Winˈix diˈib mbäät yˈoybyëtsëmy mä mˈënäˈkˈaty

“[Ënäˈktëjk] mëjkumaytyë Jyobaa xyëë.” (SAL. 148:12, 13)

¿WIˈIX YAˈˈATSOOJËMBITÄˈÄNY?

¿Ti tyam mbäät ttundë ënäˈktëjk parë niˈigyë jyënˈää tyëjkˈää yˈawäˈätsët ets tmëdundëdë Jyobaa?

¿Ti mayë Dios mëduumbë tyukxondaktëp mä yˈënäˈkˈattë?

¿Diˈibë Biiblyë kyäjpxwijën mbäät pyudëkëdë ënäˈktëjk parë twinˈixtët diˈibë oybyëtsëmëp?

1. ¿Ti tyam mayë ënäˈktëjk tyukxondaktëp?

NINÄˈÄNËM duˈunë jäˈäy tkaˈˈaxäjëdë tëyˈäjtën extëm mä tyäˈädë tiempë diˈib ndukjukyˈäjtëm (Diˈibʉ Jat. 7:9, 10). May tyamë ënäˈktëjk tjantsy tyukxondäˈäktë ko tpudëkëdë jäˈäy parë tjaygyukëdët ja tëyˈäjtën diˈib yajpatp mä Biiblyë ets nyitsoˈoktët (Diˈibʉ Jat. 22:17). Näägë ënäˈktëjk, pyudëjkëdëbë jäˈäy mët yëˈëgyëjxmë Biiblyë parë oy jyukyˈattët, ets nääk jyotmooytyëbë Diosë tyuunk ko tkäjpxwäˈkxtë oybyë ayuk wiink it wiink lugäär mä jäˈäy tkäjpxtë wiink ayuk (Sal. 110:3; Is. 52:7). Pääty miitsëty ënäˈktëjk, ¿wiˈix mbäät mas niˈigyë mdundë?

2. ¿Wiˈix xytyukˈijxëmë yˈixpajtënë Timoteo ko Jyobaa tyuunkmoobyë ënäˈktëjk? (Ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo.)

² Tyam, mientrës mˈënäˈkˈaty, mbäät xywyinˈixy diˈib ok mbudëkëdëp parë xymyëdunëdë Dios. Okwinmayë Timoteo diˈibë nety tsënaapy Listra, diˈib wyinˈijx tijaty oybyëtsëmëp ets yëˈë diˈib pudëjkë nuˈun ja xyëë jyukyˈäjtën. Ko tmëdäjty naa 20 jyëmëjt ja nety tyuunë misioneerë (Apos. 16:1-3). Ko waanë tiempë nyajxy, waˈan ja Pablo tkejxyë Timoteo parë nëjkx tjotmëkmoˈoy ja myëguˈuktëjk diˈib Tesalónica, pes näämnëmë nety jamë naymyujkën të nyaxkëdaˈaky. Të nety yajnibëdëˈëktë ja nmëguˈukˈäjtëm ets të netyë Pablo jam tsyoony. Per tyukjotkujkˈäjtë Timoteo ko yëˈë mbäät tmëjämoˈoy ja myëguˈuktëjk (Apos. 17:5-15; 1 Tes. 3:1, 2, 6). ¿Mbawinmaapy wiˈixë Timoteo nyayjäˈäwë ko duˈun yajtuunkmooy?

DIˈIB MAS JËJPˈAM MBÄÄT XYWYINˈIXY

3. 1) ¿Ti diˈib mas jëjpˈam mbäät xywyinˈixy mä mjukyˈäjtën? 2) ¿Näˈä mbäät xywyinˈixy?

³ Mä mˈënäˈkˈaty, ja mä mbäät xywyinˈixy ti mdunaampy mä mjukyˈäjtën. Per diˈib mas jëjpˈam mbäät xywyinˈixy, yëˈë ko xymyëdunëdë Jyobaa. ¿Näˈä mbäät xymyëduuntsondaˈaky? Jyobaa duˈun mˈanëˈëmxëty: “Jamyats [...] pën të myajkojˈyëty mä tyam mˈënäˈkˈaty” (Ecl. 12:1). ¿Wiˈix mbäät xyjamyetsyë Jyobaa? Ko xymyëdunët amumduˈukjot (Deut. 10:12). Tyäˈädë, yëˈë diˈib jëjpˈam mbäät xywyinˈixy mä mjukyˈäjtën, pes yëˈë diˈib mbudëkëyanëp nuˈunë mxëë mjukyˈäjtën (Sal. 71:5).

4. Ko xywyinmay xymyëdunäˈänyë Dios, ¿tijaty diˈib jëjpˈam nanduˈun mbäät xywyinˈixy?

⁴ Kyaj yëˈëyë xywyinˈixäˈäny mä mjukyˈäjtën parë xymyëdunëdë Jyobaa. Nanduˈun xywyinmayaˈany pën mbëkäämp o kyaj, ets xywyinˈixäˈäny pën mbëkaampy o ti diˈib mnijukyˈataampy. Tyäˈädë, nan jëjpˈam parë xywyinˈixët, per oy ko jawyiin xywyinmayët pën mëdunaambyë Jyobaa amumduˈukjot (Deut. 30:19, 20). ¿Tiko? Yëˈko extëm tijaty xywyinˈixy duˈun wyimbëtsëmäˈäny. Pën mbëkäämp o mˈaxäjëyaampy tuˈugë tuunk, mbäät mbudëkëty mä xymyëdunyë Dios o mbäät kyaj (Ixë Lukʉs 14:16-20). Pääty, winˈix jawyiin diˈib mas jëjpˈam mbäät xytyuny mä mjukyˈäjtën (Filip. 1:10).

¿TI MDUNAAMPY MÄ MˈËNÄˈKˈATY?

5, 6. Nimaytyäˈäk tuˈugë eksperiensyë diˈib xytyukˈijxëm ko pën nwinˈijxëm diˈib oybyëtsëmëp, mbäät niˈigyë dyaˈˈawäˈätsyë nëˈë tuˈu parë nmëduˈunëmë Jyobaa.

⁵ Ko netyë mwinmäˈäny të xypyëjtaˈaky parë xymyëdunäˈänyë Jyobaa, ta mnayajtëwëdët ti diˈibë Jyobaa tsyejpy ets xytyunët, ta net xypyëjtäˈägëdë mwinmäˈäny parë xyˈixët wiˈix xymyëdunäˈäny. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib Japón, tkujayë: “Kojëtsë njëmëjt nmëdäjty 14, tajëts ojts nëjkxy käjpxwäˈkxpë mët tuˈugë mëjjäˈäy diˈib mä naymyujkën, yëˈë pyëjkë kuentë ko kyajtsë nety ndukxondaˈaky nëjkxët käjpxwäˈkxpë. Tajëts tsuj yajxon xyˈanmääy: Yuichiro, nik nëjkxnë mä mdëjk. Jam mnaxwaatsët ets xywyinmayët ti diˈibë Jyobaa të mdukmëdunyëty. Ets duˈunëts nduuny, kanäk xëëjëts nwinmääy etsëts nnuˈkxtaky. Wanaty wanatyëts nyajtëgäjtsyë njäˈäyˈäjtën ets xytyuktëjkëtsë tsojkën parëts nmëdunëdë Jyobaa. Kom njantsy kyäjpxaambyëtsë nety mä yajnimaytyaˈagyë misioneerëty, tajëts niˈigyë nwinmäˈäny nbëjtaky nmëdunäˈänyë Dios”.

⁶ Yuichiro yˈakjënäˈäny: “Tajëts ndukniwinmäˈäyë ndunäˈäny diˈibëts mbäät xypyudëkë parëts nmëdunëdë Jyobaa wiink paˈis. Yëˈëjëts niˈëxpëjkë inglés. Kojëts nyajkëjxyë nˈeskuelë, tajëts nduundëjkë, yëˈëjëtsë jäˈäy ndukniˈˈijxëbë Inglés, per jeˈeyë tukujkxyëë parëts mbäät nduny prekursoor. Kojëtsë njëmëjt nmëdäjty 20, tajëts njäjttsondaky jatuˈugë ayuk, yëˈë mongol ets tajëts ojts nguˈixëdë tuk grupë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyäjpxtëbë tyäˈädë ayuk. Kyum majtsk jëmëjt mä 2007, tajëts ojts nëjkxy mä ja paˈis Mongolia. Kojëts ojts nëjkxy käjpxwäˈkxpë mët nääk ja prekursoorëty etsëts nˈijxy ko mayë jäˈäy tjantsy nyijawëyäˈändë tëyˈäjtën, tajëts nwinmääy jam nwëˈëmäˈäny, per tajëts njëmbijty Japón parëts tijaty ndukniwijtsëtyaay. Ets desde abril 2008 ndunyëts prekursoor jap Mongolia. Naa tsipë xëë tiempë nyaxy, per mayë jäˈäy tˈaxäjëdë oybyë ayuk etsëts nbudëkë parë tmëwingondëdë Jyobaa. Seguurëts nˈity ko yëˈëjëts të nwinˈixy diˈib mas jëjpˈam”.

7. 1) ¿Ti diˈib tsojkëp nwinˈijxëm niduˈuk niduˈuk? 2) ¿Ti ijxpajtën ojts xymyoˈoyëmë Moisés?

⁷ Niduˈuk niduˈugë Jyobaa tyestiigë, mbäät twinˈixy ti diˈib tyunaampy mä jyukyˈäjtën (Jos. 24:15). Kyaj mbäät myaˈˈanëëmë pëk o kyaj, o pën diˈib mbëkëp ets nan kyaj mbäät myaˈˈanëëmë ti tuunk mˈëxtäˈäyëp. Per ¿mwinˈixaampy tuˈugë tuunk diˈib kyaj nëgoo yajniˈëxpëkë? Nääk miitsëty mtsëënëdë mä nax käjpn diˈib xoon ayoop, ets nääk mä jyamëtyë meeny sentääbë. Wiˈixëm xymyëdattë jäˈäyˈäjtën, madakën, wijyˈäjtën, tiiyëm mtsojkënyëˈäjttëp ets wiˈixëmë mwinmäˈäny xypyëjtäˈäktë xymyëdunäˈändë Dios. Waˈan kyaj dyuˈunëtyë mjukyˈäjtënë extëm ja Moisés diˈib uˈunkniwanë ja reyë nyëëx ets yeˈky pyejty Egipto. Moisés mëkjäˈäy yˈijty, per ja wiinkpë ënäˈktëjk diˈib nanduˈun israelitë yajtuumbëˈäjt yajmosëˈäjttëbë nety (Éx. 1:13, 14; Apos. 7:21, 22). Yëˈë nety tyukjukyˈäjttëbë tiempë diˈib jëjpˈam, duˈun extëm miitsëty (Éx. 19:4-6). Niduˈuk niduˈuk ojts twinˈixtë pën myëdunandëbë netyë Dios amumduˈukjot. Etsë Moisés yëˈë wyinˈijx tmëdunäˈänyë Jyobaa (käjpxë Ebreeʉsʉty 11:24-27).

8. ¿Ti mbudëkëyanëp parë xywinˈixët diˈib oybyëtsëmëp?

⁸ Mä tyam mˈënäˈkˈaty, Jyobaa mbudëjkëp parë xywyinˈixët diˈib oybyëtsëmëp. Mmooyëbë ëwij käjpxwijën diˈib yajpatp mä Biiblyë diˈib mbäät mbudëkëty mä mjukyˈäjtën (Sal. 32:8). Nan mbäät mbudëkëdë mdääk mdeety diˈib ëxpëjktëp etsë mëjjäˈäytyëjk diˈib mä naymyujkën parë xyˈixët wiˈix mbäät xykyuytyuny ja käjpxwijën mä mjukyˈäjtën (Prov. 1:8, 9). Min nˈokˈijxëm tëgëk pëkyë Biiblyë kyäjpxwijën diˈib mbäät mbudëkëty parë xywinˈixët diˈib oybyëtsëmëp.

TËGËK PËKYË BIIBLYË KYÄJPXWIJËN DIˈIB MBÄÄT MBUDËKËTY

9. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa mëj xyajnäjxëm? 2) ¿Ti mbäät ttundë pënaty jawyiin pyëjtaktëbë Diosë yˈAnaˈamën?

⁹ Ëxtääyˈadëˈëts jawyiin ja Diosë yˈAnaˈamën ets ja tyëyˈäjtën (käjpxë Matewʉ 6:19-21, 24-26, 31-34). Jyobaa mëj xyajnäjxëm ko xymyoˈoyëmë madakën parë nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm. Yëˈë kyaj xyˈanmäˈäyëm nuˈunën mbäät ja tiempë nyajtuˈunëm mä nˈënäˈkˈäjtëm parë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Perë Jesus ojts xymyoˈoyëmë käjpxwijën parë nˈëxtäˈäyëm jawyiin ja Diosë yˈAnaˈamën. Ko duˈun xytyunët, ta xyajnigëxëˈëgët ko mtsejpyë Jyobaa ets ko mnaytyukjotmaytyuunëbë wiink jäˈäy, nanduˈun xyajnigëxëˈëgët ko mëjjäˈäwëp ko myajmoˈoyaˈanyë jukyˈäjtën winë xëë winë tiempë. Ko net xywyinmayët ja pëjk ukën ets ja tuunk ayoˈon, ¿myajnigëxëˈëgaampy ko yëˈë jawyiin mˈëxtaapy ja Diosë yˈAnaˈamën ets ja tyëyˈäjtën ets kyaj yëˈëjëtyë jukyˈäjt madakën?

10. ¿Ti Jesus yajjotkujkˈäjtë, ets ti diˈib mbäät myajjotkujkˈatyëty?

¹⁰ Tukxondäˈäk ko wiink jäˈäy xypyudëkë (käjpxë Apostʉlʉty 20:20, 21, 24, 35). Jesus yëˈë nyigäjpxë tyäˈädë käjpxwijën. Yëˈë agujk jotkujk nyayjäˈäwë ko tmëduunyë Tyeety ets kyaj ko ttuunyë kyëˈëm tsojkën. Jyantsy tyukxondak ko tˈijxy ja jäˈäyëty diˈib yujy tudaˈaky tˈaxäjëdë ja oybyë ayuk (Luk. 10:21; Fwank 4:34). Waˈan nanduˈun të mnayjawëty agujk jotkujk ko xypyudëkë wiink jäˈäy. Pën mdukniwinmäˈäyëp ti xytyunäˈäny mä mjukyˈäjtën diˈib jëjpˈam ets pën myaˈijtypy mwinmäˈänyotyë tyäˈädë käjpxwijën diˈibë Jesus ojts tnigajpxy, ta nëjkx agujk jotkujk mˈity ets nan nëjkxëp xyajjotkujkˈatyë Jyobaa (Prov. 27:11).

11. ¿Tiko Baruc kyaj jotkujk nyekynyayjäˈäwë, ets wiˈixë Jyobaa kyäjpxwijë?

¹¹ Mëjwiin kajaa nbatëmë jotkujkˈäjtën ko nmëduˈunëmë Jyobaa (Prov. 16:20). Waˈanë Baruc, ja syekretaaryë Jeremías, tjäˈäytyëgooy ko niˈigyë yajpäätyë jotkujkˈäjtën ko nmëduˈunëmë Jyobaa. Pes jäjtë tiempë mä kyaj tnekytyukxondakyë Diosë tyuunk, päätyë Jyobaa yˈanmääyë: “Mijts, yëˈë mˈëxtääyˈadëtsypy tijaty mëjwiin kajaa parë mijts. Kyaj xyˈëxtääyˈadëˈëtsët. Yëˈko, okˈix, nyajminaambyëtsë ayoˈon mä tukëˈëyë jäˈäy [...], ets yëˈëyë mjukyˈäjtënë mmënëjkxaampy oy mä mnëjkxët” (Jer. 45:3, 5). Wiˈix mˈokwinmay, ¿ti diˈibë nety niˈigyë yajjotkujkˈatanëbë Baruc? ¿Ko tˈëxtäˈäyët tijaty diˈib mëjwiin kajaa parë yëˈë, o ko nyitsoˈogët mä kyutëgoyaˈanyë Jerusalén mët ko xëmë Dios tmëduny? (Sant. 1:12.)

12. ¿Ti Ramiro wyinˈijx ttunäˈäny parë ttukxondäˈägëdë jyukyˈäjtën?

¹² Ramiro, yëˈë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib pyatypyë jotkujkˈäjtën ko tpudëkë myëguˈuktëjk. Yëˈë jyënaˈany: “Jamëts ntsoony mä tuˈugë käjpn diˈib tunoty kopkoty diˈib yajpatp Andes, xoon ayoobëtsë nfamilyë. Pääty, kojëtsë nˈäjtsy ojts xyˈanëëmë xynyimëjuyaˈanyëts parëts nˈakˈëxpëkët mä unibersidad, duˈunëts njäˈäwë extëm yˈawäˈätsyë jënˈää tëjkˈää. Per tëjëtsë nety nëbajnë ets tëjëtsë nety xyˈanëëmë tuˈugë prekursoor parëts nëjkx ngäjpxwäˈkxtë mä tuˈugë käjpn. Tajëts jam ojts nëjkxy, etsëts niˈëxpëjkë wiˈixë kuwääy yajkeepy. Tyam, yëˈëjëts nduunkˈäjtypy parëts nbäätyë meeny sentääbë. Mayë jäˈäy jyantsy yˈëxpëkandëbë Biiblyë. Ok, tajëts näjxy mä ja naymyujkënë diˈibë nety näämnëm të nyaxkëdaˈaky diˈib wiink ayuk käjpxtëp. Mäjk jëmëjtëts kujk nduny prekursoor, ets nitii tuungëts duˈun xykyayajotkujkˈaty extëm kojëtsë jäˈäy nduknijawë tëyˈäjtën mä kyëˈëm ayuk”.

13. ¿Tiko tyam mä mˈënäˈkˈaty ttiempëty parë xymyëdunëdë Jyobaa amumduˈukjot?

¹³ Tukxondäˈäk ko xymyëdunyë Jyobaa mä mˈënäˈkˈaty (käjpxë Eclesiastés 12:1).a Kyaj mwinmayët ko jawyiin xyˈokpäädëdë oybyë mduunk parë niˈigyë Jyobaa xymyëdunët. Tyamën ttiempëty parë Jyobaa xymyëduuntsondäˈägët mä kyajnëm xynyikëjxmˈatyë mfamilyë, mä oy mëk myajpääty ets mä xymyëdatyë jot mëjää parë myajtuknikëjxmˈatëdë tuunk. ¿Ti diˈibë Jyobaa mdukmëdunaampy mä mˈënäˈkˈaty? ¿Mdunäämp prekursoor? ¿Mgäjpxwäˈkxäämp mä jäˈäy tkajpxyë wiinkpë ayuk? ¿O mdunäämp niˈigyë mä mnaymyujkën? Oy diˈibë Diosë tyuunk xytyunanët, tsojkëp xywyinmayët ti diˈib mnijukyˈataampy. ¿Ti diˈib mdunaampy? ¿Ti mbäät xynyiˈëxpëkë?

BIIBLYË KYÄJPXWIJËN XYPYUDËJKËM PARË NWINˈIJXËM DIˈIB OYBYËTSËMËP

14. ¿Wiˈix tsyekyëty mnaygyuentˈatëdët ko xywyinmayët ti mdunaampy mä mjukyˈäjtën?

¹⁴ Diˈib tëgëk pëky të nˈijxëmë Biiblyë kyäjpxwijën, mbäät mbudëkëty ets xywyinˈixët diˈibë tuunk mas oy parë mijts. Mä mˈeskuelëˈaty jämˈäjttëbë jäˈäy diˈib ëwij käjpxwijtëp diˈib nyijäˈäwëdëp ti mbäät xynyiˈëxpëkë parë ok xytyunët. O waˈan jyamˈaty tuˈugë gobiernë yˈofisinë diˈib nyijäˈäwëp ti tuunk jamˈäjtp mä mtsëënë o mä xytyukniwinmayë mˈitäˈäny. Tyäˈädë jäˈäyëty mbäät mbudëkëdë, per tsojkëp mnaygyuentˈatëdët. Pes pënaty kyaj ttsoktë Jyobaa, mbäät dyajnaxkëdaˈaky mä mjot mgorasoon parë xyˈatsokët tijatyë naxwinyëdë jäˈäy tyuundëp (1 Fwank 2:15-17). Ets pën mwinmaapy tijatyë naxwinyëdë jäˈäy yˈawäˈänëp, mbäät pojënë mgorasoon mwinˈëënyëty (käjpxë Proverbios 14:15;b Jer. 17:9).

15, 16. ¿Pënaty mbäät oy mˈëwijy mgäjpxwijˈyëty mä ja tuunk diˈib mdunaampy?

¹⁵ Ko nety të xynyijawë ti tuunk jaˈäjtp, ta net xyajtëgoyˈatäˈänyë ëwij käjpxwijën (Prov. 1:5). ¿Pën mbäät mbudëkëty parë xyˈixët wiˈixë Biiblyë kyäjpxwijën jyënaˈany? Mmëdooˈit wiˈix mˈanëˈëmxëdë jäˈäy diˈib tsyojktëbë Jyobaa, diˈib mtsojkëp ets diˈib nyijäˈäwëp wiˈix myaˈixy myajpääty. Yëˈë mbudëkëyanëdëp parë xypyëkëdë kuentë tiko tadë tuunk xytyunäˈäny ets pën mbäät xytyuny. Extëm mˈanëˈëmxëty, mbäät mbudëkëty parë jatëgok xywyinmayët ti diˈib të xytyuknibëjtäägë. Pënë mdääk mdeety tsyojktëbë Jyobaa, mbäät mbudëkëdë mëjwiin kajaa, nanduˈunë mëjjäˈäytyëjk diˈib mä mnaymyujkën mbäät mmoˈoyëdë ëwij käjpxwijën. Yajtëw nanduˈun pënaty tuundëp prekursoor, sirkuitë, distritë, ¿ti diˈib pudëjkëdë parë tyuundëjkëdë prekursoor? ¿Wiˈix tyuundëjkëdë, ets ti tuunk tyuundëp parë myeeny syentääbë tpäättë? ¿Ets ti kunuˈkxën yˈaxäjëdëp? (Prov. 15:22.)

¹⁶ Pënaty yajxon mˈixyˈäjtëdëp, mbäät oy mˈëwijy mgäjpxwijˈyëty. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät jeˈeyënëm myaˈkpëtsëmy ets kyaj mˈoknëjkxanët mä eskuelë ets mdunäˈäny prekursoor mët ko xymyëkjawë eskuelë. Ja jäˈäy diˈib mtsojkëp mbäät tpëkyë kuentë tiko kyaj mˈokˈëxpëkanë ets mbäät mbudëkëty parë xyjaygyukët ko eskuelë mbäät mbudëkëty parë tijaty xymyëmadäˈägët. Etsë tyäˈädë jäˈäyˈäjtën jëjpˈam xymyëdatët, pën mëdunaambyë Jyobaa amumduˈukjot (Sal. 141:5; Prov. 6:6-10).

17. ¿Ti tuunk kyaj mbäät xykyupëky?

¹⁷ Niˈamukë Dios mëduumbë wyinguwäˈkëdëbë jotmay diˈib mbäädë myëbëjkën tyukˈyajtëgoyëdë ets tyukmëjagamgaˈagëdë Dios (1 Kor. 15:33; Kol. 2:8). Per ta näägë tuunk diˈib mbäät niˈigyë xyˈaxëktuˈunëm. Waˈan të xypyëkyë kuentë ko ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të dyajtëgoytyë myëbëjkën mët ko të tˈaxäjëdë tuˈugë tuunk (1 Tim. 1:19). ¿Ti diˈib mdukniˈˈijxëp? Ko tsojkëp mnaygyuentˈatëdët parë kyaj xykyupëkët tuˈugë tuunk diˈib mbäädë Dios mdukmëjagamgeˈegyëty (Prov. 22:3).

TUKXONDÄˈÄK KO XYMYËDUNYË JYOBAA

18, 19. Pën mnayjäˈäwëp ko kyaj xynyamëdunäˈänyëmë Dios, ¿ti mbäät mbudëkëty?

¹⁸ Pën mëdunaambyë Jyobaa amumduˈukjot, yajtunë mˈënäˈkˈäjtën parë niˈigyë Jyobaa xymyëdunët. Winˈix diˈib oybyëtsëmëp, diˈib mbäät mbudëkëty parë xytyukxondäˈägëdë Diosë tyuunk mä tyäˈädë tiempë ndukjukyˈäjtëm (Sal. 148:12 ,13).

¹⁹ ¿Ets pën mnayjäˈäwëp ko kyaj xynyamëdunäˈänyëmë Dios? Tunë mëjää parë niˈigyë xyajkëktëkëdë mëbëjkën. Pablo ojts tnimaytyaˈaky ti tyuun parë Jyobaa ojts kyunuˈkxyëty. Yëˈë tkujäˈäyë: “Es pën jaa ti oy nëˈënën xywyinmaytyë miitsëty mët ja wiink winmäˈäny, waˈan ja Dios mmoˈoyëdë jaygyujkën es xyjaygyukëdët diˈibë dëˈën tëyˈäjtën. Nˈokjikyˈäjtëm extëmë Dios të xytyuknijäˈäm” (Filip. 3:15, 16). Jamyats xëmë ko Jyobaa mëk mtsekyëty ets ko oyë kyäjpxwijën. Yëˈë mbäät mbudëkëty parë oy tijaty xytyunët mä tyam mˈënäˈkˈaty.

[Notë]

[Dibujë diˈib mä pajina 20]

Ramiro agujk jotkujk nyayjawëty ko tmëdunyë Jyobaa desde mä yˈënäˈkˈaty (Ixë parrafo 12)