Mtsokëbë Jyobaa diˈib mDiosˈäjtypy
“Mtsokëp ja mWintsën Dios mët winë mjot, mët winë mˈanmëjäˈän es mët winë mjot mwinmäˈäny.” (MAT. 22:37)
¿MNIJÄˈÄWËP?
¿Ti yˈandijpy ntsojkëmë Dios?
¿Tiko mbäät ntsojkëmë Jyobaa?
¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëmë Dios?
1. ¿Tiko niˈigyë dyajkëktëjkëdë ja tsyojkënë Jyobaa mëdë yˈUˈunk?
JYOBAA yˈUˈunk, Jesukristë, duˈun jyënany: “Ëj ja nDeetyëts ntsejpyëts” (Fwank 14:31). Nanduˈun jyënany: “Ja nDeetyëts xytsyojkpëts ëj” (Fwank 5:20). Tyäˈädë kyaj mbäät xyajmonyˈijx xyajmonyjäˈäwëm, pes mä netyë Jesus kyakëdaˈakynyëm yä Naxwiiny, kanäk miyonk jëmëjt tyuuny mëdë Tyeety. Duˈunë Tyeety tpudëjkë “extëm diˈib nyiwintsënˈäjtypyë tuunk” (Prov. 8:30). Nuˈun nyajxyë tadë tiempë, kajaa tjäjty wiˈixë Tyeety jyaˈayˈaty ets niˈigyë dyajkëktëjkëdë tsyojkën nixim niyam.
2. ¿Tijaty yajtëˈëwën yaˈˈatsoojëmbitäämp?
2 David diˈib jyaayë Salmo, duˈun ojts yˈëy: “Ntsejpy, mijts Jyobaa, diˈibëts xymyëjämoopy” (Sal. 18:1). Nanduˈunxyëbën mbäät ntsojkëmë Jyobaa, pes yëˈë xytsyojkëm. Pääty pën nmëmëdoˈojëm, ta yëˈë xytsyokäˈänëm (käjpxë Deuteronomio 7:12, 13, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]).a Per ¿wiˈix mbäät tuˈugë jäˈäy ntsojkëm ets pën kyaj nˈijxëm? ¿Ti yˈandijpy ntsojkëmë Jyobaa? ¿Tiko mbäät ntsojkëm? ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëm?
MBÄÄT NTSOJKËMË DIOS
3, 4. ¿Tiko mbäät ntsojkëmë Jyobaa?
3 “Dios yëˈë dëˈën espiritë. Kyaj mbäät nˈijxëm.” (Fwank 4:24, Ja Oibyʉ Tʉiˈya̱jtʉn.) Per oy ngaˈijxëm, mbäät ntsojkëm. Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ets duˈun nduˈunëm. Extëm nˈokpëjtakëm, Moisés tˈanmääy ja israelitëty: “Tsok jawë yëˈë mWintsën Dios winëˈääw winëjot, mëët ja mjot mjäˈäwën, ets ja mjot mëjääw” (Deut. 6:5, MNM).
4 ¿Tiko mbäät ntsojkëmë Dios? Yëˈko duˈun të xyajkojëm parë njäˈäwëm ko nyajtëgoyˈäjtëm ets parë nyajnigëxëˈkëmë tsojkën. Pääty ko nˈixyˈäjtëmë Jyobaa, ta niˈigyë myëjwindëkë ja tsojkën ets agujk jotkujk nnayjäˈäwëm. Tyäˈädë duˈun diˈibë Jesus myaytyak ko jyënany: “Jotkujk yajpäättë pënaty jyäˈäwëdëp ko yajtëgoyˈäjttëbë Dios, pes ja Kutujkën diˈib tsäjpotm yëˈë jyaˈäjttëp” (Mat. 5:3, Traducción del Nuevo Mundo). Mayë jäˈäy nanduˈun jyënäˈändë ko të ngojëm parë nˈawdäjtëmë Dios. Extëmë Abraham C. Morrison, tkujäˈäyë mä lyiibrë ko xyajmonyˈijx xyajmonyjäˈäwëm ko naxwinyëdë jäˈäy xëmë tˈëxtäˈäytyë Dios ets tmëbëktë (Man Does Not Stand Alone [Ja yetyëjk kyaj naytyuˈuk yajpääty]).
5. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko mbäät nbatëmë Dios?
5 ¿Mbäät nbatëmë Dios? Mbäät, pes yëˈë tsyejpy parë nbatëm. Apostëlë Pablo yajtëyˈäjtëndëjkë ko ojts tmëgajpxy tuk grupë jäˈäy diˈib Areópago. Desde mä nety yëˈë yajpääty, mbäädë nety yaˈixyë Partenón, ja templë diˈib jyaˈäjtypyë Atenea, ja dios diˈibë Atenas jäˈäy wyindäjˈäjttëp. Okwinmay ko mijts tam myajpääty mëdë mayjyaˈay ko Pablo tyëjkë käjpxpë ets jyënaˈany ko Dios yëˈë “diˈibë yajkoj ja tsäjp esë nax es nëˈën yä naxwiiny yˈity” ets ta tˈaknimaytyaˈaky ko Dios kyaj “tsyëënë tsäjptëgoty diˈibë jäˈäy kyojtëp”. Ets ta xymyëdoy ko jyënaˈany: “Yëˈë tëgekyë të dyajkojy ja naxwinyëdë jäˈäy mët jeˈeyë tiˈigyë neˈpyny, es të dyaky ja lugäär esë tiempë mä tsyëënëdët nidëgekyë naxwinyëdë jäˈäy. Es ja Dios të tpëjtaˈaky tëgekyë es ja jäˈäy yˈëxtäˈäyëdët es pyäädëdët, mët ko tëyˈäjtën kyaj jagam yˈity ja Dios” (Apos. 17:24-27). Duˈunë duˈun, mbäät nbatëmë Dios. Jyobaa tyestiigëty diˈib yajpattëp jawaanë kyatuktujk miyongëty, të tpäättë Dios ets tsyojktëp amumduˈukjot.
¿TI YˈANDIJPY NTSOJKËMË DIOS?
6. ¿Diˈibë Jesus nyigäjpx ja “jawyiimbë anaˈamën diˈibë niˈigyë myëjjëty”?
6 Tsojkëp nyaˈijxëm ko mëk ntsojkëmë Dios. Ko tuˈugë farisee dyajtëëyë Jesus: “Yaˈëxpëjkpë, ¿diˈibë dëˈën ja anaˈamën niˈigyë myëjëty?”. Jesus ta jyënany: “Mtsokëp ja mWintsën Dios mët winë mjot, mët winë mˈanmëjäˈän es mët winë mjot mwinmäˈäny. Tyäˈädë dëˈën ja jawyiimbë anaˈamën diˈibë niˈigyë myëjjëty” (Mat. 22:34-38).
7. ¿Ti yˈandijpy ntsojkëmë Dios 1) mët winë jot? 2) mët winë anmëjäˈän? 3) mët winë jot winmäˈäny?
7 ¿Ti Jesus myaytyäˈägan ko jyënany ntsojkëmë Dios mët winë jot? Yëˈko ntsojkëm amumduˈukjot ets nyajnigëxëˈkëm mä tijaty nduˈunëm, njäˈäwëm ets tijaty ntsojkënyëˈäjtëm. Nanduˈun jyënany ko jëjpˈam ntsojkëm mët winë anmëjäˈän, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy mët tukëˈëyë jukyˈäjtën, ets nyajnigëxëˈkëm mä jäˈäyˈäjtën ets mä tijaty nduˈunëm. Ets ok, ta jyënany ko jëjpˈam ntsojkëm mët winë jot winmäˈäny, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko kyaj mbäät nwinduktakëm mëdë Dios, tsojkëp tukëˈëyë nmoˈoyëm tijaty nmëdäjtëm.
8. ¿Ti mbäät nduˈunëm mët ko ntsojkëmë Dios?
8 Pën ntsojkëmë Dios amumduˈukjot, mët tukëˈëyë jot winmäˈäny etsë jukyˈäjtën, ta nyajnigëxëˈkëm ko xëmë nˈëxpëjkëmë Biiblyë, ko nduˈunëm ti yëˈë xytyukˈanaˈamëm ets ko xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot ngäjpxwäˈkxëmë oybyë ayuk (Mat. 24:14; Rom. 12:1, 2). Ko duˈun nduˈunëm, ta mas niˈigyë nmëwingoˈonëmë Jyobaa (Sant. 4:8). Tsip nigäjpxtäˈäyëm tiko mbäät ntsojkëmë Jyobaa, per min nˈokˈijxëm tuˈuk majtsk.
¿TIKO MBÄÄT NTSOJKËMË DIOS?
9. ¿Tiko mijts xytsyekyë Jyobaa?
9 Jyobaa yëˈë diˈib të xyajkojëm ets yëˈë diˈib tukëˈëyë xymyoˈoyëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm. Pablo jyënany: “Jaˈa ko Dioskyëjxm njikyˈäjtëm, nˈyuˈxëm es nˈijtëm” (Apos. 17:28). Jyobaa të xynyamoˈoyëmë tyäˈädë Naxwinyëdë (Sal. 115:16). Nan xymyoˈoyëmë käˈäy ukën ets tukëˈëyë diˈib nijukyˈäjtëm. Päätyë Pablo tˈanmääy ja jäˈäyëty diˈib Listra diˈibë nety yˈawdäjttëbë awinax, ko Jyobaa yëˈë ja Diosë juukypyë, yëˈë “oj dyaˈixyëty ja yˈoyˈäjtën, jaˈa ko yëˈë tkexy ja tuu es dyaky ja pëjtaˈaky oy, es dëˈën ja jäˈäy jyotkujkˈattët es xyondäˈäktët” (Apos. 14:15-17). Tyäˈädë yëˈë tuk pëky diˈib xytyukˈijxëm ko tam tiko mbäät ntsojkëmë Jyobaa diˈib të xyajkojëm, pes yëˈë diˈib tukëˈëyë xymyoˈoyëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm (Ecl. 12:1).
10. ¿Wiˈix mnayjawëty ko ojts xykyuˈoˈkëmë Jesukristë?
10 Dios të xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä ja poky etsë oˈkën diˈib të xytyukninäjxëmë Adán (Rom. 5:12). Biiblyë jyënaˈany: “Dios xytyukˈijxëm ko niˈigyë xytsyojkëm, mët ko Jesukristë oj xykyuˈoˈkëm määnëmë naty nbojpëjäˈäyˈäjtëm” (Rom. 5:8). Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa xytsyojkëm ets ko ojts xytyuknigajxëmë yˈUˈunk parë ojts xykyuˈoˈkëm. Pën jodëmbijtëm amumduˈukjot ets nmëbëjkëm ko Jesukristë ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm, ta Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm (Fwank 3:16).
11, 12. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib tijaty xytyukwandakëm?
11 Jyobaa xyˈawäˈänëmë jukyˈäjtën winë xëë winë tiempë (Rom. 15:13). Tyäˈädë yëˈë diˈib xypyudëjkëm parë nmëmadakëm ko ti amay jotmay xytyukjäjtëm mä yaˈijxmatsyë mëbëjkën. Ko yˈooktë pënaty nëjkxtëp tsäjpotm, ta yajmoˈoytyë “jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë jam tsäjpotm” (Diˈibʉ Jat. 2:10). Etsë wiinkpë diˈib xëmë myëduundëbë Jyobaa, jyukyˈatäˈändë winë xëë winë tiempë yä Naxwiiny ko nety të jyëmbity extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë (Mat. 5:5). ¿Wiˈix xyajnayjäˈäwëm ko duˈun nˈawijx njëjpˈijxëm? Agujk jotkujk nnayjäˈäwëm, niˈigyë ntsojkëmë Dios ets tuˈugyë mëët nyajpatëm, yëˈko “tëgekyë oybyë esë tsujpë, Dios jaˈa yajkypy” (Sant. 1:17).
12 Dios të xytyuknijäˈäwëm ko jukypyëkandëbë oˈkpë (Apos. 24:15). Mëkë jäj jëmuˈumën nyajnäjxëm ko yˈoogyë jiiky mëguˈuk. Per kom të nyajtukwandakëm ko oˈkpë jyukypyëkäˈändë, ta kyaj mëk njäˈäwëm extëmë wiinkpë diˈib kyaj ti tˈawix tjëjpˈixtë (1 Tes. 4:13). Jyobaa jyantsy yajjukypyëkaampy pënaty të yˈooktë ets mas niˈigyë pënaty mëduunëp extëmë Job diˈib kyaj myastutë (Job 14:15). Okpawinmay wiˈix njantsy xyondäˈägäˈänëm ko jyukypyëkäˈändë oˈkpë ets wiˈix agujk jotkujk nnaybyäädäˈänëm mëdë familyë etsë mëtnaymyaayëbë. ¡Mas niˈigyë ntsokäˈänëmë Jyobaa, pes jantsy oyjyaˈay ko duˈun xytyukwandakëm!
13. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko Jyobaa jantsy naytyukjotmaytyuunëp mët ëtsäjtëm?
13 Jyobaa naytyukjotmaytyuunëp mët ëtsäjtëm (käjpxë Salmo 34:6, 18, 19b etsë 1 Peedrʉ 5:6, 7). Tyam, mbäät njäˈäwëm ko xykyuwäˈänëmë Jyobaa, pes nnijäˈäwëm ko xëmë yˈity listë parë tpudëkëyaˈany pënaty kyaj myastuˈutyëty (Sal. 79:13). Ets diˈib të xytyukwandakëm ttunäˈäny mä ja tiempë myiny kyëdaˈaky, yëˈë xytyukˈijxëm ko mëk xytsyojkëm. Mët yëˈëgyëjxmë Jesukristë diˈib Rey mä ja Diosë Kyutujkën, dyajjëjptëgoyaˈany tukëˈëyë axëkˈäjtën diˈib yä Naxwiiny, naytyëytyunë etsë naytsyiik naygyoxë. Taanëmë net ja naxwinyëdë jäˈäy diˈib mëdoodëp, jyukyˈatäˈändë agujk jotkujk ets winë xëë winë tiempë (Sal. 72:7, 12-14, 16). ¿Këdii tyäˈädë wandakën yëˈë niˈigyë xypyudëjkëm parë ntsojkëmë Jyobaa amumduˈukjot, mët tukëˈëyë jukyˈäjtën, jot mëjää etsë jot winmäˈäny? (Luk. 10:27.)
14. ¿Ti tuunk të xytyuknipëjkëmë Jyobaa?
14 Jantsy oy nnayjäˈäwëm ko Jyobaa xytyestiigëˈäjtëm (Is. 43:10-12). Ntsojkëmë Jyobaa mët ko tnasˈixë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ti tyunaambyë Kyutujkën ets njotkujkmoˈoyëm pënaty ayoodëp. Ets nan nmëbëjkëm tijaty nmaytyakëm, pes jap yajpääty mä Biiblyë, diˈib xëmë adëëp ti wyandakypy (käjpxë Josué 21:45c etsë 23:14).d Extëm nˈijxëm, kanäk pëky jyaˈˈaty tiko mbäät ntsojkëmë Jyobaa. Per ¿wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko njantsy tsyojkëm?
¿WIˈIX MBÄÄT NYAJNIGËXËˈKËM KO NTSOJKËMË DIOS?
15. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets ko nbaduˈunëm extëm jyënaˈany?
15 Ko xëmë nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets ko nbaduˈunëm. Duˈun nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëmë Jyobaa ets ko ntsojkëm parë yˈAyuk xytyuˈumoˈoyëm (Sal. 119:105). Pën nyajnäjxëmë amay jotmay, yëˈë xyjotkujkmoˈoyäˈänëmë tyäˈädë ayuk: “Tuˈugë korasoon diˈib tsayut ets amäˈäts tukmäˈätsë, mijts Dios, kyaj xyjëjpkudijëyaˈany” etsë “mtsojkën diˈib ninäˈä kyamastuˈuty, mijts Jyobaa, duˈunyëmëts xywyijtsˈijty. Kojëts xytyuktëjkë kanäk pëkyë mäˈäy täjën, mijtsëts xyjotkujkmooy etsëts oy xyajnayjäˈäwë” (Sal. 51:17; 94:18, 19). Jyobaa etsë Jesus pyaˈˈayoopy pënaty pyattëbë amay jotmay (Is. 49:13; Mat. 15:32). Ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë, yëˈë xypyudëjkëm parë nˈijxëm nuˈunë Jyobaa nyaytyukjotmaytyunyëty mët ëtsäjtëm, ets yëˈë diˈib xypyudëjkëm parë niˈigyë tsojkën kyëktëkët.
16. ¿Tiko niˈigyë kyëktëkë tsojkën ko xëmë nuˈkxtakëm?
16 Ko xëmë nuˈkxtakëm. Yëˈë xytyukmëwingoˈonëmë Jyobaa “diˈib myëdooˈijtypyë nuˈkxtakën” (Sal. 65:2). Ko nˈijxëm ko Jyobaa yˈatsoojëmbijtypyë nuˈkxtakën, ta niˈigyë kyëktëkë ja tsojkën. Extëm nˈokpëjtakëm, waˈan të nbëjkëmë kuentë ko Dios ninäˈä tnasˈixë parë ti xyajtëgoˈoyëm diˈib kyaj mbäät nmëmadakëm (1 Kor. 10:13). Waˈanë Jyobaa ojts nmënuˈkxtakëm parë xypyudëjkëm ko nety nmäˈäy ndäjëm ets ta ojts njäˈäwëmë “yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën” (Filip. 4:6, 7). Näˈäty, mbäät winmäˈänyoty nuˈkxtakëm extëm ttuunyë Nehemías, ets ok nbëjkëmë kuentë wiˈixë Jyobaa tˈatsoojëmbity (Neh. 2:1-6). Pääty, ko xëmë nuˈkxtakëm ets ko nˈijxëm wiˈixë Jyobaa tˈatsoojëmbity, ta niˈigyë ntsojkëm. Ets niˈigyë nnayjäˈäwëm seguurë ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm ko yaˈijxmatsëdë mëbëjkën (Rom. 12:12).
17. Pën njantsy tsyojkëmë Jyobaa, ¿wiˈix mbäät nˈijxëm ko nduˈukmujkëm?
17 Nëjkxëm xëmë mä naymyujkën ets mä asamblee (Eb. 10:24, 25). Ja israelitëty tuˈukmujktëp ijty parë tmëdooˈitäˈändë ets tˈixyˈatäˈändë Jyobaa parë tˈawdattët wintsëˈkën myëët ets tmëmëdowdët ja Ley (Deut. 31:12). Pën njantsy tsyojkëmë Jyobaa, kyaj mëk njawëyäˈänëm nguytyuˈunëm diˈib xytyukˈanaˈamëm (käjpxë 1 Fwank 5:3). Pääty nˈoktuˈunëmë mëjää parë kyaj ndëgoyˈäjtëm mä naymyujkën. Ninäˈä mbäät ngayajxaˈamëmë tsojkën diˈib ojts njäˈäwëm ko tim jawyiin ojts nˈixyˈäjtëmë Jyobaa (Diˈibʉ Jat. 2:4).
18. ¿Ti tuunk tyam nduˈunëm mët ko ntsojkëmë Dios?
18 Ngäjpxwäˈkxëm xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot “ja tëyˈäjtën diˈibë yajpatp mä ja oybyë ayuk” (Gal. 2:5). Mët ko ntsojkëmë Dios, ta ndukmëtmaytyakëmë jäˈäy ja yˈAnaˈam Kyutujkën. Mä Armajedon, Jesus, diˈibë Dios të twinˈixy parë tyunët Rey, yëˈë diˈib nyitsiptunaambyë tëyˈäjtën (Sal. 45:4; Diˈibʉ Jat. 16:14, 16). ¡Agujk jotkujk njantsy nyayjäˈäwëm ko mbäät nbudëjkëmë jäˈäy parë tnijawëdët wiˈixë Dios xytsyojkëm ets ko twandaˈaky ja jembyë jukyˈäjtën! (Mat. 28:19, 20.)
19. ¿Tiko mbäät nmëjjäˈäwëm tijaty tyuundëbë mëjjäˈäytyëjk diˈib mä naymyujkën?
19 Nmëjjäˈäwëm ja tuunk diˈib tyuundëbë mëjjäˈäytyëjk diˈib mä naymyujkën (Apos. 20:28). Jyobaa xytyukmëtsojkëmë oyˈäjtën, pääty të xymyoˈoyëmë mëjjäˈäytyëjk. Yëˈëjëty duˈun “extëm tuˈugë yuˈtstakn ko myinyë poj, tuˈugë yuˈtstakn ko myinyë komduu, extëmë nëë diˈib pëyëˈkp mä naxë tëˈëtspë, extëm yaˈˈanikë tuˈugë mëj tsäägaats mä naxë äänëˈëk tëtsëˈëkpë” (Is. 32:1, 2). ¡Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm tuˈugë lugäär diˈib yaˈˈaˈoˈkëp ko myinyë poj o ko yaˈˈanikë tuˈugë mëj tsäägaats ko mëkë xëë jyantsy any! Tyäˈädë ijxpajtën yëˈë xypyudëjkëm parë nˈijxëm wiˈixë mëjjäˈäytyëjk xymyëjämoˈoyëm ets xypyudëjkëm parë Jyobaa nmëduˈunˈadëtsëm oy nyajnäjxëmë amay jotmay. Pën nmëmëdoˈojëmë mëjjäˈäytyëjk, yëˈë nety nyaˈijxëm ko nmëjjäˈäwëm tijaty tyuundëp ets ko ntsojkëmë Jyobaa mëdë Jesus diˈib nyigëbäjkˈäjtypyë naymyujkën (Éfes. 4:8; 5:23; Eb. 13:17).
NˈOKTSOJKËM NIˈIGYË DIOS
20. Pën ntsojkëmë Jyobaa, ¿tijaty mbäät nduˈunëm?
20 Jyobaa xymyoˈoyëm ja “oybyë anaˈamën” mä xyˈanmäˈäyëm tijaty tsyejpy nduˈunëm (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 1:22-25). Pën itäˈänëm oy mëdë Jyobaa, tsojkëp nguytyuˈunëm “extëm jyënaˈany ja Diosë jyaaybyajtën” ets kyaj jeˈeyë nmëdooˈijtëm (Sal. 19:7-11). Extëm nˈokpëjtakëm, kom ntsojkëmë Dios, ta nduˈunëmë mëjää parë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëmë oybyë ayuk ets ngomentaräjtëm mä naymyujkën.
21. ¿Ti mëët yaˈijxkijpxyë nuˈkxtakën?
21 Mët ko ntsojkëmë Jyobaa, ta xëmë nmënuˈkxtakëm. Jam Israel, ja saserdotëty jabom jabom ijty tnoˈoktë ja poom diˈib päˈäkxuˈkp parë Jyobaa. Päätyë David jyënany: “Waˈanëtsë nuˈkxtakën tˈity mwindum extëmë päˈäkxuˈkpë diˈib yajnoˈkp, kojëts nyujkxäjy duˈun extëmxyëp tsuu myajtukwintsëˈëgë ja ujtspäjk” (Sal. 141:2; Éx. 30:7, 8). Pën nuˈkxtakëm mëdë yujyˈat tudaˈaky, amumduˈukjot ets pën nmëjjäˈäwëm tijatyë Jyobaa tyuumpy, ta Jyobaa ttukjotkëdäˈägäˈäny ja nuˈkxtakën duˈun extëm ja poom diˈib päˈäkxuˈkp (Diˈibʉ Jat. 5:8).
22. ¿Ti nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?
22 Jesus jyënany ko jëjpˈam ntsojkëmë Dios, per nanduˈun ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm (Mat. 22:37-39). Extëm nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo, ko ntsojkëmë Jyobaa etsë yˈanaˈamën, ta kyaj xytsyiptakxëm parë nanduˈun ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm.
[Notë]
a Deuteronomio 7:12, 13, MNM: “Pën mjanty kyuuytyuundëp duˈun yäˈädë ääw ëyuk, mëdiˈibë yam të xyˈix të xymyëdowdën. Yëˈë Wintsën, mëdiˈibë mDiosˈäjtëbën, nëjkxëp nenduˈun tniwaˈaky ja yˈääw yˈëyuk, ets nëjkxëp ttuny ta ojts tukwinwanën ja mˈäp mˈokëky. Nëjkxëp mtsokëtë mjäwëtë, nëjkxëp mgunuˈkxëtë, ets nëjkxëp myajmëj myajmayëtë, nëjkxëp tkunuˈkxy ja mˈuˈunkëty mˈënäˈkëty, ja mbëjktaˈagyëty ja mjëˈkxyëty mbëkyëty, mgäˈäyënëty mˈukënëty, mˈuugyëty mdojkxëty, ets ja mjëyujk mtsäjpkääjëty, jam mä ja it naxwiinyën mä ojts Dios ja mˈäp mˈok tukwinwanën”.
b Salmo 34:6, 18, 19: “Tyäˈädë xoon ayoobë ojts kyajpxy, etsë Jyobaa myëdoo. Yëˈë yaˈˈawäˈätspëtsëëmë mä tukëˈëyë yˈamay jyotmay. Wingonë Jyobaa yajpääty mä pënaty tsayutpëmë kyorasoon myëdäjtypy; yëˈë yaˈˈawäˈätspëtsëëmpy pënaty të yˈëxtëkëwäˈäktë. Jantsy mayë yˈamay jyotmayë oyjyaˈay, perë Jyobaa yëˈë yaˈˈawäˈätspëtsëëmëp mä tukëˈëyë tyäˈädë”.
c Josué 21:45: “Nituˈugë wyandakën duˈunyë kyatëgooy mä tukëˈëyë oyˈäjtën diˈibë Jyobaa tyukwandakë Israel; tukëˈëyë yˈadëdääy”.
d Josué 23:14: “Tyam, ¡ixtë! Ooganëbëts, ets miitsëty yajxon xynyijawëdë mët tukëˈëyë mgorasoon ets mët tukëˈëyë mjukyˈäjtën ko nituˈugë oybyë ayuk diˈibaty të twandaˈagyë Jyobaa diˈib mDiosˈäjtypy duˈunyë të kyatëgoy. Tukëˈëyë të yˈadëëdäˈäy parë miitsëty. Nituˈugë yˈayuk diˈib kyaj të yˈadëy”.
[Dibujë diˈib mä pajina 10]
Jyobaa të xymyoˈoyëmë mëjjäˈäytyëjk diˈib mä naymyujkën diˈib naytyukjotmaytyuunëp mët ëtsäjtëm (Ixë parrafo 19)