Uˈunktääk uˈunkteety pudëkëdë mˈuˈunk mˈënäˈk ets ttsoktëdë Jyobaa

1, 2. ¿Tiko näˈäty niˈigyë nyajtsobatëm ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë miimp mä Biiblyë?

NˈOKPAWINMÄˈÄYËM ko tam ja pëjkpë të nyaxwäˈtsnëdë parë tmëdoowˈitäˈändë ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yajmoˈoyandëp mä ja dyiskursë. Yëˈëjëty, nyijäˈäwëdëp yajxon wiˈix jyënaˈanyë taabë ëwij käjpxwijën, per desde tyam, niˈigyë net dyajtsobäädäˈändë ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë jam yajmoˈoyandëp. ¿Tiko? Yëˈko tsojkëbë net nimajtsk tkuytyundët mët ko të pyëjknëdë.

² Nanduˈun jyaty ko yajpatnë ja uˈunk ënäˈk. Waˈan tuˈugë kasäädë jäˈäy të tmëdoowˈittë jantsy kanäkˈokë diskursë mä yajmaytyaˈaky wiˈix mbäädë yˈuˈunk yˈënäˈk dyajˈyaak dyajpattë ets kyaj yajxon ttim jaygyukëdë mët ko kyajnëmë yˈuˈunk yˈënäˈk. Per ko net tpatnëdë, taanëmë net yajxon tjaygyukëdë ja ëwij käjpxwijën. ¡Mëjwiin kajaa net tnikëjxmˈatäˈändë tuunk! Ko tyëgatsyë jukyˈäjtën, ta niˈigyë nyajtsobatëm näägë tekstë mëdiˈibë jaayëm ngäjpxëm. Päätyën “jëbom jëbom” ngäjpxëmë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm, duˈun extëmë nety mbäät ttundë pënaty anaˈamdë Israel (Deut. 17:19, MNM).

3. ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

³ Miitsëty uˈunktääk uˈunkteety jantsy oy ko të myajtuknipëktë parë xypyudëkëdët ja mˈuˈunk mˈënäˈk ets tˈixyˈattëdë Jyobaa. Per kyaj jeˈeyë tsyokyëty xytyukniˈˈixëdët pënën Jyobaa, tsojkëbën xypyudëkëdët parë ttsoktët amumduˈukjot. ¿Wiˈix mbäät duˈun xytyundë? Mä yäˈädë artikulo yajnimaytyäˈägäˈäny taxk pëky mëdiˈibë mbäät mbudëkëdë (2 Tim. 3:16). Nanduˈun yajnimaytyäˈägäˈäny wiˈix näägë uˈunktääk uˈunkteety oy të wyimbëtsëˈëmxëdë ko tpanëjkxëdë Biiblyë kyäjpxwijën.

TAXK PËKYË ËWIJ KÄJPXWIJËN MËDIˈIBË MBÄÄT PYUDËKËDË TÄÄK TEETY

4. ¿Ti mbäät pyudëkëdë tääk teety parë ttukniˈˈixëdët ja yˈuˈunk yˈënäˈk ets ttsoktëdë Jyobaa amumduˈukjot? (Santya̱ˈa̱gʉ 1:5).

⁴ Myëduk pëky: ëxtäˈäytyë Jyobaa nyaybyudëkë. Parë mbäät xypyudëkëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk ets ttsoktëdë Jyobaa, jëjpˈam ets xymyëdattët ja wijyˈäjtën. Pääty amdowdë Jyobaa parë mmoˈoyëdët (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 1:5). Jyobaa yëˈë mëdiˈibë mas oy mbäät xyˈëwij xykyäjpxwijëm. Ets tam tiko duˈun njënäˈänëm. Tuk pëky, yëˈë ko Jyobaa yëˈë mëdiˈibë mas jeky kujk jukyˈäjtp extëmë uˈunkteety (Sal. 36:9). Ets ja tuk pëky, yëˈë ko xëmë ndukˈoyˈäjtëmë yˈëwij kyäjpxwijën (Is. 48:17).

5. 1) ¿Tijaty naybyudëkë yajjaˈäjtypyë Jyobaa kyäjpn parë uˈunktääk uˈunkteety? 2) ¿Ti të mdukniˈˈixëtyë taabë bideo mä wiˈix të dyajˈyaaktë yˈuˈunk yˈënäˈkë Abilio mëdë Ulla?

⁵ Jyobaa yajkypy kanäk pëkyë naybyudëkëdë mët yëˈëgyëjxmë Biiblyë etsë nyax kyäjpn parë mbäät xypyudëkëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk ets ttsoktëdë Jyobaa (Mat. 24:45). Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät xypyäättë ëwij käjpxwijën mëdiˈibë mbäät mbudëkëdë mä jw.org, mä jyënaˈany “Tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp” ets ta net “Kasäädë jäˈäy etsë familyë”. Mä yäˈädë sitio mä internet, tap nanduˈun myiny kanäägë bideo mä yajˈentrebistarattë ets tˈaduunaxtë uˈunktääk uˈunkteety, mëdiˈibë mbäät mbudëkëdë parë xykyuytyundët ja käjpxwijën mëdiˈibë yajkypyë Jyobaa mä wiˈix xyajˈyaaktëdë mˈuˈunk mˈënäˈkb (Prov. 2:4-6).

6. ¿Wiˈix tuˈugë uˈunkteety jyënaˈany mä wiˈix mëdë kyudëjk nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdë Jyobaa mët yëˈëgyëjxmë kyäjpn?

⁶ Mayë uˈunktääk uˈunkteety kyuˈëˈëw kyukäjpxëdëp ko Jyobaa dyajpëtsëmyë naybyudëkë mët yëˈëgyëjxmë kyäjpn. Tuˈugë uˈunkteety mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Joseph, jyënaˈany: “Tsiptakp nyajˈyaˈk nyajpajtëm nidëgëëgë ënäˈkuˈunk mä Diosë kyäjpn. Mëdëtsë ngudëjk xëmëts nˈamdowdë Jyobaa parëts xypyudëkëdët ets jaa duˈun pyëtsëmy tuˈugë artikulo o bideo mäts meerë nyajtëgoyˈattë. Mëjwiin kajaats xypyudëkëdë kots xëmë Jyobaa nˈëxtäˈäytyë nyaybyudëkë”. Joseph mëdë kyudëjk të tˈixtë wiˈixë yäˈädë artikulo etsë bideo pyudëkëdë yˈuˈunk yˈënäˈk parë tmëwingondë Jyobaa.

7. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets ja tääk teety ttundëdë mëjääw parë ja yˈuˈunk yˈënäˈk tmoˈoytyëdë oybyë ijxpajtën? (Romanʉs 2:21).

⁷ Myëmajtsk pëky: ttukniˈˈixëdë mëdë mˈijxpajtën. Ënäˈkuˈungëty yëˈë yˈijxtëp wiˈix tijaty ttundë ja tyääk tyeety ets nanduˈunë net ttundë. Nituˈuk kyajaˈˈatyë tääk teety mëdiˈibë wäˈätsjäˈäy (Rom. 3:23). Per ja tääk teety mëdiˈibë wijy, tyuundëbë mëjääw parë tmoˈoytyë ja yˈuˈunk yˈënäˈkë oybyë ijxpajtën (käjpxë Romanʉs 2:21). Tuˈugë uˈunkteety jyënany: “Uˈunk ënäˈk duˈun extëmë pixyny ko nbëjktakëm mä arkol pojënë jyantsy tyuktëjkëtyaˈayëty”. Ta yˈakjënany: “Ko tˈixtë ko kyaj nguytyuˈunëm extëm tijaty njatukniˈˈijxëm, ta xyˈanëëmëyäˈänëm”. Pääty, pën ntsojkëm ets ja uˈunk ënäˈk ttsoktëdë Jyobaa, jëjpˈamën ets ëtsäjtëm mëk ntsojkëm parë tˈixtët.

8, 9. ¿Ti të mdukniˈˈixëty extëm të yajnimaytyaˈagyë Andrew etsë Emma?

⁸ Uˈunktääk uˈunkteety mbäät mëjwiin kajaa tijaty tundë parë yˈuˈunk yˈënäˈk ttukniˈˈixëdët ets ttsoktëdë Jyobaa. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyënaˈanyë Andrew, tuˈugë mixy mëdiˈibë jyëmëjt 17, yëˈë tnimaytyaˈaky: “Ndääk ndeetyëts xëmëts të xytyukniˈˈixëdë ko jëjpˈam ets nnuˈkxtakëm. Ux uxëts ijty mëdë ndeety nnuˈkxtaˈaky, oyëtsë nety të njamënuˈkxtaˈagyë Jyobaa. Ndääk ndeetyëts xëmëts xyˈanmääytyë: ‘Mbäät xymyënuˈkxtäˈäktë Jyobaa näkˈok xytyimtsoktë’. Kots duˈun xytyukniˈˈijxëdë, tats njaygyujkë ko xëmën mbäät nnuˈkxtakëm. Tyam, oyëts nnayjyawëty kots nmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa ets duˈunëts nˈixy extëmëts tuˈugë nDeety mëdiˈibëts xytsyojkp”. Uˈunktääk uˈunkteety, jamyatstë xëmë ko pën mtsojktëbë Jyobaa, mbäät pyudëkëdë mëjwiin kajaa ja mˈuˈunk mˈënäˈk.

⁹ Minë net nˈokˈijxëm wiˈix jyënaˈanyë Emma. Ko ja tyeetyë nyikakëdë, ta ja tyääk juyoty nuˈkxyoty ojts wyeˈemy. Emma jyënaˈany: “Kanäkˈokëts nˈijxy wiˈixëts ja ndääk kyaj myadaˈaky ja myeeny syentääbë. Per xëmëts xyˈanmääytyë ko Jyobaa yˈijxˈitaampy kyuentëˈataampy pënaty mëduunëp ets ko myoˈoyaampy tijaty yajtëgoyˈäjttëp. Extëm tijaty ttuuny ja ndäägëts, yëˈëts xytyukˈijx ko jantsy ijtpë nety seguurë ko Jyobaa moˈoyanëp tijaty yajtëgoyˈajtypy. Ndäägëts duˈunën tijaty ttuuny extëmëts xytyukniˈˈijxëdë”. ¿Ti yäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko ja uˈunktääk uˈunkteety mbäät tmoˈoytyë oybyë ijxpajtën ja yˈuˈunk yˈënäˈk, oyë nety tpäättë amay jotmay (Gal. 6:9).

10. ¿Näˈä ijty mbäät ja israelitëty ndukmëtmaytyäˈäktë ja yˈuˈunk yˈënäˈk pënën Jyobaa? (Deuteronomio 6:6, 7).

¹⁰ Myëdëgëk pëky: käjpx mmaytyäˈäk mëdë mˈuˈunk mˈënäˈk. Jyobaa tyukˈanaˈam ja israelitëty ko tsojkëbë nety ja yˈuˈunk yˈënäˈk bom bom ttukmëtmaytyäˈäktët pënën yëˈë (käjpxë Deuteronomio 6:6, 7).c Ja israelitëty myëdäjttëp ijtyë tiempë parë mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk kyäjpx myaytyäˈäktët mä mëët xyëëwnaxtë ets ttukniˈˈixëdët parë ttsoktëdë Jyobaa. Extëm nˈokpëjktakëm, ja yaˈayˈënäˈkuˈunk xëëwˈam ijty mëdë tyeety tyundë mä nyiˈip kyojtë o dyajmuktë ja kojy pëjktaˈaky. Ets ja toˈoxyˈënäˈkuˈunk, yëˈë pyudëjkëdëp ja tyääk jënoty tëgoty, extëm xyuy jyëëptë o tyäˈäktë. Ko duˈun dyajnaxtë ja xëëw tiempë mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk, mbäädë nety mëjwiin kajaa tijaty ttukniˈˈixëdë. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäädë nety ttukmëtmaytyäˈäktë wiˈixë Jyobaa dyaˈixyëtyë yˈoyjyaˈayˈäjtën ets wiˈix ja fyamilyë yajpudëkëdë.

11. ¿Näˈä mbäädë uˈunktääk uˈunkteety kyäjpx myaytyäˈäktë mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk?

¹¹ Tyam të tyëgatsyë tiempë, pes mä kanäägë it lugäär ja tääk teety kyaj nëgoo nyekyyajpäättë mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk mët ko xëëwˈam tyundë o mët ko yˈeskuelëˈattë ja ënäˈkuˈunk. Pääty tsojkëbë uˈunktääk uˈunkteety tˈixtët näˈä mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk yajpäättët ets mëët kyäjpx myaytyäˈäktët (Éfes. 5:15, 16; Filip. 1:10, TNM). ¿Näˈä mbäät duˈun ttundë? Jaˈko Diosˈawdattët tuk familyë. Alexander tuˈugë mixyuˈunk, jyënaˈany: “Ndeetyëts xëmë ttukniwitsë tijatyëts ndunandëp mäts nDiosˈawdattë ets kyaj tnasˈixë parëts jam ti xyajtuˈuˈaduktët. Kots nˈëxpëjktäˈäytyë, tatsë net ndëkëdë käjpx maytyakpë”.

12. ¿Ti tsojkëp tjamyatsët ja mëdiˈibë nyigëbäjkˈäjtypyë fyamilyë ko nety Diosˈawdattë?

¹² ¿Ti tsojkëp ttunët ja mëdiˈibë nyigëbäjkˈäjtypyë fyamilyë parë ja yˈuˈunk yˈënäˈk ttukxondäˈäktët mä Diosˈawdattë? Tuk pëky mëdiˈibë mbäät pyudëkëdë, yëˈë ko tˈëxpëktët tuk familyë ja jembyë liibrë Jukyˈat agujk jotkujk. Pën yˈëxpëjktëbë yäˈädë liibrë tuk familyë, mbäät pyudëkëdë parë kyäjpx myaytyäˈäktët. Miitsëty uˈunktääk uˈunkteety kom mtsojktëp parë ja mˈuˈunk mˈënäˈk mdukmëtmaytyäˈägëdët wiˈix nyayjyawëdë ets tii myëmääy myëdäjtëp. Pääty ko nety mˈëxpëktë tuk familyë, këdii ja mˈuˈunk mˈënäˈk xyˈoj xyaˈaxtët o mdëkëdët abajt kutujkpë. Ets këdii mjotˈambëktët pën jam tii tmaytyäägëˈëktë mëdiˈibë kyaj tyukniˈˈixë Biiblyë. Niˈigyë anëëmëdë ko oy ko tnigäjpxtë wiˈix wyinmaytyë o nyayjyawëdë ets waˈan duˈun xëmë ttundë. Pën ja mˈuˈunk mˈënäˈk nyigäjpxtëp wiˈixën nyayjyawëdë, ta xynyijawëyäˈändë wiˈix xypyudëkëdët.

13. ¿Näˈäjaty mbäädë uˈunktääk uˈunkteety tpudëkë yˈuˈunk yˈënäˈk parë niˈigyë tmëwingondëdë Jyobaa?

¹³ Ja uˈunktääk uˈunkteety, tsojkëp tˈixtët näˈä mbäädë yˈuˈunk yˈënäˈk tmëtkäjpx tmëtmaytyäˈäktë parë tpudëkëdët ets tmëwingondëdë Jyobaa. Kyaj tyimtsokyëty tmënaxwaatstëdë Biiblyë parë ja yˈuˈunk yˈënäˈk ttukmëtmaytyäˈäktët pënën Dios. Lisa tuˈugë uˈunktääk jyënaˈany: “Nbudëjkëdëbëts ijtyë nˈuˈunk nˈënäˈk parë yajxon tˈixyˈattëdë Jyobaa kots ndukniˈˈixëdë ja kojy pëjktaˈaky. Extëm nˈokpëjktakëm, ko ja ënäˈkuˈunk ttukxiˈiktë ko ti ja uk ttuny mëdiˈibë oytyukxiknë, tats nˈanëëmëdë ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Diosë jotkujkpë ets ko tsyojkypy parë nanduˈun nyajpatëm agujk jotkujk”.

14. ¿Tiko jyëjpˈamëty etsë uˈunktääk uˈunkteety tpudëkëdët ja yˈuˈunk yˈënäˈk parë tpäättëdë oybyë myëtnaymyaayëbë? (Proverbios 13:20).

¹⁴ Myëmäjtaxk pëky: pudëkëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk parë tpäättëdë oybyë myëtnaymyaayëbë. Tëyˈäjtën extëm jyënaˈanyë Diosë yˈAyuk ko pënaty mëët nnaymyaˈayëm, mbäät xypyudëjkëm o xyˈaxëktuˈunëm (käjpxë Proverbios 13:20).d Uˈunktääk uˈunkteety, ¿mnijäˈäwëdëp pënatyën mëët ja mˈuˈunk mˈënäˈk nyaymyayëdë? ¿Mˈixyˈäjttëp ets të mëdë mxëëw mdiempë xyajnaxtë? ¿Wiˈix mbäät ja mˈuˈunk mˈënäˈk xypyudëkëdë parë yëˈë tmëtnaymyaayëbëˈatët pënaty tsyojktëbë Jyobaa? (1 Kor. 15:33). Ko tijaty xytyundët tuk familyë, wowdë pënaty oy ijttëp mëdë Jyobaa (Sal. 119:63).

15. ¿Ti tsojkëp ttundët ja uˈunktääk uˈunkteety parë tpudëkëdët ja yˈuˈunk yˈënäˈk ets tpäättëdë oybyë myëtnaymyaayëbë?

¹⁵ Min nˈokˈijxëm wiˈix tnimaytyaˈagyë Tony, ti tyuumpy mëdë kyudëjk parë ja yˈuˈunk yˈënäˈk tpudëkëdë ets tpäättëdë oybyë myëtnaymyaayëbë. Tony jyënaˈany: “Mëdëtsë ngudëjk kanäk jëmëjtëts kujk nwow nwitstë nmëguˈukˈäjtëm parëts mëët ngay nˈuuktë etsëts nDiosˈawdattë tuk familyë. Yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm wiˈixëm ja xyëëw jyëmëjt ets wiˈixëm ja kostumbrë tmëdattë. Duˈunën ja tuk pëky mbäät nˈixyˈäjtëm pënaty tsyojktëbë Jyobaa ets myëduundëp agujk jotkujk. Axtë tëts nyajjäjtäˈäktë misioneerë, sirkuitë etsë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm. Tëts nˈixtë ko niˈigyëtsë nˈuˈunk nˈënäˈk tmëwingondë Jyobaa ko tmëdoowˈittë wiˈixë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm Diosmëdundë ets wiˈix ttukˈit ttukxondë”. Uˈunktääk uˈunkteetyëty tundë mëjääw parë mˈuˈunk mˈënäˈk xypyudëkëdët ets tpäättëdë oybyë myëtnaymyaayëbë.

¡KËDII MWINMAY KO TËDËN KYANEKYJYËMBITY!

16. ¿Ti tsojkëp tjamyatstëdë uˈunktääk uˈunkteety pën niduˈuk ja yˈuˈunk jënäämp ko kyaj tnekymyëdunäˈänyë Jyobaa?

¹⁶ ¿Ets pën të ja mˈuˈunk mˈënäˈk xyjyapudëkëdë, per ta niduˈuk jyënaˈany ko kyaj tnekymyëdunäˈänyë Jyobaa? Kyaj mwinmaytyët ko mijtsën të mgamadäˈäktë, pesë Jyobaa të niˈamukë xymyoˈoyëmë madakën parë nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm, pën nmëdunäˈänëm o kyaj. Pën ja mˈuˈunk jënäämp ko kyaj tnekymyëdunäˈänyë Jyobaa, këdii mwinmay ko tëdën ninäˈä kyanekyjyëmbity, jamyats ja ijxpajtënë mëdiˈibë Jesus pyëjktak mä tuˈugë mixy mëdiˈibë tsoˈon mä tyëjk (Luk. 15:11-19, 22-24). Yäˈädë mixy jyëjpˈyeˈeytyut ja nëˈë tuˈujë oybyë, per ta jatëgok jyëmbijty. Waˈanë net mwinmay: “Yäˈädë kyaj tyëyˈäjtënëty nëgoobë duˈun yajmaytyaˈaky”. Min nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈaky tuˈugë mixy mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Elie, mëdiˈibë xytyukˈijxëm ko jantsy tuun jantsy jäjtëbë duˈun.

17. ¿Wiˈix mbudëkëty extëm yajnimaytyaˈagyë Elie?

¹⁷ Elie jyënaˈany: “Ndääk ndeetyëts tyuundë mëjääw parëts xyjyatukniˈˈijxëdë ntsokëdë Dios etsë yˈAyuk. Per kots nyaˈkpëtsëëmy, tats kyaj nekymyëdooy”. Elie, ta ttuuntsondaky ayuˈutsyë tijaty kyaj yˈoyëty ets kyaj tnekykyupëjky ko ja tyääk teety jyapudëkëyanë parëxyëp tmëwingonyë Jyobaa. Ta tsyoˈony mä tyëjk ets ta axëëgë jyukyˈäjtën ojts dyajnëjkxnë. Per tyukmëtmaytyakypy ijtyë Biiblyë näˈäganäˈäjëty tuˈugë myëtnaymyaayëbë. Elie jyënaˈany: “Kots niˈigyë ndukmëtmaytyaˈagyë Jyobaa ja nmëtnaymyaayëbëts, tats niˈigyë nwinmayë Jyobaa. Ja tëëm mëdiˈibëts ja ndääk ndeety nyiptë mätsë njot ngorasoon, ta wanaty wanaty ojts yony pyety”. Ko tiempë nyajxy, ta Elie jatëgok tnijëmbijtyë Jyobaa.e Okpawinmaytyë wiˈix jantsy agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë ja tyääk tyeety, mët ko të nety ja yˈuˈunk desde mutsknëm ttukniˈˈixëdë ttsokëdë Jyobaa (2 Tim. 3:14, 15).

18. ¿Wiˈix mwinmay mä ja uˈunktääk uˈunkteety mëdiˈibë tyuundëbë mëjääw parë ja yˈuˈunk yˈënäˈk ttukniˈˈixëdë ttsoktëdë Jyobaa?

¹⁸ Uˈunktääk uˈunkteety jantsy oy mëdiˈibë Jyobaa të mduknipëkëdë parë xytyukniˈˈixëdët ja mˈuˈunk mˈënäˈk ets ja mˈuˈunk mˈok tmëdundëdë Jyobaa (Sal. 78:4-6). Nnijäˈäwëdëbëts ko tsiptakp parë duˈun xytyundët, pääty nguˈëˈëw ngukäjpxëdëbëts ko mëk mdundë ets ko xypyudëkëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk. Duˈunyëm pudëjkëˈadëˈëtstë ja mˈuˈunk mˈënäˈk parë ttsoktëdë Jyobaa ets xyajˈyaak xyajpattët mä jyëjwijtsëmbijtën etsë yˈëwij kyäjpxwijën (Éfes. 6:4). Pën mduundëp duˈun, mbäät mˈittë seguurë ko ja nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë jantsy agujk jotkujk nyayjyawëyaˈanyëty ko duˈun xytyundët.