Nˈokjäˈäyˈäjtëm mët ja jäˈäy extëm ntsojkëm jyaˈayˈatët mët ëtsäjtëm
“Pes dëˈën diˈibë miits mtsojktëp es ja wiinkpëty mdukmëdunëdët, miits mdukmëdundëbë taadë.” (MAT. 7:12)
¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITÄˈÄNY?
¿Wiˈix mbäät njäˈäyˈäjtëm mët niduˈuk niduˈugë jäˈäy mä ngäjpxwäˈkxëm?
¿Wixaty mbäät nguytyuˈunëmë Matewʉ 7:12 mä ngäjpxwäˈkxëm?
¿Ti käjpxwijënë mguytyunaampy diˈib të yajnigajpxy mä tyäˈädë artikulo?
1. ¿Tiko jyëjpˈamëty nˈijxëm wiˈix njäˈäyˈäjtëm mä ngäjpxwäˈkxëm? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën (ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo).
TUˈUGË kasäädë jäˈäy, yëˈë nety wyoodëbë jäˈäy jap Fiji parë nyëjkxtët mä yajjamyatsäˈänyë Jesusë yˈoˈkën xëë. Mientrësë nety tmëtmaytyäˈäktë tuˈugë toxytyëjk, ta myiinyë tuu. Ta ja nmëguˈukˈäjtëm ojts tmoˈoy tuˈugë sombriyë, ets ta yëˈë mëdë nyëdoˈoxy nyaynyitäˈtsmujkë. ¡Jantsy jotkujk ojts nyayjawëdë ko tyäˈädë toxytyëjk ojts nyijkxy mä yajjamyetsyë Jesusë yˈoˈkën xëë! Tyäˈädë toxytyëjk jyënaˈany ko kyaj tnekyjamyetsy wiˈix myëtmaytyakëdë tyäˈädë kasäädë jäˈäy, per diˈib jyamyejtsypy, yëˈë wiˈix jyaˈayˈäjttë ets pääty ojts nyijkxy. Tyäˈädë kasäädë jäˈäy, yëˈë pyanëjkxtë ja anaˈamën diˈibë Jesus yäjk mä wiˈix mbäät njäˈäyˈäjtëm mëdë wiinkpë.
2. ¿Ti käjpxwijënë Jesus yäjk mä wiˈix mbäät njäˈäyˈäjtëm, ets wiˈix mbäät nguytyuˈunëm?
2 Jesus ojts tnigajpxy tuˈugë anaˈamën wiˈix mbäät njäˈäyˈäjtëm, yëˈë jyënany: “Diˈibë miits mtsojktëp es ja wiinkpëty mdukmëdunëdët, miits mdukmëdundëbë taadë” (Mat. 7:12). ¿Wiˈix mbäät nguytyuˈunëmë tyäˈädë anaˈamën? Tuk pëky, yëˈë ko nnayajtëˈëwëm: “¿Wiˈixyëbëts ntsojkënyëˈaty etsë wiinkpë jyaˈayˈatët mët ëjts?”. Ets myëmajtsk pëky, yëˈë ko nduˈunëmë mëjää parë oyë jäˈäy nyajnayjäˈäwëm extëm ëtsäjtëm ntsojkëm (1 Kor. 10:24).
3, 4. 1) Nimaytyäˈäk tiko ja anaˈamën diˈibë Jesus nyigäjpx kyaj jaayë yajkuytyunäˈäny ko nyajpatëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm. 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?
3 Tyäˈädë anaˈamën xëmë nguytyuˈunëm ko nyajpatëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm. Perë Jesus jyënany ko tsojkëp duˈun njäˈäyˈäjtëm mët niˈamukë jäˈäy. Pes ko ojts tnigajpxyë tyäˈädë anaˈamën, yëˈë nety myaytyakypy wiˈix mbäät njäˈäyˈäjtëm mët niˈamukë jäˈäy axtë pënaty xymyëtsipˈäjtëm (käjpxë Lukʉs 6:27, 28, 31, 35). Pën oy njäˈäyˈäjtëm mëdë jäˈäy diˈib xymyëtsipˈäjtëm extëm ntsojkëm jyaˈayˈatët mët ëtsäjtëm, pes mas niˈigyë mbäät oy njäˈäyˈäjtëm mëdë jäˈäy mä ngäjpxwäˈkxëm, mët ko mbäät jyukyˈattë “winë xëë winë tiempë” (Apos. 13:48).
4 Min nˈokˈijxëm taxk pëky diˈib mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty ko ngäjpxwäˈkxëm: 1) ¿wiˈix yaˈixy yajpääty diˈib nmëtmaytyäˈägäˈänëm? 2) ¿Mä nmëtmaytyäˈägäˈänëm? 3) ¿Näˈä yˈoyëty nmëtmaytyakëm? Ets 4) ¿wiˈix nyajtsondakëm ja maytyaˈaky? Ko tyäˈädë nmëdäjtëm winmäˈänyoty, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijxëm wiˈixë jäˈäy yaˈixy yajpääty (1 Kor. 9:19-23).
¿WIˈIX YAˈIXY YAJPÄÄTY DIˈIB NMËTMAYTYÄˈÄGÄˈÄNËM?
5. ¿Tijaty mbäät nnayajtëˈëwëm ko tuˈuk tuˈugë jäˈäy nmëtmaytyakëm?
5 Mä ngäjpxwäˈkxëm wiˈixëmë jäˈäy yaˈix yajpäättë diˈib nmëtmaytyakëm, tëgatsyatyë amay jotmay tmëdattë ets wiˈixëm të yaak të pyattë (2 Crón. 6:29). Ko pën xytyukmëtmaytyäˈägäˈänëdë oybyë ayuk, nayajtëwëdë: “Koxyëbëts nˈokˈyëˈëjëtyë tadë jäˈäy, ¿waˈanxyëbëts ntsojkënyëˈaty ets jeˈeyë xyˈixët extëm oytyim pënëty? ¿O waˈanxyëbëts ntsojkënyëˈaty ets xyˈixyˈatët extëmëts njäˈäyˈaty?”. Ko duˈun nnayajtëˈëwëm, yëˈë xytyukjamyatsäˈänëm ko kyaj tyuknaxëty tuˈuk tuˈugë jäˈäy.
6, 7. ¿Ti mbäät nduˈunëm ko jäˈäy jyotˈambëkët mä ngäjpxwäˈkxëm?
6 Extëm nˈokpëjtakëm, niˈamukë Dios mëduumbë nduˈunëmë mëjää parë nbanëjkxëmë Biiblyë kyäjpxwijën ets xëmë tsuj yajxon ngäjpx nmaytyakëm ets oy njäˈäyˈäjtëm (Kol. 4:6). Per kom pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät näˈäty ngäjpxtëgoˈoyëm mët ko jam ti të kyaˈoybyëtsëmy etsë net ok nmëkjäˈäwëm (Sant. 3:2). Ko duˈun jyatët, nˈawijxëm etsë jäˈäy tjaygyukët ko kyaj duˈun xëmë njäˈäyˈäjtëm, ¿këdii? Kyaj ntsojkënyëˈäjtëm ets pën wyinmayët ko ëtsäjtëm kyaj oy njäˈäyˈäjtëm o ko kyaj winmäˈäny njaygyajpëm. Ko duˈun nnijäˈäwëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë njaygyujkëm ko pënaty kyaj oy xyˈatsoˈowëm mbäät ok tmëkjawëdë extëmë nety të xyˈanmäˈäyëm.
7 ¿Tiko kyaj mbäät tëgatsy nwinmäˈäygyojëm ko jäˈäy jyotˈambëkët mä ngäjpxwäˈkxëm? Mbäät duˈun jyaˈayˈaty, mët ko yˈamëktaˈagyë tyuunk o yˈeskuelë, o waˈan tuˈugë mëk päˈäm tmëdaty. Mayë jäˈäy diˈib ijty jotˈambëjktëp, të tkupëktë Jyobaa tyestiigëty mët ko të yˈittë yujy tudaˈaky ets oyjyaˈay (Prov. 15:1; 1 Peed. 3:15).
8. ¿Tiko “oytyim diˈibë jäˈäyëty” mbäät ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk?
8 Tyam oypyënëty nmëtmaytyakëm mä ngäjpxwäˈkxëm. Mä La Atalaya amxambë mä jyënany “La Biblia les cambió la vida”, të yajmaytyaˈaky naa 60 naxyë eksperiensyë mä jäˈäy diˈib ijty maˈtstëp, amuˈukyjyaˈay, diˈibë droogë jyëˈxtëp o diˈib tyukˈijtëbë pandiyë. Etsë wiinkpë diˈibë nety tyukˈijtëdëbë politikë, diˈib nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk o diˈibë nety pyaˈoˈktëëdëbë karreerë. Nääk, axëëk ijty yˈit tsyëënëdë. Per ko tmëdoodë oybyë ayuk, ta tyëjkëdë ëxpëjkpë, nyayajtëgäjtsëdë ets jyäjttë Jyobaa tyestiigëty. Pääty, kyaj yˈoyëty nwinmäˈäyëm ko näägë jäˈäy ninäˈä tkaˈˈaxäjëyäˈändë Diosë yˈayuk (käjpxë 1 Korintʉ 6:9-11). Oy ko njamyajtsëm ko tyäˈädë ayuk mbäät jyotjäˈtëdë “oytyim diˈibë jäˈäyëty” (1 Kor. 9:22).
¿MÄ NMËTMAYTYÄˈÄGÄˈÄNËMË JÄˈÄY?
9. ¿Tiko mbäät nwintsëˈkëmë jäˈäyë jyëën tyëjk mä ngäjpxwäˈkxëm?
9 ¿Mä jäˈäy nmëtmaytyakëm ko ngäjpxwäˈkxëm? Ja ko nëjkxëm tëjkmdëjkm (Mat. 10:11-13). Ets nˈokwinmäˈäyëmë tyäˈädë: niˈamukë ntsojkëm etsë jäˈäy twintsëˈëgëdë jëën tëjk etsë it lugäär. Pes jap mä agujk jotkujk nyajpatëm ets seguurë ets kyaj ntsojkëm ets pën xyˈijx xytyuˈunëm. Nanduˈun mbäät nwintsëˈkëmë jäˈäyë jyëën tyëjk mä ngäjpxwäˈkxëm (Apos. 5:42).
10. ¿Ti mbäät nmëdäjtëm winmäˈänyoty parë kyaj jäˈäy nyajjotˈambëjkëm mä ngäjpxwäˈkxëm?
10 Mä tyäˈädë tiempë të myëjwindëkë axëkˈäjtën, pääty may kyaj nyayjawëdë seguurë ko tˈixtë jäˈäy diˈib kyaj tˈixyˈattë (2 Tim. 3:1-5). Per ëtsäjtëm, kyaj yˈoyëty ti nduˈunëm diˈibë jäˈäy tëgatsy yˈixëp. Extëm nˈokpëjtakëm, ko njäjtëm mä jäˈäyë tyëjk ets ngugäjpxëm, pën kyaj pën yˈatsoy, mbäät nguˈixëyäˈänëm mä byentanë o nayoˈoyˈawdijtëm ja tyëjk parë nˈixäˈänëm pën japë jäˈäy. ¿Jotˈambëkëbë jäˈäy ko duˈun mˈadëˈëtsët mä mgäjpxwaˈkxy? ¿Wiˈix wyinmayët ja myëdëjkpäˈä ko duˈun mˈixëdët? Ëtsäjtëm, nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm mët ko nbäädäˈänëm niˈamukë jäˈäy (Apos. 10:42). Oybyë ayuk diˈib ndukninëjkxëm, nbudëkëyäˈänëm parë tnijawët pënën Dios (Rom. 1:14, 15). Per oy ko nnaygyuentˈäjtëm ets kyaj nduˈunëm diˈib mbäädë jäˈäy yajjotˈambëkyëty. Apostëlë Pablo tkujäˈäyë: “Jikyˈäjtpts tëyˈäjtën mëët, këdiibëts pën nyajtuˈudëgoyët ja jyikyˈäjtën es këdiibë pën tkäjxëdit tmaytyäägëditët axëëk diˈibëts ndiimpy” (2 Kor. 6:3). Pën nwintsëˈkëmë jäˈäyë jyëën tyëjk etsë yˈit lyugäär, mbäät tˈaxäjë ja tëyˈäjtën (käjpxë 1 Peedrʉ 2:12).
¿NÄˈÄ YˈOYËTY NMËTMAYTYAKËMË JÄˈÄY?
11. ¿Tiko nmëjjäˈäwëm ko jäˈäy twintsëˈëgëdë ndiempëˈäjtëm?
11 Niˈamukë nmëdäjtëm mayë tuunk. Parë nduˈunëm tijaty nikëjxmˈäjtëm, tsojkëp yajxon ndukniwijtsëm wiˈix tijaty ndunäˈänëm (Éfes. 5:16; Filip. 1:10). Ko pën xyajtuˈuwëˈëmëm mä ja tuunk ayoˈon, mbäät axëëk nnayjäˈäwëm. Pääty nmëjjäˈäwëm ko twintsëˈëgëdë ndiempëˈäjtëm ets ko tjaygyukët ko kyaj mbäät jeky nmëtmaytyakëm. Ko nyaˈijtëm winmäˈänyoty ja anaˈamën diˈibë Jesus yäjk mä wiˈix mbäät njäˈäyˈäjtëm, ¿wiˈix mbäät nyaˈijxëm ko nwintsëˈkëmë jäˈäyë xyëë tiempë?
12. ¿Wiˈix mbäät nnijäˈäwëm näˈä mbäädë jäˈäy ninëjkxëm mä ngäjpxwäˈkxëm?
12 Oy ko nˈijxëm näˈä mbäädë jäˈäy ninëjkxëm. Mä ngäjpxwäˈkxëm, ¿ti oorë jäˈäy xëmë yajpäättë mä jyëën tyëjk? ¿Näˈä mbäät yajxon tmëdooˈittë? Oy ko jäˈäy ninëjkxëm näˈä myadaˈaky. Mä näägë lugäär niˈigyë yˈoybyëtsëmy ko tsuu nyëjkxtë käjpxwäˈkxpë. Pën duˈun ja lugäär mä ntsënäˈäyëm, ¿mbäät jaa ndukniwijtsëm parë nëjkxëm käjpxwäˈkxpë tëjkmdëjkm? (Käjpxë 1 Korintʉ 10:24.) Mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm ko nduˈunëmë mëjää parë ninëjkxëmë jäˈäy näˈä myadaˈaky.
13. ¿Wiˈix ja tuk pëky mbäät nyaˈijxëmë wintsëˈkën?
13 ¿Wiˈix ja tuk pëky mbäät nyaˈijxëmë wintsëˈkën? Ko nbatëmë jäˈäy diˈib myëdooˈitaampy, oy ko ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk, per kyaj net jeky nmëtmaytyakëm. Pes waˈanë jäˈäy ti ttunäˈäny diˈib jëjpˈam. Ets pën jënäämp ko tuump jap, oy ko nˈanmäˈäyëm ko kyaj jeky nmëtmaytyäˈägäˈänëm ets nguytyuˈunëm ja ayuk (Mat. 5:37). Ko nety të nmëtmaytyaktäˈäyëm, oy ko nyajtëˈëwëm näˈä mbäät jatëgok nnijëmbijtëm. Näägë nmëguˈukˈäjtëm të yˈoybyëtsëˈëmxëdë ko tˈanëëmëdë: “¿Mbäädëts jatëgok nminy? ¿Oy ko nmëgäjpxët mä telefënë o nduknigaxëdë mensaje mäjëts ngaminynyëm?”. Ko jäˈäy ninëjkxëm näˈä myadäˈäktë, yëˈë nety nbanëjkxëmë Pablo yˈijxpajtën ko jyënany: “Kyajts ëj nˈëxtäˈäy wiˈixëts këˈëm ndukˈoyˈatët, jaˈats nˈëxtaapy esë mayjyaˈay ttukˈoyˈattët es dëˈën tˈaxäjëdët ja nitsokën” (1 Kor. 10:33).
¿WIˈIX NYAJTSONDAKËM JA MAYTYAˈAKY?
14-16. 1) ¿Tiko jyëjpˈamëty etsë jäˈäy netyë nˈanmäˈäyëm tiko ninëjkxëm? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën. 2) ¿Wiˈix tuˈugë sirkuitë ttuny parë yˈoybyëtsëmy extëm kyäjpxwaˈkxy?
14 Okwinmay ko tuˈugë jäˈäy mmëgajpxyëty, per kyaj xyoˈkmëdoy ets kyaj xyˈixyˈaty. Ta myajtëyëty diˈibë käˈäy ukënë mas mtsojkënyëˈäjtypy. Waˈan mnayajtëwëdët pën yëˈë ets ti tsyejpy. Ko xymyëdatyë mayˈäjt wintsëˈkën ta waanë xymyëtmaytyaˈaky, per ta xyjëjpkäjpxtuˈuty. Per nˈokpëjtakëm ko ja diˈib mmëgäjpxëp netyë tnigajpxy pën yëˈë, ets ta mˈanëˈëmxëty ko yëˈë pyudëjkëbë jäˈäy parë kyay yˈuugët extëm mbäät pyudëkëty. Ets ta jyënaˈany ko tap tmëminyë informasion diˈib mbäät mbudëkëty. Waˈan xymyëdooˈitët mët ko të jawyiin tnigajpxy pën yëˈë. Nanduˈunën jyaty mä ngäjpxwäˈkxëm. Pën kyaj jäˈäy xyˈixyˈäjtëm kyaj xymëtmaytyäˈägäˈänëm. Pääty, ¿wiˈix mbäät nyaˈijxëmë mayˈäjt wintsëˈkën mä ngäjpxwäˈkxëm?
15 Mä mayë lugäär tsojkëbë jäˈäy netyë ndukmëtmaytyakëm tiko ninëjkxëm. Ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko yëˈë nmënëjkxëm tuˈugë informasion diˈibë jäˈäy kyaj tnijawë. Per nˈokpëjtakëm ko kyaj xynyigajpxy pënën mijts, ets ta netyë jäˈäy xyˈanmääygyojy: “Koxyëp mbäät xyˈokˈyajëgeˈegyë amay jotmay diˈib yä naxwiiny, ¿diˈibxyëp myajjëgekypy?”. Mbäädë jäˈäy wyinmay: “¿Pënë tyäˈädë jäˈäy, ets tikots duˈun xyajtëy? ¿Ti tsyejpy?”. Ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko pääty duˈunë jäˈäy nyajtëˈëwëm mët ko yëˈë nnijawëyäˈänëm wiˈix wyinmay etsë net ndukˈixäˈänëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany. Pääty nˈokˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix mbäädë jäˈäy oy nyayjawëty (Filip. 2:3, 4). ¿Wiˈix mbäät duˈun nduˈunëm?
16 Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump sirkuitë oybyëtsëˈëmxëp ko duˈun ttuny. Jawyiin tˈokkäjpxpoˈkxy ja jäˈäy ets ta tˈanëëmë pën yëˈë, ta net tmoˈoy tuˈugë trataadë ¿Mnijawëyaambyë tëyˈäjtën? ets tˈanëëmë: “Tyam, yëˈëts ja niˈamukë jäˈäy nmooytyëbë tyäˈädë neky. Tëdujkë yajtëˈëwën tmëminy diˈib mayë jäˈäy nayajtëëwëdëp. Tyäˈädë mijtsë mjaˈa”. (Extëm tnimaytyaˈagyë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm jyënaˈany ko mayë jäˈäy kyaj wiˈix nyayjawëdë ko netyë tnijawëdë tidën ko yajninëjkxtë, duˈuntsoo mbäät mëët nˈakmaytyakëm.) Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm ta net ja jäˈäy tˈakˈanëëmë: “¿Të näˈä mnayajtëyëty diˈibaty yä miimp?”. Pën ja jäˈäy nyigajpxypy tuk pëky, ta ja sirkuitë dyaˈpwaˈkxy ja trataadë ets ta ttukˈixy wiˈixë Biiblyë tˈatsoojëmbity. Pën ja jäˈäy kyaj tnigajpxy, ta yëˈë këˈëm twinˈixy tuˈugë yajtëˈëwën ets tˈakˈyajnëjkxy ja maytyaˈaky parë kyaj wiˈix ja jäˈäy nyayjawëdët. Ta kanäk pëky wiˈix mbäät nyajtsondakëmë maytyaˈaky. Mä näägë it lugäär tsojkëp jawyiinë jäˈäy nˈëboˈkx ngäjpxpoˈkxëm extëm tmëdattë kostumbrë, taanëmë net ndukmëtmaytyakëm tiko ninëjkxëm. Tsojkëp nˈijxëm ti diˈib jëjpˈam parë jäˈäyëty ets duˈun nmëtmaytyakëm extëm mbäät tmëdooˈittë.
MÄ MGÄJPXWAˈKXY PANËJKXˈADËˈËTS JA ANAˈAMËN DIˈIBË JESUS NYIGÄJPX
17. Extëm të nˈijxëm mä tyäˈädë artikulo, ¿wixaty mbäät nbanëjkxˈadëtsëm ja anaˈamën diˈibë Jesus nyigäjpx mä wiˈix mbäät njäˈäyˈäjtëm?
17 Extëm të nˈijxëm, ¿wixaty mbäät nbanëjkxˈadëtsëm ja anaˈamën diˈibë Jesus nyigäjpx mä wiˈix mbäät njäˈäyˈäjtëm mä ngäjpxwäˈkxëm? Ko njaygyujkëm wiˈix niduˈuk niduˈugë jäˈäy yaˈix yajpäättë. Ko nwintsëˈkëmë jäˈäyë jyëën tyëjk etsë yˈit lyugäär. Ko nduˈunëmë mëjää parë nëjkxëm käjpxwäˈkxpë näˈä mbäädë jäˈäy yajpääty mä tyëjk ets näˈä mbäät tmëdooˈittë. Ets ko jäˈäy nmëtmaytyakëm extëm ja kostumbrë tmëdattë.
18. Mä ngäjpxwäˈkxëm, ¿tiko jyëjpˈamëty ets njäˈäyˈäjtëm mët ja jäˈäy extëm ntsojkëm jyaˈayˈatët mët ëtsäjtëm?
18 Oy wyimbëtsëmy ko njäˈäyˈäjtëm mëdë jäˈäy extëm ntsojkëm jyaˈayˈatët mët ëtsäjtëm. Ko nˈijtëm oyjyaˈay ets ko nwintsëˈkëmë jäˈäy, yëˈë nety nyajtëˈkx nyajäjëm ja jëën, nyajnigëxëˈkëm ko tsobatpë Biiblyë kyäjpxwijën ets nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa (Mat. 5:16). Ko duˈun nduˈunëm, mbäät niˈigyë jäˈäy tnijawëyaˈanyë tëyˈäjtën (1 Tim. 4:16). Ets oyë jäˈäy tkupëktëdë Diosë yˈayuk o kyaj, jotkujk nnayjäˈäwëm ko yëˈë nduˈunëm ja tuunk diˈib të nyajtuknipëjkëm (2 Tim. 4:5). Nˈokpanëjkxëmë apostëlë Pablo yˈijxpajtën, diˈib kyujäˈäyë: “Ndunyëts dëˈën tëgekyë mët yëˈëgyëjxm ja oybyë ayuk, es dëˈën diˈibë myëdoodëp pyäädëdët tiˈigyë mët ëj ja nitsokën” (1 Kor. 9:23). Duˈunë duˈun, nˈokpanëjkxëm xëmë tyäˈädë anaˈamën diˈibë Jesus nyigäjpx mä wiˈix mbäät njäˈäyˈäjtëm.
[Dibujë mä pajina 16]
Nˈokwintsëˈkëmë jäˈäyë jyëën tyëjk etsë yˈit lyugäär (Ixë parrafo 10)