Nˈokmëjjäˈäwëm ko Jyobaa yëˈë diˈib xypyojtsëm

1. ¿Tiko njënäˈänëm ko Jyobaa yëˈë diˈib mas oy pojtsp?

NOBIEMBRË 2010 ojts yajpëjtaˈaky jap Inglaterra tuˈugë naxpotsy tyuˈts parë yajtoogäˈäny, diˈib tëëyëbë jäˈäy pyojtstë jap China. Ets tuˈugë jäˈäy ja tkujuyany naa 70 miyonk dolar. Ixën tuˈugë tuˈtspojtspë mbäät dyajtunyë moˈonts diˈib nitii tkatsoowëty parë dyajkojy tuˈugë tuˈtsë jantsy tsujpë ets jantsy tsooxëbë. Jyobaa duˈun extëm tuˈugë tuˈtspojtspë, per yëˈë diˈib mas oy pojtsp ets kyaj dyuˈunëty nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy. Biiblyë jyënaˈany ko “nax ojts yiˈiyë tˈoytyuungojy” parë ojts dyajkojy ja Adán diˈib wäˈäts jäˈäy (Génesis 2:7, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés). Tyäˈädë yetyëjk ja ojts yajtijy “Dios ja myäänk”, pes ojts kyojy extëm mbäät tniˈˈijxtuˈuty wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty (Lukʉs 3:38).

2, 3. ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën ja israelitëty diˈib jodëmbijttë?

² Ko Adán tkamëmëdooyë Dios, ta kyaj nyekyˈuˈunkˈäjtë. Perë nimaybyë tyëëm yˈääts, yëˈë wyinˈijxtë Jyobaa extëmë yˈanaˈambë (Ebreeʉsʉty 12:1). Yujy tudaˈaky tmëmëdoowdë ets ojts tjëjpkudijëdë Satanás. Duˈun dyajnigëxëˈktë ko yëˈë Tyeetyˈatandëbë Jyobaa ets ko tsyojktëp pyojtsˈoyëdët (Fwank 8:44). Tyäˈädë yëˈë xytyukjamyajtsëm extëm tëgok jyënandë ja israelitëty ko nety të jyodëmbittë: “Per tyam, Jyobaa, mijts diˈib nDeetyˈäjttëp. Ëëtsëty ja moˈonts, ets mijts diˈib xypyojtstëp, niˈamukë ëëtsëty yëˈë diˈibë mgëˈë të dyajkojy” (Isaías 64:8) (ixë rekuäädrë “¿Ti yˈandijpy?”).

³ Ninuˈun tyam nDiosmëduˈunëm, nan nduˈunëmë mëjääw extëm ja israelitëty parë nmëmëdoˈowëmë Dios diˈib të xyajkojëm. Kyaj nduktsoytyuˈunëm ko yëˈë Jyobaa nDeetyˈäjtëm ets ntsojkëm parë yëˈë xypyojtsëm. Pääty tsojkëp nnayajtëˈëwëm: “¿Duˈunëts ëjts extëmë moˈonts diˈib nayäjkëp parë Dios dyaˈoyët tuˈugë nax tuˈtsë jantsy tsooxëbë? ¿Nˈijxypyëtsë nmëguˈuktëjk extëmë moˈonts diˈib tamnëmë Jyobaa pyotsëdë?”. Parë duˈun nwinmäˈäyëm, tëgëk pëky nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo: ¿Wiˈixë Jyobaa twinˈixy pënaty pyotsaampy? ¿Tiko Jyobaa tpotsyë nyax kyäjpn? ¿Wiˈix tpotsy pënaty nayäjkëp?

¿WIˈIXË JYOBAA TWINˈIXY PËNATY PYOTSAAMPY?

4. ¿Wiˈixë Jyobaa twinˈixyë jäˈäy diˈib myëjwoopy? Pëjtäˈäk tuˈuk majtskë ijxpajtën.

⁴ Jyobaa kyaj jeˈeyë jäˈäy tˈixy nikëjxy këbajky extëm ëtsäjtëm, yëˈë yˈijxypy wiˈix niduˈuk niduˈuk ja jyot kyorasoon (käjpxë 1 Samuel 16:7b).a Ja duˈunë Jyobaa dyajnigëxëˈky ko tmëjwooy pënaty tim jawyiin pyanëjkxtë Jesus. Nimayë jäˈäy diˈibë nety këxëˈktëp ko kyaj ti ttsooˈattë tmëjwooy mä yëˈë ets mä yˈUˈunk (Fwank 6:44). Niduˈugë tyäˈädë jäˈäy, yëˈë Saulo diˈibë nety nyiwintsënˈäjtypyë relijyonk. Mëj këjxmë nety nyayjawëty ets axëkjäˈäy, diˈib pyajëdijtypy ja Dios mëduumbëty ets tniwäämbety (1 Timotee 1:13). Perë Jyobaa yëˈë yˈijx ti japˈäjtp mä Saulo kyorasoon, kyaj tˈijxy extëmë moˈonts diˈib kyaj tyuny (Proverbios 17:3). Niˈigyë tˈijxy extëmë moˈonts diˈib mbäät dyaˈoyë parë kyäjpxwäˈkxët “mäjatyë naxwinyëdë, mä reyëty ets nanduˈun mä israelitë jäˈäyëty” (Hechos 9:15, TNM). Jyobaa nan wyinˈijxë jäˈäy diˈib ojts tpojtsˈoyë extëmë tuˈugë tuˈts diˈib mëjwindum tunëp (Romanʉs 9:21). Näägë tyäˈädë jäˈäy maˈtstëbë nety, amuˈukyjyaˈay ets axëëk ijty yˈit tsyëënëdë (1 Korintʉ 6:9-11). Per ko ojts tˈëxpëktë ja Diosë jyaaybyajtën, ta dyajkëktëjkëdë myëbëjkën ets nyayäjkëdë parë Dios pyojtsˈoyëdët.

5, 6. 1) Pën njaygyujkëm ko Jyobaa yëˈë diˈib xypyojtsëm, ¿wiˈix nˈixäˈänëm ja jäˈäy mä ngäjpxwäˈkxëm? 2) Pën njaygyujkëm ko Jyobaa yëˈë diˈib xypyojtsëm, ¿wiˈix nˈixäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nduˈukmujkëm?

⁵ Ijtëm seguurë ko Jyobaa mbäät yajxonë jäˈäy twinˈixy diˈib myëjwoopy. Pääty kyaj mbäät tëgatsy nwinmäˈäygyojëm mä ja nmëguˈukˈäjtëm o mä jäˈäy diˈib nmëtmaytyakëm. Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtën tuˈugë yetyëjk diˈib xyëˈäjtypy Michael. Yëˈë jyënaˈany: “Kojëts ijty xynyimindë Testiigëty, tajëts nyaˈˈadukyë ndëjk ets duˈunëts naybyëjtaˈagyëty extëmëts jyawë kyaj nˈixy. Nyajtëgoobyëts ijtyë mayˈäjt wintsëˈkën. Ok, tajëts wiinktsoo nˈixyˈajty tuˈugë familyë ets njantsy yˈoyˈijxëts wiˈix jyaˈayˈattë. Tëgok, duˈunyëts ojts nwëˈëmë kojëts nnijäˈäwë ko Testiigëty. Kojëts nˈijxy wiˈix jyaˈayˈattë tajëts nayajtëëwë tikotsë Testiigëty nˈaxëkˈixy. Ok, tajëts nbëjkyë kuentë ko päätytyëmëts nˈaxëkˈixy mët ko kyajts nˈixyˈattë ets mët ko tëgatsyë jäˈäy nyimaytyäˈägëdë”. Michael ta niˈigyë tˈakˈixyˈatanyë Jyobaa tyestiigëty ets ta jyënany ko yˈëxpëkäˈäny. Ko tiempë nyajxy, ta nyëbejty ets tyuundëjkë prekursoor.

⁶ Pën njaygyujkëm ko Jyobaa yëˈë diˈib xypyojtsëm, ta oy nëjkx nwinmäˈäyëm mä nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nduˈukmujkëm. Duˈun nëjkx nˈijxëm extëmë moˈonts diˈib tamnëmë Jyobaa yaˈoyëty, pesë Jyobaa duˈun yˈixëdë. Yëˈë yˈijxypy wiˈix yajpäättë jyodoty ets nyijäˈäwëp ko jeˈeyë tuk tiempë duˈun yajpäättë pokyjyaˈay. Nan nyijäˈäwëp ko mbäät niduˈuk niduˈuk jyäˈttë extëmë oybyë Dios mëduumbë (Salmo 130:3). ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën? Ko kyaj tëgatsy nwinmäˈäyëm mä nmëguˈukˈäjtëm. Axtë mbäät mëdë Dios nduunmujkëm ko ja nmëguˈukˈäjtëm nbudëjkëm parë niˈigyë nyayaˈoyëdët (1 Tesalónikʉ 5:14, 15). Etsë mëjjäˈäytyëjk diˈib tuundëp mä tuˈukmujkën, yëˈë diˈib jawyiin mbäät duˈun ttundë (Éfesʉ 4:8, 11-13).

¿TIKO JYOBAA XYPYOJTSËM?

7. ¿Tiko mijts xyajtsobääty ko Jyobaa mjëjwijtsëmbityëty?

⁷ Näägë jäˈäy jyënäˈändë ko jaanëm dyajtsoobäättë wiˈix ja tyääk tyeety jyëjwijtsëmbijtëdë ko jyamˈäjnëdë ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Ko nmëjjäˈäy nmëˈˈënäˈkëm, ta niˈigyë nyajtsobatëm wiˈix ojts xyjëjwijtsëmbijtëm ja tääk teety mët ko njaygyujkëm ko pääty duˈun ttuundë ko mëk xytsyojkëm (käjpxë Ebreeʉsʉty 12:5, 6, 11). Jyobaa xytsyojkëm extëmë yˈuˈunk yˈënäˈk, pääty xyjëjwijtsëmbijtëm ets xypyojtsëm maˈkxtujkën myëët. Xytyukmëtsojkëm ets oy wyimbëtsëmët tijaty ndunäˈänëm, nˈijtëm agujk jotkujk ets ntsojkëm extëmë nDeetyˈäjtëm (Proverbios 23:15). Yëˈë kyaj xyˈijxˈayowäˈänëm ets nan kyaj ttseky nguˈoˈk ngutëgoˈoyëm ja poky kaytyey mët ko kyaj të njodëmbijtëm (Éfesʉ 2:2, 3).

8, 9. ¿Ti tyamë Jyobaa yajtuumpy parë xykyäjpxwijëm, ets wiˈix duˈunyëm ttunäˈäny mä ja jembyë jukyˈäjtën?

⁸ Mä ngaˈixyˈäjtëmë Jyobaa, waˈanë nety nmëdäjtëmë jäˈäyˈäjtën diˈib kyaj ttukjotkëdaˈaky. Per yëˈë, ta ojts xypyojtsˈoˈoyëm ets ojts xypyudëjkëm parë nnayajtëgäjtsëm, ets tyam mas oy njäˈäyˈäjtëm (Isaías 11:6-8; Kolosʉ 3:9, 10). Parë tyamë Jyobaa duˈunyëm xypyojtsˈoˈoyëm ets xykyäjpxwijëm, yëˈë yajtuumbyë kyäjpn mä jyapˈatyë tuˈugyëˈäjtën etsë jotkujkˈäjtën, diˈib xyajnayjäˈäwëm seguurë oy tyam njukyˈäjtëm mä jyaˈˈatyë axëkˈäjtën. Etsë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yaak të pyattë mä kyaj jyamˈatyë tsojkën, jantsy jotkujk tyam nyayjawëdë ko yajpäättë mëdë myëguˈuktëjk diˈib tsojkëdëp (Fwank 13:35). Të niˈamukë nyajtukniˈˈijxëmë ets ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm, per diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ko nˈixyˈäjtëmë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë diˈib niˈigyë xytsyojkëm (Santya̱ˈa̱gʉ 4:8).

⁹ Mä ja jembyë jukyˈäjtën, mëjwiin kajaa Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm ets xymyoˈoyäˈänëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ets ja tuˈugyëˈäjtën. Nan të nety ja Naxwinyëdë jyëmbity jantsy tsuj mä yˈanaˈamäˈäny ja Diosë Kyutujkën. Mä tadë tiempë, duˈunyëmë Jyobaa xypyojtsˈoyëyäˈänëm ets xytyukniˈˈixëyäˈänëm tijaty extëm kyaj ndimwinmäˈäyëm (Isaías 11:9). Dios nan wäˈäts dyajjëmbitäˈänyë niniˈkx këbäjk etsë jot winmäˈäny. Kyaj nëjkx nyekytsyiptaˈaky njäjtëm tijaty xytyukniˈˈijxëm ets nmëmëdoˈowëm extëm meerë ttseky. Pääty, nˈoknaygyëyäjkëm xëmë parë Jyobaa xypyojtsëm ets nˈokmëjjäˈäwëm ko duˈun xytyukˈijxëmë tsyojkën (Proverbios 3:11, 12).

¿WIˈIXË JYOBAA XYPYOJTSˈOˈOYËM?

10. ¿Wiˈixë Jesus tniˈˈijxtuty ko Jyobaa maˈkxtujkp ets ko xyˈixyˈäjtëm yajxon?

¹⁰ Duˈun extëm tuˈugë oybyë tuˈtspojtspë nyijäˈäwëp wiˈix yˈixëty ja moˈonts, nanduˈunë Jyobaa diˈib xypyojtsëm, xyˈixyˈäjtëm yajxon. Nyijäˈäwëp tijaty xyajtëgoyäˈänëm, nuˈunën tijaty nmëmadakëm ets wiˈix kujk nnayaˈoˈoyëm. Pääty ko xypyojtsëm nyijäˈäwëp wiˈix nyaˈijx nyajpatëm (käjpxë Salmo 103:13, 14).b Ko nwinmäˈäyëm ti Jesus tyuun ko ja yˈëxpëjkpëty tyëgooytyë, ta njaygyujkëm wiˈixë Jyobaa xyˈijxëm. Kanäkˈok dyajtsiptaktë pën diˈib mas mëj ijtp. Koxyëbë nety jam nyajpatëm, ¿wiˈixxyëp ojts nwinmäˈäyëm? ¿Ojtsxyëp njënäˈänëm ko duˈun yëˈëjëty extëmë moˈonts diˈib tsip yajpotsëp? Jesus kyaj duˈun tˈijxy ja yˈëxpëjkpëty, nyijäˈäwëbë nety ko mbäät tpudëkë parë nyayaˈoyëdët. Myooyë käjpxwijën maˈkxtujkën myëët ets tsuj yajxon, nan myooy tuˈugë oybyë ijxpajtën parë yˈittët yujy tudaˈaky (Markʉs 9:33-37; 10:37, 41-45; Lukʉs 22:24-27). Ko Jesus jyukypyejky, ta ja apostëlëtëjk ojts tˈaxäjëdë Diosë myëjääw ets kyaj ojts tnekymyëmay tnekymyëdäjtë pën diˈib mas mëj ijtp. Niˈigyë ja jyot wyinmäˈäny tpëjtaktë mä ja tuunk diˈib yajtukˈanaˈamdë (Apostʉlʉty 5:42).

11. ¿Wiˈixë David dyajnigëxëˈky ko duˈunë nety extëmë moˈonts diˈib yuunk, ets wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën?

¹¹ Parë tyamë Jyobaa xypyojtsëm, yëˈë yajtuumbyë Biiblyë, myëjääw etsë kyäjpn. Parë Biiblyë xypyojtsëm, tsojkëp ngäjpxëm, nbawinmäˈäyëm ets nˈanmäˈäyëmë Jyobaa parë xypyudëjkëm ets nguytyuˈunëm. Ja rey David duˈun tˈanmääyë Jyobaa: “Nbawinmaabyëts mijts tsuˈum kojëts nguentˈatyë käjpn” (Salmo 63:6). Ets nanduˈun tkujäˈäyë: “Nmëjkumayaambyëtsë Jyobaa, diˈibëts të xyˈëwijy të xykyäjpxwijy. Axtë tsuˈum koots jyëjwijtsëmbijtypyëtsë njot nwinmäˈänyëtsë këkpäätpë” (Salmo 16:7). Extëm nˈijxëm, David duˈunë nety extëmë moˈonts diˈib yuunk, pyawinmääy ja Jyobaa yˈëwij kyäjpxwijën ets nyasˈijxë parë yˈoyët ja jyot wyinmäˈänyë këkpäätpë, axtë ko ojts xytsyiptakxëty tkupëkët tuˈugë käjpxwijën (2 Samuel 12:1-13). ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë oybyë yˈijxpajtënë David ko yˈijty yujy tudaˈaky ets ko myëdooy? Nˈoknayajtëˈëwëm: “Kojëts ngajpxyë Biiblyë, ¿nbawinmaabyëtsë Jyobaa kyäjpxwijën ets nasˈijxëbëts parë tpojtsˈoyët ja njot nwinmäˈänyëts etsëtsë njot njäˈäwën? ¿Mbäädëts duˈun mas oy nduny?” (Salmo 1:2, 3).

12, 13. ¿Wiˈixë Jyobaa dyajtunyë myëjääw etsë mëjjäˈäytyëjk diˈib tuundëp mä nduˈukmujkëm parë xypyojtsëm?

¹² Diosë myëjääw nan mbäät xypyojtsˈoˈoyëm kanäk pëky. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät xypyudëjkëm parë duˈun njäˈäyˈäjtëm extëmë Jesus ets nmëdäjtëmë oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib yajkypyë Diosë myëjääw (Gálatas 5:22, 23, TNM). Tuk pëkyë tyäˈädë jäˈäyˈäjtën, yëˈë tsojkën. Kom ntsojkëmë Dios, ta nmëmëdowäˈänëm ets nasˈixëyäˈänëm parë xypyojtsˈoˈoyëm mët ko tukëˈëyë diˈib xytyukˈanaˈamëm yëˈë parë ndukˈoyˈäjtëm. Diosë myëjääw nan mbäät xypyudëjkëm parë kyaj nduˈunëm tijatyë naxwinyëdë jäˈäy xytyuktunäˈänëm (Éfesʉ 2:2). Nˈokwinmäˈäyëmë apostëlë Pablo yˈijxpajtën, ko yˈënäˈkˈäjty mëj këjxmë nety jyaˈayˈaty extëm pënaty nyiwintsënˈäjttëp ja relijyonk. Per ta pyudëjkë Diosë myëjääw ets nyayajtëgäjtsë. Pääty ok tkujäˈäyë: “Dëˈën yaˈixët ko Dioskyëjxm yëˈë tadë mëkˈäjtën jyantsymyëjwiin jyantsykyajaaty, es kyajts ëj njaˈajëty” (2 Korintʉ 4:7). Ëtsäjtëm nan tsojkëbë Jyobaa nˈamdoˈowëmë myëjääw, ets xymyoˈoyäˈänëm pën nˈamdoˈowëm amumduˈukjot (Salmo 10:17).

¹³ Jyobaa nan yajtuumbyë mëjjäˈäytyëjk diˈib tuundëp mä nduˈukmujkëm parë xypyojtsëm. Extëm nˈokpëjtakëm, ko mëjjäˈäytyëjk tˈixtë ko tam muum xytyëgoyˈäjtxëm nnayaˈoˈoyëm, ta xypyudëjkëm. Per kyaj yëˈë dyajtundë kyëˈëm winmäˈäny ko xykyäjpxwijëm (Galasyʉ 6:1). Yujy tudaˈaky tˈamdowdë Jyobaa nyaybyudëkë parë myoˈoyëdët ja wijyˈäjtën etsë jaygyujkën. Ta net tpayoˈoytyë mä Biiblyë ets mä ëxpëjkpajn parë oy dyaktët ja käjpxwijën. Pääty ko mëjjäˈäytyëjk xymyoˈoyëm tuˈugë käjpxwijën mët ko xytsyojkëm, extëm mä wiˈix naywyit nayxyojxëm o mä wiinkpë jotmay, nˈokjamyajtsëm ko yëˈë duˈunë Dios diˈib yaˈijxëp ko xytsyojkëm. Pën nbaduˈunëm ja kyäjpxwijën, ta näjxëm extëmë moˈonts diˈibë Jyobaa mbäät tpojtsˈoyë, ets nëjkxëp këˈëm ndukˈoyˈäjtëm.

14. Oyë Jyobaa tjamëdatyë madakën parë xypyojtsˈoˈoyëm, ¿wiˈix twintsëˈëgë parë këˈëm nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm?

¹⁴ Pën njaygyujkëm wiˈixë Jyobaa xypyojtsˈoˈoyëm, ta nëjkx oy nˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Ets kyaj nëjkx tëgatsy nwinmäˈäyëm mä jäˈäy diˈib nmëtmaytyakëm ko ngäjpxwäˈkxëm o diˈib nyaˈëxpëjkëm. Tëëyëp, jawyiin ijty ja tuˈtspojtspë dyajwäˈätsy wanaty wanaty ja nax ets tjuutyë tsää, nanduˈunë Jyobaa tpudëkë jäˈäy diˈib nayäjkëp parë yajpotsˈoyët, per kyaj ttukˈaguanëˈaty parë nyayajtëgatsëdët. Wanaty wanaty ttukniˈˈixë ja yˈanaˈamën ets yëˈë patëp ja jäˈäy pën nayajtëgatsanëp o kyaj.

15, 16. Pënaty yˈëxpëjktëbë Biiblyë, ¿wiˈix dyajnigëxëˈëktë ko tsyojktëp parë Jyobaa pyojtsˈoyëdët? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

¹⁵ Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Tessie, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënaapy Australia. Ko tˈëxpëjktsondakyë Biiblyë, pojënë tjaygyujkë tijaty yajtukniˈˈijxë. Per kyaj dyajtëgäjtsyë jyukyˈäjtën ets ni ojts kyanëjkxy mä reunyonk, ta ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib yaˈëxpëjkëp ojts tmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa, ets ta wyinmääy ko kyaj tˈokˈyaˈëxpëkanë. Ta tyuun jyäjtë diˈibë nety kyaj tˈawixy tjëjpˈixy. Mientrësë nety yˈëxpëktë, ta Tessie tyukmëtmaytyakë tiko kyaj dyajtëgatsy jyukyˈäjtën. Yˈanmääyë ko axëëgë nety nyayjawëty ko tkapaduny mët ko yëˈë nety jyantsy tsyojkënyëˈajtypy tniˈëyëˈëk tniguyatëdë meeny sentääbë. Ets ko të netyë wyinmäˈäny tpëjtaˈaky ko kyaj duˈumbë tnekytyuunkˈatäˈäny.

¹⁶ Ko waanë tiempë nyajxy, ta Tessie yoˈoytsyondaky mä reunyonk ets ogäˈän dyajnigëxëˈkyë oybyë jäˈäyˈäjtën, oy nyëxik tyukxikëdë pënatyë nety mëët nyaymyayëty. Ok, ta nyëbejty ets ta tyuundëjkë prekursoora regulaar oyë nety jyamëtyë yˈuˈunk yˈënäˈkë mutskatypyë. Duˈunë duˈun, ko tuˈugë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkypyë Biiblyë dyajtëgatsy ogäˈänë jyukyˈäjtën, ta Jyobaa myëwingonyëty ets pyojtsˈoyëty parë jyëmbitët extëmë tuˈtsë jantsy tsooxëbë.

17. 1) ¿Tiko mijts xymyëjjawë ko Jyobaa mbojtsˈoyëty? 2) ¿Ti nnijawëyäˈänëm mä ja tuˈukpë artikulo?

¹⁷ Tyam, ta näägë lugäär mä tuˈtspojtspë tˈakˈyajkojtë tsujatypyë tuˈts ets ttuunkˈattë këˈam. Nanduˈunë Jyobaa, xëmë maˈkxtujkën myëët xypyojtsˈoˈoyëm ko xykyäjpxwijëm etsë net tˈixy aber ti nˈoktuˈunëm (käjpxë Salmo 32:8).c ¿Nˈijxëm ko Jyobaa naytyukjotmaytyuunëp mët ëtsäjtëm niduˈuk niduˈuk? ¿Nbëjkëmë kuentë wiˈix xypyojtsˈoˈoyëm jantsy oyˈixyë? ¿Ti tsojkëp njëjpkudijëm parë kyaj näjxëm extëmë moˈonts diˈib kyaj mbäät yajpotsy? ¿Ets wiˈix mbäädë tääk teety tyuunmuktë mëdë Jyobaa parë yˈuˈunk yˈënäˈk tpotstët? Tyäˈädë yëˈë nˈixäˈänëm mä ja tuˈukpë artikulo.