Nˈokˈijtëm yujy tudaˈaky oy nganijäˈäwëtyaˈayëm tijaty tunan jatanëp

1. ¿Wiˈixë Dios ojts xyajkojëm, ets tiko?

JYOBAA jantsy oy ojts xyajkojëm, mbäät nwinmäˈäyëm, njäjtëm tijaty etsë net nduˈunëm tijaty yajtukniˈˈijxëm. ¿Tiko duˈun ojts xyajkojëm? Yëˈko tsyojkypy ets nbatëm ja “yˈëxpëjkën” ets nyajˈyeˈeyëm ja jot winmäˈäny parë nnijäˈäwëm ti mbäät nduˈunëm (Prov. 2:​1-5; Rom. 12:​1, TNM).

2. 1) ¿Ti madakën kyaj nmëdäjtëm? (Job 37:​23, 24; ix nanduˈunë dibujë). 2) ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko njaygyujkëm ko kyaj tijaty nijäˈäwëtyaˈayëm?

² Jyobaa ojts xyajkojëm parë tijaty njäjtëm, per kyaj nmëdäjtëm ja madakën parë tukëˈëyë tijaty ndimnijäˈäwëtyaˈayëm (käjpxë Job 37:​23, 24). Ixtëmë Job, ko Jyobaa kanääk pëky tijaty yajtëëwë, ta tpëjky kuentë ko kyaj tijaty tjaygyujkëtyaˈay, yëˈë net pudëjkë parë yˈijty yujy tudaˈaky (Job 42:​3-6). Ko nmëdäjtëm winmäˈänyoty ko kyaj tijaty nijäˈäwëtyaˈayëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijtëm yujy tudaˈaky ets ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa ko xyjantsy tyuknijawëyäˈänëm mëdiˈibë kyaj nnijäˈäwëm parë mbäät tijaty oy nduˈunëm (Prov. 2:6).

3. ¿Ti yajnimaytyäˈägäämp mä yäˈädë artikulo?

³ Mä yäˈädë artikulo yëˈë nˈixäˈänëm tuk pëky majtsk pëky mëdiˈibë ëjtsäjtëm kyaj nnijäˈäwëm, ets wiˈix mbäät xyaˈˈamajtsk xyajjotmajtskëm. Nanduˈun nˈixäˈänëm ko niˈik oy ko kyaj tijaty nnijäˈäwëtyaˈayëm, net niˈigyë ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa ko yëˈë xynyëˈëmoˈoyäˈän xytyuˈumoˈoyäˈänëm ixtëm mbäät ndukˈoyˈäjtëm, pes yëˈë niˈigyë myëdäjtypy ja wijyˈäjtën (Job 37:16).

KYAJ NNIJÄˈÄWËM NÄˈÄ MYINÄˈÄNY JA KUTËGOˈOYËN

4. Ixtëmë jyënanyë Matewʉ 24:​36, ¿ti mëdiˈibë kyaj nnijäˈäwëm?

⁴ (Käjpxë Matewʉ 24:36). Ëjtsäjtëm kyaj nnijäˈäwëm näˈä myinäˈäny ja kutëgoˈoyën. Axtë Jesús ko yajpaty yä Naxwiiny ojts jyënaˈany ko kyaj tnijawë “ja xëëw es ja oorë”.a Pääty ja yˈapostëlëtëjk tˈanëmääy ko yëˈëyë Jyobaa myëdäjtypy ja kutujkën parë ttukniwitsët näˈä duˈun tijaty tyunäˈäny jyatäˈänyë (Apos. 1:​6, 7). Jyobaa të ttukniwijtsënë näˈä dyajminäˈäny ja kutëgoˈoyën, ets kyaj tyimtsokyë nnijäˈäwëm näˈäjën dyajminäˈäny.

5. ¿Wiˈix mbäät xyˈaxëktuˈunëm ko nganijäˈäwëm näˈä myinäˈäny ja kutëgoˈoyën?

⁵ Duˈun ixtëmë Jesús jyënany, ëjtsäjtëm kyaj nnijäˈäwëm näˈä myinäˈäny ja kutëgoˈoyën, pääty mbäädë net nˈamajtsk njotmajtskëm o axtë nˈëxtëkëwäˈkëm, mbäät duˈun njäjtëm pën jeky kujk nmëduˈunënë Jyobaa. O waˈan ko nanduˈun ja jëëky mëguˈuk o ja jäˈäy xynyëxik xytyukxikëm mët ko kyaj yˈokmiinë ja kutëgoˈoyën (2 Peed. 3:​3, 4). Ets mbäädë net nwinmäˈäyëm: “Koxyëbëts nˈoknijawë näˈä myinäˈäny ja kutëgoˈoyën kyajëts jeexyë xytsyiptakxë nmaˈkxtukët etsëts nmëmadäˈägët kojëts pën xynyëxiˈik xytyukxiˈigët”.

6. ¿Tiko yˈoyëty ets kyaj nnijäˈäwëm näˈä myinäˈäny ja kutëgoˈoyën?

⁶ Ko Jyobaa xykyatuknijäˈäwëm ti xëëw ti oorë dyajminäˈäny ja kutëgoˈoyën, ta mbäät nyajnigëxëˈkëm nuˈunën ntsojkëm ets ko ndukjotkujkˈäjtëm. Ëjtsäjtëm nmëdunäˈänëmë Jyobaa xëmëkyëjxm, kyaj jyabäädëty ko jyäˈtët ja kutëgoˈoyën. Pääty, ko winmäˈäyëm “ja Jyobaa myëj xëëw”, oy ko kyaj yëˈëyë nmëmay nmëdäjëm näˈä tyunäˈäny jyatäˈänyë, yëˈë mbäät winmäˈäyëm ja kunuˈkxënë mëdiˈibë miimp këdakp. Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë niˈigyë nmëwingoˈonëmë Jyobaa ets ndukjotkujkˈäjtëm (2 Ped. 3:​11, 12, TNM).

7. ¿Tijaty nnijäˈäwëm?

⁷ Oy ko yëˈë nwinmäˈäyëm tijaty nnijäˈäwëm. Ixtëm ko mä Biiblyë ojts yajnaskäjpxë ko mä jëmëjt 1914 ja tsyondaky ja tiempë mëdiˈibë jëjpkëxanëp, ets nanduˈun tijaty ok tunan jatanëp. Päätyën nˈijtëm seguurë ko “¡ja Jyobaa myëj xëëw wingon yˈity!” (Sof. 1:14). Nnijäˈäwëm nanduˈun ko Jyobaa tsyojkypy etsë jäˈäy ndukmëtmaytyakëm nääk ndimypyatëm ja “oybyë ayuk diˈibë nyimatyakypy ja tsäjpotmëdë kutujkën” (Mat. 24:14). Ets duˈunën ja tyam yajtuny. Pes ja tyam nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm mä 240 paˈis etsë yˈit lyugäär, naxy tuk mil ayuk. Pääty kyaj tyimtsokyë nnijäˈäwëm näˈä myinäˈäny ja kutëgoˈoyën parë jäˈäy ndukmëtkäjpx ndukmëtmaytyakëm ja oybyë ayuk.

KYAJ NNIJÄˈÄWËM WIˈIXË JYOBAA XYPYUDËKËYÄˈÄNËM

8. ¿Ti myaytyäˈägaampy ko Biiblyë jyënaˈany ko kyaj nnijäˈäwëm “tijaty tyuumpy ja Diosë tëyˈäjtënbë”? (Eclesiastés 11:5).

⁸ Kyaj xëmë nnijäˈäwëm “tijaty tyuumpy ja Diosë tëyˈäjtënbë” (käjpxë Eclesiastés 11:5). Ko Biiblyë jyënaˈany “tijaty tyuumpy”, yëˈë myaytyäˈägaampy tijatyë Jyobaa tyuumpy parë yˈadëwët mëdiˈibë të ttuknibëjktäägë. Ets tsip njaygyujkëm tiko duˈun ttuny o wiˈix xypyudëkëyäˈänëm (Sal. 37:5). Duˈun ixtëm ëjtsäjtëm tsip njaygyujkëm wiˈix tuˈugë maxuˈunk yeeky pyety tyääk jodoty, pes axtë ëxpëkyjyaˈayëty tsip tjaygyukëdët wiˈix duˈun tyunyë jyatyë.

9. ¿Wiˈix xyajtuˈuˈadujkëm ko kyaj nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm?

⁹ Ko kyaj nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm mbäät xyajtuˈuˈadujkëm parë tijaty nduˈunëm. Ixtëm nˈokpëjktakëm, mbäät tsyiptaˈaky nmäjtstutëm tijaty nmëdäjtëm ets nmëduˈunëm niˈigyë Jyobaa mä tyëgoyˈatyë naybyudëkë o ndukniwijtsëm parë niˈigyë nëjkxëm tëjkˈayeˈeybyë. O mbäät nwinmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj tˈoyˈixy tijaty nduˈunëm mët ko kyaj jam nguytyuˈunëm ti ojts njatuknibëjktakëm. Ixtëm ko xëmë njanëjkxëm jënˈayeˈepy tëjkˈayeˈeybyë, per kyaj nbatëmë jäˈäy mëdiˈibë ëxpëkäämp o waˈan nduˈunëm mä yajkojˈyë jëën tëjk mä nˈëxpëjkëm, per tam nbatëmë ja amay jotmay. Ko duˈun njäjtëm, mbäädë net nwinmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj jam xypyudëjkëm.

10. Ko nganijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm, ¿mëdiˈibë jäˈäyˈäjtënë nyajnigëxëgäˈänëm?

¹⁰ Ko kyaj nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm, mbäät nyaˈijxëmë oybyë jäˈäyˈäjtën, ixtëm ko nˈijtëm yujy tudaˈaky. Ko duˈun njäˈäyˈäjtëm xypyudëjkëm parë njamyajtsëm ko Jyobaa yëˈë tijaty nyijäˈäwëtyaapy ets kyaj dyuˈunëty ëjtsäjtëm (Is. 55:​8, 9). Nan xypyudëjkëm parë xëmë ndukjotkujkˈäjtëm. Pes pën oy wyimbëtsëmy mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm o mä nduˈunëmë wiinkpë tuunk, yëˈëjën mbäädë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm (Sal. 127:1; 1 Kor. 3:7). Per pën kyaj duˈun wyimbëtsëmy ixtëm ëjtsäjtëm nˈëwxijt njëjpˈijxëm, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa të tpëkyë kuentë ets ko nyijäˈäp wiˈix xypyudëkëyäˈänëm (Is. 26:12). Pääty nˈoktuˈunëm nuˈun nmadakëm ets nˈoktukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa. Nnijäˈäwëm ko kyaj xypyudëkëyäˈänëm mëjˈäjtëngyëjxm ixtëm tëëyëp tpudëjkë ja Diosmëduumbëty, per ijtëm seguurë ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm (Apos. 16:​6-10).

11. ¿Tijaty nnijäˈäwëm mä Jyobaa?

¹¹ Ko nyaˈijtëm winmäˈänyoty tijaty nnijäˈäwëm, mëjwiin kajaa xypyudëjkëm, ets ¿tijaty nnijäˈäwëm? Ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë mëk tsojkp, oyjyaˈay, kuwijy, mëjwiin kajaa dyajtsobääty tijaty yëˈë ndukmëduˈunëm ets ja nmëguˈukˈäjtëm ets ko kyunuˈkxypy pënaty amumduˈukjot ëxtääyëp (Eb. 11:6).

KYAJ NNIJÄˈÄWËM TI TUNAN JATANËP BOM WËXTËJKM

12. Ixtëm jyënany mä Santya̱ˈa̱gʉ 4:​13, 14, ¿ti mëdiˈibë kyaj nnijäˈäwëm?

¹² (Käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 4:​13, 14). Kyaj nnijäˈäwëm ti xytyukmiˈin xytyukkëdakëm bom wëxtëjkm, pes mä Biiblyë jyënany ko niˈamukë xytyukjäjtëm “mëdiˈibë kyaj nˈawijx njëjpˈijxëm” (Ecl. 9:11). Pääty tijaty të nduknibëjktakëm kyaj syeguurëty pën nëjkxëp nduˈunëm o pën juugyë nety nˈakˈyajpatëm.

13. ¿Tiko mbäät xyajmäˈäy xyajtäjëm ko kyaj nnijäˈäwëm ti bom wëxtëjkm tunan jatanëp?

¹³ Mbäät nmëmäˈäy nmëdäjëm ko kyaj nnijäˈäwëm ti bom wëxtëjkm tunan jatanëp ets xypyëjkxëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën. Ko ajotkumonë ayoˈon jotmay nguˈijx ngubatëm, mbäät nanduˈun xyajmoˈon xyajtujkëm. O mbäät axëëk nnayjyäˈäwëm ets xyaˈëxtëkëwäˈkëm ko kyatuny kyajatyë mëdiˈibë nety nˈëwxijt njëjpˈijxëm (Prov. 13:12).

14. ¿Ti xymyoˈoyäˈänëm ja jotkujkˈäjtën? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁴ Ko nmëmadakëm ja amay jotmay, ta nyajnigëxëˈkëm ko pääty nmëduˈunëmë nDeetyˈäjtëm tsäjpotmëdë mët ko ntsojkëm. Mä Biiblyë nyimaytyakypy ko Jyobaa kyaj xëmë xykyuwäˈänäˈänëm mä ja nˈamayˈäjt njotmayˈäjtëm ets ko kyaj yëˈë dyajnigutukë wiˈix bom wëxtëjkm njatäˈän ngëbatäˈänëm. Per ko nasˈijxëm etsë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ets nmëmëdoˈowëm, yëˈëjën xymyoˈoyäˈänëm ja jotkujkˈäjtën ets kyaj yëˈëjëty ko nnijäˈäwëm ti bom wëxtëjkm tunan jatanëp (Jer. 10:23). Ko Jyobaa ndukˈijxpajtëm mä tijaty ndunäˈänëm, duˈunxyëp ixtëm njënäˈänëm: “Pën jënäämp ja Dios, ënet njukyˈäjtëmëty [ets] winë nduˈunëmëty” (Sant. 4:​15, TY).

15. ¿Ti mëdiˈibë nnijäˈäwëm ko tunan jatanëp?

¹⁵ Kyaj nnijäˈäwëm ti bom wëxtëjkm tunan jatanëp, per nnijäˈäwëm ko Jyobaa të xytyukwandakëm ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë duˈun yä Naxwiiny ets jam tsäjpotm. Nnijäˈäwëm ko Jyobaa kyaj wyinˈëëny ets ko nitii kyayajtuˈuˈadukyë parë tkuytyunët ti të twandaˈaky (Titʉ 1:2). Tijaty ojts tnaskäjpxë të yˈadëy ets duˈunyëm yˈadëwäˈäny, pääty yëˈëyënë Jyobaa mëdiˈibë mbäät jyënany: “Desde mä tsyondaky naskäjpxëbëts wiˈix wyimbëtsëmäˈäny, ets desde tëëyëp nnigajpxyëts tijaty kyajnëm tyunyë jyatyë” (Is. 46:10). Ijtëm seguurë ko Jyobaa xëmë xytsyokäˈänëm (Rom. 8:​35-39). Yëˈë xymyoˈoyäˈänëm ja wijyˈäjtën, ja jot mëjääw parë nmëmadakëm ja amay jotmay ets xyjyotkujkmoˈoyäˈänëm. Nan nnijäˈäwëm ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm ets xykyunuˈkxäˈänëm (Jer. 17:​7, 8).

TSIP NJAYGYUJKËM NUˈUNËNË JYOBAA XYˈIXYˈÄJTËM

16. ¿Tijatyë Jyobaa nyijäˈäwëp mä ëjtsäjtëm ets wiˈix xyajnayjyäˈäwëm? (Salmo 139:​1-6).

¹⁶ (Käjpxë Salmo 139:​1-6). Komë Jyobaa yëˈë të xyajkojëm, pääty wäˈäts xyˈixyˈäjtëm, nyijäˈäwëp ti nmëmäˈäy nmëdäjëm, wiˈix nnayjyäˈäwëm, wiˈix ngäjpx nmaytyakëm, ti japˈäjtp mä jot korasoon, ti nduˈunëm ets tiko duˈun winë nduˈunëm. Ja rey David ojts jyënany ko Jyobaa listë yajpääty parë xypyudëkëyäˈänëm ets ko yëˈë mbäät duˈun ttuny. Mëjˈixy njäˈäwëm ko Jyobaa, ja Dios mëdiˈibë winë të dyajkojtäˈäy ets jantsy kumëjääw, nëgooyë xymyëjotmaybyatënë. Päätyë David duˈun jyënany: ‘Ja wijyˈäjtën mëdiˈibë tsip oy etsëts nbäädët, yëˈë wijyˈäjtën mëj winmäˈäny oy etsëts [njaygyukëtyäˈäjëty]’ (Sal. 139:​6, TY).

17. ¿Tiko tsyiptaˈaky njaygyujkëm ko Jyobaa xyˈixyˈäjtëm yajxon?

¹⁷ Kom wiˈixëm të nyaˈk të nbajtëm, tiiyëm të nmëbëjkëm o määyëm të ntsënäˈäyëm. Pääty tsyiptaˈaky nˈijxëmë Jyobaa ixtëm tuˈugë uˈunkteety mëdiˈibë mëk xytsyojkëm ets xymyëjotmaybyatëm. O waˈan axëëk nnayjyäˈäwëm mët ko të nduˈunëm tijatyë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy ets nwinmäˈäyëm ko yëˈë të xymyëjagamgakëm duˈun ixtëm ja rey David ojts nyayjyawëty (Sal. 38:​18, 21). O waˈan jam pën ttunyë mëjääw ets jyukyˈaty ixtëmë Dios tˈoyˈixy, per waˈan nyayajtëyëty: “Pënë Dios jyaygyujkëp wiˈixëts nyaˈixy nyajpääty, ¿tikots xyˈanëëmë etsëts njëjpkudijët mëdiˈibëts nˈoyˈijxypy?”.

18. ¿Tiko njënäˈänëm ko Jyobaa niˈigyë xyˈixyˈäjtëm? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁸ Jyobaa waanë niˈigyë xyˈixyˈäjtëm ets kyaj duˈun ëjtsäjtëm nnayˈixyˈäjtëm. Yëˈë yˈijxypy tijaty oy nduˈunëm, oy ëjtsäjtëm ngapëjkëmë kuentë. Nyijäˈäwëp wiˈix ndëgoˈoyëm, per jyaygyujkëp wiˈix nnayjyäˈäwëm o tiko duˈun winë nduˈunëm, ets mëk xytsyojkëm (Rom. 7:15). Mëdiˈibë xypyudëkëyäˈänëm parë nmëduˈunëmë Jyobaa agujk jotkujk, yëˈë ko njaygyujkëm ko Jyobaa nyijäˈäwëp ko ëjtsäjtëm mbäät nnayaˈoˈoyëm ets nyajtëgäjtsëm ja jukyˈäjtën.

19. ¿Tijaty nnijäˈäwëm mä Jyobaa?

¹⁹ Nnijäˈäwëm ko Jyobaa yëˈë duˈun ja tsojkën (1 Fwank 4:8). Pääty të xymyoˈoyëm ja yˈanaˈamën mët ko mëk xytsyojkëm, ets tsyojkypy parë agujk jotkujk nyajpatëm. Nan xytyukmëtsojkëm ja jukyˈäjtën xëmëkyëjxmbë, pääty ojts xyjyuuybyëtsëˈëmëm. Ko duˈun ttuuny, ta nˈijtëm seguurë ko yëˈë xykyupëkäˈänëm oy pokyjyaˈay nyajpatëm (Rom. 7:​24, 25). Nnijäˈäwëm nanduˈun ko “Dios niˈigyë myëjjëty ets këdiinëm ëtsäjtëmë njotˈäjt nwinmäˈänyˈäjtëm, nyijäˈäp yëˈë tëgëkyë” (1 Fwank 3:​19, 20). Jyobaa xyˈixyˈäjtëm yajxon ets nyijäˈäwëp ko mbäät nduˈunëm ja tyuunk.

20. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj nëgoo tijaty ndimymyëmäˈäy ndimymyëdäjëm?

²⁰ Ixtëm të yajnimaytyaˈaky mä yäˈädë artikulo, Jyobaa të xytyuknijäˈäwëm tijaty mbäät nnijäˈäwëm. Pääty ko nˈijtëm yujy tudaˈaky, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj nëgoo ndimymyëmäˈäy ndimymyëdäjëm tijaty kyaj nnijäˈäwëm, niˈik oy ko jamyë ja winmäˈäny nbëjktakëm mä tijatyë Jyobaa të xytyuknijäˈäwëm. Duˈuntsow nyajnigëxëˈkëm ko ndukˈijxpajtëmë Jyobaa, ja “mëdiˈibë wäˈäts nyijäˈäwëtyaapy winë” (Job 36:4). Oy tyam nganijäˈäwëtyaˈayëm wiˈix tijaty yˈixëty, xyjyotkujkmoˈoyëm ko Jyobaa Dios duˈunyëm tijaty xytyuknijawëyäˈänëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky ets xëmëkyëjxm (Ecl. 3:11).