Ko jäˈäy yajmeenymyoˈoy parë kyaj oy ti ttunët ¿wiˈix të myëjwindëkë?

“Mäjëts nduny, yëˈë myëduundëbë gobiernë, ets xëmëts nˈawixtë naa majtsk poˈo o tëgëk poˈo parëts nyajmëjuytyët. Per näämnëm, ojtsëts xymyëgajpxy tuˈugë gobiernë tyuumbë ets xyˈanmääyëts ko mbäädëts tsojk nyajmëjuytyë pën nmooytyëbëts waanë meeny diˈibëts nˈaxäjëdëp.” (JUAN)a

¿TË DUˈUN näˈä mjaty? Waˈan kyaj duˈun të mjaty extëmë tyäˈädë jäˈäy, per waˈan të xykyuˈayowë ko duˈunë jäˈäy yˈadëˈëtstë.

Tuˈugë organisasion ojts twijtspëtsëmy ko 183 paˈis mëdë yˈit lyugäär mä të myëjwindëkë ko jäˈäy kyaj oy tijaty ttundë mët ko yajmeenymyoˈoytyë. Ets mä jëmëjt 2009 ojts tnigajpxy ko tyäˈädë jotmay oymyääjëtyë nety, jyënany: “Yajxon yajnijawë ko oymyääjëtyë jäˈäy kyaj oy tijaty ttundë mët ko yajmeenymyoˈoytyë” (Índice de Percepción de la Corrupción 2011, de Transparencia Internacional).

Näˈäty, mbäät jantsy axëëk wyimbëtsëmy ko jäˈäy tkatundë tijaty tëyˈäjtën myëët mët ko yajmeenymyoˈoytyë. Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë rebistë diˈib xyëˈäjtypy Time ojts jyënaˈany ko nan pääty mayë jäˈäy yˈoˈktë mä ja mëk ujx nyajxy Haití 2010, mët ko “kyaj oy tijaty ttuundë ets mët ko jeˈeyë yajmeenymyooytyë”. Tyäˈädë rebistë yˈakjënany: “Parë jëën tëjk yajkojˈyë këjxmatypyë kyaj nëgoo dyajtundë injenyeerë oyatypyë; jeˈeyë tmeenymyoˈoytyë ja gobiernë tyuumbë”.

¿Waˈandaa näˈä nëjkx yˈoyë tyäˈädë jotmay? Parë nnijäˈäwëm, tsojkëp njaygyujkëm tiko duˈunë jäˈäy yˈadëˈëtstë. Min nˈokˈijxëm mä ja tuˈukpë artikulo.

[Notë]

[Mä tmaytyaˈaky diˈib jëjpˈam pajina 3]

“Ko jäˈäy axëëgë kutujkën dyajtuny mët ko yajmeenymyoˈoytyë, yëˈë parë këˈëm ttukˈoyˈattë. Ko tkatundë tijaty tëyˈäjtën myëët pënaty myëdäjttëbë kutujkën, yˈaxëktuundëbë jäˈäy diˈib mëduunëdëp, pes yëˈë tukˈijxpajtëdëp parë yˈagujkˈat jyotkujkˈattët ets tpäättët ti nyijukyˈattëp.” (TRANSPARENCIA INTERNACIONAL)