¿Mnijäˈäwëbë nety?

¿Waˈandaa ijty jyantsy jyamˈatyë jäˈäy diˈib kyuwëjëbë axëkˈujts tëëm mä wiink jäˈäyë kyam?

MÄ Matewʉ 13:24-26 Jesus jyënany: “Ja tsäjpotmëdë kutujkënë dëˈën extëm tuˈugë jäˈäy ko twëjy ja oybyë triigë mä yëˈë nyax. Es ko myanäjxtäˈäytyë, ta tyëkë tuˈugë myëtsip mä naty të twëjy. Ta twëjy ja axëëkpë ujts tëëmt. Ko naty ja triigë yony es tyëëmpˈatanë, ta kyëxeˈky es tap tmëtˈyony ja axëëkpë ujts diˈibë ja myëtsip oj ttukwëjë”. Ta näägë ëxpëkyjyaˈay diˈib kyaj tmëbëktë pën jantsy adëtstëp ijty duˈunë jäˈäy. Per ja romanë jäˈäyëty ojts dyajwëˈëmdë jääybyety ko mbäät duˈun yˈadëˈëtstë.

Tuˈugë diksionaaryë diˈibë Biiblyë nyimaytyakypy, jyënaˈany ko ja romanë jäˈäyë lyey mëk ijty dyajkuboky ko pën tkuwëjë axëkˈujts tëëm mä ja myëguˈugë kyam mët ko dyajjëmbity wiˈix të tyunyëty. Pën ojts nyaxkëdaˈagyë duˈumbë ley, yëˈë yˈandijpy ko naytyuunëdëp ijty duˈunë jäˈäy. Alastair Kerr, tuˈugë ëxpëkyjyaˈay diˈib yajxon nyijäˈäwëbë ley, jyënany ko Justiniano tuˈugë yajkutujkpë diˈib Roma ojts dyajpëtsëmy tuˈugë liibrë diˈib xyëˈäjtypy Digesto, mä jëmëjt 533 mä Jesus të myiny. Tyäˈädë liibrë myëmiimbyë ley diˈibë romanë jäˈäy yajnaxkëdaktë diˈib kanäägë ëxpëkyjyaˈaytyëjk kyujäˈäyëdë desde mä jëmëjt 100 axtë 250 mä Jesus të myiny. Mä tyäˈädë liibrë Digesto, jap yajnimaytyaˈaky tuˈugë ëxpëkyjyaˈay diˈib xyëˈäjtypy Ulpiano, yëˈë nyimaytyak ko ojts tuˈugë jäˈäy tkuwëjë ja axëkˈujts tëëm mä ja myëguˈugë kyam diˈib yajwindëgooy ja pyëjtaˈaky. Nan nyimaytyakypy ko ja kugam myëdäjtypy ja madakën parë tˈamdowëdë meeny ja jäˈäy diˈibë nety ja pyëjtaˈaky të yajwindëgoˈoyxyëty.

Extëm nˈijxëm, jantsy tuun jäjtë duˈun mä ja it lugäär diˈibë nety yˈaneˈembyë Roma. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko ja ijxpajtën diˈibë Jesus myaytyak waˈan duˈun tyuun jyäjtë.