¿Tiko kyaj tkupëktë etsë neˈpyny tyëkët nyiniˈkxoty?

Extëmë jäˈäy jyënäˈändë ets wiˈix tyëyˈäjtënëty

Extëmë jäˈäy jyënäˈändë: Jyobaa tyestiigëty kyaj tsyoybyatäˈändë mët ko wyinmaytyë ko tsooy kyaj tyuny.

Wiˈix tyëyˈäjtënëty: Ëëtsëty, Jyobaa tyestiigëty nduundëbëtsë mëjää parëts nˈëxtäˈäytyë tsooy diˈibëts xyaˈˈagëdäˈäktëp. Ko pën pyäˈämbety o yajtsukäˈäny, nˈëxtääytyëbëtsë oyatypyë doktoor diˈib mbäät tsyuky ets kyaj dyajtunëdë neˈpyny. Mëjwiin kajaats nmëjjawëdë ko ëxpëkyjyaˈay tijaty dyajjemybyëtsëmdë parë jäˈäy tsyoybattët. Tijaty yajtuundëbë doktoortëjk parë ttsuktë Jyobaa tyestiigëty ets kyaj dyajtëkëdë neˈpyny, nan yëˈë yajtuundëp ko wiink jäˈäy ttsuktë. Tyam, mbäädë jäˈäy kyaj tkupëktë tyëkëdë neˈpyny nyiniˈkxoty, mët ko mbäät nyinaxëdë wiink päˈäm, yˈaxëktunyëty o tyëkë neˈpyny diˈib kyaj mëët nyayˈawäˈägëtyë nyiniˈkx.

Extëmë jäˈäy jyënäˈändë: Jyobaa tyestiigëty mëbëjkëngyëjxm yˈagëdäˈäktë.

Wiˈix tyëyˈäjtënëty: Ëëtsëty ninäˈäjëts nganayaˈˈagëdäˈägëdë mëbëjkëngyëjxm.

Extëmë jäˈäy jyënäˈändë: Jantsy tsooxë pyëtsëmy tijatyë doktoor yajtuundëp ko tsyuktë parë kyaj neˈpyny dyajtundë.

Wiˈix tyëyˈäjtënëty: Kajaa yajtukˈoyˈaty tijatyë doktoor yajtuundëp ko jäˈäy ttsuktë ets kyaj dyajtundë neˈpyny, oyë meeny sentääbë kajaa tyuny.a

Extëmë jäˈäy jyënäˈändë: Mayë Testiigëty ets axtë ënäˈkuˈunk yˈooktë jëmëjt jëmëjt mët ko kyaj tkupëktë neˈpyny tyëkët nyiniˈkxoty.

Wiˈix tyëyˈäjtënëty: Kyaj mbäät tyëyˈäjtëndëkë extëmëts nyajniwäämbattë. Tyam, mayë doktoor ttsuktë jäˈäy diˈib jantsy tsiptakxëdëp ets kyaj dyajtundë neˈpyny, extëm ko ttsuktë mä kyorasoon, kyoxoty ets ko dyajtëgatstë tijaty jap jodoty.b Pënaty kyaj tkupëktë neˈpyny, nanduˈun myëbäädëdë o nik pojënë ets kyaj dyuˈunëty pënaty kyupëjktëp, oy yëˈëjëty axtë ënäˈkuˈunk.c Nipën mbäät kyajënäˈäny pën tuˈugë jäˈäy oogëp o tsoˈogëp pën kyupëjkypyë neˈpyny o kyaj.

¿Tiko Jyobaa tyestiigëty kyaj tkupëktë etsë neˈpyny tyëkët nyiniˈkxoty?

Yëˈko duˈunëts nmëbëktë, kyaj yëˈëjëty kojëts ngakupëkäˈändë tsooy. Duˈun mä Antiguo ets mä Nuevo Testamento yajnigajpxy ets kyaj yajkupëkëdë neˈpyny (Génesis 9:4; Levítico 17:10; Deuteronomio 12:23; Apostʉlʉty 15:​28, 29). Etsë Dios duˈun dyajnaxyë neˈpyny extëmë jukyˈäjtën (Levítico 17:14). Päätyë Jyobaa tyestiigëty tmëmëdowdë tyäˈädë anaˈamën diˈib yajpatp mä Biiblyë ets kyaj tkupëktë neˈpyny mët ko twintsëˈëgëdë Dios diˈib të xymyoˈoyëmë jukyˈäjtën.

Extëm tyamë jäˈäy wyinmaytyë

Tuk tiempë wyinmääytyë pënaty nyiˈëxpëjkëdëp wiˈixë jäˈäy yˈoyˈat myëkˈattët ko kutsëˈëgë tijatyë doktoortëjk yajtuundëp ko jäˈäy yajtsukët ets kyaj tyunëdë neˈpyny, axtë ojts tˈixtë extëmë yajjäˈäyˈoˈkpë pënaty yˈamdoodëp yajtsukët ets kyaj tyëkëdë neˈpyny. Per tyam kyaj duˈun nyekywyinmaytyë. Extëm nˈokpëjtakëm, 2004 pyëtsëëmy tuˈugë rebistë diˈib myaytyakypyë tsooy ets jyënany tuˈugë artikulo: “Tijaty yajtuundëbë doktoortëjk parë ttsuktë Jyobaa tyestiigëty, yëˈë net tunäämp mä xëë jëmëjt kyëdaˈaky”.d Ets mä jëmëjt 2010, tadë liibrë Medicina transfusional jyënany ko xëmë duˈunë jäˈäy yajtsukanë ets kyaj neˈpyny tyunët, duˈun extëm ko tyamë jäˈäy yajtsuktë ets netyë yajmënëjkxnë mä tyëjk.

Milˈam tyamë doktoor dyajtundë tijaty parë kyaj nëgoo neˈpyny tyëgoyët ets kyaj dyajtëkëdë neˈpyny ko jäˈäy ttsuktë mëjwiin kajaa. Tijaty yajtuundëbë doktoortëjk yajpatp axtë mä paˈis diˈib kyaj nëgoo meeny sentääbë tmëdattë ets yˈamdoodëp mayë jäˈäy axtë diˈib kyaj Tyestiigëty.