magazini a kutubakana 4,000! Oloni cuma catuzibisile manene kubwaha capwile kumona banu mubakele na kutambwila busunga. Banu ba muje mu lifuti basingimikile manene Njambi, co bazemene manene kusimutwiya biñanda bya mu Mbimbiliya. Kakangi nange na Heinz twakele na bilongesa 10 kutwala 15 munu na munu. Co lalo twakele na kulilongesa byuma byabingi ku banu batwakele na kulilongesa nabo Mbimbiliya. Cakumwenako, nameme bakele na kwenda na mendi kuya ku biwano calumingo na calomingo, kubakele na kuyayabala. Co lalo bapwile ba kubwahelela.

Mu 1985 na 1986, kwakele lalo binzita bibali mu Uganda. Bisimbu byabingi twakele na kumona banike baje bapwile maswalale banakwata mata na kwimana ha macekipointi. Ha simbu ije, twalombele Yehova atukwase tupwe ba kusimpa na kunyanyama mutwakele na kulinga cipangi ca kwambulula. Co Yehova wakumbulwile malombelo etu. Kakangi, mutwakele na kuwana banu baje bashakele kulilongesa bya Yehova, lyoba lyetu lyakele na kuhwa.

Twalikuwile lalo kwambulwila banu baje bezile mu Uganda kutunda ku mafuti eka. Cakumwenako, twalilongesele Mbimbiliya na Murat na Dilbar Ibatullin, baka-kulyambata baje batundile ku Tatarstan (Central Russia). Murat wapwile ndotolo. Boshe babambwitikile, co bali na kupangela Yehova mu kulongwa. Kutundaho, njabezikile kuliwana na munakazi wa ku Ukraine wa lizina lya Tatjana Vileyska, uje wayongwele kulitsiya. Munima ya kumubwitika, Tatjana welukile ku Ukraine, co wakakwasele mu kunungulula mabulu etu.a

CIPANGI CACIHA

Mu 1991, nange na Heinz mutwaile na kuhwima mu Austria, baka-munango womu mu lifuti batulekele ngwabo tukapangele ku Bulgaria mu cipangi caciha. Cipangi cetu ca kwambulula bacishokele mu mafuti amo mu Europe, oloni ha simbu ei cipangi ca kwambulula bacitabesele muje mu mafuti, kwambateselela na lifuti lya Bulgaria. Ngwe munjinabanga kwendeka, ha kulibanga nange na Heinz twakele na kunena mabulu mu bushweke mu Bulgaria ha simbu ibashokele cipangi cetu ca kwambulula omu mu lifuti. Oloni ha simbu ei batutumine kukambulwila omu mu lifuti.

Batulekele ngwabo kutwapandele kwiluka ku Uganda. Ngeci kutwelukile ku Uganda mangana tukambate bitenga nambe kukasalesa babusamba betu. Oloni twaile ku Betheu mu Germany na kukambata mota na kuya ku Bulgaria. Batutumine kukapangela hamo na cibunga ca baka-kwambulula ba kupwa 20 mu Sofia.

Twaliwanene na bukalu bwa kuliseza-seza mu Bulgaria. Cakulibanga, kutwazibukile ndaka ya muje mu lifuti. Camucibali, kwakele lika mabulu abali mu ndaka ya Bulgaria, libulu lya The Truth That Leads to Eternal Life na My Book of Bible Stories. Camucitatu, kwatukaluwilile kushangumuka bilongesa bya Mbimbiliya. Nameme twakele na kuliwana nobu bukalu, cibunga cetu cacindondo ca baka-kwambulula cakele na kupanga na ntwima mu cipangi ca kwambulula. Baka-bulombelo bwa Orthodox kubashakele kutumona oku twambulula, ngeci bashangumukile kutupakesa.

Mu 1994, baka-fulumende bashokele bulombelo bwetu muje mu lifuti. Co banu babangi bashangumukile kutumona kupwa cibunga cacibi. Bandolome betu bamo babakutile. Mu mizimbu na ha ma TV hashangumukile kujalakana biñanda bya makuli. Banu bakele na kutubangeya ngwabo tukatsiyi bana betu mwafwa kutwesi kutabesa kubaka maninga, co lalo ngwabo tukaleke bakwetu Bakaleho balitsiye. Ngeci kwatukaluwilile kwambulula. Kakangi mutwakele na kuya na kwambulula banu babangi bakele na kutuyalumukila na kutusanena tupokola na kutwashanga byuma. Kwapwile kwakukalu kunena mabulu mu lifuti na kuwana binjibo byakufwetela mwakulingila biwano. Simbu imo tupokola bakwimikile ciwano cetu. Kutwezililile kukala na banu baje batuzindile manene ngacije. Banu bomu mu lifuti balisezelele kulako na banu ba ku Uganda baje bazemene manene kulilongesa Mbimbiliya. Bika byatukwasele tutwaleleleho kupwa ba kubwahelela nameme twakele na kuliwana nobu bukalu?

Kulikwatasana manene na bandolome na bandokazi betu kwatulingisile tupwe ba kubwahelela. Banu bazemene manene busunga, co bakandelele manene mwafwa twakele na kubakwasa. Tubaboshe twalikwatasanene na kulikwasa umo na mukwabo. Twalilongesele ngwetu nga tutwalelelaho kuzema manene banu mu cipangi coshe-coshe cibatwana, co tupwa ba kubwahelela.

Mu kwita kwa simbu, kwashangumukile kupwa kwakwasi kwambulula. Mu 1998, cipangi cetu bacitabesele, co twashangumukile kukala na mabulu amangi mu ndaka ya ciBulgaria. Kutundaho, mu 2004 bakundikile munango wauha mu Bulgaria. Ha simbu ino kuli bikungulukilo bya kupwa 57 mu ndaka ya ciBulgaria, na baka-kwambulula ba kupwa 2,953. Co mu 2024 banu ba kupwa 6,475 banakele ku Canukiso. Ha simbu imo kunima, mu Sofia mwakele lika bandokazi batanu. Hanonwi kuli bikungulukilo bya kupwa 9. Mwa busunga, twalimwena “munu wamundondo apwa banu 1,000.’—Isaya 60:22.

KULIFWITA NA MISHONGO

Njalifwitile na mishongo yaingi manene. Ha myaka yaingi, njakele na bimbandu mu mubila kwambateselela na mbandu imo yakele ku bwongo. Banjisakeleko bimbandu bimo. Co njaile ku India kuje ndotolo umo wakanjitabwile ha maola akupwa 12 na kunjisaka ije mbandu yakele ku bwongo. Mubamanesele kunjisaka, njatumamene simbu yaindondo ha munango wa India. Kutundaho, twelukile ku cipangi cetu mu Bulgaria.

Ha simbu ije, Heinz washangumukile kubinja mushongo uje kubesi kubinja manene banu babangi ubatumbula ngwabo Huntington. Mwafwa you mushongo, kwamukaluwilile kwenda na kwendeka, co simbu yoshe wakele na kujaja. Mushongo wendi watwaleleleho kulibwezelela, ngeci yange njakele na kumukwasa mu byuma byoshe byatondele. Bisimbu bimo njakele na kujuka manene, co njakele na kusinganyeka ngwange hamo kunjasa kutwalelelaho kumunyunga. Nameme ngoco, ndolome wa mukwenje wa lizina lya Bobi, wakele na kwambata Heinz na kuya nendi mu cipangi ca kwambulula. Bobi kakele na kuziba shwamwa kwenda na Heinz nameme kakele na kwendeka mwamubwa, co lalo simbu yoshe mubila wendi wakele na kujaja. Simbu yoshe Bobi wakele na kunjikwasa ha bisimbu bije kunjasele kukwasa Heinz. Nameme nange na Heinz twalyangwilile kujeneka kukala na bana mangana tupange byabingi mu cipangi ca Yehova, twalizibile ngwe Yehova natwana Bobi kupwa munetu.—Maki 10:29, 30.

Heinz walifwitile lalo na mushongo wa kansa. Calubinda, munalume wange injazemene manene watokele mu 2015. Njazibile manene lyoba mwatokele Heinz. Co kwanjikaluwilile kutaba ngwange natsi, njalizibile lika ngwe njakele na kulota. Njikamusinganyeka manene, co njikalizibi lika ngwe kwacili. (Luka 20:38) Kakangi ha simbu ya mutanya, njikasinganyekesesa ha majwi endi amabwa na cinangulo cacibwa canjanene. Njakandelela manene mwafwa twapangelele hamo Yehova ha myaka yaingi.

NJAKANDELELA MANENE KU BUKWASI BWA YEHOVA

Mwa busunga, Yehova nanjikwasa njikolese mu bukalu bwoshe bunjinaliwana nabwo. Nanjikwasa lalo njipwe kamishinali uje wazema manene banu nameme njakala na shwamwa. (2 Timo 1:7) Njakandelela manene kuli Yehova, mwafwa hanwoni nange na ndokazi yange tuli na kupangela Yehova mu cipangi ca simbu yoshe. Ndokazi yange na munalume wendi bakendela bikungulukilo bije bikendeka ndaka ya ciSerbia mu Europe mu cipangi ca kuzenguluka. Yehova nakumbulula malombelo a batate abakele na kulombela mutwapwile tu banike.

Kutanda Mbimbiliya kukanjikwasa njikale mu kwoloka mu bisinganyeka. Munjikakala mu bukalu, ‘njikalombela manene’ ngwe mwalingilile Yesu. (Luka 22:44) Ngila imo yakakumbwililamo Yehova malombelo ange, inapu kwitila mu cizemo na ngozi ibakanjimwesa babusamba bange mu cikungulukilo cange ca Nadezhda, mu Sofia. Kakangi bakanjilanya mangana bakasikame nange, co bakanjileke ngwabo banjizema. Kulinga ngoco, kukanjikwasa njipwe wa kubwahelela.

Bisimbu byabingi njikasinganyekesesa ha kusanguka kwa batsi. Njikalingi ngwe njili na kumona naanga yange yoshe tuli mu kaye kakaha. Co bisemi bange banemana halutwe lwa njibo yetu oku banapu babaha ngwe mubasholokelele litangwa libalyambatele. Co njikalingi ngwe njili na kumona ndokazi yange ali na kubwahesa byakulya. Na kumona Heinz nemana kumukulo wa kabalu kendi. Kusinganyekesesa ha byuma bya cifweci kukanjikwasa njipwe wa kubwahelela na kutwalelaho kukolesa.

Munjikasinganyeka ha byuma byabibwa bya nanjilingila Yehova na byuma bya nanjikulahesa kulutwe, njikalizibi ngwe mwalizibilile Devidi uje wendekele majwi ali ku mukanda wa Samu 27:13, 14, uje wendeka ngwawo: “Ngwe kunjesi na likulahelo lya kumona bubwa bwa Yehova ha simbu injili na kuyoya, ngwe njili kuli? Kulahela Yehova, Simpa, kanyamesa mbunge yobe. Mukemwo, kulahela Yehova.”