Jesus yajmëjkuˈëw yajmëjkugäjpxë ko tyëkë Jerusalén burrëkëjxy

Tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë, ¿xytyukˈijxëm ko Jesus jantsy yëˈë duˈun ja Mesías?

Biiblyë tˈatsoowëmbity

Duˈun, pes ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny yaˈˈadëëw tijaty ojts yajnaskäjpxë mä “Mesías, ja Wintsën”, mëdiˈibë nety yajnitsoˈogaampy ja naxwinyëdë jäˈäy (Daniel 9:25; 1 Fwank 4:14). Ets ko yˈoˈky, yaˈˈadëëw nanduˈun tijatyë nety të yajnaskäjpxë (Salmo 110:1; Apostʉlʉty 2:34-36).

**¿Tiko Jesus yajtijy ja Mesías?**

Mä ayuk ebreo ja yajtijy Maschíaj (Mesías) ets mä ayuk grieegë Kjristós (Kristë), yëˈë yˈandijpy mëdiˈibë të “Yajwinˈixy”. Pääty ko Jesus yajtijy Jesukristë, yëˈë yˈandijpy “Jesus, mëdiˈibë të yajwinˈixy” o “ja Mesías”.

Tëëyëp, ko ijty tuˈugë jäˈäy yajwinˈixy parë yˈanaˈamët, yëˈë ijty yajtukutaamëˈkp ja aseytë (Levítico 8:12; 1 Samuel 16:13). Nanduˈunënë Jesus, yëˈë winˈijxë Dios parë yˈanaˈamët (Apostʉlʉty 2:36). Per kyaj ojts yëˈë ttukutaamëˈëgyë aseytë ko twinˈijxy, yëˈëjën tyuknigajx ja espiritë santë (Matewʉ 3:16).

¿Mbäädëdaa nety myiny ja tuˈugë jäˈäy parë dyaˈˈadëwët tijaty ojts yajnaskäjpxë mä ja Mesías?

Kyaj. Duˈun extëm ko nfirmaräjtëm mëdë këˈëgää, kyaj kyijpxyë mëdë wiink jäˈäyë kyëˈëgää. Nanduˈunën tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë, yëˈëyë nety mbäät dyaˈˈadëy ja Mesías o Kristë. Per mä Biiblyë nanduˈun jyënaˈany: “Minäämp ja winˈëˈëmbëty diˈibë nayyajnaxanëdëp extëmë Kristë es extëmë Diosë kyugäjxpë, es tyunaampy yëˈë ijxwëˈëmën esë mëjˈäjtën, es axtë yëˈë jyawinˈëënandëp ja jäˈäyëty diˈibë Dios wyinˈijx” (Matewʉ 24:24).

¿Jaanëmëdaa myinäˈäny ja Mesías?

Kyaj. Mä Biiblyë ojts yajnaskäjpxë ko jaa myinäˈäny mä tyëëm yˈäätsë David, mëdiˈibë niduˈuk reyˈäjt jam Israel (Salmo 89:3, 4). Per ojts yˈadëgooynyë mä nety yˈity jääybyety pënaty tyëëmˈäjty yˈäätsˈäjtypy ja rey David. Ja jyawë ojts yajnoˈktäˈäy ko ja romanë jäˈäy dyajkutëgooytyë ja Jerusalén käjpn mä jëmëjt 70.a Pääty desde mä taabë tiempë, kyaj nyekyyajnijawë pënatyën meerë tyëëmˈäjty yˈäätsˈäjtypy ja David. Per ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty, tamˈäjtpë nety ja neky mä myiindäˈäy jääybyety, pääty axtë ja myëtsipëty ojts tkupëktë ko Jesus yëˈë tyëëmˈäjt yˈäätsˈäjtë David (Matewʉ 22:41-46).

¿Nääk pëky ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë mëdiˈibë nety yaˈˈadëwaampy ja Mesías?

Kyaj yajxon tyimˈyajnijawë. Tsip yajmaytsyoowbëtsëmët tijaty ojts yajnaskäjpxë mëdiˈibë nety yaˈˈadëwaampy ja Mesías, pes wiˈixëm yajwijtspëtsëmy. Extëm mä Isaías 53:2-7, kanäk pëky jap tnigajpxy tijaty ojts yajnaskäjpxë mä ja Mesías. Näägë jäˈäy jyënäˈändë ko jeˈeyë tuk yajmaytsyoy, perë wiinkpë jyënäˈändë ko kanääk pëky ojts jap yajnaskäjpxë.

Tijatyë Jesus ojts dyaˈˈadëy mëdiˈibë nety të yajnaskäjpxë

Tijaty tuun jäjtë	Yajnaskäjpxë	Yˈadëy
Tyëëm yˈäätsë Abrahán	Génesis 22:17, 18	Matewʉ 1:1
Tyëëm yˈäätsë Isaac, ja yuˈungë Abrahán	Génesis 17:19	Matewʉ 1:2
Ja tyëëm yˈäätsë Judá	Génesis 49:10	Matewʉ 1:1, 3
Ja tyëëm yˈäätsë rey David	Isaías 9:7	Matewʉ 1:1
Yajmaxuˈunkˈatyëty tuˈugë kiixy mëdiˈibë kyajnëm pyeky	Isaías 7:14	Matewʉ 1:18, 22, 23
Myaxuˈunkˈaty Belén	Miqueas 5:2	Matewʉ 2:1, 5, 6
Txëwˈaty Emmanuelb	Isaías 7:14	Matewʉ 1:21-23
Kyaj myëjpëtsëmy	Isaías 53:2	Lukʉs 2:7
Yˈooktë yetyëjkuˈungëty ko nety të myaxuˈunkˈaty	Jeremías 31:15	Matewʉ 2:16-18
Yajˈyaxtsoy Egipto	Oseas 11:1	Matewʉ 2:13-15
Yaˈixyˈaty extëmë Nasarenëc	Isaías 11:1	Matewʉ 2:23
Tuˈugë kugajpxy dyaˈˈawäˈätsy ja tuˈu	Malaquías 3:1	Matewʉ 11:7-10
Yajwinˈixy extëm ja Mesías mä jëmëjt 29d	Daniel 9:25	Matewʉ 3:13-17
Dios jyënaˈany ko yëˈë ja yˈUˈunk	Salmo 2:7	Apostʉlʉty 13:33, 34
Tsyojk ja Diosë tyëjk	Salmo 69:9	Fwank 2:13-17
Kyäjpxwäˈkx ja oybyë ayuk	Isaías 61:1	Lukʉs 4:16-21
Ko ojts kyäjpxwaˈkxy Galilea kyudëˈkx ja jäˈäy	Isaías 9:1, 2	Matewʉ 4:13-16
Tyuunë miläägrë extëmë Moisés	Deuteronomio 18:15	Apostʉlʉty 2:22
Yajtuunë Dios kugajpxy extëmë Moisés	Deuteronomio 18:18, 19	Fwank 12:49
Yaˈˈagëdak nimayë päˈämjäˈäy	Isaías 53:4	Matewʉ 8:16, 17
Kyaj nyayajmëjpëtsëëmë	Isaías 42:2	Matewʉ 12:17, 19
Pyaˈˈayoow pënaty yajnäjxtë jäj jëmuˈumën	Isaías 42:3	Matewʉ 12:9-20; Markʉs 6:34
Tukniˈˈijxë ja Diosë tyëyˈäjtën	Isaías 42:1, 4	Matewʉ 12:17-20
Oybyë käjpxwijpë	Isaías 9:6, 7	Fwank 6:68
Nyimaytyakë Diosë xyëëw	Salmo 22:22	Fwank17:6
Tukniˈˈijxë mëdë ijxpajtën	Salmo 78:2	Matewʉ 13:34, 35
Tyuny Wintsën	Daniel 9:25	Matewʉ 23:10
Nimay kyaj myëbëjkëdë	Isaías 53:1	Fwank 12:37, 38
Tsää mëdiˈibë yajkunajpëp	Isaías 8:14, 15	Matewʉ 21:42-44
Ojts yaˈëxtijy	Salmo 118:22, 23	Apostʉlʉty 4:10, 11
Yaˈˈaxëkˈijx	Salmo 69:4	Fwank 15:24, 25
Yäˈäx jyoktë jäˈäyëty ko tyëkë Jerusalén burrëkëjxy	Zacarías 9:9	Matewʉ 21:4-9
Myëjkugäjpxëdë ja ënäˈkuˈungëty	Salmo 8:2	Matewʉ 21:15, 16
Myiiny mët xyëëwgyëjxmë Jyobaa	Salmo 118:26	Fwank 12:12, 13
Kyëyakyëty niduˈuk ja myëtnaymyaayëbë	Salmo 41:9	Fwank 13:18
Yajtooky mët jeˈeyë 30 platë meenye	Zacarías 11:12, 13	Matewʉ 26:14-16; 27:3-10
Myastutäˈäyëdë ja myëtnaymyaayëbëty	Zacarías 13:7	Matewʉ 26:31, 56
Yajniwäämbety	Salmo 35:11	Matewʉ 26:59-61
Kyaj tˈatsoy pënaty niwäämbajtëdëp	Isaías 53:7	Matewʉ 27:12-14
Yajwintsujëˈëky	Isaías 50:6	Matewʉ 26:67; 27:27, 30
Yajkuwopëˈëky	Miqueas 5:1	Markʉs 15:19
Yajwopy yajkäˈätsy	Isaías 50:6	Fwank 19:1
Kyaj nyaygyuwäˈänyëty ko yajkoxy	Isaías 50:6	Fwank 18:22, 23
Nyibëdëˈëgëdë ja anaˈambëtëjk	Salmo 2:2	Lukʉs 23:10-12
Yajkëxwojpy ja kyëˈë tyeky kepykyëjxy	Salmo 22:16	Matewʉ 27:35; Fwank 20:25
Yajnirifëtunë ja wyit	Salmo 22:18	Fwank 19:23, 24
Yaˈixy extëm tuˈugë pokyjyaˈay	Isaías 53:12	Mateo 27:38, TNM
Yaˈˈanmääy wixaty ets yajnëxiky yajtukxiky	Salmo 22:7, 8	Matewʉ 27:39-43
Tkuˈoogë ja nbokyˈäjtëm	Isaías 53:5, 6	1 Peedrʉ 2:23-25
Wyinmay ko të Dios myastuˈutyëty	Salmo 22:1	Markʉs 15:34
Yajmoˈoyë nëë mëdiˈibë xun ets täˈäm	Salmo 69:21	Matewʉ 27:34
Patë ja tëëtsë ko nety yˈooganë	Salmo 22:15	Fwank 19:28, 29
Kyëyäjkë jyukyˈäjtën	Isaías 53:12	Markʉs 15:37
Kyëyäjkë jyukyˈäjtën parë xynyiwatsëm ja poky	Isaías 53:12	Matewʉ 20:28
Nituˈuk ja pyäjk ojts kyayajtëjy	Salmo 34:20	Fwank 19:31-33, 36
Yajtukuumnaxy	Zacarías 12:10	Fwank 19:33-35, 37
Nyaxtëkë extëmë kumeenyjyaˈay	Isaías 53:9	Matewʉ 27:57-60
Jyukypyejky	Salmo 16:10	Apostʉlʉty 2:29-31
Nyitëgatsy ja mëdiˈibë toˈkë	Salmo 109:8	Apostʉlʉty 1:15-20
Yˈuˈunyë Diosë yˈaˈoytsyoow	Salmo 110:1	Apostʉlʉty 2:34-36

a Tuˈugë liibrë jyënaˈany: “Ko kyutëgooyë ja Jerusalén, waˈan jaa kyutëgooy mä nety yˈity kujayë ja judiyëtëjkë tyëëm yˈääts ets ja fyamilyëty”. (Cyclopedia de McClintock y Strong).

b Mä ayuk ebreo yäˈädë xëëw Emmanuel, yëˈë yˈandijpy “Dios ijtp mët ëtsäjtëm”, yäˈädë yëˈë yajnigëxëˈkypy ko Jesus yëˈë ja Mesías. Extëmë Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny ets tijaty tyuun, yëˈë yajnigëxëˈk ko Dios yajpatp mët pënaty mëduunëdëp (Lukʉs 2:27-32; 7:12-16).

c Yäˈädë ayuk Nasarenë, waˈan jam tsyoony mä ayuk ebreo nétser, mëdiˈibë yˈandijpy “kepy jyiitsy”.

d Pën mnijawëyaampy niˈigyë wiˈix yajwijtspëtsëmy mä Biiblyë ko ja Mesías jyatäˈäny mä jëmëjt 29, käjpx mä jyënany “Ja kugajpxy Daniel tnaskäjpxë näˈä jyatäˈäny ja Mesías”.

e Duˈun ojts tnaskäjpxë ja kugajpxy Zacarías, per mä Mateo jyënaˈany yëˈë duˈun ojts tnaskäjpxë ja Jeremías (Matewʉ 27:9). Waˈan duˈunë Mateo jyënany mët ko mä ja Diosë jyaaybyajtën mëdiˈibë nety yajtijp “Diosë kyugäjpxpë”, yëˈë nety tim jawyiin miimbë Jeremías (Lukʉs 24:44). Pääty ko Mateo jyënany “Jeremías”, waˈan yëˈë tmaytyäˈäganyë yäˈädë Diosë jyaaybyajtën mä nety nanduˈun myiny mëdiˈibë Zacarías kyujäˈäyë.