Nˈokmëmäˈäy nˈokmëdäjëmë wiinkpë

“Pën jaats pën xypyanëjxäˈäny, tsojkëp tmastuˈudët ja kyëˈëm winmäˈäny.” (MAT. 16:24)

¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITÄˈÄNY?

Pën jap tsyondaˈaky mä jot korasoon parë yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm, ¿wiˈix mbäät nyajtuˈunëmë Biiblyë?

¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja axëëkpë yˈijxpajtënë Saúl?

¿Wiˈixë Pedro dyaˈijxë ko mbäät njëjpkudijëm parë kyaj këˈëm nnaymyëmäˈäy nnaymyëdäjëm?

1. ¿Ti oybyë ijxpajtënë yäjkë Jesus ko ojts tmëmay tmëdäjˈyë wiinkpë?

KO Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny, yäjk tuˈugë oybyë ijxpajtën mä tidën yˈandijpy nmëmäˈäy nmëdäjëmë wiinkpë. Yëˈë pyëjtak jawyiin diˈibë Dios tsyejpy ets ok tijaty yëˈë tsyojkënyëˈajtypy (Fwank 5:30). Ko Jesus tmëmëdooyë Dios axtë yˈoˈky kepykyëjxy, ta dyajnigëxëˈky ko xëmë ttunany diˈibë wiinkpë tyukˈoyˈatëp (Filip. 2:8).

2. 1) ¿Ti yˈandijpy nmëmäˈäy nmëdäjëmë wiinkpë? 2) ¿Ets tiko jyëjpˈamëty nyajnigëxëˈkëm?

² Komë Jesus yëˈë xyˈëxpëjkpëˈäjtëm, jëjpˈam ets nanduˈun nmëmäˈäy nmëdäjëmë wiinkpë, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko nbudëjkëmë wiinkpë ets kyaj nduˈunëm tijaty njatsojkënyëˈäjtëm. O ko kyaj yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm (Mat. 16:24). Ko jawyiin nmëmäˈäy nmëdäjëmë wiinkpë, yëˈë xypyudëjkëm parë kyaj jëjpˈam nbëjtakëm tijaty njatsojkënyëˈäjtëm (Filip. 2:3, 4). Jesus jyënany ko jëjpˈam ets duˈun njäˈäyˈäjtëm mä nDiosmëduˈunëm. Pes ko nmëmäˈäy nmëdäjëmë wiinkpë, yëˈë nety nyaˈijxëmë tsojkën diˈib yajtukˈëxkäjp pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë (Fwank 13:34, 35). ¡Mëjwiin kajaa ndukˈoyˈäjtëm ko ndukˈijtëmë Jyobaa kyäjpn diˈib naymyëmääy naymyëdäjëdëp!

3. ¿Ti diˈib xymyëmadäˈägäˈänëm parë kyaj nmëmäˈäy nmëdäjëmë wiinkpë?

³ Nmëdäjtëm tuˈugë mëtsip jodoty diˈib xymyëmadäˈägäˈänëm wanaty wanaty, ko yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm. Extëmë Adán mëdë Eva, yëˈëyë wyinmääytyë ti tyukˈoyˈattëp. Eva ojts tjeˈxy ja ujts tëëm mët ko duˈun yˈitany extëmë Dios etsë Adán kyaj tmëmëdooyë Dios mët ko niˈigyë ttsejky ja Eva (Gén. 3:5, 6). Duˈun tmëjagamgaktë Jyobaa ets kyaj tnekyˈawdäjttë, desde jaa, duˈunyëmë Satanás ttukˈatsokyë jäˈäy parë yëˈëyë twinmayët diˈib këˈëm tyukˈoyˈatëp. Nanduˈun ojts tjayajtëgoyaˈanyë Jesus (Mat. 4:1-9). Ets mä tyäˈädë tiempë, yajxon nˈijxëm ko të mayë jäˈäy yajkäˈäjëdë Satanás, pes jeˈeyë këˈëm nyaymyëmay nyaymyëdäjëdë. Pääty, tsojkëp mëk nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj xynyinäjxëmë duˈumbë jäˈäyˈäjtën diˈib mayë jäˈäy yajnigëxëˈktëp (Éfes. 2:2).

4. 1) ¿Mbäät nyajjëgakëm mä jot winmäˈäny parë kyaj yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm? 2) ¿Tijaty yajtëˈëwën yaˈˈatsoojëmbitäämp?

⁴ Ko yëˈëyë nwinmäˈäyëm ti ndukˈoyˈäjtëm, yëˈë mëët yaˈijxkijpxyë extëm ko ti tyowë. Ko tuˈugë pujxn xëmë nyituˈuy o nyiˈany, mbäät tyowëtsyondaˈaky. Ets pën kyaj yajtunyë kuentë, mbäät niˈigyë tyowë ets wyindëgooytyaˈay o kyaj nyekytyunët. Nanduˈun ëtsäjtëm, tyam kyaj mbäät nyajjëgakëmë poky kaytyey ets ko yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm, pääty tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj xymyëmadakëmë duˈumbë jäˈäyˈäjtën (1 Kor. 9:26, 27). ¿Wiˈix mbäät nˈijxëm ko tap tsyondaˈaky mä jot korasoon parë yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm? ¿Wiˈix mbäät niˈigyë nyajnigëxëˈkëm ko nmëmäˈäy nmëdäjëmë wiinkpë?

NˈOKˈYAJTUˈUNËMË BIIBLYË EXTËM TUˈUGË IJXN

5. 1) ¿Tiko Biiblyë dyuˈunëty extëmë ijxn? (Ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo.) 2) Ko nnayˈijxëm mä Biiblyë, ¿ti kyaj yˈoyëty nduˈunëm?

⁵ Duˈun extëmë ijxn nyajtuˈunëm parë nnayˈijxëm, nanduˈun tyunyë Biiblyë parë nˈijxëm wiˈix nyajpatëm jodoty winmäˈänyoty ets nnayaˈoˈoyëm (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 1:22-25). Per tsojkëp yajxon nyajtuˈunëmë ijxn parë xypyudëjkëm. Pes pën jeˈeyë pojënë nnayˈijxëm, mbäät kyaj nˈijxpatëm ti jam muum axëëk. Ets extëm ja ijxn nbëjtakëm, mbäät yëˈë nˈijxëm ja wiink jäˈäy. Nanduˈun jyaty, parë Biiblyë xypyudëjkëm ets nˈijxëm mäjaty ndëgoˈoyëm, extëm ko tap xytyuktëjkëmë mëjˈat këjxmˈat, kyaj jeˈeyë tsyekyëty ets nwingäjpxnäjxëmë Biiblyë o nyajtuˈunëm parë nbatëmë wiink jäˈäyë tyëgoˈoyën.

6. ¿Wiˈix mbäät xëmë nbaduˈunëm ja oybyë anaˈamën?

⁶ Pes mbäät ngäjpxëmë Biiblyë jabom jabom ets kyaj nbëjkëmë kuentë ko jap tsyondaˈaky mä jot korasoon parë yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm. ¿Mbäät duˈun njäjtëm? Mbäät, okwinmay ja jäˈäy diˈibë Santiago myaytyak ko “tkuˈixë ijxnoty ja wyiin jyëjp”, mä ayuk grieegë yëˈë yˈandijpy ko “yajxon nyayˈijxtäˈäyëty”. Per, ¿ti diˈib kyaj oy ttuny? Biiblyë yˈakjënäˈäny: “Es ko nyejxy wiinktsoo, kyaj tnakyjyamyetsy wiˈix yˈixyëty”, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko kyaj dyaˈoyë diˈib të tˈixy. Per ja jäˈäy diˈib oy tijaty tyuumpy, kyaj jeˈeyë “tpëjtaˈaky ja wyinmäˈäny wiˈix ja tim oybyë anaˈamën jyënaˈany”, nanduˈunën “tpaduny”. Kyaj tjäˈäytyëgoy ja Diosë yˈanaˈamën diˈib miimp mä Diosë yˈAyuk, niˈigyë tˈëxpëky ets jyukyˈaty extëm jyënaˈany. Jesus nanduˈun jyënany: “Pën mbadiimpy extëmëts miits nˈanëëmëdë, nˈëxpëjkpëˈatëpts miitsëty” (Fwank 8:31).

7. Pën jap tsyondaˈaky mä jot korasoon parë yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm, ¿wiˈix mbäät nyajtuˈunëmë Biiblyë?

⁷ Ko nbëjkëmë kuentë ko tap tsyondaˈaky mä jot korasoon parë yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm, tsojkëp ngäjpxëm yajxonë Biiblyë. Duˈun mbäät nˈijxëm mä mbäät nnayaˈoˈoyëm. Per kyaj jeˈeyë tsyekyëty ngäjpxëm, tsojkëp këkpäät nˈëxpëjkëm. Ko nety të njaygyujkëm yajxon diˈib të ngäjpxëm mä Biiblyë, ta net nwinmäˈäyëm extëmxyëp ëtsäjtëm duˈun jam njäjt ngëbajtëm ets nnayajtëˈëwëm: “¿Tixyëbëts nduun koxyëbëts nbatyë tyäˈädë jotmay? ¿Yëˈëxyëbëts nduun diˈib oy?”. Diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ko net nguytyuˈunëm extëm të nbawinmäˈäyëm diˈib të nˈëxpëjkëm (Mat. 7:24, 25). Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäät xypyudëjkëm extëm yajmaytyaˈagyë rey Saúl etsë apostëlë Pedro parë kyaj yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm ets nmëmäˈäy nmëdäjëmë wiinkpë.

SAÚL AXËËGË IJXPAJTËNË DYAJKY

8. ¿Wiˈixë Saúl jyaˈayˈajty ko yˈanaˈamtsondaky, ets wiˈix dyajnigëxëˈky?

⁸ Extëmë Saúl jyajty, yëˈë xypyudëjkëm parë kyaj duˈun njäjtëm. Xytyukˈijxëm ko pën yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm, mbäät kyaj nekywyinmäˈäyëm ti wiinkpë tyukˈoyˈatëp. Saúl oy yˈanaˈamtsondaky, yujy tudaˈaky ets yuunk naxypy (1 Sam. 9:21). Kyaj ttukumëdooy ja israelitëty diˈib käjpxpatëdë ko yajnikäjpxpejty rey, mbäätxyëp jyanayjäˈäwë ko myëdäjtypyë madakën mët ko Diosë nety të tyuunkmoˈoyëty (1 Sam. 10:27). Saúl kyupëjk etsë Diosë myëjää tyuˈumoˈoyëdët mä tniwintsënˈäjty ko tsyiptuundë ja israelitëty mët ja jäˈäyëty diˈib Amón, ets yujy tudaˈaky tˈëxkajpy ko yëˈë netyë Jyobaa të yajmadäˈägëdë (1 Sam. 11:6, 11-13).

9. ¿Wiˈixë Saúl këˈëm nyaymyëmääy nyaymyëdäjë?

⁹ Ok, ta Saúl dyajmëjwindëjkë mëjˈat këjxmˈat ets yëˈëyë wyinmääy ti këˈëm tyukˈoyˈatëp, duˈun dyajmëjwindëjkë extëm ko pujxn tyowë. Ko dyajkutëgooy ja Amaleq jäˈäyëty kyaj tmëmëdooyë Jyobaa, yëˈëyë wyinmääy ti këˈëm tyukˈoyˈatëp. Ojts dyajwëˈëmy tijaty ja Amaleq jäˈäy myëdäjttëp ets kyaj dyajkutëgooy extëmë netyë Dios të tniˈanaˈamë. Mëk tyuktëjkë mëjˈat këjxmˈat axtë yaˈoˈoyë tuˈugë potsy parë mëj nyaxët (1 Sam. 15:3, 9, 12). Ets ko ja kugajpxy Samuel yˈanmääyë ko kyaj Jyobaa të ttukjotkëdaˈaky diˈib të ttuny, ta nyaynyikäjpxtutë. Yëˈëyë nyigäjpx diˈibë nety të ttuny ets ojts tpokymyoˈoy ja nax käjpn (1 Sam. 15:16-21). Ko yëˈëyë twinmääy diˈib këˈëm tyukˈoyˈatëp, ta niˈigyë tmëmääy tmëdäjy wiˈixë jäˈäy wyinmayët mä yëˈë ets kyaj wiˈix oy yˈitët mëdë Dios (1 Sam. 15:30). Extëmë Saúl yajnimaytyaˈaky, ¿wiˈix mbäät nyajtuˈunëm extëmë ijxn parë nwinmäˈäyëm diˈibë wiinkpë tyukˈoyˈatëp?

10, 11. 1) ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Saúl diˈib axëëk? 2) ¿Wiˈix mbäät nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj ndëgoˈoyëm extëmë Saúl?

¹⁰ Myëduk pëky diˈib xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Saúl, yëˈë ko kyaj yˈoyëty nwinmäˈäyëm ko kyaj mbäät duˈun njäjtëm. Waˈan duˈumbë jäˈäyˈäjtën të nˈokmëdäjtëmbë, nmëmäˈäy nmëdäjëmë wiinkpë, per mëjää yajtuunäämp parë xëmë nwinmäˈäyëm diˈibë wiinkpë tyukˈoyˈatëp (1 Tim. 4:10). Nˈokjamyajtsëm ko Saúl oy yˈanaˈamtsondaky ets tuk tiempë ojtsë Dios tyukjotkëdaˈagyëty. Per ko nyaxkëdaky mä jyot kyorasoon parë yëˈëyë twinmayët diˈib këˈëm tyukˈoyˈatëp, kyaj ojts tjëjpkudijë. Ets ok, ta Jyobaa kyaj nyekykyupëjkë mët ko kyaj tmëmëdooy.

¹¹ Myëmajtsk pëky diˈib xytyukniˈˈijxëm, yëˈë ko kyaj jeˈeyë tsyekyëty ets nˈijxëm tijaty oy nduˈunëm, nan tsojkëp nbëjkëmë kuentë mäjaty mbäät nnayaˈoˈoyëm. Pes ko duˈun ngatuˈunëm, duˈunë nety extëm jeˈeyë nnayˈijxëm wiˈix kyëxëˈëky ja witë jembyë, per kyaj nbëjkëmë kuentë ko tëdëm yˈaxëëgë ja wiin jëjp. Oy duˈun ngajäˈäyˈäjtëm extëmë Saúl, tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj nyajmëjwindëjkëmë mëjˈat këjxmˈat diˈib nëjkx xyajtëgoˈoyëm extëmë Saúl yajtëgooyë. Pääty ko nyajmoˈoyëmë käjpxwijën, kyaj yˈoyëty naynyikäjpxtutëm extëmë Saúl, o nbokymyoˈoyëmë wiinkpë, niˈigyë mbäät ngupëjkëm xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot (käjpxë Salmo 141:5).a

12. Ko jëjpˈam nbëjtakëmë Jyobaa, ¿wiˈix mbäät xypyudëjkëm pën të nbokytyuˈunëm?

¹² Per ¿ti mbäät nduˈunëm pën të mëjwiin kajaa nbokytyuˈunëm? Saúl yëˈëyë myëmääy myëdäj wiˈix oy wyëˈëmët mëdë jäˈäy, ets pääty kyaj nyekynyayaˈoˈoyë parë oy yˈitët mëdë Jyobaa. Kyaj yˈoyëty nˈadëtsëm extëm yëˈë. Ko jëjpˈam nbëjtakëmë Jyobaa, mbäät yëˈë xypyudëjkëm ets nˈëxtäˈäyëmë naybyudëkë diˈib nyajtëgoyˈäjtëm ets kyaj nnaytyukmëmadakëmë tsoytyuˈun (Prov. 28:13; Sant. 5:14-16). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ja tˈijxtsondakyë pornografía ko netyë jyëmëjt 12 ets ja tˈijxy ayuˈutsy mäjk jëmëjt. Yëˈë jyënaˈany: “Ojtsëts xytsyiptakxëty ndukmëtmaytyäˈägëdëtsë nnëdoˈoxy etsë mëjjäˈäytyëjk, per kojëts duˈun nduuny, tajëts njäˈäwë extëmëts ti jyawë nyajtuknikëëytyuˈuty. Ets kojëts ojts nyajpëjkë nduunk extëm pyudëjkëbë mëjjäˈäy, tajëts näägë nmëtnaymyaayëbë axëëk nyayjäˈäwëdë mët ko kyaj nety duˈun tˈawixtë, duˈun tjäˈäwëdë ko tëjëtsë nety nmëdëgoytyë. Per oy duˈun jyajty, nnijäˈäwëbëts tyam ko Jyobaa tyukjotkëdakypy tijatyëts ndukmëduumpy ets kyaj dyuˈunëty kojëtsë nety nˈixyë pornografía, pes diˈib mas tsobatp yëˈë wiˈixë Jyobaa wyinmay”.

APOSTËLË PEDRO YÄJKË OYBYË IJXPAJTËN

13, 14. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko Pedro tyuunë mëjää parë kyaj këˈëm nyaymyëmay nyaymyëdäjëdët?

¹³ Ko apostëlë Pedro jyëdijty mëdë Jesus, ojts dyajnigëxëˈëky ko kyaj mëj këjxm nyayajnaxyëty (Luk. 5:3-11). Per tyuunë mëjää parë kyaj këˈëm nyaymyëmääy nyaymyëdäjë. Extëm nˈokpëjtakëm, ko Santiago mëdë Juan ojts tˈanëëmëdë Jesus parë pyëjtäˈägëdët jam pyëˈääy mä Diosë Kyutujkën, ta Pedro axëëk nyayjäˈäwë. Waˈan wyinmääy ko yëˈë diˈib nitëjkëbë tadë lugäär, pes të netyë Jesus yˈanëˈëmxëty ko yëˈë nyikëjxmˈataambyë tuungë jëjpˈambë (Mat. 16:18, 19). Perë Jesus ojts tˈanëëmë Santiago, Juan etsë Pedro, ets ja wiinkpë apostëlëty parë kyaj nyayjawëdët mëj këjxm ets kyaj nyayajmëjpëtsëmëdët mä myëguˈuktëjk (Mar. 10:35-45).

¹⁴ Per oy duˈunë Jesus jyajëjwijtsëmbijtëdë, Pedro nayajmëjpëtsëëmë jatëgok. Pes ko Jesus tˈanmääy ja yˈapostëlëty ko myastuˈudäˈänëdë, ta Pedro nyayajmëjpëtsëëmë ets jyënany ko oy ja myëguˈuktëjk myastutäˈäyëdët yëˈë kyaj tmastuˈudäˈäny (Mat. 26:31-33). Kyajxyëp duˈun tyimnaytyukjotkujkˈäjtë, pes mä tadë ux tyëgooy mët ko kyaj yˈayowany. Tëgëkˈok ojts tˈëxtijˈyë Jesus parë kyaj wiˈix jyatët (Mat. 26:69-75).

15. ¿Tiko mbäät xypyudëjkëmë Pedro yˈijxpajtën?

¹⁵ Oy näˈätyë Pedro tyëgooy, xypyudëjkëmë yˈijxpajtën. Pes mët ko ttunyë mëjää ets mët ko pyudëjkë Diosë myëjää kyaj yëˈëyë twinmääy diˈib këˈëm tyukˈoyˈatëp, ojts nyayjëjpkuwitsëty ets ojts dyajnigëxëˈëgyë tsojkën (Gal. 5:22, 23). Pedro myëmadakë jotmayë mas mëkpë ets kyaj dyuˈunëty diˈibë nety kyaj të tmëmadaˈaky. Extëm nˈokpëjtakëm, ko tëgokë Pablo myëk mmëgäjpxë mayjyaˈay wyindum, ta tkupëjky yujy tudaˈaky (Gal. 2:11-14). Kyaj ttukjotˈambëjky ets kyaj wyinmääy ko axëëgë netyë Pablo të yajwëˈëmyëty mayjyaˈay wyindum, niˈigyë tjäˈäwë extëmë myëguˈuk (2 Peed. 3:15). Pedro yˈijxpajtën nan mbäät xypyudëjkëm parë nwinmäˈäyëm diˈibë wiinkpë tyukˈoyˈatëp.

16. ¿Ti mbäät nduˈunëm ko nbatëmë amay jotmay?

¹⁶ ¿Ti mbäät nduˈunëm ko nbatëmë amay jotmay? Ko Pedro mët ja wiinkpë apostëlëtëjk ojts yajtsumdë ets yajwojptë mët ko kyäjpxwäˈkxtë, ta “jyotkujkëtyaaytyë ko yˈayoodë es tsyoytyuundë Jesuskyëjxm” (Apos. 5:41). Nanduˈun ëtsäjtëm, mbäät nbanëjkxëmë Pedro yˈijxpajtën etsë Jesus ko jäˈäy xyˈaxëkˈijxëm ets ko nanduˈun nˈayoˈojëm (käjpxë 1 Peedrʉ 2:20, 21). Tyäˈädë yëˈë xypyudëkëyäˈänëm ko näˈä xyjëjwijtsëmbijtëmë mëjjäˈäytyëjk. Nˈokjamyajtsëm ja Pedro yˈijxpajtën ets kyaj njotˈambëjkëm (Ecl. 7:9).

17, 18. 1) ¿Tijaty mbäät nnayajtëˈëwëm ko nduknibëjtakëm ti ndunäˈänëm mä Diosë tyuunk? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm pën nˈijxëm ko tap tsyondaˈaky mä jot korasoon parë yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm?

¹⁷ Pedro yˈijxpajtën nan xypyudëjkëm parë ndukniwinmäˈäyëm ets niˈigyë nyajmëjwindëjkëmë Diosë tyuunk. Ets parë duˈun nduˈunëm, jëjpˈam ets nwinmäˈäyëm ti wiinkpë tyukˈoyˈatëp. Tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj tijaty ndukniwinmäˈäyëm mët ko nmëjpëtsëmäˈänëm. Pääty, nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Tikots niˈigyë Jyobaa nmëdunäˈäny? ¿Yëˈë mët kojëts niˈigyë nyajmëjkumayaˈany o mët kojëts niˈigyë kutujkën nmëdatäˈäny, extëm ja Santiago mëdë Juan tˈanmääytyë Jesus?”.

¹⁸ Pën nˈijxëm ko tap tsyondaˈaky mä jot korasoon parë yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm, oy ko nmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë dyaˈoyëdë jot winmäˈäny, ets ta net nduˈunëmë mëjää parë yëˈë nmëjkugäjpxëm ets kyaj ëtsäjtëm nnayajmëjpëtsëˈëmëm (Sal. 86:11). Mbäät ndukniwinmäˈäyëm ets yëˈë nduˈunëm diˈib kyaj xyajmëjpëtsëˈëmëm. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät nduˈunëmë mëjää parë niˈigyë nyajnigëxëˈkëm tuˈugë oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib xytsyiptakxëm. O pën jantsy oy nyajnäjxëm tijaty yajtuknipëjkëm, per kyaj ntsojkënyëˈäjtëm nyajwäˈätsäˈänëm ja Tëjk mä nˈëxpëjkëm, oy ko nbëjtakëmë winmäˈäny parë nguytyuˈunëmë tyäˈädë käjpxwijën diˈib mä Romanʉs 12:16 (käjpx).

19. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj axëëk nnayjäˈäwëm ko nnayˈijxëm mä Diosë yˈAyuk?

¹⁹ Ko yajxon nnayˈijxëm mä Diosë yˈAyuk ets nˈijxëm ko tap tsyondaˈaky mä jot korasoon parë yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm, mbäät axëëk nnayjäˈäwëm. Per nˈokjamyajtsëm ja jäˈäy diˈibë Santiago myaytyak, diˈib ojts yˈoybyëtsëˈëmxëty ti tyuun. Santiago kyaj ojts tnigajpxy nuˈun jyejky parë dyaˈoˈoyë ja jotmay diˈib yˈijxpat, nan kyaj tnigajpxy pën yaˈoˈoyëtyaay. Diˈib duˈun nyigäjpx, yëˈë ko xëmë tpaduunyë Jyobaa yˈanaˈamën (Sant. 1:25). Ojts tjamyetsy wiˈixë nety të nyayˈixyëty, ets tyuunë mëjää parë dyaˈoˈoyë. ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko kyaj yˈoyëty nwinmäˈäyëm ko tëdën nganayaˈoˈoyëm ets nˈokjamyajtsëm nanduˈun ko niˈamukë ak pokyjyaˈay nyajpatëm (käjpxë Eclesiastés 7:20).b Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm extëm të tpudëkë nimayë nmëguˈukˈäjtëm. Pën nbaduˈunëmë Biiblyë kyäjpxwijën ets pën nduˈunëmë mëjää parë kyaj naymyëjpëjtakëm, nëjkxëbë Jyobaa xytyukjotkëdakëm ets xykyunuˈkxëm.

[Notë]

[Dibujë diˈib mä pajina 10]

¿Ti Pedro tyuun ko Pablo jyëjwijtsëmbijtë? ¿Tixyëp ëtsäjtëm ojts nduˈunëm? (Ixë parrafo 15)