¿Mbëjkypyë kuentë ko tsojkëp mwimbajtˈadëˈëtsët?
“Tukwingugäjxëdë es käjxwäˈx ja Diosë jyaaybyajtën, es xyaˈëxpëktë” (1 TIMOTEE 4:13).
1, 2. 1) ¿Wiˈix tyam yˈadëyë Isaías 60:22? 2) ¿Ti tyam tëgoyˈäjtp mä Diosë kyäjpn?
“DIˈIB mutsk jyäˈtäˈäny mil, ets diˈib niwaanë tuˈugë nasiongë kumëjääbë” (Isaías 60:22). Tyäˈädë tekstë ta tyam yˈadëy, extëm mä jëmëjt 2015 ja netyë Jyobaa tyestiigëty 8,220,105, diˈib abëtsemy nyaxwinyëdë käjpxwäˈkxtëp. Jyobaa ojts tnigajpxy wiˈix ja kyäjpn nyimayëyaˈany, jyënany: “Ëjts këˈëm, Jyobaa, nyajjotëgoyaampy ko tpäädëdë tiempë”. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko niˈigyë ja tuunk jyaˈˈatäˈäny. ¿Nbëjtakëm tyam ja jot mëjääw parë ngäjpxwäˈkxëm ets ndukniˈˈijxëmë jäˈäy ja Diosë Kyutujkën? Nimay tyamë nmëguˈukˈäjtëm tyundë prekursoor regulaar o ausilyaar. Nääk të nyëjkxtë mä tyëgoyˈatyë käjpxwäˈkxpë etsë wiinkpë mëk tyundë mäjaty yajkojˈyë Diosë tyëjk.
2 Jëmëjt jëmëjt ja nyaxkëdaˈaky naa majtsk milënë jembyë tuˈukmujkën. Ets mä tyäˈädë tuˈukmujkën tëgoyˈäjtp pën mbäät tyundë mëjjäˈäy o pyudëjkëbë mëjjäˈäy. Pääty tsojkëp ets jëmëjt jëmëjt wyimbattët milˈamë nmëguˈukˈäjtëm parë tyundët extëmë pyudëjkëbë mëjjäˈäy, ets pënaty duˈun tuundëp tsojkëp wyimbattët parë net tyundët mëjjäˈäy. Jaˈäjtp “waanë niˈigyë ja Nintsënˈäjtëmë tyuunk” diˈib xytyukˈijxëm ko mbäät niˈamukë nduˈunëm, duˈunë yetyëjk etsë toxytyëjk (1 Korintʉ 15:58).
¿TI TSOJKËP PARË NIˈIGYË NWIMBAJTËM MÄ DIOSË TYUUNK?
3, 4. Parë mijts, ¿ti yˈandijpy nwimbajtˈadëtsëm?
3 (Käjpxë 1 Timoteo 3:1, TNM).a Apostëlë Pablo myëjkumääy ja myëguˈuktëjk diˈibë nety “jyapäädaampy” tuˈugë tuunk mä ja tuˈukmujkën. Extëmë Pablo jyënany, yëˈë miimp mä winmäˈäny tuˈugë jäˈäy diˈib tii jyapäädaampy axtë tnixäjwootsy. Nˈokpëjtakëm ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tpëjtaˈagyë wyinmäˈäny parë tyunäˈäny pyudëjkëbë mëjjäˈäy, per waˈan tpëkyë kuentë ko tsojkëp ttunëdë mëjääw parë tmëdatëdë oybyë jäˈäyˈäjtën extëmë Jesus. Ets ko nety të yajtuunkmoˈoy pyudëjkëbë mëjjäˈäy, ta net ttuunˈadëˈëtsët ja mëjääw parë ok tyunët mëjjäˈäy.
4 Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajtëgäjtsëbë jyukyˈäjtën mët ko niˈigyë tmëdunäˈändë Jyobaa. Extëm waˈan tyunäˈändë prekursoor, nyëjkxäˈändë Betel o mäjaty yajkojˈyë Diosë tyëjk. Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäädë Biiblyë xypyudëjkëm parë nwimbajtˈadëtsëm.
NˈOKWIMBAJTˈADËTSËM NIˈIGYË MÄ DIOSË TYUUNK
5. ¿Wiˈix tyam mbäädë ënäˈktëjk dyajtundë jyot myëjääw mä Diosë tyuunk?
5 Ënäˈktëjk, oy mëk yajpäättë ets myëdäjtëbë jot mëjääw parë kanäk pëky ttunët ja Diosë tyuunk (käjpxë Proverbios 20:29).b Extëm nääk diˈib tuundëp Betel, jam tyundë mä kyojˈyë ëxpëjkpajn. Nan taaˈäjtp nimayë ënäˈktëjk diˈib nëjkxtëp mä yajkojy o mä yˈaˈoyë ja Diosë tyëjk. Nan ta wiinkpë diˈib nayˈawäˈänëdëp parë tpudëkëyäˈändë nmëguˈukˈäjtëm mä tijaty të yˈayoˈonbëjtaˈaky. Ets nan ta nimay diˈib tuundëp prekursoor, tjattë wiink ayuk o nyëjkxtë wiink lugäär mä tyëgoyˈatyë käjpxwäˈkxpë.
6-8. 1) ¿Ti pudëjkë tuˈugë mixy parë ttukxondäˈägëdë Diosë tyuunk, ets wiˈix wyimbëtsëmy? 2) ¿Wiˈix mbäät nˈijxëm “ko Jyobaa oyjyaˈay”?
6 Oy njatsojkëmë Jyobaa ets njamoˈoyäˈänëm diˈib oy, mbäät näˈäty duˈun nnayjäˈäwëm extëm tuˈugë mixy diˈib xyëˈäjtypy Aarón. Yëˈë jyatukxondäˈäganë Diosë tyuunk, per kyaj agujk jotkujk nyayjäˈäwë. Ko myutskˈäjty nëjkxp mä reunyonk ets käjpxwäˈkxpë, per xëmë ijty tsyipkeˈexy. ¿Ti tyuun?
7 Ojts tpëjtaˈagyë wyinmäˈäny parë tkäjpxäˈänyë Biiblyë bom bom, tˈëxpëkäˈäny tijaty naxäämp mä reunyonk ets kyomentaratäˈäny. Nan ojts janäämëty tyëkë nuˈkxtakpë. Ko duˈun ttuuny, yëˈë pudëjkë parë niˈigyë wyimbejty, tˈixyˈajty niˈigyë Jyobaa ets mas niˈigyë ttsejky. Taanëm nyayjäˈäwë agujk jotkujk. Nan ojts tyuundëkë prekursoor, tpudëjkë nmëguˈukˈäjtëm mä tijaty yˈayoˈonbëjtaˈaky ets axtë ojts nyijkxy wiink paˈis käjpxwäˈkxpë. Tyam mëjjäˈäy tyuny ets yˈity Betel. ¿Wiˈix nyayjawëty? Aarón jyënaˈany: “Tëjëts nˈixy ko “Jyobaa oyjyaˈay”. Kojëts nˈixy wiˈixëts xykyunuˈkxy, tajëts nnayjawëty ko nmënuˈkxyˈajtypyëtsë Jyobaa ets niˈigyëts nˈaktimtunanë tyuunk, nnijäˈäwëbëts ko tyäˈädë yëˈë diˈib yajkypy mëjwiin kajaa kunuˈkxën”.
8 Niduˈuk diˈib jyaayë Salmo jyënany: “Jawëdë ets ixtë ko Jyobaa oyjyaˈay”. Ets yˈakjënany: “Pënaty yˈëxtääytyëbë Jyobaa nitii oyˈäjtënë kyatëgoyˈatäˈänxëdë” (käjpxë Salmo 34:8-10).c Ko nmoˈoyëmë Jyobaa diˈib mas oy, ta nnayjäˈäwëm agujk jotkujk pes nnijäˈäwëm ko tyukjotkëdakypy. Ets yëˈë xykyuentˈatäˈänëm extëm të twandaˈaky.
KYAJ NTSIPKAˈXËM
9, 10. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets nmëdäjtëm tuˈugë “jäˈäyˈäjtënë diˈib awijxp”?
9 Waˈan mas niˈigyë njamëdunäˈänëmë Jyobaa. Per ¿ti mbäät nduˈunëm pën jeky kujk nˈawijxënë parë nyajtuunkmoˈoyëm mä Diosë kyäjpn o tyëgatsët wiˈix tyam nyaˈijx nyajpatëm? Tsojkëp nmaˈkxtujkëm ets nmëdäjtëm tuˈugë “jäˈäyˈäjtënë diˈib awijxp” (Miqueas 7:7). Jyobaa mbäät tnasˈixë parë tyam duˈun nyajpatëm, per oy ko nˈijtëm seguurë ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm. Yˈijxpajtënë Abrahán mbäät xypyudëjkëm. Yëˈë ojtsë Jyobaa tyukwandaˈagyëty ko myoˈoyaˈanyëty tuˈugë yˈuˈunk, per kanäk jëmëjt yˈawijxy parë myaxuˈunkˈäjtyë Isaac. Nuˈunë tadë tiempë nyajxy, Abrahán awijx maˈkxtujkën myëët ets ninäˈä tkayajtëgooyë myëbëjkënë mä Jyobaa (Génesis 15:3, 4; 21:5; Ebreeʉsʉty 6:12-15).
10 Tsiptakp ets nmaˈkxtujkëm (Proverbios 13:12). Per pën yëˈëyë nwinmäˈäyëm diˈib kyaj të yˈoybyëtsëmy extëmë nety njaˈˈawijxëm, mbäät xyaˈëxtëkëwäˈkëm. Nik oy ko nyajtuˈunëmë tyäˈädë tiempë parë niˈigyë nnayaˈoˈoyëm extëmë oybyë Dios mëduumbë. Min nˈokˈijxëm tëgëk pëky wiˈix mbäät nduˈunëm.
Ko ngäjpxëmë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm, ta nˈijtëm wijy, yajxon tijaty nwinmäˈäyëm ets nwinˈijxëm diˈibë oybyëtsëmëp
11. 1) ¿Wiˈix mbäät nnayaˈoˈoyëm parë njäjtëm extëmë oybyë Dios mëduumbë? 2) ¿Tiko jyëjpˈamëty ets duˈun nduˈunëm?
11 Nˈoknayaˈoˈoyëm parë njäjtëm extëmë oybyë Dios mëduumbë. Ko ngäjpxëmë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm, ta nˈijtëm wijy, nwinmäˈäyëm tijaty yajxon ets nwinˈijxëm diˈibë oybyëtsëmëp. Jëjpˈam ets duˈun ttundët pënaty myënëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën mä nduˈukmujkëm (Proverbios 1:1-4; Titʉ 1:7-9). Ko ngäjpxëmë ëxpëjkpajn, nan xypyudëkëyäˈänëm parë nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa tijaty tˈixy. Ets tuˈuk tuˈugë xëëw, mbäädë net nyajtuˈunëm diˈib të njäjtëm parë nwinˈijxëm diˈibë Dios tyukjotkëdäˈägëp, extëm wiˈix mbäät nnaymyënëjkxëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, wiˈix nyajtuˈunëm ja meeny sentääbë, wiˈix naywyit nayxyojxëm ets tijaty mbäät ndukxondakëm.
12. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko mbäät tuˈugë tuunk nyajtuknipëjkëm?
12 Nˈoktuˈunëm yajxon tijaty të nyajtuknipëjkëm. Ko nety ja israelitëty tˈagojëdë ja Diosë tyëjk, jamˈäjtpë nety kanäk pëky ja tuunk, päätyë Nehemías tˈijxy ko tsojkëp pyudëkëdët ja yetyëjkëty. ¿Pënaty wyinˈijx? Yëˈë diˈibë nety oy yajnimaytyaktëp. Nehemías nyijäˈäwëbë nety ko tsyojktëbë Dios ets ko tyunandëp oy ti tuunk yajtuknipëktët (Nehemías 7:2; 13:12, 13). Nanduˈun tyam, pën tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ijtp tuumbë jäˈäy ets kyuytyuumpy tijaty yajtuknipëjkp, ta oy yajnimaytyäˈägäˈäny ets waˈan ok yˈakˈyajtuknipëkët niˈigyë tuunk (1 Korintʉ 4:2). Pääty, oy diˈibë tuunk nyajtuknipëjkëm, nˈoktuˈunëm oy (käjpxë 1 Timotee 5:25).
13. Ko pën axëëk xytyuˈunëm, ¿wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë José?
13 Nˈoknaygyumäjtsëm mä Jyobaa. ¿Ti mbäät xytyuny ko pën axëëk mdunëdët? Anëëmë wiˈix mnayjawëty. Per kyaj jeˈeyë mnaynyikäjpxtuˈudëdët mët ko mwinmay ko mijts mmëdäjtypy ja tëyˈäjtën, pes mbäät xyajmëjwiinë ja jotmay. Nˈokjamyajtsëmë yˈijxpajtënë José, diˈib ja myëgaˈaxëty axëktuunëdë ets ok, ta yajniwäämbejty axtë yajpëjtaky pujxndëgoty. Per jam nyaygyumäjtsë mä Jyobaa. Yëˈë wyinmääy tijaty të twandaˈaky ets ninäˈä tkamastuty (Salmo 105:19). Ko dyajnäjxyë jotmay, yëˈë pudëjkë parë tmëdatëdë oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib ok pudëjkë ko yajtuknipëjky ja tuunk (Génesis 41:37-44; 45:4-8). Pääty, ko pën axëëk xytyuˈunëm, nˈokˈamdoˈowëmë Jyobaa ets xymyoˈoyëmë wijyˈäjtën. Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm parë yuunk naxypy nyajpatëm ets tsuj yajxon nmëtmaytyakëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib axëëk të xyajnayjäˈäwëm (käjpxë 1 Peedrʉ 5:10).
NˈOKKÄJPXWÄˈKXËM MAS OY
14, 15. 1) ¿Tiko mbäät nˈijxëm wiˈix ngäjpxwäˈkxëm? 2) ¿Wixaty mbäät ngäjpxwäˈkxëm extëmë nety kyaj duˈun ndimtuˈunëm? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky etsë rekuäädrë “¿Mbäät nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wixaty ngäjpxwäˈkxëm?”).
14 Pablo yˈanmääy ja Timoteo ets mas oy tnimaytyäˈägët ja Diosë yˈAyuk. Ets nanduˈun tˈanmääy: “Kuentëˈat ja mjikyˈäjtën es ja mˈëxpëjkën” (1 Timotee 4:13, 16). Timoteo kanäk jëmëjtë nety kujk yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxnë. Per ¿tidaa ko Pablo yˈanmääyë ets mas oy ttunët? Yëˈko tëgäjtspë jäˈäyë jyot wyinmäˈäny etsë jyukyˈäjtën. Ets parë ja jäˈäy tmëdoowˈittët diˈibë Timoteo nyimaytyakypy, tsojkëbë nety mas oy tyukniˈˈixët ets dyajtëgatsët wiˈixë jäˈäy dyaˈëxpëky. Tyam, nanduˈun mbäät nduˈunëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm.
15 Ko nëjkxëm käjpxwäˈkxpë mä näägë lugäär, mbäät kyaj mayë jäˈäy nbatëm mä tyëjk. Ets mä näägë lugäär tamë jäˈäy jyayajpääty, per kyaj yajkupëky parë ndëjkëm. Ko duˈun njäjtëm, mbäät nˈëxtäˈäyëm ja winmäˈäny wiˈix mbäät ja jäˈäy nmëtmaytyakëm.
16. ¿Wiˈix mbäät yˈoybyëtsëmy ko ngäjpxwäˈkxëm mä mayjyaˈay yajpäättë?
16 Ta nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tyukxondaktëp ko kyäjpxwäˈkxtë mä nimayë jäˈäy yajpäättë, extëm mä karrë tsyoony jyaˈty, määyoty ets mä parke. ¿Wiˈix mbäät nyajtsondakëmë maytyaˈaky? Mbäät mëdë jäˈäy nmaytyaktsoˈonëm ko jam ti nˈoyˈijxëm mä ja yˈënäˈkuˈunk, nyajtëˈëwëm wiˈix nyëjkxëty mä tyuunk o ndukmëtmaytyakëm diˈib näämnëm të tyuny të jyatyëty. Pën nˈijxëm ko ja jäˈäy jyëjpˈëˈëw jyëjpkäjpxëp, ta ndukmëtmaytyakëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany ets nyajtëˈëwëm wiˈix wyinmay. Duˈuntsoo jantsy oy mët ja jäˈäy ndëjkëm käjpx maytyakpë.
17, 18. 1) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm pën xytsyiptakxëm ngäjpxwäˈkxëm mä mayjyaˈay yajpäättë? 2) ¿Tiko yˈoyëty nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa extëmë David mä ngäjpxwäˈkxëm?
17 Waˈan xytsyiptakxëm nyajtsondakëmë maytyaˈaky nëˈääy tuˈääy mëdë jäˈäy diˈib kyaj nˈixyˈäjtëm. Duˈun ijty jyatyë Eddie, tuˈugë prekursoor diˈib tsënaapy Nueva York. ¿Ti të pyudëkëty parë kyaj nyekytsyiptakxëty? Yëˈë jyënaˈany: “Kojëts nDiosˈawdattë, tajëts mëdë ngudëjk nbayoˈoy wiˈixëts mbäät nˈatsoowëmbittë jäˈäy ko ti dyajtëwdët o ko tnigäjpxtët wiˈix wyinmaytyë. Nan nyajtëëwdëbëtsë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm wiˈix yëˈë ttundë”. Tyamë Eddie tyukxondakypy ko kyäjpxwaˈkxy mä mayjyaˈay yajpäättë.
18 Pën ndukxondakëm mä ngäjpxwäˈkxëm ets pën mas oy nmëtmaytyakëmë jäˈäy, ta nyajnigëxëˈkëm ko nwimbajtˈadëtsëm (käjpxë 1 Timoteo 4:15, TNM).d Ets axtë mbäät nbudëjkëm tuˈugë jäˈäy parë tmëdunëdë Jyobaa. David jyënany: “Xëmëtsë Jyobaa nmëjkumayaˈany; janäämëty pyëtsëmäˈänyë mëjkumäˈäyën mäjëtsë nˈääw. Ndukmëjˈataambyëtsë Jyobaa; myëdowandëp ja oyjyaˈay ets xondäˈägandëp” (Salmo 34:1, 2).
NˈOKWIMBAJTˈADËTSËM PARË NMËJKUMÄˈÄYËMË JYOBAA
19. ¿Tiko mbäät nnayjäˈäwëm agujk jotkujk ko mbäät ngamëduˈunëmë Jyobaa extëm njatsojkëm?
19 David nan ojts jyënaˈany: “Tukëˈëyë diˈib mduumpy myajmëjpëtsëëmëp, mijts Jyobaa, ets pënaty kyaj mmastuˈutyëty mëjkumayanëp. Nyimaytyäˈägandëp ja mëjˈäjtën diˈib mmëdäjtypy mä mˈanaˈamdakn, ets nyigäjpxandëp wiˈix xymyëdaty ja mëjääw. Parë jäˈäy tnijawëdët tijaty të xytyuny mët ja mëjääw, ets wiˈix tyëˈkxy jyajy ja mëjˈäjtën mä mˈanaˈamdakn” (Salmo 145:10-12). Pënaty tsyojktëbë Jyobaa ets kyaj tmastuˈuttë, jyantsy tyukmëtmaytyäˈägandëbë jäˈäy pënën Jyobaa. Per pën të nmëjjäˈäyënë o yuumëët päˈämmëët nyajpatëm, waˈan kyaj mbäät nˈoknëjkxënë käjpxwäˈkxpë tëjkmdëjkm extëm njatsojkënyëˈäjtëm. ¿Ti mbäät nduˈunëm? Nˈokjamyajtsëm ko nan nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa koogoo pën nmëtmaytyakëm, extëmë doktoortëjk o enfermeerëty. Ets pën yajpatëm pujxndëgoty, nan mbäät nimaytyakëmë Jyobaa. Ko duˈun nduˈunëm, ta jantsy jotkujk nyayjawëyaˈanyëty (Proverbios 27:11). Jyobaa nan jotkujk nyayjawëty ko nmëduˈunëm, oy ja njiikyˈäjt nmëguˈukˈäjtëm kyamëdunëdë (1 Peedrʉ 3:1-4). Axtë mä nbatëmë amay jotmay mëjwiimbë, mbäät nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa, mas oy mëët nnaymyaaybyëjkëm ets niˈigyë nwimbajtˈadëtsëm.
20, 21. ¿Ti tyunandëp ja nmëguˈukˈäjtëm ko tˈixtët mëk nduˈunëm mä ja tuˈukmujkën?
20 Seguurë ko Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm pën niˈigyë mëët nnaymyaaybyëjkëm ets pën nmëduˈunëm nuˈun nmadakëm. Ko ndukniwijtsëm ja ndiempëˈäjtëm ets njukyˈäjtëm adëyë, ta mas niˈigyë jäˈäy ndukmëtmaytyakëm tijaty oyˈäjtënë Dios wyandakypy. Ets nan mbäät niˈigyë nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm. Ko tˈixtët wiˈix mëk nduˈunëm mä ja tuˈukmujkën, ta mas niˈigyë xytsyokäˈänëm.
21 Oy jeky kujk nmëduˈunëmë Jyobaa o waanë, niˈamukë mbäät nnaymyaaybyëjkëm mëët ets nwimbajtˈadëtsëm. Mä jatuˈukpë artikulo nˈixäˈänëm wiˈix mbäät nbudëjkëmë nmëguˈukˈäjtëm ets wyimbajtˈadëˈëtstët.
a 1 Timoteo 3:1, TNM: “Tëyˈäjtënë tyäˈädë ayuk. Pën ja tuˈugë yetyëjk diˈib jyapäädaampy tuˈugë tuungë këjxmbë, oyë tadë tuunk diˈib tsyejpy”.
b Proverbios 20:29: “Ja tsyujˈäjtënë ënäˈktëjk yëˈë ja mëkˈäjtën diˈib myëdäjttëp, etsë tsyujˈäjtënë mëjjäˈäytyëjk yëˈë ko të kyupoˈojënë”.
c Salmo 34:8-10: “Jawëdë ets ixtë ko Jyobaa oyjyaˈay; jotkujkë tadë yetyëjk diˈib yëˈë aˈoˈkëp. Tsëˈëgëdë Jyobaa, niˈamukë miitsëty diˈib wäˈäts myajnäjxëdëp mët ko nitii kyatëgoyˈäjtxëdë pënaty tsëˈkëdëp. Axtë kääbatˈyaak yajnäjxtëbë yuu, per pënaty yˈëxtääytyëbë Jyobaa nitii oyˈäjtënë kyatëgoyˈatäˈänxëdë”.
d 1 Timoteo 4:15, TNM: “Pawinmay tukëˈëyë tyäˈädë, pëjtäˈäk jamë mjot mwinmäˈäny parë niˈamukë jäˈäy tˈixtët wiˈix mwimbety”.