1. ¿Ti diˈibë Dios të ttuknibëjtäägë parë tyäˈädë Naxwinyëdë?

JANTSY oy diˈibë Dios të ttuknibëjtäägë parë tyäˈädë Naxwinyëdë, yëˈë tsyejpy ets tyuktukët mëdë jäˈäyëty diˈib jukyˈattëp agujk jotkujk ets oy mëk. Biiblyë jyënaˈany ko Dios “tˈoytyuuny tuˈuk ja ujtskam jam mä ja nääxjot txëëwˈatyën Edén” ets jam dyajˈyoonyë “ääy kepy oyëtypyë tsujëtypyë, mëdiˈibë yakëbën yëˈë tyëëm, ets yäjjëˈkx yäjpëkëty”. Ta net ojts dyajkojy ja tim jawyiimbë ndääkˈäjt ndeetyˈäjtëm, ja Adán mëdë Eva, ta tpëjtaktë mä ja it lugäärë tsujpë ets tˈanmääytyë: “Mëëtˈättë ënet mˈuˈunk mˈënäˈkëty, yäjwinduktë yëˈë nääxwiinyëdë ets xyˈënaˈamdëty” (Génesis 1:28; 2:8, 9, 15, MNM). Extëm nˈijxëm, diˈibë Dios tsyojk yëˈë etsë jäˈäyëty tmëdattëdë yˈuˈunk yˈënäˈk ets dyajjëmbittët tukëˈëyë ja Naxwinyëdë jantsy tsuj ets tkuentˈattëdë jëyujk animal.

2. 1) ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko adëwäämp diˈibë Dios të ttuknibëjtäägë parë Naxwinyëdë? 2) Extëmë Biiblyë jyënaˈany, ¿pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny winë xëëw winë tiempë?

² Wiˈix mˈokwinmay, ¿waˈan näˈä jyäˈtëdë tiempë mä jäˈäy tsyëënëdët yä Naxwiiny extëmë Jyobaa të ttuknibëjtäägë? Pes okˈix wiˈixë Biiblyë jyënaˈany: “Ko ti tnigajpxy jyantsy tyuumpy duˈun, ets ko ti twinwänë yajkypy” (Números 23:19, MNM; Ebreeʉsʉty 6:17). Duˈunë duˈun, Jyobaa kyuytyunaampy seguurë diˈib të ttuknibëjtäägë. Yëˈë këˈëm jyënaˈany ko Naxwinyëdë “kyaj nanëgoobë të dyajkojy yëˈë duˈun të dyajkojy parë yajtuktsëënët” (Isaías 45:18). ¿Pënatyë Dios tsyojk ets jyukyˈattët yä Naxwiiny, ets nuˈun jyukyˈatët? Biiblyë tˈatsoowëmbity: “Pënaty jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët tjaˈˈatäˈändë naxwinyëdë, ets ttuktsëënëyäˈändë xëmëkyëjxm” (Salmo 37:29; Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 21:3, 4).

3. ¿Ti ayoˈon jotmay tyam nˈijxëm yä Naxwiiny? Ets ko duˈun nˈijxëm, ¿ti diˈib nnayajtëˈëwëm?

³ Jantsy tëyˈäjtën ko tyäˈädë wandakën kyajnëm yˈadëy. Pes päˈämbajttëp tyamë jäˈäy ets oˈktëp ets axtë tsiptuundëp nixim niyam ets nyayaˈoogëdë. Seguurë ko Jyobaa kyaj duˈun ttsejky etsë Naxwinyëdë yˈitët tuktuky extëm tyam nˈijxëm. Kyaj ti yˈoybyëtsëëmy. ¿Ti tuun jäjtë? ¿Tiko kyaj duˈun tyam njukyˈäjtëm extëmë Dios ojts ttuknibëjtäägë? Ni tuˈugë liibrë diˈib myaytyakypy tijaty të tyuny të jyatyëty mbäät tkaˈˈatsoowëmbity, yëˈko tadë jotmay jam tsyondaky tsäjpotm.

KYËXËˈËKY JA MËTSIP

4, 5. 1) ¿Pën diˈib ojts myëgajpxyëtyë Eva mët yëˈëgyëjxm tuˈugë tsäˈäny? 2) ¿Wiˈix tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj ti ttony tmëwäˈäny mbäät jyëmbity maˈtspë?

⁴ Mä tim jawyiimbë liibrë diˈib mä Biiblyë, tmaytyaˈaky ko jam Edén kyëxëˈky ja Diosë myëtsip diˈib yajxëëwmoopy “tsäˈäny”, per kyaj yëˈë tˈandijˈyë jantsy tsäˈäny. Mä Biiblyë kyugëjxënë jyënaˈany ko tadë tsäˈäny yëˈë duˈun yajtijpë “Satanás, diˈibë wyinˈiˈimpy nidëgekyë ja naxwinyëdë jäˈäy” (Génesis 3:1, MNM; Diˈibʉ Jatanʉp 12:9). Yëˈë tuˈugë anklësë kumëjääwbë diˈib kyaj yaˈixy, diˈib yajtuun ja tsäˈäny ets ojts ttukmëgajpxyë Eva. Duˈun dyajtuuny extëm tuˈugë munyekë diˈib këxëˈkpë ko kyajpxy, per kyaj yëˈë jyantsy kyajpxy, yëˈë ja jäˈäy käjpxp. Tyäˈädë anklës tamˈäjt ko Dios ojts dyaˈoyë Naxwinyëdë mä jäˈäyëty tsyëënëdët (Job 38:4, 7).

⁵ Nnijäˈäwëm ko tukëˈëyë diˈibë Jyobaa ojts dyajkojy ak oy, nitii diˈib mäˈät ojts tkayajkojy. Per ¿pënën yajkoj ja “Mëjkuˈugopk” “Satanás”? Kyaj pën ojts yajkojˈyëty, kyëˈëm tsojkënë ojts nyayajjëmbityëty Mëjkuˈugopk, pes yëˈë nety tuˈugë Diosë yˈanklës. ¿Wiˈixën këˈëm nyayajjëmbijtë? Wenë, duˈun extëm tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj ti ttony tmëwäˈäny, mbäät ok jyëmbity maˈtspë. ¿Wiˈix jyëmbitët maˈtspë? Mët ko tnasˈixët ets mä kyorasoon tyëkëdë axëëkpë tsojkën. Ets ko twinmääyˈadëˈëtsët, ta tadë tsojkënë niˈigyë myëjwindëkët, ets ok, ta ttunët extëmë nety të twinmay (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 1:13-15).

6. ¿Wiˈix tuˈugë Diosë yˈanklës diˈib kumëjääw jyëmbijty Satanás ets niwäämbajtpë?

⁶ Duˈun tuˈugë Diosë yˈanklës jyëmbijty Satanás. Ojtsë tmëdoy ko Jyobaa tˈanmääyë Adán mëdë Eva ets tmëdattëdë yˈuˈunk yˈënäˈk ets dyajtuktuktëdë Naxwinyëdë mëdë tyëëm yˈääts (Génesis 1:27, 28). Satanás waˈan duˈun wyinmääy: “¡Niˈamukë tyäˈädë jäˈäy mbäätxyëpts xyˈawdaty ets kyaj tˈawdattëdë Dios!”. Ko duˈun wyinmääy, ta dyajmëjwindëjkë tyäˈädë tsojkënë axëëkpë mä jyot kyorasoon, ets ko ttukjäjty ja tiempë, ta tniwäämbejtyë Dios ets twinˈëˈëny ja Eva (käjpxë Génesis 3:1-5). Duˈuntsoo tadë anklës jyëmbijty “Satanás” diˈib yˈandijpy “Mëtsip”, ets nanduˈun jyëmbijty niwäämbajtpë.

7. 1) ¿Tiko ojts yˈooktë Adán mëdë Eva? 2) ¿Tiko niˈamukë Adángë tyëëm yˈääts myëjjäˈäyëdë ets yˈooktë?

⁷ Satanás mët ko twinˈëˈënyë Adán mëdë Eva, ta ttukmëduundëgooyë Dios (Génesis 2:17; 3:6). Ets mët ko tmëduundëgooytyë Dios, ta kuanë net ojts yˈoˈknëdë duˈun extëmë netyë Dios të jyënaˈany (Génesis 3:17-19). Pes ko Adán pyokytyuuny ta jyëmbijty pokyjyaˈay, ta net ja yˈuˈunk yˈënäˈk ojts ttukninäjxtäˈäy ja pyoky (käjpxë Romanʉs 5:12). Tadë jotmay mbäät duˈun nˈijxkijpxyëm extëm tuˈugë muutsy myoldë diˈib key. Pën key ja moldë, ¿wiˈix ja muutsy pyëtsëëmdäˈäy? Pes ak key. Nanduˈun ëtsäjtëm, ak poky myëët nmaxuˈunkˈäjtëm mët ko ja Adán pyokyjyaˈayëty. Ets päätykyëjxm nmëjjäˈäyëm ets nˈoˈkëm (Romanʉs 3:23).

8, 9. 1) Extëm të nˈijxëm, ¿wiˈixë Satanás tnibëdëˈkyë Jyobaa? 2) ¿Tiko Jyobaa kyaj netyë dyajkutëgooy ja myëtsipëty?

⁸ Ko Satanás dyajtuundëgooyë Adán mëdë Eva, ta dyajjëmbijttë Diosë myëtsip duˈun extëm yëˈë. Nyibëdëˈkë Jyobaa ets kyäjpxpat wiˈix yˈaneˈemy. Duˈunxyëp extëm jyënany ko Jyobaa yëˈë tuˈugë reyë axëkjäˈäybyë diˈib wyinˈëˈëmbyë jyaˈayëty ets kyaj ttukmëtsekyë oyˈäjtën. Ets ko mbäädë jäˈäyëty këˈëm twinˈixtë diˈibën oy ets diˈibë axëëk, kyaj ttimtsoktë etsë Jyobaa yˈanaˈamëdët, ets ko tyukˈoybyëtsëmëbë jäˈäy ko tmëmëdowdëdë Satanás. ¿Tidaa netë Dios yˈoktuun ko duˈunë Satanás mëk axëëk nyiwäämbajtë? Ta jäˈäy diˈib jënandëp ko ojtsxyëp dyaˈoˈktäˈäy ja myëtsip. Per koxyëbë Dios dyaˈoˈktääy, ¿nigëxëˈkpxyëbë Satanás ko andakp? ¿Nigëxëˈkpxyëbë Dios ko oy yˈaneˈemy?

⁹ Jyobaa yajxonë tëyˈäjtën ttuny. Pääty kyaj netyë ja myëtsip dyajkutëgooytyë. Ojts wyinmay ko oy ko tnasˈixëdë tiempë parë kyëxëˈëgët ko kyaj tyëyˈäjtënëty extëmë netyë Satanás të nyiwäämbetyëty, ets nyigëxëˈëgëdë Satanás ko andakp. Päätyë Jyobaa tnasˈixë ets tuk tiempë naxwinyëdë jäˈäy këˈëm nyayˈanaˈamëdët mëdë Satanásë myëjääw. Mä kapitulo 11 jap yajnimaytyäˈägäˈäny tidën ko tnasˈixë, ets tidën ko dyajjekyë tiempë. Per oknayajtëwëdë net: ¿oyën yˈadëtstë Adán mëdë Eva ko tmëmëdoowdë Satanás diˈib nitii nety të kyatukmëdunëdë? Jyobaa yëˈë diˈibë nety tukëˈëyë të myooytyaˈayëdë. Pääty, ¿oy ko wyinmääytyë ko Jyobaa mëk axëkjäˈäy ets ko andakp? ¿Tixyëp mijts ojts xyˈoktuny?

10. ¿Wiˈix mijts mbäädë Jyobaa xypyuwäˈägë ets duˈun yëˈë dyaˈixëdët ko Satanás kyaj tmëdatyë tëyˈäjtën?

¹⁰ Oy ko nmëmäˈäy nmëdäjëmë tyäˈädë yajtëˈëwën, pes nanduˈumbë jotmay nbatëm. Tyam, mbäät mijts xyaˈixyëty ko mbuwäˈkëbë Jyobaa, ets duˈuntsoo Jyobaa ttukˈixëdë Satanás ko kyaj tmëdatyë tëyˈäjtën. Mbäät xyaˈixyëty ko mˈaxäjëbë Dios extëmë mˈAnaˈambë ets duˈun nyigëxëˈëgëdë Satanás ko andakp (Salmo 73:28; käjpxë Proverbios 27:11). Jotmay myëët njënäˈänëm ko jeˈeyë niwaanë jäˈäy diˈib pyuwäˈkëbë Jyobaa, oy jyajaaty miyonkˈam. Pääty mbäät nnayajtëˈëwëm, ¿jantsy tukniˈˈijxëbë Biiblyë ko Satanás yëˈë duˈun diˈib yˈaneˈembyë naxwinyëdë jäˈäy?

¿PËNËN YˈANEˈEMBYË NAXWINYËDË JÄˈÄY?

11, 12. 1) ¿Wiˈixë Satanás dyaˈijxë ko yëˈë yˈaneˈembyë naxwinyëdë jäˈäy ko tjayajtëgoyanyë Jesus? 2) ¿Ti diˈib nanduˈun xytyukˈijxëm ko Satanás yëˈë duˈun diˈib yˈaneˈembyë naxwinyëdë jäˈäy?

¹¹ Jesus ojts yˈity seguurë ko Satanás yëˈë diˈib yˈaneˈembyë naxwinyëdë jäˈäy. Tëgok ja Mëjkuˈu mëdë myëjääw diˈib myëdäjtypy ojts ttukˈixyë Jesus “nidëgekyë naxwinyëdë jäˈäyëty [“ja anaˈam kutujkën”, TNM] es ja myëjˈäjtën. Ta tˈanmääy: Ëjtsëts mij nmoˈoyëp tëgekyë tyäˈädë pën xywingoxtënaabyëts es xyˈawdatëdëts” (Matewʉ 4:8, 9; Lukʉs 4:5, 6). Okwinmay koxyëbë Satanás tkajaˈˈaty tukëˈëyë anaˈam kutujkën, ¿ojtsxyëp tˈawanë Jesus parë dyajtëgoyët? Pes kyajxyëp, ¿këdii? Etsë Jesus nan ojtsxyëp tˈanëëmë Satanás ko kyaj yëˈë tjaˈajëty ja anaˈam kutujkën.

¹² Jyobaa Dios yëˈë diˈib tukëˈëyë mëjääw myëdäjtypy, ets yëˈë diˈib tukëˈëyë të dyajkojtäˈäy (Diˈibʉ Jatanʉp 4:11). Per nimää mä Biiblyë kyajënäˈäny ko Dios o Jesukristë yëˈë yˈaneˈembyë naxwinyëdë jäˈäy. Yëˈë duˈunë Mëjkuˈu diˈib yˈaneˈembyë naxwinyëdë jäˈäy. Päätyë Jesus ojts jyënaˈany “diˈibë yä naxwiiny anaˈamp” (Fwank 12:31). Apostëlë Juan nan ojts jyënaˈany ko “naxwinyëdë jäˈäy yˈity mä ja axëëkpë dyajtunyë myëkˈäjtën” (1 Juan 5:19, TNM).

JYËJPTËGOYË SATANÁSË YˈANAˈAMËN

13. ¿Tiko yˈoyëty ets myinët ja jembyë jukyˈäjtën?

¹³ Tuˈuk tuˈugë jëmëjt nyaxy niˈigyë kyujotmayëtyë tiempë. Të tyuktujknë mëdë soldäädëtëjk diˈib tsiptuundëp, anaˈambëtëjk diˈib axëëk adëtstëp, wintsëndëjk diˈib winˈëˈëndëp mä relijyonk etsë maˈtspë yajjäˈäyˈoˈkpë. Extëm tyam nˈijxëmë jukyˈäjtën, yëˈë xytyukˈijxëm ko kyaj mbäät nyekyˈoyë. Mä Biiblyë jyënaˈany ko tsojkë Dios dyajjëjptëgoyaˈany tukëˈëyë ayoˈon jotmay mä tadë tsip diˈib xyëˈäjtypy Armajedon, ets dyajminäˈäny ja jembyë jukyˈäjtën (Diˈibʉ Jatanʉp 16:14-16).

14. ¿Pënë Dios wyinˈijx ets tyunët Rey mä yˈAnaˈam Kyutujkën jam tsäjpotm, ets wiˈixë Biiblyë ojts tnaskäjpxë?

¹⁴ Jyobaa yëˈë wyinˈijxë Jesukristë ets Ryeyˈatët mä ja yˈAnaˈam Kyutujkën jam tsäjpotm. Tëëyëbë Biiblyë duˈun ojts tnaskäjpxë: “Tuˈugë mixyuˈunk të myaxuˈunkˈaty parë ëtsäjtëm, tuˈugë uˈunk të nyajmoˈoyëm; etsë kutujkënë tmëdatäˈäny extëmxyëp tmënëjkxy kyejkyëjxy. Ets yajxëëwmoˈoyaˈany [...] Anaˈambë diˈib yajjaˈäjtypyë tuˈugyëˈat. Myëjwindëkëyaˈanyë yˈanaˈamdakn etsë tuˈugyëˈäjtën kyaj jyëjpkëxäˈäny” (Isaías 9:6, 7, notë). Jesus ojts ttukniˈˈixë yˈëxpëjkpëty ets tˈamdowdëdë tyäˈädë anaˈamën mä nyuˈkxtäˈäktë, ko jyënany: “Yajmin ja mˈAnaˈam mGutujkën. Waˈan dyajtuny ja mtsojkën, duˈun extëm jam tsäjpotm nanduˈun yä Naxwiiny” (Mateo 6:10, TNM). Extëm ok nnijawëyäˈänëm, yëˈë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën yëˈë diˈib yajnitëgatsaampy tukëˈëyë anaˈambëtëjk diˈib jaˈäjtp yä Naxwiiny (käjpxë Daniel 2:44). Ta netë Naxwinyëdë jyëmbitäˈäny extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë.

¡MYINY KYËDAˈAKY TUˈUGË JEMBYË JUKYˈÄJTËN!

15. ¿Tidën yˈandijpy “jembyë naxwinyëdë”?

¹⁵ Mä Biiblyë jyënaˈany ko “Dios të twandaˈaky xymyoˈoyäˈänëm ja jembyë tsäjp esë jembyë naxwinyëdë mä tëgekyë yajtunët diˈibë tëyˈäjtën” (2 Peedrʉ 3:13; Isaías 65:17). Ko Biiblyë tmaytyaˈagyë “naxwinyëdë”, näˈäty yëˈë yˈandijpyë naxwinyëdë jäˈäy (Génesis 11:1). Pääty, tadë “jembyë naxwinyëdë”, yëˈë yˈandijpy tuk grupë jäˈäy diˈibë Dios kyupëjkypy.

16. ¿Ti yˈaxäjëyandëbë jäˈäy pënatyë Dios kupëjkëp, ets ti mbäät nduˈunëm parë nëjkx nˈaxäjëm?

¹⁶ Jesus ojts twandaˈaky ko pënatyë Dios kyupëjkypy tnamoˈoyaˈany “ja jikyˈäjtënë winë xëë winë tiempë” (Matewʉ 19:29). Tunë mayˈäjtën, okˈëxtäˈäy mä mBiiblyë mä Fwank 3:16 etsë 17:3, ets xykyäjpxët wiˈixë Jesus jyënany ti mbäät nduˈunëm ets nbatëmë jukyˈäjtën winë xëëw winë tiempë. Minë net nˈokˈijxëm mä Biiblyë ja kunuˈkxënë diˈibë Dios myoˈoyaambyë jäˈäyëty mä ja it lugäärë tsujpë.

17, 18. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko jaˈˈatäämbë tuˈugyëˈäjtën yä Naxwiiny ets kyaj nekymyëdatäˈänëmë tsëˈk jäˈäwën?

¹⁷ Axëkˈäjtën, tsip etsë naytsyiik naygyoxë kyaj nyekyjaˈˈatäˈäny. “Axëkjäˈäy kyaj nyekyjaˈˈatäˈändë [...]. Per diˈib yujy tudaˈaky, yëˈë jyaˈˈatandëbë naxwinyëdë” (Salmo 37:10, 11). Jyaˈˈatäˈänyë tuˈugyëˈäjtën, mët ko Dios “yajjëjptëgoyaambyë tsip abëtsemy nyaxwinyëdë” (Salmo 46:9; Isaías 2:4). Ko jyäˈtëdë tyäˈädë tiempë, niˈamukë jäˈäy jyukyˈatäˈändë tëyˈäjtën mëët ets “ja oyjyaˈay pyëjjëˈëgäˈäny, ets ja tuˈugyëˈäjtën myëjwindëkëyaˈany axtë ko ja poˈo kyaj nyekyjamˈatët”, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko jyaˈˈatäˈänyë jotkujkˈäjtën winë xëëw winë tiempë (Salmo 72:7).

¹⁸ Dios mëduumbëty kyaj ti ttsëˈëgëyäˈän tjawëyäˈändë. Tëëyëp, ko ja israelitëty tmëmëdoowdë Dios kyaj tmëdäjttë tsëˈk jäˈäwën (Levítico 25:18, 19). ¡Jantsy oy nëjkx njukyˈatäˈänëm mä ja it lugäärë tsujpë mä kyaj nekymyëdatäˈänëmë tsëˈk jäˈäwën! (Käjpxë Isaías 32:18; Miqueas 4:4).

19. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Dios yëˈë diˈib yajjaˈˈataambyë jeˈxy pëky mëjwiin kajaa mä ja jembyë jukyˈäjtën?

¹⁹ Kyaj nyekyˈagëxëyaˈanyë jeˈxy pëky. Duˈun jyënaˈanyë Salmo: “Jaˈˈatäämbë jeˈxy pëky mëjwiin kajaa yä naxwiiny; tungëjxy kopkëjxy jyamˈatäˈäny jantsy mëjwiin kajaa” (Salmo 72:16). Jyobaa Dios yëˈë diˈib kyunuˈkxaambyë jäˈäyëty diˈib xëmë mëmëdoowëp, etsë “naxwinyëdë dyakäˈänyë tyëëm” (Salmo 67:6).

20. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko tukëˈëyë Naxwinyëdë jyëmbitäˈäny extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë?

²⁰ Tukëˈëyë Naxwinyëdë jyëmbitäˈäny jantsy tsuj. Mä tyamë jäˈäy të dyajmäˈättë naxwinyëdë, nyaxkëdäˈägäˈänyë jëën tëjkë tsujatypyë ets yonäˈänyë pëjy ujtsë oyatypyë diˈib yajwindukaampy (käjpxë Isaías 65:21-24; Diˈibʉ Jatanʉp 11:18). Wanaty wanaty yˈoyëyaˈany niˈigyë Naxwinyëdë axtë ko tukëˈëyë jyëmbijtäˈäyët jantsy tsuj extëmë nety Edén. Winë xëëw winë tiempë Dios dyajwäˈkxäˈänyë kyëˈë ets dyajjotkëdäˈägäˈänyë tsyojkënë diˈibaty jukyˈäjttëp (Salmo 145:16).

21. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko tuˈugyë yˈitäˈänyë jäˈäy mëdë jëyujk animal?

²¹ Tuˈugyë yˈitäˈändë jäˈäy mëdë jëyujk animal. Yëˈë jëyujkë awäˈänatypyë mët diˈib kyaj yˈawäˈänëty jyëˈxmukäˈändë tuˈugyë. Ets tuˈugë mutsk mixyuˈunk, ni jeˈeyë tkatsëˈëgëyaˈanyë jëyujk animal diˈib tyam awäˈän (käjpxë Isaías 11:6-9; 65:25).

22. ¿Wiˈix jyatäˈänyë yuu päˈäm?

²² Kyaj nyekyjaˈˈatäˈänyë yuu päˈäm. Jesus extëmë Rey jam tsäjpotm mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, dyaˈˈagëdäˈägäˈäny niˈamukë jäˈäy, kyaj nyiwaanëty extëm ko yˈijty yä Naxwiiny (Matewʉ 9:35; Markʉs 1:40-42; käjpxë Fwank 5:5-9). Pääty, “ni tuˈuk diˈib tsëënëyäämp kyajënäˈänäˈäny: Pëjkëbëts” (Isaías 33:24; 35:5, 6).

23. ¿Tiko nëjkx jyantsy jyaˈˈatäˈänyë xondakën ko nety ja oˈkpë pyëdëˈëktë?

²³ Yëˈë njiikyˈäjt nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yˈoˈknëdë pyëdëˈëgäˈändë jatëgok ets ninäˈä kyanekyˈoogäˈändë. Pyëdëˈëgäˈändë niˈamukë oˈkpë diˈib ijttëp mä Diosë wyinmäˈäny. Duˈunë duˈun, “Dios dyajjikypyëkäˈäny tëgekyë oˈkpë diˈibë ijt oyjyaˈay es nandëˈën diˈibë ijt kaˈoyjyaˈay” (Apostʉlʉty 24:15; Fwank 5:28, 29).

24. ¿Wiˈix mnayjawëty ko xynyijawë wiˈix yˈixˈatäˈänyë jukyˈäjtën yä Naxwiiny?

²⁴ Jantsy oyë jukyˈäjtën diˈib yˈawijx jyëjpˈijxtëp pënaty tyam yajkëktëjkëdëbë yˈëxpëjkën mä Jyobaa ets tpëjtäˈäktë jyot wyinmäˈäny tmëdundët. Tsojkëp nˈaknijäˈäwëm niˈigyë diˈib mä Jesukristë, yëˈko mët yëˈëgyëjxm myinäˈäny tukëˈëyë tyäˈädë kunuˈkxën.

1, 2. 1) ¿Wiˈix tyëgatsyëty ko jeˈeyë xynyijawët ti txëˈaty tuˈugë jäˈäy diˈib ijtp mëj ets ko xyˈixyˈatët yajxon? 2) ¿Wiˈix mayë jäˈäy wyinmaytyë mä pënën Jesus?

ABËTSEMY nyaxwinyëdë ta mayë jäˈäy diˈib ijttëp mëj ets oypyënëty yˈixyˈatëdë. Nääk yaˈixyˈattë mä nyax kyäjpn ets mä wiink nax wiink käjpn, ets ta diˈib yaˈixyˈäjtp abëtsemy nyaxwinyëdë. Ko jeˈeyë xynyijawët ti txëˈaty tuˈugë jäˈäy diˈib ijtp mëj, kyaj yëˈë tˈandijy ko mdimˈixyˈajtypyën yajxon, o mnijäˈäwëtyaapy wiˈix të jyukyˈaty o wiˈix jyaˈayˈaty.

² Oy të nyäjxnë majtsk mil jëmëjt mä jyukyˈajtyë Jesus yä Naxwiiny, abëtsemy nyaxwinyëdë jäˈäy myaytyäˈägëdë. Per tëgatsyatyë jäˈäy wyinmaytyë mä pënën Jesus. Ta nääk diˈib winmääytyëp ko yëˈë jeˈeyë tuˈugë yetyëjk diˈib ijt oyjyaˈay. Ets ta diˈib jënandëp ko yëˈë jeˈeyë tuˈugë Diosë kyugajpxy. Ets ta net diˈib myëbëjktëp ko Jesus yëˈë duˈun Dios ets ko tsojkëp nˈawdäjtëm. ¿Tëyˈäjtënëdaa extëm wyinmaytyë?

3. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets mijts xyˈixyˈatëdë Jyobaa Dios etsë Jesukristë?

³ Jëjpˈam ets mijts xynyijawëdë tëyˈäjtën mä pënën Jesus. ¿Tiko? Yëˈko duˈunë Biiblyë jyënaˈany: “Esë tyäˈädë jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë, jaˈa yëˈë ko [...] mij, tiˈigyë Dios, mˈixyˈatëdët es xyˈaxäjëdëts ëj extëm ja Kristë es tmëbëktët ko mij xykyajxëts yä naxwiiny” (Fwank 17:3). Duˈunë duˈun, ko nˈixyˈäjtëm yajxon pënën Jyobaa ets Jesukristë, mbäät xytyukpatëmë jukyˈäjtënë winë xëëw winë tiempë mä ja lugäärë tsujpë yä Naxwiiny (Fwank 14:6). Jesus nan ojts dyakyë ijxpajtën mä wiˈix mbäät njukyˈäjtëm ets wiˈixë mbäät nˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm (Fwank 13:34, 35). Mä kapitulo 1 të nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën mä pënën Dios. Minë net nˈoknijäˈäwëm wiˈixë Biiblyë tyukniˈˈijxë mä pënën Jesukristë.

JA MESÍAS DIˈIB YAJWANDAK

4. ¿Wiˈix nyikejˈyë tadë xëëw Mesías ets Kristë?

⁴ Mä netyë Jesus kyamaxuˈunkˈatynyëm, Biiblyë ojts tnaskäjpxë ko jyäˈtäˈänyë Mesías o Kristë ja diˈibë Dios kyaxaampy. Tyäˈädë xëëw Mesías ja myiny mä ayuk ebreo, etsë Kristë ja myiny mä grieegë, ets ja nyikejy “Winˈixy”. Yëˈë diˈibë Dios kajxë ets ttunët tuˈugë tuungë jëjpˈambë. Mä nˈakˈëxpëkäˈänëmë tyäˈädë liibrë, nˈixäˈänëm yajxon wiˈixë Mesías dyaˈˈadëëwdäˈäyë Diosë wyandakën. Nanduˈun nnijawëyäˈänëm wiˈixë Jesus mbäät xykyunuˈkxëm mä tyäˈädë tiempë. Per waˈan mayë jäˈäy ojts nyayajtëwëdë mä netyë Jesus kyamaxuˈunkˈaty: “¿Pënën Mesíasˈatäämp?”.

5. ¿Tidën myëbëjktë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty?

⁵ Ko ja Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny, ja yˈëxpëjkpëty ijttë seguurë ko yëˈë duˈun ja Mesías diˈibë nety të yajnigajpxy (Fwank 1:41). Extëmë Simón Pedro tˈanmääyë Jesus: “Mijtsë dëˈën ja Kristë” (Matewʉ 16:16). Per ¿tidën ko yˈijttë seguurë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty ko yëˈë duˈun ja Mesías diˈibë nety të yajnigajpxy? ¿Ets tiko ëtsäjtëm mbäät nˈijtëm seguurë?

6. Okpëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën. ¿Wiˈixë Jyobaa ojts tpudëkë ja diˈib mëduunëdëp parë tˈëxkaptëdë Mesías?

⁶ Ja Diosë kyugajpxyëty diˈib jukyˈäjttë mä netyë Jesus kyamaxuˈunkˈatynyëm, ojts tnaskäjpxëdë wiˈixë jäˈäy tˈëxkaptët ja Mesías. Duˈun extëm nˈokpëjtakëm, ko mijts myaˈˈanëëmët ets nëjkx xyˈawixy tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj xyˈixyˈaty mä karrë jyaˈty, ¿këdii oy ko jawyiin xynyijawët wiˈixë tadë jäˈäy yˈixëty parë pojënë xyˈëxkapët? Pes nanduˈunën ko Jesus kyëdaky yä Naxwiiny. Jyobaa mët yëˈëgyëjxmë kyugajpxyëty ojts tnigäjpxtäˈäy tijaty tyunaambyë Mesías ets wiˈix jyatäˈäny kyëbatäˈäny. Duˈuntsoo nety ja Dios mëduumbëty mbäät pojënë tˈëxkaptë ja Kristë ko tˈixtët yˈadëëdäˈäy tukëˈëyë diˈibë nety të yajnaskäjpxë.

7. Oknigäjpx majtsk pëky ti ojts yajnaskäjpxë mä Jesus ets ojts yˈadëy.

⁷ Min nˈokˈijxëm majtsk pëky diˈib yajnaskäjpxë. Tim jawyiin, jëxtujk mëgoˈpx jëmëjtë nety tyëgoyˈaty parë myinëdë Jesus, ko ja kugajpxy Miqueas ojts tnaskäjpxë ko myaxuˈunkˈatäˈäny Belén mä tuˈugë käjpnë mutskpë diˈib Judá (Miqueas 5:2). ¿Mä myaxuˈunkˈäjtyë Jesus? Jamën meerë mä tadë lugäär diˈib ojts yajnigajpxy (Matewʉ 2:1, 3-9). Ja tuk pëky yëˈë diˈib ojts yajnaskäjpxë mä Daniel 9: 25, mä tnigajpxy wiˈix yajnijawët ti jëmëjtë nety jyäˈtäˈänyë Mesías. Ets ko ojts yajnaskäjpxë, kanäk mëgoˈpx jëmëjtë nety tyëgoyˈaty ets ja Mesías jyäˈtët, ets ja ttukjäjtyë tiempë mä ja jëmëjt 29.a Ko yˈadëëwdääy tijaty ojts yajnaskäjpxë, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jesus yëˈë duˈun ja Mesías diˈibë nety të yajnigajpxy.

8, 9. Ko Jesus nyëbejty, ¿wiˈix niˈigyë nyigëxëˈky ko yëˈë duˈun Mesías ?

⁸ Mä nety yˈabajnë ja jëmëjt 29, ja yajxon kyëxëˈky ko Jesus yëˈë duˈun ja Mesías. Ja mä Jesus tˈanmääyë Juan Yajnëbajtpë ets yajnëbatëdët mä ja Jordán mëj nëë. Jyobaa të nety tˈanëëmë Juan ko myoˈoyaambyë ijxwëˈëmën wiˈix tˈëxkapët ja Mesías, ets ja tˈijxy ja ijxwëˈëmën ko Jesus dyajnëbejty, pesë Biiblyë tmaytyaˈaky: “Ko naty ja Jesus të nyëbajtäˈäy, pyëtseemy jap nëjoty. Ta pojënë tsäjp yˈawatsy, esë Fwank tˈijxy ko ja Diosë yˈespiritë santë kyëdaˈaky extëm tuˈugë pakuˈunk es kyëxkäˈäy kyëbäjkëjxyë Jesus. Es net yajmëdooy ko Dios teety jyënaˈany tsäjpotm: Tyäˈädëtsë dëˈën ja nˈuˈungëts diˈibëts njantsy tsyejpy, diˈibëts mëët njotkujkˈaty” (Matewʉ 3:16, 17, OTJ). Ko duˈun ja Juan tˈijxy ets tmëdooy, ta yˈijty seguurë ko Diosë nety të tkexyë Jesus (Fwank 1:32-34). Ko ja Jesus yajtuknigejxyë espiritë santë o Diosë myëjääw, ta jyajty Mesías o Kristë diˈibë nety të yajwinˈixy ets tyunët Rey ets Wintsën (Isaías 55:4).

⁹ Ko duˈun yˈadëëy diˈib yajnaskäjpxë ets ko këˈëmë Jyobaa ojts kyajpxy, yëˈë xytyukˈijxëm yajxon ko Jesus yëˈëdënë Mesías diˈib yajnigäjpx. Per minë net nˈokˈijxëm mä Biiblyë wiˈix tmaytyaˈaky mä tsyoˈonyë Jesus ets wiˈix jyaˈayˈajty.

¿MÄ TSYOˈONYË JESUS?

10. ¿Wiˈixë Biiblyë tmaytyaˈagyë Jesus mä nety kyakëdaˈakynyëm yä Naxwiiny?

¹⁰ Mä Biiblyë tyukniˈˈixë ko Jesus të nety yˈokjukyˈäjtpë tsäjpotm mä kyakëdaˈakynyëm yä Naxwiiny. Extëm nˈokpëjtakëm, ja kugajpxy Miqueas kyaj jeˈeyë ojts tnigajpxy ko myaxuˈunkˈatäˈäny Belén, nanduˈunën ojts tnigajpxy ko Jesus näˈäbë netyë Jyobaa të yajkojënë (Miqueas 5:2). Axtë këˈëmë Jesus kanäkˈok ojts tnigajpxy ko të nety yˈokjukyˈäjtpë jam tsäjpotm, mä kyamaxuˈunkˈatynyëm yä Naxwiiny (käjpxë Fwank 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5). Jam tsäjpotm, yëˈë nety tuˈugë anklës diˈib kyaj yaˈixy, ets jantsy oyë nety jam yˈity mëdë Jyobaa.

11. ¿Wiˈixë Biiblyë tnigajpxy ko Jyobaa yëˈë niˈigyë tsyejpyë Jesus?

¹¹ Kanäk pëky jyaˈˈaty tiko Jyobaa yëˈë niˈigyë ttsekyë Jesus. Mä Biiblyë jyënaˈany ko “taa naty ja Kristë mä kyajnëmë naty ti kyojy”, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko Jesus yëˈë tim jawyiimbë Diosë yˈUˈunk, pes yëˈë jawyiinë Dios ojts yajkojˈyëty (Kolosʉ 1:15).b Ja tuk nax tiko yëˈë niˈigyë yajtseky, yëˈë ko yëˈë Diosë “tyuˈukˈUˈunk” (Fwank 3:16). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko Jyobaa naytyuˈugë Jesus ojts dyajkojy, kyaj pën pyudëjkë. Nan yëˈë mëdë Jyobaa tyuundë ets dyajkojtääytyë tijaty jaˈäjtp (Kolosʉ 1:16). Nanduˈun yajtijy ja “Ayuk” (Fwank 1:14). Mët ko ojts kyajpxy xyëëwgyëjxmë Tyeety. Waˈanë Tyeety yajkugajpxyˈäjtë, duˈun mä anklëstëjk ets mä jäˈäyëty.

12. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko Jesus kyaj dyuˈunëty extëmë tyeety?

¹² Jesukristë, ¿Dios nanduˈun extëmë Tyeety? Biiblyë kyaj duˈun tyukniˈˈixë. Extëm të nˈijxëm mä parrafo 11, Jesus yëˈë Dios ojts yajkojˈyëty. Pääty tmëdäjtyë tsyonëˈk tsyondakën, kyaj dyuˈunëty extëmë Jyobaa diˈib kyaj tmëdäjtyë tsyonëˈk tsyondakën ets nan kyaj tmëdatäˈänyë jyëjpkëjxën (Salmo 90:2). Jesus ninäˈä ojts kyanayajnaxyëty duˈun extëmë Tyeety. Mä Biiblyë yajxon tyukniˈˈixë ko Dios Teety yëˈë duˈun niˈigyë mëj ets kyaj dyuˈunëtyë yˈUˈunk (käjpxë Fwank 14:28; 1 Korintʉ 11:3). Yëˈëyë Jyobaa “diˈibë tëgekyë mëkˈäjtën myëdäjtypy” (2 Korintʉ 6:18). Pääty kyaj tmëdatyë myëgijpxy.c

13. ¿Tidën yˈandijpy ko Biiblyë jyënaˈany ko Jesukristë tuˈugyë mëdë tyeety?

¹³ Jyobaa mëdë yˈUˈunk diˈib tim jawyiin yajkoj jantsy oy jyukyˈäjttë jam tsäjpotm kanäk miyonk jëmëjt, mä nety kyakojynyëmë mëtsäˈä etsë Naxwinyëdë. ¡Mëjwiin kajaa ojts jyantsy nyaytsyokëdë! (Fwank 3:35; 14:31). Duˈunën meerë tyäˈädë yˈUˈunk extëm yëˈë. Päätyë Biiblyë duˈun jyënaˈany: “Tiˈigyë Jesukristë extëm ja Dios Teety” (Kolosʉ 1:15). Duˈunën extëmë uˈunk ënäˈk tnaxy o tyuˈugyë mëdë tyääk tyeety, nanduˈunën tyäˈädë Diosë yˈUˈunk tyuˈugyë mëdë Tyeety ko dyaˈixyëty ja Tyeetyë jyaˈayˈäjtën etsë jyot wyinmäˈäny.

14. ¿Wiˈixën myaxuˈunkˈäjty ja Jyobaa tyuˈukˈUˈunk extëmë naxwinyëdë jäˈäy?

¹⁴ Jyobaa tyuˈukˈUˈunk kyupëjk kyëdäˈägët ets myaxuˈunkˈatët yä Naxwiiny. Per mbäät mjënäˈäny: “¿Wiˈixën tuˈugë anklës myaxuˈunkˈatët extëmë naxwinyëdë jäˈäy?”. Jyobaa yëˈë yajtëgäjts ja yˈUˈungë jyukyˈäjtën jam tsäjpotm, ets tpëjtaky mä tuˈugë kixydoˈoxyë yˈuˈunktëjk, diˈib xyëwˈäjt María. Ta myaxuˈunkˈäjty wäˈäts jäˈäy mët ko kyaj tteetyˈajtyë naxwinyëdë jäˈäy, ta yajxëëwmooy Jesus (Lukʉs 1:30-35).

¿WIˈIXË JESUS JYAˈAYˈAJTY?

15. ¿Wiˈix mbäät nˈixyˈäjtëm niˈigyë Jyobaa mët yëˈëgyëjxmë Jesus?

¹⁵ Tukëˈëyë diˈibë Jesus tyuun ets myaytyak mä jyukyˈajty yä Naxwiiny, mbäät xypyudëjkëm ets niˈigyë nˈixyˈäjtëm. Ets nan mët yëˈëgyëjxm, mbäät niˈigyë nˈixyˈäjtëmë Jyobaa. ¿Wiˈixtsoo? Okjamyats ko Jesus yëˈë nyajxypyë Tyeety. Pääty tˈanmääy tuˈugë yˈëxpëjkpë: “Diˈibëts ëj xyˈixyˈäjtp, yˈixyˈajtypy nandëˈën ja Dios Teety” (Fwank 14:9). Mä tadë taxkpë liibrë diˈib mä Biiblyë, Matewʉ, Markʉs, Lukʉs etsë Fwank diˈib yaˈixyˈäjtp extëmë Evangelio, jap niˈigyë tnimaytyaˈaky wiˈixë Jesus jyukyˈajty, tijaty tyuuny ets wiˈixë jyot wyinmäˈäny tmëdäjty.

16. ¿Ti Jesus tukniˈˈijxë, ets pënë yˈayuk?

¹⁶ Jesus ojts yajxëëwmoˈoy “Yaˈëxpëjkpë” (Fwank 1:38; 13:13). ¿Tidën tukniˈˈijxë? Yëˈë tukniˈˈijxë “ja oybyë ayuk”, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ja “oybyë ayuk diˈib mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën”. Tyäˈädë anaˈamën jam yˈitäˈäny tsäjpotm ets tˈanaˈamäˈänyë Naxwinyëdë, ets mëjwiin kajaa yajkunuˈkxäˈänyë jäˈäyëty diˈib myëmëdoowdëbë Dios (Matewʉ 4:23). ¿Pënë yˈayuk diˈibë Jesus tukniˈˈijxë? Yëˈë Jyobaa, pesë Jesus ojts tnigajpxy: “Diˈibëts ëj ndukˈëxpëjktëp, kyaj yëˈë myiny mëdëtsë ngëˈëm winmäˈäny, Dios yëˈëts të xykyexy es ndukˈëxpëkëdëts extëmts nduny” (Fwank 7:16). Jesus nyijäˈäwëbë nety ko Tyeety yëˈë tsyejpy etsë jäˈäyëty tmëdowdët ja oybyë ayuk diˈib mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Mä kapitulo 8 nnijawëyäˈänëm niˈigyë tijaty tyunaambyë tyäˈädë anaˈamën.

17. ¿Mäjatyë Jesus yaˈëxpëjky, ets tidën ko tpëjtakyë jyot myëjääw?

¹⁷ ¿Mäjatyë Jesus yaˈëxpëjky? Oytyim määjëty mä jäˈäy tpaty, käjpnoty, kamoty tuˈujoty, määyoty ets tëjkmdëjkm. Jesus kyaj tˈawijxy ets ja jäˈäyëty nyiminëdët, yëˈë duˈun ojts tˈëxtäˈäy (Markʉs 6:56; Lukʉs 19:5, 6). ¿Tiko Jesus tpëjtakyë jyot myëjääw ets tjuˈty ja tiempë parë yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxët ets yaˈëxpëkët? Yëˈko duˈunë Tyeety ttsejky, etsë Jesus xëmë tmëmëdooy (Fwank 8:28, 29). Per ja tuk pëky tiko Jesus duˈun ojts ttuny, yëˈko pyaˈˈayoowë jäˈäy pënaty ojts nyinëjkxëdë (käjpxë Matewʉ 9:35, 36). Jesus nyijäˈäwëbë nety ko tsojkëp ets ja jäˈäyëty tmëdowdët ja oybyë ayuk, pes ja diˈib nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk, kyaj nety ttukniˈˈixëdë ja jäˈäyë tëyˈäjtën diˈib mä Dios ets diˈib tyuknibëjtakëp.

18. ¿Diˈibë jyaˈayˈäjtënë Jesus niˈigyë mˈoyˈijxypy?

¹⁸ Jesus yëˈë tuˈugë yetyëjk diˈib naytyukjotmaytyuunë mët oy tyim pënëty. Tsyojkë jäˈäy ets myëtkäjpx myëtmaytyak tsuj yajxon, ojts yˈity ajiiky amëguˈuk ets axtë ja mutsk ënäˈk ojts myëyujˈyëty (Markʉs 10:13-16). Kyaj winˈixy wingexyë jäˈäy ttsejky. Yˈaxëkˈijx ko jäˈäyë tyëyˈäjtënë kyayajtuuny ets ko axëëgë jäˈäy yˈadëˈëtstë (Matewʉ 21:12, 13). Jesus myëjˈijxë toxytyëjkëty, oyë nety mä tadë tiempë kyayajmëjˈixy ets kyayajwintsëˈëgëdë (Fwank 4:9, 27). Yujy tudaˈaky nanduˈun yˈijty. Tëgok ojts dyajtekypyujˈyë yˈëxpëjkpëty, tuunk diˈibë nety tyuumpy tuˈugë mëduumbë.

19. ¿Ti diˈib xytyukˈijxëm ko Jesus pyaˈˈayoow ja jäˈäyëty diˈib ayoowdëp?

¹⁹ Jesus pyaˈˈayoow ja jäˈäyëty diˈib ayoowdëp, ets ojts dyaˈixyëty ko dyajtsoky mayë päˈäm jäˈäy mëdë Diosë myëjää (Matewʉ 14:14). Extëm nˈokpëjtakëm, ko tuˈugë jäˈäy diˈibë nety myëdäjtypyë leprë päˈäm yˈanmääyë: “Ëj nnijäˈäbëts ko mij mbäädëts xyaˈˈagëdaˈaky pën mtsejpy”. Jesus jyäˈäwë mä jyot kyorasoon ja jäˈäyë jyäj jyëmuˈumën. Ta tpaˈˈayooy ets ko ttoony, ta tˈanmääy: “Ntsejpyëts es mˈagëdäˈägët”. ¡Ta ja päˈäm jäˈäy yˈagëdaky! (Markʉs 1:40-42). ¿Mbawinmaapy wiˈix ja päˈäm jäˈäy ojts nyayjawëty ko yˈagëdaky?

MYËMËDOOWË DIOS AXTË NYAˈOˈKY

20, 21. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko Jesus yëˈë diˈib mbäädë yˈijxpajtën nbanëjkxëm ko tmëmëdooyë Dios ets ninäˈä tkamastuty?

²⁰ Jesus yëˈë diˈib mbäädë yˈijxpajtën nbanëjkxëm ko tmëmëdooyë Dios ets ko ninäˈä tkamastuty. Oy wiˈix jyajty kyëbejty myëmëdoowë Tyeetyë tsäjpotmëdë, myëmadaktääy tukëˈëyë ayoˈon jotmay. Jyëjpkudijëtyaay tukëˈëyë mä jyayajtuundëgoyanë Satanás (Matewʉ 4:1-11). Jäjtë tiempë mä näägë jyiiky myëguˈuk kyaj myëbëjkëdë. Axtë jyënandë: “Tëdaa yëˈë lyokë” (Markʉs 3:21). Perë Jesus kyaj yˈëxtëkëwaˈky, niˈigyë ttuunyë Diosë tyuunk (1 Peedrʉ 2:21-23).

²¹ Jesus myëmëdoowë Dios axtë nyaˈoˈky, tuˈugë oˈkën diˈib yajkëjx yajnäjx mëdë jäj jëmuˈumën (käjpxë Filipʉs 2:8). Okwinmay tijatyën myëgëjx myënäjx ja xëëw mä nety yˈooganë. Ja kuduunk justisë tsyuumëdë, ja jäˈäy nyiwäämbajtëdë, ja fesëty tyuknikäjpxpajtëdë oˈkën, ja jäˈäyëty nyëxik tyukxikëdë ets ja soldäädëtëjk tyëytyuunëdë. Ets ko nety jam të yajkëxwojpnë kepykyëjxy, ta yˈakjënany: “Të net tëgekyë yajkuytyuundäˈäy” (Fwank 19:30). Ko tyëgëk xëbejty, ta Tyeetyë tsäjpotmëdë yajpëdëˈkë extëmë anklës (1 Peedrʉ 3:18). Ko 40 xyëëw nyajxy, ta jyëmbijty tsäjpotm ets “nyaxweˈtsy Dios Teety yˈagäˈänytsyoo”, ets tˈawijxy yajmoˈoyët ja kutujkën parë yˈanaˈamët (Ebreeʉsʉty 10:12, 13).

22. ¿Ti nbäädäˈänëm ko Jesus tmëmadaktääy tukëˈëyë axtë nyaˈoˈky?

²² Ko Jesus tmëmadaktääy tukëˈëyë axtë nyaˈoˈky, ta dyaˈˈawatsyë tuˈu ets nbatëmë jukyˈäjtënë winë xëëw winë tiempë yä Naxwiiny. Duˈumbë jukyˈäjtën extëm ko ojts kyojˈyë Naxwinyëdë. Mä ja tuˈukpë kapitulo nnijawëyäˈänëm, wiˈix mët ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm nbäädäˈänëm seguurë tyäˈädë jukyˈäjtën.

1, 2. 1) ¿Näˈä tuˈugë regalë mijts xymyëjjawë? 2) ¿Tiko niˈigyë tsyobääty ko të nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm?

¿DIˈIBË regalë mas oybyë mijts të xyˈaxäjë? Parë mijts xymyëjjawët tuˈugë regalë kyaj tyim tsekyëtyë tsooxëbë. Kyaj xymyëjjawët mët ko xyˈixët nuˈun të tsyobääty. Mëjjawëp ja regalë mët ko myajxondäˈägëdëp ets mët ko mbäät xyajtuny.

² Nuˈun tukëˈëyë regalë diˈib të myajnamoˈoy, ta tuˈuk diˈib niˈigyë tsyobääty. Yëˈë diˈibë Dios të tmoˈoyë naxwinyëdë jäˈäy ko tkejxyë yˈUˈunk Jesukristë ets xyjuuybyëtsëˈëmëm. Tyäˈädë yëˈë diˈib niˈigyë tsobatp nuˈun tukëˈëyë diˈibë Dios të xynyamoˈoyëm (käjpxë Matewʉ 20:28). Extëm nˈixäˈänëm mä tyäˈädë kapitulo, tadë regalë mas tsooxëbë diˈib të nyajmoˈoyëm, yëˈë ko të nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm, pes yëˈë diˈib mbäät mëjwiin kajaa xyaˈˈagujkˈäjt xyajjotkujkˈäjtëm ets diˈib mbäät xymyoˈoyëm ti xytyëgoyˈäjtxëm. Ta nˈijxëm wiˈixë Jyobaa mëjwiin kajaa xytsyojkëm niduˈuk niduˈuk.

¿TI YˈANDIJPY KO TË NYAJJUˈUYBYËTSËˈËMËM?

3. ¿Ti yˈandijpy ko të nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm, ets ti tsojkëp njaygyujkëm parë nˈijxëm nuˈunën tsyobääty ko të nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm?

³ Mbäät njënäˈänëm ko Jyobaa të xyjuuybyëtsëˈëmëm parë nˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä poky ets mä oˈkën (Éfesʉ 1:7). Parë njaygyujkëm tidën ko Jyobaa ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm, tsojkëp nnijäˈäwëm ti tuun jäjtë jam Edén. Pën njaygyujkëm tidënë Adán yajtëgooy ko pyokytyuuny, ta net mbäät nˈijxëm nuˈunën tsyobääty ko ojts nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm.

4. ¿Wiˈixën yˈixëty ja jukyˈäjtënë wäˈätspë diˈibë Adán yajmooy?

⁴ Ko Jyobaa ojts dyajkojˈyë Adán, ta tmooy ja jyukyˈäjtënë wäˈätspë diˈib mëjwiin kajaa tsobatp. Okwinmay wiˈixën yˈixëty ja jukyˈäjtën diˈibë Adán yajmooy. Ja nyiniˈkx kyëbäjk etsë jyot wyinmäˈäny ak wäˈäts, ninäˈä nety kyapäˈämbatët kyamëjjäˈäyët ets ni kyaˈoogët. Oyë nety nanduˈun yˈity mëdë Jyobaa. Mä Biiblyë jyënaˈany ko Adán yëˈë tyeetyˈäjtë Dios (Lukʉs 3:38). Päätyë Adán mëdë Dios jantsy oy yˈijttë, duˈun extëmë uˈunkteety mëdë yˈuˈunk yˈittë. Duˈunë duˈun, Jyobaa käjpx maytyak mëdë Adán, tyuknipëjkë tuunk diˈib mbäät jotkujk yajnayjawëty ets tyukmëtmaytyak ti tyunëp (Génesis 1:28-30; 2:16, 17).

5. ¿Tidënë Biiblyë yˈandijpy ko jyënaˈany, Adán ojts kyojy extëmë Dios këˈëm yˈixëty?

⁵ Dios ojts dyajkojˈyë Adán extëm yëˈë yˈixëty (Génesis 1:27). Tyäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy ko duˈun meerë yˈixëty ja nyiniˈkx kyëbäjk extëmë Dios. Pes extëm të nˈëxpëjkëm mä kapitulo 1, Jyobaa yëˈë tuˈugë espiritë diˈib kyaj yaˈixy (Juan 4:24, TNM). Päätyë Dios kyaj tmëdaty tuˈugë niniˈkx diˈib myëdäjtypyë tsuˈutsy etsë päjk. Ets ko Biiblyë jyënaˈany ko Adán ojts kyojy extëmë Dios këˈëm yˈixëty, yëˈë yˈandijpy ko ojts kyojy mëdë jäˈäyˈäjtën diˈibë Dios myëdäjtypy extëmë, tsojkën, wijyˈäjtën, tëyˈäjtën etsë mëkˈäjtën. Ja tuk nax tiko nety dyuˈunëty extëmë Tyeety, yëˈko mbäädë nety twinˈixy ti tyunaampy. Kyaj nety dyuˈunëty extëm tuˈugë makinë diˈib yajtuknibaˈanëp ti tyunëp o ti kyatunëp. Mbäädë nety këˈëm twinˈixy tidën oy ets tidën axëëk. Koxyëp ojts twinˈixy tmëmëdowäˈänyë Dios, taxyëp jyukyˈajty winë xëëw winë tiempë mä ja it lugäärë tsujpë yä Naxwiiny.

6. ¿Ti Adán yajtëgooy ko tkamëmëdooyë Dios, ets wiˈix axtë ja tyëëm yˈääts nanduˈun yˈayoˈonbaty?

⁶ Adán mëjwiin kajaa tkëbejty tkumëdooy ko tkamëmëdooyë Dios, pes ta ojts yajtuknikäjpxpajnë oˈkën. Ko pyokytyuuny ta dyajtëgooy ja jukyˈäjtënë wäˈätspë mët tukëˈëyë ja oyˈäjtën (Génesis 3:17-19). Jotmay myëët njënäˈänëm ko Adán kyaj yëˈëyë jyukyˈäjtën dyajtëgooy nanduˈun ja jyukyˈäjtënë yˈuˈunk yˈënäˈk diˈibë nety ok maxuˈunkˈatandëp. Diosë yˈAyuk jyënaˈany: “Dëˈën extëm tuˈuk jeˈeyë ja jäˈäy [ja Adán] kyaj tmëmëdooy ja Dios es mëdë tyäˈädë pojpëkyëjxm tsyondaky ja oˈkën, pääty nidëgekyë ja jäˈäyëty yˈooktë, mët ko nidëgekyë pyojpëtuundë” (Romanʉs 5:12). Duˈunë duˈun, niˈamukë të xynyinäjxtäˈäyëm ja Adángë pyoky. Päätyë Biiblyë jyënaˈany ko Adán ojts xynyitoˈkëm mët ja poky etsë oˈkën (Romanʉs 7:14). Nitii jotkujkˈäjtënë Adán mëdë Eva tkanekyˈawijxtë, pes kyëˈëm tsojkënë tmëduundëgooytyë Dios. Per ¿wiˈixëdaa net ja tyëëm yˈääts jyäjttë?

7, 8. Oknigäjpx majtsk nax tidën yˈandijpy juˈuybyëtsëˈëmën.

⁷ Jyobaa ojts jyënaˈany ko dyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈänyë naxwinyëdë jäˈäy mët ko tjuuybyëtsëmäˈäny. ¿Mä tyunyë tyäˈädë ayuk juˈuybyëtsëˈëmën? Tuk pëky, ja ko mëdë meeny sentääbë pën yajjuuybyëtsëmy, extëm nˈokpëjtakëm ko yˈawäˈätspëtsëmy tuˈugë pujxndëjk jäˈäy. Ets ja tuk pëky, Biiblyë ja dyajtunyë tadë ayuk ko pën ti tkugëbety mä ti wyindëgoy. Extëm nˈokpëjtakëm, ko ijty ja jëyujk tsäjpkää dyajwindëgoy ja wiink jäˈäyë kyojy pyëjtaˈaky, ta kuanë ko ja wyintsën kyugëbetyëty.

⁸ Duˈun extëm të nˈijxëm, Adán mëjwiin kajaa ojts xyajwindëgoˈoyëm. Nyitoˈkë naxwinyëdë jäˈäy mä poky ets mä oˈkën, ¿wiˈixtsoo nety mbäät yˈokˈyajkëbety diˈib yajwindëgooy? Min nˈokˈijxëm wiˈixë Jyobaa ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm ets wiˈixtsoo mijts mbäät xytyukˈoyˈaty.

¿WIˈIXË JYOBAA TË XYJUUYBYËTSËˈËMËM?

9. ¿Diˈibë jukyˈäjtënë nety tsojkëp ets yajjuuybyëtsëmët ja diˈibë Adán yajtëgooy?

⁹ Adán ojts dyajtëgoy ja wäˈätspë jukyˈäjtën, pääty ni tuˈugë netyë pokyjyaˈay mbäät tkajuuybyëtsëmyë tyäˈädë jukyˈäjtën (Salmo 49:7, 8). Yëˈë nety tsojkëp ets yajjuuybyëtsëmët mët ja tuˈugë wäˈäts jäˈäyë jyukyˈäjtën, duˈumbë extëm diˈib tëgooy. Duˈun tnigajpxyë Diosë yˈAyuk ets yajtunët ja tëyˈäjtën. Extëm jyënaˈanyë tyäˈädë tekstë: “Pënë pën të yäjjäˈäyˈooky, nenduˈun duˈun nëjkx yˈooky” (Deuteronomio 19:21, MNM). Pääty, ¿pëndaa nety mbäät tjuuybyëtsëmy ja jukyˈäjtënë wäˈätspë diˈibë Adán yajtëgooy? Yëˈë nety tsojkëp ets tuˈugë wäˈäts jäˈäy tkëbat tkumëdowët ja nyitsokënë niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy (1 Timotee 2:6).

10. ¿Wiˈixë Jyobaa të xyjuuybyëtsëˈëmëm?

¹⁰ ¿Wiˈixë Jyobaa të xyjuuybyëtsëˈëmëm? Ojts tkexy yä Naxwiiny tuˈugë wäˈäts jäˈäy, tuˈugë anklës. Kyaj oypyënëty ojts tkexy, yëˈëdën kyajx diˈib niˈigyë tsyejpy, ja tyuˈukˈUˈunk (käjpxë 1 Fwank 4:9, 10). Tyäˈädë yˈUˈunk kyaj aguanë kyëdaky yä Naxwiiny (Filipʉs 2:7). Extëm të nˈijxëm mä kapitulo 4, Jyobaa yëˈë yajtëgäjts ja yˈUˈungë jyukyˈäjtën ets tpëjtaky mä María yˈuˈunktëjk. Mët yëˈëgyëjxmë Diosë myëjääw, Jesus myaxuˈunkˈäjty wäˈäts jäˈäy, kyaj nyinäjxë poky (Lukʉs 1:35).

11. ¿Wiˈix mbäät tuˈugë yetyëjk tˈokjuuybyëtsëmyë mayjyaˈay?

¹¹ ¿Wiˈix mbäät tuˈugë yetyëjk tˈokjuuybyëtsëmyë mayjyaˈay? Pes, ¿wiˈix niˈamukë jäˈäy të nyinäjxtäˈäyëdë poky? Jamyats ko Adán pyokytyuuny, ta dyajtëgooy ja jukyˈäjtënë wäˈätspë, diˈib kyaj tnekytyukninäjxy ja tyëëm yˈääts. Yëˈëyë tyukninäjx ja poky etsë oˈkën. Perë Jesus diˈib mä Biiblyë yajtijp “ja oknëmbë Adán” yëˈë diˈibë nety myëdäjtypy ja jukyˈäjtënë wäˈätspë ets ninäˈä kyapokytyuuny (1 Korintʉ 15:45). Mbäät njënäˈänëm ko Jesus yëˈë wyingudëgatsˈäjtë Adán parë ojts xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm. Myëmëdoowë Tyeety ets kyëyäjk ja jyukyˈäjtënë wäˈätspë. Duˈuntsoo tkëbejty ja Adángë pyoky, ets duˈun mbäät ja Adángë tyëëm yˈääts tˈawix tjëjpˈixtë ja jukyˈäjtënë wäˈätspë (Romanʉs 5:19; 1 Korintʉ 15:21, 22).

12. ¿Ti Jesus ojts dyaˈixyëty ko tmëmadaktääy tukëˈëyë ayoˈon jotmay?

¹² Biiblyë yajxon tnimaytyaˈaky tijaty ayoˈonë Jesus myëmadaktääy mä nety kyaˈookynyëm. Yajtëytyuun, yajkëxwojpy kepykyëjxy ets jam yˈoogët mëdë jäj jëmuˈumën (Fwank 19:1, 16-18, 30; ix Diˈib mëët kyaˈpxy mä jyënaˈany: “¿Tiko pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë kyaj dyajtundë kruus mä Dios awdattë?”). ¿Tidën ko mëk yˈayooy? Extëm nˈixäˈänëm mä wiinkpë kapitulo, Satanás wyinmay ko ni tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy tkamëmëdowëdë Jyobaa pën tukmiinëbë ayoˈon jotmay. Per ko Jesus tmëmadaktääy ja ayoˈon jotmay diˈib tukmiinë ets kyaj tyëgooy, ta dyaˈijxë ko kyaj tyëyˈäjtënëty extëmë Satanás jyënaˈany. Ojts dyaˈixyëty ko tuˈugë wäˈäts jäˈäy diˈib myëdäjtypyë madakën ets twinˈixët ti tyunaampy, mbäät ttuny tukëˈëyë ti Jyobaa tsyejpy, oy ti ayoˈon jotmayë Satanás myoˈoyëdët. ¡Mëjwiin kajaa Dios tjantsy tyukxondaky ko tˈijxy ja yˈUˈunk kyaj myëdëgooyë! (Proverbios 27:11).

13. ¿Wiˈix ojts nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm?

¹³ ¿Wiˈix ojts nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm? Mä ja nisán poˈo yˈany 14, mä ja jëmëjt 33 extëm ja judiyëtëjkë kyalendaaryë, Dios tnaˈijxy ets ja yˈUˈunk diˈib wäˈäts jäˈäy yˈoogët. Duˈuntsoo Jesus tkëyajky ja jyukyˈäjtënë wäˈätspë, “tëgok jeˈeyë mët winë xëë winë tiempë” (Ebreeʉsʉty 10:10). Ko tyëgëk xëbejty mä nety të yˈooky, ta Jyobaa yajpëdëˈkë extëm tuˈugë anklës. Ets ko jyajty tsäjpotm, ta ttukkëdëjkë Tyeety ja jyukyˈäjtënë wäˈätspë diˈib mëët yajjuuybyëtsëmëdë Adángë tyëëm yˈääts (Ebreeʉsʉty 9:24). Jyobaa ojts tˈaxäjë tyäˈädë jukyˈäjtënë wäˈätspë parë yˈawäˈätspëtsëmëdë naxwinyëdë jäˈäy mä poky etsë oˈkën (käjpxë Romanʉs 3:23, 24).

¿WIˈIX MIJTS MBÄÄT XYTYUKˈOYˈATY KO TË MYAJJUUYBYËTSËMY?

14, 15. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm ets nyajpokymyaˈkxëm?

¹⁴ Mët yëˈëgyëjxm ko të nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm, mbäät nbatëmë kunuˈkxënë diˈibë Dios yˈawäˈänëp oy nbokyjyaˈayˈäjtëm. Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäät ndukˈoyˈäjtëm tyam ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky ko Dios të tkexyë yˈUˈunk ets xyjuuybyëtsëˈëmëm.

¹⁵ Mbäät yajmeˈkxyë poky kaytyey. Kom të xynyinäjxëmë poky, kajaa net tsyiptaˈaky ets nduˈunëmë oybyë. Niˈamukë nbokytyuˈunëm mët ko nˈëëwdëgoˈoy ngäjpxtëgoˈoyëm o ko ti nduundëgoˈoyëm. Per dyoskujuyëm ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, mbäädë netë Dios “tmeˈxy ja nbojpëˈäjtëm” (Kolosʉ 1:13, 14). Per tsojkëp njodëmbijtëm amumduˈukjot. Nan tsojkëp ets mëdë yuunkˈat naxypyˈat, nˈamdoˈowëmë Jyobaa ets xypyokymyaˈkxëm mët yëˈëgyëjxm ja mëbëjkën diˈib nmëdäjtëm ko Jesus të xykyuˈoˈkëm (käjpxë 1 Fwank 1:8, 9).

16. ¿Tiko mbäät oy nnayjäˈäwëm Dios windum ko nˈawdäjtëm, ets wiˈix ndukˈoyˈäjtëm?

¹⁶ Mbäät oy nnayjäˈäwëm Dios windum. Ko nganayjäˈäwëm oy Dios windum, mbäät nwinmäˈäyëm ko Dios kyaj xyˈaxäjëm ets ko nitii ngatsooˈäjtëm. Per dyoskujuyëm ko të nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm, Jyobaa mbäät xypyokymyaˈkxëm ets mëdë yˈoyjyaˈayˈäjtën, mbäät oy nnayjäˈäwëm ko nˈawdäjtëm (Ebreeʉsʉty 9:13, 14). Duˈuntsoo mbäädë Jyobaa nmëgäjpxëm ets nitii ngajëjptsëˈk ngajëjpjäˈäwëm (Ebreeʉsʉty 4:14-16). Ets ko nnayjäˈäwëm oy Dios windum, kyaj ti njäˈäwëm xyˈatsijpëm mä jot winmäˈäny ets mbäät oy nnayjäˈäwëm ets nˈijtëm agujk jotkujk.

17. ¿Ti kunuˈkxën nˈaxäjëyäˈänëm mët ko Jesukristë të xykyuˈoˈkëm?

¹⁷ Mbäät nˈawijx njëjpˈijxëm ja jukyˈäjtën winë xëëw winë tiempë ko ja naxwinyëdë jyëmbitët tsuj. “Pes yëˈë pojpë sitëy yajkypy ja mëjuˈuny, esë tadë mëjuˈuny yëˈë duˈun ja oˈkën”, duˈun jyënaˈanyë Romanʉs 6:23. Per ta yˈakjënäˈäny: “Per Dios nadëˈënyë dyaky ja jikyˈäjtënë winë xëë winë tiempë mët jaˈagyëjxm Nintsënˈäjtëm Jesukristë”. Mä kapitulo 3 të nˈijxëm ja kunuˈkxën diˈib jaˈˈatäämp mä ja it lugäärë tsujpë (Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 21:3, 4). Mët yëˈëgyëjxm ko Jesukristë të xykyuˈoˈkëm, nbäädäˈänëm tukëˈëyë tyäˈädë kunuˈkxën ets njukyˈatäˈänëm winë xëëw winë tiempë. Parë nˈaxäjëmë tyäˈädë kunuˈkxën, tsojkëp nyaˈijxëm ko nmëjjäˈäwëm ko të nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm.

¿WIˈIX MBÄÄT XYAˈIXYËTY KO MËJJÄˈÄWËP?

18. ¿Tiko mbäät nmëjjäˈäwëm mëjwiin kajaa ko Jyobaa të xyjuuybyëtsëˈëmëm?

¹⁸ ¿Tiko mbäät nmëjjäˈäwëm mëjwiin kajaa ko Jyobaa të xyjuuybyëtsëˈëmëm? Wenë, ko pën ti xynyamoˈoyëm, niˈigyë nmëjjäˈäwëm ko nnijäˈäwëm të dyajtunyë xyëëw tiempë, jyot myëjääw o myeeny syentääbë. Ets nan oy nnayjäˈäwëm, pes ja nˈijxëm ko mëk xytsyojkëm ja jäˈäy. Päätyë tadë juˈuybyëtsëˈëmën, yëˈë tuˈugë regalë diˈib niˈigyë mbäät nmëjjäˈäwëm, pesë Dios kajaa të tsyobatxëty. Fwank 3:16 jyënaˈany: “Jaˈa ko yëˈë Dios nëgoo oj tˈoktsojknë ja naxwinyëdë jäˈäyëty, pääty ttuknigejxy ja tyuˈukˈUˈunk”. Ko të nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm, yëˈë xytyukˈijxëm wiˈixë Jyobaa mëjwiin kajaa xytsyojkëm. Nanduˈun xytyukˈijxëm ko Jesus mëjwiin kajaa xytsyojkëm, pes ojts tkupëky tkëyakäˈäny ja jyukyˈäjtën ëtsäjtëmgyëjxm (käjpxë Fwank 15:13). Pääty ko të nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm, yëˈë mbäät xyaˈijtëm seguurë ko Jyobaa mëdë yˈUˈunk mëk xytsyojkëm niduˈuk niduˈuk (Galasyʉ 2:20).

19, 20. ¿Wixaty mijts mbäät xyaˈixyëty ko mëjjäˈäwëp ko Dios të mjuuybyëtsëmyëty?

¹⁹ Pääty, ¿wiˈixë net mijts mbäät xyaˈixyëty ko mëjjäˈäwëp ko Dios të mjuuybyëtsëmyëty? Wenë, tsojkëp jawyiin xyˈixyˈatëdë Jyobaa diˈib të mjuuybyëtsëmyëty (Fwank 17:3). Mbäät xyˈixyˈaty ko xyˈëxpëkëdë Biiblyë mëdë tyäˈädë liibrë. Ko niˈigyë xyˈixyˈatëdë Jyobaa, ta niˈigyë xytsyokët. Ets ko niˈigyë xytsyokët, ta xytyunët diˈib yëˈë tyukjotkëdakypy (1 Fwank 5:3).

²⁰ Pëjtäˈägë mëbëjkën mä Jesus. Jesus këˈëm ojts jyënaˈany: “Diˈibë myëbëjkypy ja Diosë yˈUˈunk, myëdäjtypy yëˈë jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë” (Fwank 3:36). ¿Wiˈixën mbäät nyaˈijxëm ko nmëbëjkëmë Jesus? Kyaj jeˈeyë njënäˈänëm ko nmëbëjkëm, extëm jyënaˈanyë Santya̱ˈa̱gʉ 2:26, “yëˈë mëbëjkën yˈity extëmë oˈkpë, pën kyaj nduˈunëm ja oybyë”. Duˈunë duˈun, tadë mëbëjkën ja nyigëxëˈëgäˈäny ko nduˈunëm diˈibë Dios tsyejpy. Tuk pëky wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko nmëdäjtëmë mëbëjkën mä Jesus, ja ko nduˈunëmë mëjääw ets nbanëjkxëmë yˈijxpajtën, duˈun mä käjpx maytyakën ets mä tijaty nduˈunëm (Fwank 13:15).

21, 22. 1) ¿Tiko mbäät njoˈomëm mä yajjamyetsy jëmëjt jëmëjt ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux? 2) ¿Ti nnijawëyäˈänëm mä kapitulo 6 etsë 7?

²¹ Nëjkx mä yajtuny jëmëjt jëmëjt ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux. Ja ux mä ja nisán poˈo yˈany 14, mä ja jëmëjt 33, Jesus ojts dyajnaxkëdaˈaky ja jamyajtsënë jëjpˈambë diˈib mä Biiblyë yajtijp, “ja Nintsënˈäjtëmë yˈaˈux” (1 Korintʉ 11:20; Matewʉ 26:26-28). Nanduˈun yajtijy mä yajjamyetsyë Jesusë yˈoˈkën xëëw. Jesus ojts dyajnaxkëdaˈaky ets niˈamukë yˈapostëlëtëjk etsë Dios mëduumbëty tjamyatstët ko yëˈë ojts yˈooky ets tkëyajkyë jyukyˈäjtënë wäˈätspë extëmë wintsëˈkën. Jesus duˈun ojts tniˈanaˈamë: “Tundë dëˈën esëts xyjamyatstët” (Lukʉs 22:19). Mä yajjamyetsyë Jesusë yˈoˈkën xëëw, yëˈë xytyukˈijxëm wiˈixë Jyobaa mëdë Jesus mëjwiin kajaa xytsyojkëm mët ko të xyjuuybyëtsëˈëmëm. Ko nbatëmë tyäˈädë jamyajtsënë jëmëjt jëmëjt, ta nyaˈijxëm ko nmëjjäˈäwëm mëjwiin kajaa ko të nyajjuuybyëtsëˈëmëm.a

²² Tadë regalë diˈibë Jyobaa mëjwiin kajaa të xynyamoˈoyëm, yëˈë ko të xyjuuybyëtsëˈëmëm (2 Korintʉ 9:14, 15). Axtë mbäät ttukˈoyˈatyë jäˈäy diˈib të yˈoˈknëdë, extëm nnijawëyäˈänëm mä kapitulo 6 etsë 7.

1-3. ¿Ti nnayajtëˈëwëm ko yˈooky tuˈugë jiiky mëguˈuk, ets wiˈix mayë relijyonk tˈatsoowëmbity?

DUˈUN mayë jäˈäy nyayajtëwëdë nuˈun kujkë xëëw tiempë nyaxy. Ets oypyënëty tnijawëyaˈany wiˈix yaˈˈatsoowëmbity.

² Mä kapitulo 5 të nˈijxëm ko Jesukristë yëˈë diˈib të xyjuuybyëtsëˈëmëm ets nbatëmë jukyˈäjtënë winë xëëw winë tiempë. Nan të nˈijxëm ko Biiblyë wyandakypy ko “kyaj yˈokˈijnët ja oˈkën” (Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 21:4). Per mä kyajäˈtynyëmë tadë tiempë, niˈamukë tyam nˈoˈkëm. Extëm ojts jyënaˈanyë rey Salomón, “yëˈë juukypyëty nyijäˈäwëdëp ko oogandëp” (Eclesiastés 9:5). Nipën kyaˈoogäˈäny, per duˈunyëm nnayajtëˈëwëm. “¿Wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm?”.

³ Ko yˈooky tuˈugë jiiky mëguˈuk, ta nnijëˈëy nniyaxëm ets nnayajtëˈëwëm: “¿Mädaa të nyijkxy? ¿Japëdaa yˈayoy? ¿Waˈandaa xykyuentˈäjtëm? ¿Mbäädëdaa nbudëjkëm? ¿Waˈandaa näˈä nˈijxëm jatëgok?”. Mayë relijyonk wiˈixëm tˈatsoowëmbittë tyäˈädë yajtëˈëwën. Nääk tyukniˈˈixëdë ko oyjyaˈay nyijkxy tsäjpotm etsë axëkjäˈäy nyijkxy mä ayoowdakn. Etsë wiinkpëty jyënäˈändë ko oˈkpë nyëjkxtë jukyˈäjtpë mä yajpäätyë jyiiky myëguˈugë yˈanmë. Ets ta netë relijyonk diˈib jënandëp ko oˈkpë nyëjkxtë mä yajpääty niˈamukë anmë, ets jap yajpayoˈoy wiˈix të jyukyˈaty, ta net yajmoˈoyë wiinkpë jukyˈäjtën.

4. ¿Ti myëbëjktëp mayë relijyonk ko jäˈäy yˈooky?

⁴ Tukëˈëyë tyäˈädë, yëˈë diˈibë jäˈäy myëbëjktëp, ko tap ti diˈib pëtsëëmp ets jyukyˈäjtˈadëˈëtsy ko jäˈäy yˈoˈknë ets ko mbäät duˈunyëm yˈixy, myëdoy ets wyinmay. Duˈun tyukniˈˈixë mayë relijyonk, duˈun diˈib tëëyëp ets duˈun diˈib tyam. Per kyaj mbäät duˈun pën jyukyˈaty, yëˈko pën kyaj nyekytyunyë kukoˈoxy kyaj mbäät nˈijxëm, nmëdoˈowëm ets nwinmäˈäyëm. Ko nˈoˈkëm, tadë kukoˈoxy kyaj nyekytyuny, ets pën kyaj nyekytyuny, kyaj mbäät ti tnekyjamyetsy, tnekyjawë, tnekymyëdoy ets tnekyˈixy.

¿WIˈIX NJÄJTËM KO NˈOˈKËM?

5, 6. ¿Wiˈixë Biiblyë tyukniˈˈixë mä wiˈix yajpäättë oˈkpë?

⁵ Jyobaa nyijäˈäwëp yajxon wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm, pes yëˈë diˈib të dyajkojˈyë kukoˈoxy. Yëˈë diˈib nyijäˈäwëbë tëyˈäjtën, ets mä yˈAyuk nyimaytyakypy wiˈix yajpäättë oˈkpë. Mä Biiblyë yajxon tyukniˈˈixë ko kyaj mä nyekyyajpääty tuˈugë jäˈäy ko yˈooky. Ko tuˈugë jäˈäy yˈooky kyaj nyekydyuˈunëty extëm ko jyukyˈaty, pes kyaj nyekymyëdoy, kyaj nyekyˈixy ets nan kyaj nyekywyinmay. Ets nan kyaj ti pyëtsëmy diˈib jukyˈäjtˈadëtsp ko tuˈugë jäˈäy yˈooky. Pääty kyaj nmëdäjtëm tuˈugë anmë diˈib nëjkxp wiinktsoo jukyˈäjtpë.a

⁶ Ko Salomón jyënäändääy ko juukypyëty nyijäˈäwëdëp ko oogandëp, ta tkujäˈäyë, “perë oˈkpë nitii tkanijawëdë”. Ta niˈigyë dyajtëyˈäjtëndëjkë ko jyënany, ko oˈkpë kyaj tnekymyëdattë tsojkën ets nan kyaj mbäät yˈaxëkˈixtë, ets ko “kyaj jyapëtyë tuunk, kyaj ti yajniwinmayë, kyaj ti yajnijawë, kyaj ti wijyˈäjtënë mä ja oˈkpë jut” (käjpxë Eclesiastés 9:5, 6, 10). Salmo 146:4 nanduˈun tmaytyaˈaky ko tuˈugë jäˈäy yˈooky “oˈktaabyë jyot wyinmäˈäny”, yëˈë duˈun yˈandijpy ko tëgooytyaapy. Jantsy oˈkëmë duˈun ets kyaj nekyjukyˈäjtëm wiinktsoo. Tadë jukyˈäjtënë duˈun extëm ko tyoyë seerë, ko yajpixˈoˈknë kyaj mä nyijkxy ja jënˈyaˈank, duˈunyë tyëgoy.

JESUS MYAYTYAK WIˈIX YAJPÄÄTTË OˈKPË

7. Extëmë Jesus jyënany, ¿ti diˈib xytyukˈijxëm mä wiˈix yajpäättë oˈkpë?

⁷ Jesukristë ojts tnigajpxy mä wiˈix yajpäättë oˈkpë, ko tmaytyaky tuˈugë myëtnaymyaayëbë diˈibë nety të yˈoˈknë. Jawyiin ojts tˈokˈanëëmëdë ja yˈëxpëjkpëty: “Ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm Lasarë të myanaxy”. Ja yˈëxpëjkpëty tjaygyujkëdë ko jantsy määbë nety ets ko jotwijäämp. Per kyaj nety dyuˈunëty, pes ok, ta tˈanmääytyë: “Lasarë të yˈoˈknë” (käjpxë Fwank 11:11-14). Okpëkë kuentë, Jesus ojts tˈijxkijpxyë oˈkën mëdë mää poˈkxk. Ja Lázaro kyaj nety të nyijkxy tsäjpotm ets ni mä ayoowdakn. Kyaj nety të nyijkxy mëdë anklëstëjk ets ni mëdë jyiiky myëguˈuk, ets nan kyaj nety të yajmoˈoyë wiinkpë jukyˈäjtën. Poˈkxpë nety mä ja oˈkën, duˈunxyëp extëm jyantsy myëk mäˈäy, jeˈeyë ko kyaj kyumäˈäy. Jesus nanduˈun ojts jyënaˈany ko ja nyëëxë Jairo ojts dyajpëdëˈëky: “Yëˈë kixyuˈunk kyaj të yˈeeky. Määp jap” (Lukʉs 8:52, 53).

8. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko kyaj duˈunë Jyobaa ojts ttuknibëjtäägë etsë jäˈäy yˈoogët?

⁸ ¿Duˈunë Dios ojts ttuknibëjtäägë etsë jäˈäy yˈooktët? Kyaj, pesë Jyobaa ojts dyajkojˈyë jäˈäy ets jyukyˈatët winë xëëw winë tiempë yä Naxwiiny. Extëm të nˈëxpëjkëm mä tyäˈädë liibrë, Dios ojts tpëjtaˈaky ja tim jawyiimbë yetyëjk mëdë toxytyëjk mä tuˈugë it lugäärë tsujpë yä Naxwiiny, ets ojts tkunuˈkxy parë yˈoyˈat myëkˈattët. Mbäät nˈijtëm seguurë ko yëˈë tyukmëtsojkë oyˈäjtën. ¿Jaˈäjtpëdaa uˈunktääk uˈunkteety diˈib tyukmëtsejpyë yˈuˈunk yˈënäˈk myëjjäˈäyët ets yˈoogët? ¡Kyaj! Pes nanduˈunë Jyobaa kyaj ttukmëtsekyë yˈuˈunk yˈënäˈk myëjjäˈäyët ets yˈoogët, yëˈë tyukmëtsejpy ets jyotkujkˈatët xëmëkyëjxm yä Naxwiiny. Ets mä Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa “të tpëjtaˈaky mä jäˈäyë kyorasoon ja tiempë diˈib kyaj jyëjpkëxy” (Eclesiastés 3:11). Duˈunë duˈun, Jyobaa të xymyoˈoyëmë tsojkën ets njukyˈatäˈänëm winë xëëw winë tiempë, ets të dyaˈˈawäˈätsyë tuˈu parë nbatëmë tyäˈädë  jukyˈäjtën.

¿TIKO NˈOˈKËM?

9. ¿Ti Jyobaa ojts ttukˈaneˈemyë Adán, ets tiko kyaj yëˈëjëty tuˈugë anaˈamënë mëkpë?

⁹ ¿Tiko net nˈoˈkëm? Parë nnijäˈäwëm, min nˈokˈijxëm ti tyuundë ja tim jawyiimbë yetyëjk ets ja toxytyëjk. Mä Biiblyë tnimaytyaˈaky: “Ojts nen duˈun dyajˈyony dyajjiitsy yëˈë ääy kepy oyëtypyë tsujëtypyë, mëdiˈibë yakëbën yëˈë tyëëm, ets yäjjëˈkx yäjpëkëty” (Génesis 2:9, MNM). Per tamë nety ti diˈib kyaj mbäät ttundë. Dios ojts tˈanëëmë Adán: “Mijts mjëgyejpy xyjyëˈkxëty oy tyim mëdiˈibë ujts tsäˈämëty mëdiˈibë jam kämjotyën, mëdiˈibë tëy, käˈäp xyjyëˈkxëty yëˈë mëdiˈibë myëëtˈäjtypyën ja jot winmäˈäny oybyë ets axëëkpë, këdii xyjyëˈkxëty yëˈë tyëëm taabë kepy. Jaˈa ko pënë mjëˈkxëp kopkpëky ko nëjkx mˈooky” (Génesis 2:16, 17, MNM). Kyaj nety yëˈëjëty tuˈugë anaˈamën diˈib kyaj mbäät tkuytyundë, mbäädë nety tmëmëdowdë, pes tamë nety mayë ääytsyäˈäm ujtstsäˈäm diˈibë Adán mëdë Eva mbäät tjëˈxtë. Duˈun ojts yaˈˈanëëmë parë dyaˈixëdët pën myëjjäˈäwëdëp diˈibë netyë Dios të myoˈoyëdë extëm ja jukyˈäjtënë wäˈätspë. Ko myëdowdët, yëˈë nety yaˈijxëdëp ko wyintsëˈkëdëbë Jyobaa kyutujkën ets ko myëmëdowandëp ti tukˈanaˈamëdëp.

10, 11. 1) ¿Tiko Adán mëdë Eva kyaj tmëmëdoowdë Dios? 2) ¿Tiko yˈaxëëgëty ko kyamëdoowdë?

¹⁰ Jotmay myëët njënäˈänëm, ja Adán mëdë Eva kyëˈëm tsojkënë tmëduundëgooytyë Jyobaa. Satanás yëˈë yajtuun tuˈugë tsäˈäny parë duˈun tˈanmääyë Eva: “¿Aa wanë duˈun ja Dios të mˈënëˈëmxëtë, ko këdii xyjyëˈkxtëty ja ujts mëdiˈibë jäp ujts tsäˈämjëˈkxy kämjotm yäjpätpënë?”. Ta Eva yˈatsooy: “Jyëgyejpy ëjts njëˈkxëty oy tyim mëdiˈibë ujtstëëmëty. Mëdiˈibë tëy ëjts käˈäp mëbäät njëˈkxtën ets ndondën yëˈë mëdiˈibë jäp yäjpätpën kämˈitkujky. Dios ëëtsëty të xyˈënëëmëdë, ko käˈäp mëbäät njëˈkxtëts taabë kepy yëˈë tyëëm. Jaˈa ko pënë nduundëbëts duˈunëty kopkpëky ko ëëtsëty nëjkx nˈooktëts” (Génesis 3:1-3, MNM).

¹¹ Perë Satanás ta yˈanmääyë: “Käˈäp yëˈë taabë tyiyˈäjtënëty. Käˈäp mˈooktëty. Yëˈë Dios wäˈäts yëˈë tnijäwë, ko taabë ujtstëëm xyjyëˈkxtëty, nëjkxëp xynyijäwëdë mëdiˈibë oy ets mëdiˈibë käˈoyën. Ta nëjkx tukëˈëyë winë xynyijäˈäjëwëtyäˈädë, ets duˈun nëjkx mjäˈäyˈätë ta yëˈë Diosën” (Génesis 3:4, 5, MNM). Yëˈë Mëjkuˈu tyukjaygyukëyanë Eva ko tyukˈoybyëtsëmëp ko tjëˈxët ja ujtstëëm diˈibë nety të yaˈˈanëëmë ets kyaj tjëˈxët. Ets ko mbäädë nety këˈëm twinˈixy ti oy ets ti axëëk, o ja tuk nax njënäˈänëm, mbäädë nety ttuny ti yëˈë tsyejpy. Satanás duˈun dyajnäjxyë Jyobaa extëmë andakpë, ko tˈanmääyë Adán mëdë Eva mä wiˈixë nety jyattët ko tjëˈxtët ja ujtstëëm. Eva myëbëjk extëm ja Mëjkuˈu yˈanmääyë, ta ttujky ja ujtstëëm ets ojts tjeˈxy. Ta net tmooy ja Adán diˈib nanduˈun jyëˈx. Kyaj ojts tjëˈxtë mët ko kyaj tnijawëdë. Yajxonë nety tnijawëdë ko Dios yajkubojkypy diˈibë nety jam tyuundëp. Ko ojts tjëˈxtë ja ujtstëëm, ta këˈëm winmäˈäny kyaj tmëmëdoowdë ja anaˈamënë diˈibë nety kyaj myëkëty. Duˈuntsoo kyaj tmëjˈijxtë Jyobaa etsë kyutujkën. ¡Mëk axëëgën yˈadëtstë ko kyaj twintsëˈkëdë Jyobaa!

12. ¿Ti ijxpajtënë mbäät mbudëkëty ets xyjaygyukët mä wiˈixë Jyobaa ojts nyayjawëty ko Adán mëdë Eva myëduundëgooyë?

¹² Okwinmay ko tuˈugë uˈunk diˈib mijts të xyajˈyeeky ets të xykyuentˈaty mëduundëgoyëty, ets dyaˈixyëty ko kyaj mtsekyëty ets ni mgawintsëˈëgëty. ¿Këdii mëk xyjawët? Pes okwinmayë net mä wiˈixë Jyobaa mëk ojts tjawë ko Adán mëdë Eva ojts myëduundëgoyëty.

13. ¿Wiˈixë Jyobaa ojts tˈanëëmë Adán jyëmbitäˈäny ko yˈoogët, ets tidën yˈandijpy?

¹³ Ko Adán mëdë Eva tmëduundëgooytyë Jyobaa, ta kyaj nyekyjukyˈäjttë winë xëëw winë tiempë. Ta ojts yˈoˈknëdë duˈun extëmë Jyobaa ojts yˈanëˈëmxëdë. Ta duˈunyë tyëgooytyë. Kyaj ti yˈanmë pyëtsëëmy diˈib ojts nyijkxy wiinktsoo jukyˈäjtpë. Pes duˈunë Jyobaa ojts tˈanëëmë Adán ko ojts tmëgajpxy mä nety të tyuundëgoy: “Koonëm mˈäwimbitëty jatëgok nääx, mä ojts mtsoonyën. Jaˈa ko mijts nääx mëët mˈoytyuny, ets nääx jatëgok mˈäwimbitëty” (Génesis 3:19, MNM). Dios yëˈë ojts dyajtunyë nax parë Adán ojts dyajkojy (Génesis 2:7). Mä nety kyakojynyëmë Adán, kyaj nety mä yajpääty. Pääty ko Jyobaa yˈanmääyë ko jyëmbitäˈäny nax, yëˈë nety yˈandijpy ko kyaj mä nyekyyajpäädäˈäny. Duˈun extëmë nax, kyaj jyukyˈaty nanduˈun jyëmbijtyë Adán.

14. ¿Tiko nˈoˈkëm?

¹⁴ Adán mëdë Eva taxyëp tyam jyukyˈattë, per ojts yˈooktë mët ko këˈëm winmäˈäny tmëbokytyuundë Jyobaa. Päätykyëjxmë net niˈamukë nˈoˈkëm mët ko jam të ntsoˈondäˈäyëm mä Adán, ets yëˈë diˈib të xytyukninäjxëmë poky etsë oˈkën (käjpxë Romanʉs 5:12). Niˈamukë të xynyinäjxëmë poky, duˈun extëm tuˈugë uˈunktääk uˈunkteety ttukninaxyë yˈuˈunk yˈënäˈkë axëk päˈäm. Tyäˈädë poky, yëˈë diˈibë net wimbëtsëëmp oˈkën, etsë tyäˈädë oˈkën duˈun extëmë mëtsip, nipën tkaˈoyjawë (1 Korintʉ 15:26). ¡Mëjwiin kajaa njantsy myëjjäˈäwëm ko Jyobaa të xyjuuybyëtsëˈëmëm parë nˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä tadë oˈkën!

¿WIˈIX MBUDËKËTY KO XYNYIJAWË JA TËYˈÄJTËN MÄ WIˈIX NJÄJTËM KO NˈOˈKËM?

15. ¿Tiko xyjotkujkmoˈoyëm ko nnijäˈäwëmë tëyˈäjtën mä wiˈix yajpäättë oˈkpë?

¹⁵ Xyjotkujkmoˈoyëm ko nnijäˈäwëm extëmë Biiblyë tyukniˈˈixë mä wiˈix yajpäättë oˈkpë. Extëm të nˈijxëm, kyaj yˈayowdë. Kyaj tiko mbäät ntsëˈkëm, pes kyaj mbäät xyˈaxëktuˈunëm. Kyaj ttsekyë naybyudëkë ets nan kyaj mbäät xypyudëjkëm, kyaj mbäät nmëgäjpxëm ets ni yëˈëjëty mbäät xykyamëgäjpxëm. May diˈib nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk jyënäˈändë ko mbäät tpudëkëdë oˈkpë, ta net mayë jäˈäy tmëbëktë ets myeeny myoˈoyëdë. Per ko nnijäˈäwëmë tëyˈäjtën mä wiˈix yajpäättë oˈkpë, ta kyaj nekymyëbëjkëm extëmë tyäˈädë jäˈäyëty tyukniˈˈixëdë.

16. ¿Pën diˈib tuump mä mayë relijyongë tyukniˈˈijxën ets ti yajtuumpy?

¹⁶ Extëmë Biiblyë tnigajpxy yajpäättë oˈkpë, ¿tukniˈˈijxëp duˈunë mrelijyonk? Ta mayë relijyonk diˈib kyaj duˈun tyukniˈˈixë. ¿Tiko kyaj? Yëˈko Satanás yëˈë yajtuumbyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty parë jäˈäy ttukniˈˈixëdët ko tap nmëdäjtëm tuˈugë anmë diˈib jukyˈäjtˈadëtsp ko nˈoˈkëm. Tyäˈädë tukniˈˈijxën etsë wiinkpë anëë, yëˈë yajtuumbyë Satanás parë naxwinyëdë jäˈäy kyaj tmëwingonëdë Jyobaa. ¿Wiˈix ttuny?

17. ¿Tiko axëëgë Jyobaa dyajwëˈëmy ko jäˈäy tmëbëktë ko jyaatyë ayoowdakn?

¹⁷ Extëm të nˈijxëm, mayë relijyonk tyukniˈˈixëdë ko axëkjäˈäy nyëjkxtë winë xëëw winë tiempë mä ayoowdakn mä jëën yeeny. Tyäˈädë mëbëjkën axëëgë Jyobaa dyajwëˈëmy, pes yëˈë tuˈugë Dios diˈib tsojkp ets ninäˈä pën duˈun tkayaˈˈayowët (käjpxë 1 Fwank 4:8). ¿Wiˈix xypyawinmayët tuˈugë jäˈäy jyaˈayˈaty diˈib jyëngukoonëbë yˈuˈungë kyëˈë ko kyamëmëdoyëty? ¿Mëjkumayëdaa xyaˈitëdë tadë jäˈäy? ¿Mˈixyˈatäˈänëbëdaa? Kyaj, seguurë ko mwinmayët ko yëˈë tuˈugë jäˈäy diˈib ninuˈunë paˈˈayoˈowën tkamëdaty. Pes yëˈë duˈun diˈibë Satanás tsyejpy ets nmëbëjkëm ko Jyobaa yaˈˈayoobyë jäˈäy jëënoty winë xëëw winë tiempë.

18. ¿Ti anëë mayë relijyonk tukniˈˈijxëdëp parë jäˈäy tˈawdattë oˈkpë?

¹⁸ Satanás yëˈë diˈib nanduˈun tuump ets näägë relijyonk tyukniˈˈixëdët ko oˈkpë jyëmbittë anmë, ets ko tsojkëp etsë jäˈäy twintsëˈëgëdët ets tˈawdattët. Ets ko tyäˈädë anmë, mbäät tpudëkë jäˈäy ets ko nan mbäät tˈaxëktuny. Ko mayë jäˈäy tmëbëktë tyäˈädë anëë, ta net ttsëˈëgëdë oˈkpë anmë, twintsëˈëgëdë ets tˈawdattë. Perë Biiblyë kyaj duˈun tyukniˈˈixë, jap jyënaˈany ko oˈkpë duˈun yajpäättë extëm myäˈädë, ets ko yëˈëyë Jyobaa mbäät nˈawdäjtëm, tadë Diosë tëyˈäjtënbë diˈib tijaty të dyajkojtäˈäy ets diˈib tijaty xymyoˈoyëm (Diˈibʉ Jatanʉp 4:11).

19. Ko nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën mä wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm, ¿ti tukniˈˈijxënë diˈib miimp mä Biiblyë mbäät niˈigyë njaygyujkëm?

¹⁹ Ko nnijäˈäwëmë tëyˈäjtën mä wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm, ta kyaj xynyekywyinˈëˈënëmë relijyonk. Mbäät nanduˈun niˈigyë njaygyujkëm kanäk pëkyë tukniˈˈijxën diˈib miimp mä Biiblyë. Extëm nˈokpëjtakëm, Biiblyë twandaˈaky ko njukyˈatäˈänëm winë xëëw winë tiempë mä ja it lugäärë tsujpë, ets mas seguurë nˈawijxëmë tyäˈädë jukyˈäjtënë ko nnijäˈäwëm ko oˈkpë kyaj nyijkxy wiinktsoo jukyˈäjtpë.

20. ¿Ti nˈixäˈänëm mä ja tuˈukpë kapitulo?

²⁰ Tam nyëjkxkojnë jekyë tiempë, ko tuˈugë Dios mëduumbë diˈib xyëˈäjt Job, dyajtëëy: “Pën tuˈugë jäˈäy oˈkp, ¿mbäät jatëgok jyukypyeky?” (Job 14:14). O ja tuk nax njënäˈänëm, ¿mbäädëdaa yajmoˈoytyë jatëgokë jyukyˈäjtën pënaty të yˈoˈknë? Mä ja tuˈukpë kapitulo jap nˈixäˈänëm wiˈixë Biiblyë tˈatsoowëmbity, ets yëˈë diˈib xyjotkujkmoˈoyëm.

1-3. ¿Pënë tadë mëtsip diˈib niˈamukë xypyajëdijtëm, ets tiko nnayjäˈäwëm jotkujk ko nˈijxëm wiˈixë Biiblyë tyukniˈˈixë?

OKPAWINMAY ko yëˈë mgugekypy tuˈugë mëtsipë axëkjäˈäybyë, diˈib mas kumëjääw ets peˈtypy ets kyaj dyuˈunëty mijts. Mnijäˈäwëp ko mnaspäädëdët ninuˈun mgapaˈˈayowëdët, pes të xyˈixy ko kanääk kujkë mëtnaymyaayëbë dyaˈoˈknë. Oy nuˈun mjapëyeˈeky, niˈigyë mbaminyëty, kyaj mä tsokën. Per ta tuˈugë jäˈäy mˈanëˈëmxëty ko mbudëkëyaˈanyëty. Tyäˈädë jäˈäy mas kumëjääw ets kyaj dyuˈunëtyë mëtsip, ta myaˈˈawäˈätspëtsëmyëty. ¡Wiˈix jotkujk mdimnayjawëdët!

² Mbäät njënäˈänëm ko ta tuˈugë mëtsip duˈun mbajëdityëty. Ets niˈamukën xypyajëdijtëm, kyaj jyeˈeyëty mijts. Extëm të nˈijxëm mä kapitulo 6, jap të yajnimaytyaˈaky ko tadë mëtsip yëˈë oˈkën. Nipën mbäät tkakugeˈeky ets tkajëjpkudijë. Pes nˈijxëm wiˈix tpëjkë jäˈäyë jyukyˈäjtën diˈib ntsojkëm. Perë Jyobaa yëˈë diˈib mas kumëjääw ets kyaj dyuˈunëtyë oˈkën. Yëˈën diˈib mbäät xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm. Të dyaˈixyëty ko mbäät tmëmadaˈaky ets nan wyandakypy dyajjëjptëgoyaˈanyë oˈkën ets ninäˈä kyanekyjaˈˈatët. Mä Biiblyë jyënaˈany: “Ja okpë mëtsip diˈibë Dios yajkutëgoyaampy, yëˈë ja oˈkën” (1 Korintʉ 15:26). ¡Jantsy oy ko nnijäˈäwëm duˈunë Dios ttunäˈäny!

³ Okwinmay wiˈixë jäj jëmuˈumën dyakyë tyäˈädë mëtsip ko jyaˈty. Ko duˈun nwinmäˈäyëm, ta xyjotkujkmoˈoyëm ko Jyobaa të twandaˈaky dyajjukypyëkäˈäny oˈkpë (Isaías 26:19). Yëˈë diˈib myoˈoyaampy jatëgokë jyukyˈäjtën, ets yëˈë duˈun diˈib yaˈˈawijx yajjëjpˈijxp.

KO YˈOOKY TUˈUGË JIIKY MËGUˈUK

4. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa nyayjawëty ko tuˈugë jäˈäy yˈooky, ets wiˈix nnijäˈäwëm? 2) ¿Pënatyë Jesus jantsy oy mëët nyaymyaayëdë?

⁴ ¿Të yˈooky tuˈugë mjiiky mëguˈuk o mëtnaymyaayëbë diˈib mëk mjantsy tsyejpy? Kyaj jyawë mbäät nmëmadakëmë tadë jäj jëmuˈumën etsë mäˈäy täjën, ko nˈijxëm ko kyaj mbäät ti nekytyuˈunëm. Ja net mä tsyekyëty ets nˈëxpëjkëmë Diosë yˈAyuk parë xyjotkujkmoˈoyëm (käjpxë 2 Korintʉ 1:3, 4). Mä Biiblyë xytyuknijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa nyayjawëty mëdë Jesus ko yˈooky tuˈugë jäˈäy. Jap tmaytyaˈaky ko Jesus mëk ojts tjawë ko yˈoˈky tuˈugë myëtnaymyaayëbë, ets komë Jesus xëmë jyaˈayˈajty extëmë Tyeety, ta njaygyujkëm ko Jyobaa nan mëk tjawë ko yˈooky tuˈugë jäˈäy (Fwank 14:9). Ko ijtyë Jesus nyijkxy Jerusalén, ta nyaxy Betania mä tkuˈixyë Lázaro mëdë myëgaˈaxëty, Marta etsë María. Mëk ijty naymyayëdë, päätyë Biiblyë jyënaˈany ko mëkë netyë “Jesus tjantsy tsyoktë ja Martë esë Mariië esë Lasarë” (Fwank 11:5). Perë Lázaro ta ojts yˈooky extëm të nˈijxëm mä kapitulo 6.

5, 6. 1) Ko ja Jesus tˈijxy jyëˈëy yäˈäxtë ja Lázaro myëguˈuktëjk etsë myëtnaymyaayëbë, ¿wiˈix ojts nyayjawëty? 2) ¿Tiko xyjotkujkmoˈoyëm ko nnijäˈäwëm ko Jesus mëk tjäˈäwë ja jäj jëmuˈumën?

⁵ ¿Wiˈixë Jesus nyayjäˈäwë ko yˈoˈky ja myëtnaymyaayëbë? Mä Biiblyë tmaytyaˈaky ko ta ojts nyijkxy mä ja Lázaro myëguˈuktëjk etsë myëtnaymyaayëbë diˈibë nety jam nijëëy niyaxëdëp. Ko ojts tˈixtë, ta mëk tjantsy jäˈäwë ets “nyayjäˈäjë jotmay myëët es yˈamutskˈäjty”, ta “jyëëy” yaxy (Fwank 11:33, 35). ¿Tiko mëk tjäˈäwë? ¿Yëˈë nety yaˈijxëp ko kyaj tmëbëky ko ja oˈkpë pyëdëˈëgäˈändë? Kyaj, pesë Jesus nyijäˈäwëbë nety ti tunan jatanëp (Fwank 11:3, 4). Per oyë nety tjanijawë, mëk ojts tjawë ja jäj jëmuˈumën diˈib yajjäˈäwëp ko yˈooky tuˈugë jäˈäy.

⁶ Ko Jesus mëk tjäˈäwë ja jäj jëmuˈumën, yëˈë diˈib mbäät xyjotkujkmoˈoyëm. Yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa mëdë Jesus kyaj ttseky etsë jäˈäy yˈoogët. Jyobaa myëdäjtypyë mëjääw parë tmëmadäˈägëdë oˈkën diˈib nmëtsipˈäjtëm. Min nˈokˈijxëm tuˈugë mëjˈäjtën diˈibë Jesus tyuun mëdë Diosë myëjääw.

“¡LASARË, PËTSËM JAP!”

7, 8. ¿Tidaa ko may ja jäˈäy wyinmääytyë ko kyaj nety mbäät ti nyekyyajtuny mëdë Lázaro, per ti tyuunë Jesus?

⁷ Lázaro japë nety të yajpëjtaˈagyë nyiniˈkx kyëbäjk mä tuˈugë tsää äänk, ta Jesus ojts tniˈanaˈamë ets jyëgaˈagët ja tsää diˈibë nety yˈagëˈëyˈajtypy. Marta ta ojts tjëjpkugäjpxë ets jyënany ko xuˈknëbë nety, yëˈko të yˈijnë taxk xëëw mä yˈooky (Fwank 11:39). Pääty mbäät ja jäˈäy wyinmääytyë ko kyaj nety ti mbäät nyekyyajtuny.

⁸ Ko ja tsää dyajjëgaktë, ta Jesus mëk ojts kyajpxy: “¡Lasarë, pëtsëm jap!”. ¿Ti net tuun jäjtë? Ta “ja oˈkpë pyëtseemy” (Fwank 11:43, 44). Okpawinmay wiˈix niˈamukë jotkujk jyantsy nyayjäˈäwëdë, pes ja myëgaˈaxëty, myëguˈuktëjk, myëtnaymyaayëbë etsë myëjjëmbäˈä myëdëjkpäˈä nyijäˈäwëdëbë nety yajxon ko ja Lázaro të yˈooky. Per ta jatëgok nyaybyatëdë mëdë Lázaro diˈibë nety mëk tsyojktëp. Kyaj tmëbëkandë, mbäät nbawinmäˈäyëm wiˈix jyantsy xyondaktë ets tjantsy myäjts tjantsy myënaandë ja Lázaro. ¡Duˈun yajmëmadaky ja oˈkën!

9, 10. 1) ¿Wiˈixë Jesus dyaˈijxë ko kyaj nety yëˈë naytyuˈuk dyajjukypyëkäˈänyë Lázaro? 2) ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ko ngäjpxëmë Biiblyë mä yajmaytyaˈagyë oˈkpë ojts pyëdëˈëktë?

⁹ Jesus kyaj jyënany ko yëˈë nety naytyuˈuk tyunaampy ja mëjˈäjtën. Pes mä netyë Lázaro tkamëgajpxy, jawyiin ojts nyuˈkxtaˈaky ets jyënany ko mët yëˈëgyëjxmë Jyobaa myëjääw, dyajjukypyëkäˈänyë Lázaro (käjpxë Fwank 11:41, 42). Kanäk okë Jyobaa dyaˈijxë myëjääw ko dyajpëdëˈkyë oˈkpë, mä Biiblyë ja jap tmaytyaˈaky taxtujkë oˈkpë diˈib jukypyëjktë.a Jantsy oy nnayjäˈäwëm ko ngäjpxëmë Biiblyë mä jap duˈun tmaytyaˈaky. Jap xytyukniˈˈijxëm ko Dios kyaj ttseky winˈixy wingexyë jäˈäy, pes ojts dyajjukypyekyë yetyëjk, toxytyëjk, mëjjäˈäytyëjk etsë ënäˈktëjk, duˈun diˈib israelitë ets diˈib kyaj yˈisraelitëty. Mbäät jap nbëjkëmë kuentë wiˈix ja jäˈäy jotkujk jyantsy nyayjäˈäwëdë. Extëm nˈokpëjtakëm, ko ja Jesus dyajjukypyejky tuˈugë kixyuˈunk “ja jäˈäyëty dëˈënyë wyëˈëmëtyaaytyë” (Markʉs 5:42). Jyobaa yëˈë duˈun diˈib mooyëdë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën diˈib ninäˈä tkajäˈäytyëgooytyë.

¹⁰ Tyäˈädë jäˈäyëty diˈibë Jesus yajjukypyëjk ojts yˈooktë jatëgok. ¿Yëˈë duˈun yˈandijpy ko ninuˈun kyatuuny ko jyukypyëjktë? Kyaj, pesë tadë maytyaˈaky diˈib yajpatp mä Biiblyë, yëˈë xytyuknijäˈäwëm ja tëyˈäjtën mä wiˈixë oˈkpë yajpäättë, ets mbäät xyajnayjäˈäwëm seguurë ko jukypyëkandëp.

¿TI XYTYUKNIˈˈIJXËM MÄ YAJNIMAYTYAˈAKY JA OˈKPË JYUKYPYËJKTË?

11. Eclesiastés 9:5 jyënaˈany ko oˈkpë nitii tkanijawëdë, ¿wiˈixë tyäˈädë tyëyˈäjtëndëkë ko Lázaro jyukypyejky?

¹¹ Mä Biiblyë xytyukniˈˈijxëm ko “oˈkpë nitii tkanijawëdë” (Eclesiastés 9:5). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko kyaj mä wiinktsoo jyukyˈattë ets ko nitii tkajawëdë. Duˈunën yajmaytyaˈagyë Lázaro. Ko yëˈë jyukypyejky kyaj jäˈäy ojts ttukmëtmaytyaˈaky wiˈix yˈixëty tsäjpotm, nan kyaj jäˈäy ojts tˈatsëˈëgëdë ko tap tuˈugë infiernë o ayoowdakn. Nimää duˈunë Biiblyë kyajënäˈäny. Ko Lázaro yˈijty taxk xëëw ooky, nitii tkajäˈäwë, duˈunxyëp extëm ojts myaˈay mä oˈkën (Fwank 11:11).

12. Ko yajmaytyaˈagyë Lázaro jyukypyejky, ¿tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko jantsy tuun jantsy jäjtë duˈun?

¹² Ko Lázaro jyukypyejky yëˈë nanduˈun xytyukniˈˈijxëm ko seguurë oˈkpë pyëdëˈëgäˈändë, pes kyaj yëˈëjëty tuˈugë jekymyaytyaˈaky o apmaytyaˈaky. Mayë jäˈäy tˈijxtë ko Jesus dyajpëdëˈkyë Lázaro. Ets oy ja diˈib nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk tjaˈˈaxëkˈixtë netyë Jesus, kyaj jyotmëktaktë jyënäˈändët ko kyaj nety tyëyˈäjtënëty ko Lázaro të jyukypyeky. Pääty nyayˈanmääyëdë: “¿Ti net nduˈunëm mëdë tyäˈädë yetyëjk diˈibë nëgoo tˈoktuunë ja ijxwëˈëmën diˈibë myëdäjtypy ja mëjˈäjtën?” (Fwank 11:47). May ja jäˈäy diˈib yˈijxtë ko të jyukypyeky ja Lázaro, tmëbëjktë Jesus ets tˈijxtë ko jantsy yëˈë netyë Dios të kyexyëty. Yajxonën nyigëxëˈky ko Jesus yëˈë netyë Dios të kyexyëty, pääty nääk ja diˈib nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk, tˈëxtääytyë winmäˈäny wiˈix dyaˈooktëdë Jesus mëdë Lázaro (Fwank 11:53; 12:9-11).

13. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa mbäät dyajjukypyekyë oˈkpëty?

¹³ ¿Waˈandaa tuˈugë oˈkpë jyantsy jyukypyëkët? Tiko këdii, pesë Jesus wyandak ko jäˈtäämbë tiempë mä niˈamukë “ja oˈkpëty diˈib të nyaxtëkëdë” pyëdëˈëgäˈändë (Fwank 5:28). Jyobaa yëˈë diˈib yajkypyë jukyˈäjtën, ¿tsipëdaa jatëgok xymyoˈoyëmbijtëm? Kyaj. ¿Mbäädëdaa tjamyetsyë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yˈoˈknë? Min nˈokˈijxëm nuˈunë Jyobaa tijaty tjamyetsy. Okwinmayë tyäˈädë: Yëˈë nyijäˈäwëbë xyëëw tuˈuk tuˈugë mëtsäˈä diˈib miyonkˈam ijtp tsäjpotm (Isaías 40:26). Pes pënë Jyobaa xyëëwmooytyaabyë mëtsäˈä, mbäät tjamyetsy wiˈix yˈixëty ja njiikyˈäjt nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yˈoˈknë, ets jënäämbë duˈun ko dyajjukypyëkäˈäny jatëgok.

14, 15. Extëmë Job jyënany, ¿nuˈunë Jyobaa ttsojkënyëˈaty dyajpëdëˈëgäˈänyë oˈkpëty?

¹⁴ Pääty, ¿nuˈunë Jyobaa ttsojkënyëˈaty dyajjukypyëkäˈänyë oˈkpë? Mä Biiblyë jyënaˈany ko tsyojkënyëˈajtypy duˈun ttunäˈäny. Tuˈugë Dios mëduumbë diˈib xyëwˈäjt Job dyajtëëy: “Pën tuˈugë jäˈäy oˈkp, ¿mbäät jatëgok jyukypyeky?”. Job yëˈë nety myaytyakypy ko yˈawixäˈäny jap jutoty axtë ko jyäˈtët ja tiempë mä Dios jyamyatsëdët. Pääty tˈanmääyë Jyobaa: “Mijts xymyëgäjpxäämp ets ëjts atsowäämp. Mjantsy tsyojkënyëˈataampy xyˈixäˈäny diˈibë mgëˈë të dyajkojy” (Job 14:13-15).

¹⁵ ¡Okpawinmay! Jyobaa mëk ttsojkënyëˈaty jyäˈtët ja tiempë mä dyajpëdëˈëgäˈänyë oˈkpë. ¿Këdii xyjotkujkmoˈoyëm ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa mëk ttsojkënyëˈaty duˈun ttunäˈäny? Per ¿wiˈixën tyunäˈäny jyatäˈänyëty? ¿Pënaty pëdëˈëgandëp ets mä?

NIˈAMUKË DIˈIB IJTTËP DIOS WYINMÄˈÄNYOTY JYUKYPYËKÄˈÄNDË

16. ¿Wiˈix yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtën ko ja oˈkpë nëjkx pyëdëˈëktë?

¹⁶ Ko ngäjpxëmë Biiblyë mä yajnimaytyaˈagyë jäˈäyëty diˈib jukypyëjktë, ta nnijäˈäwëm niˈigyë ti tunan jatanëp mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Ja oˈkpë diˈib jukypyëjktë yä Naxwiiny nnaybyatëdë jatëgok mëdë myëguˈuktëjk. Nanduˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty mä tiempë myiny kyëdaˈaky, jeˈeyë ko oˈkpë pyëdëˈëgäˈändë mä kyaj nety nyekyjaˈˈatyë tsip, päˈäm etsë axëkˈäjtën. Pes extëm të nˈijxëm mä kapitulo 3, Dios të ttuknibëjtäägë dyajjëmbitäˈänyë Naxwinyëdë extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë. Jam mä tmëdatäˈändë ja jotkujkˈäjtën ets jyukyˈatäˈändë winë xëëw winë tiempë ja oˈkpë diˈibë nety të jyukypyëktë.

17. ¿Pënaty jukypyëkandëp?

¹⁷ ¿Pënaty jukypyëkandëp? Jesus ojts jyënaˈany, niˈamukë “ja oˈkpëty diˈibë të nyaxtëkëdë myëdowdëp kots ëj ngäjxët”, ta pyëtsëmäˈändë (Fwank 5:28, 29). Nanduˈun tuk pëky jyënaˈany mä Diˈibʉ Jatanʉp: “Mët ko yëˈë jikymyejny të naty tjuˈtäˈäy tëgekyë oˈkpëty diˈibë naty jap myëdäjtypy. Yëˈë oˈkën [...] të naty nandëˈën dyäjktäˈäytyë ja oˈkpëty tëgekyë diˈibë naty yëˈëjëty myëdäjttëp” (Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 20:12-15, OTJ). (Ix Diˈib mëët kyaˈpxy mä jyënaˈany: “¿Tidën yˈandijpy Seol ets Hades?”). Ta wyëˈëmäˈäny tukwäˈäts, ko jyukypyëjktäˈäytyëdë tadë jäˈäy diˈib tyam jap miyonkˈam poˈkxtëp. Apostëlë Pablo ojts jyënaˈany: “Ko yëˈë Dios dyajjikypyëkäˈäny tëgekyë oˈkpë diˈibë ijt oyjyaˈay es nandëˈën diˈibë ijt kaˈoyjyaˈay” (Apostʉlʉty 24:15). ¿Pënatyë tyäˈädë yajmaytyakp?

18. ¿Pënaty yajtijtëp “oyjyaˈay” diˈib jukypyëkandëp, ets wiˈix xypyudëjkëm ko nnijäˈäwëm ko oˈkpë pyëdëˈëgäˈändë?

¹⁸ Tadë jäˈäyëty diˈib yajtijtëp “oyjyaˈay”, yëˈë diˈib yajmaytyaktëp mä Biiblyë. Diˈib jukyˈäjttë mä netyë Jesus kyaminy yä Naxwiiny, extëmë Noé, Abrahán, Sara, Moisés, Rut, Ester etsë wiinkpë Dios mëduumbë. Mä Ebreeʉsʉty kapitulo 11 jap näägë tyäˈädë yetyëjk toxytyëjk yajmaytyaˈaky. Per nanduˈun yajtijtë “oyjyaˈay” diˈib tyamë Dios myëduundëp ets yˈooktë. Ko nnijäˈäwëm ko oˈkpë pyëdëˈëgäˈändë, mbäät yëˈë xypyudëjkëm ets kyaj ntsëˈkëmë oˈkën (Ebreeʉsʉty 2:15).

19. ¿Pënatyëty yajtijtëp “kaˈoyjyaˈay”, ets ti Jyobaa nyaˈixaampy ets ttundët?

¹⁹ Miyonkˈamë jäˈäy diˈib të yˈooktë kyaj të tˈixyˈattë Jyobaa, pääty kyaj të tmëdundë ets kyaj të ttuunëdë tsyojkën, yëˈë diˈib yajtijtëp “kaˈoyjyaˈay”. ¿Pëdëˈëgandëbëdaa tyäˈädë jäˈäyëty? Pëdëˈëgandëp, kyaj yajjäˈäytyëgoyäˈändë. Jyobaa Dios yajjukypyëkaambyë tyäˈädë jäˈäyëty ets myoˈoyaambyë tiempë parë yˈixyˈatëdët ets myëdunëdët. Nuˈunë tiempë nyaxäˈäny tuk mil jëmëjt, ja mä Jyobaa tnaˈixäˈänyë tyäˈädë jäˈäyëty diˈibë nety të jyukypyëktë, ets myëdunëdët mëdë tadë jäˈäyëty diˈib ninäˈä të kyamastuˈudëdë. Jantsy oy yˈitäˈänyë tadë tiempë, yëˈë diˈibë Biiblyë myaytyakypy mä jäˈäy yajpayoˈoyäˈändë.b

20. ¿Ti yˈandijpy Gehena, ets pënaty jap nëjkxtëp?

²⁰ ¿Yëˈëdën yˈandijpy ko niˈamukë oˈkpë pyëdëˈëgäˈändë? Kyaj, mä Biiblyë jyënaˈany ko nääk yajpäättë Gehena, diˈib mä ayuk Biiblyë të yajkäjpxnaxy “ayodakn” (Lukʉs 12:5). Per Gehena kyaj yëˈë tˈandijˈyë ayoowdakn, yëˈë ijty duˈun xyëwˈäjtypy tuˈugë postäˈäk koˈodakn diˈib ijtp Jerusalén ëxkëˈëy, mä yajnoˈogyë postäˈäk ets näägë oˈkpë nyiniˈkx kyëbäjk. ¿Ti oˈkpë ijty jap yajkujëduˈuwëdëp? Ja judiyëtëjk yëˈë kyujëduˈuwëdëp ja oˈkpë diˈib mëk axëëk të jyukyˈaty, diˈib kyaj nyitëkëty nyaxtëkët ets ni kyanitëkëty etsë Dios yajpëdëˈëgëdët. Päätyë tadë ayuk Gehena, ja nyikejy kutëgoˈoyënë winë xëëw winë tiempë. Jesus yëˈë diˈib tunäämp fes parë tpayoˈoyaˈanyë jäˈäyëty diˈibë nety të jyukypyëktë, perë Jyobaa yëˈë Fes diˈib myëdäjtypy tukëˈëyë kutujkën (Apostʉlʉty 10:42). Dios ninäˈä tkayajpëdëˈëgäˈänyë jäˈäy diˈib nyijäˈäwëp ko mëk axëkjäˈäy ets kyaj tyëgatsäˈäny.

PËNATY JUKYPYËJKTËP TSÄJPOTM

21, 22. 1) ¿Wiˈix ja tuk pëkyë oˈkpë jyukypyëktë? 2) ¿Pën diˈib tim jawyiin jukypyëjk extëmë anklës?

²¹ Mä Biiblyë nanduˈun jyënaˈany ko ta oˈkpë diˈib jukypyëjktëp extëmë anklës parë jyukyˈattët tsäjpotm. Ets myaytyakypy ko yëˈëyë Jesukristë duˈun jukypyëjk.

²² Ko Jesus jyukyˈajty extëmë naxwinyëdë jäˈäy, ta jäˈäy ojts yaˈoogyëty. Perë Jyobaa kyaj ojts yajwëˈëmyëty jutoty (Salmo 16:10; Apostʉlʉty 13:34, 35). Jyobaa ojts dyajjukypyekyë Jesus, per kyaj dyuˈunëty extëmë naxwinyëdë jäˈäy. Apostëlë Pedro ojts tnimaytyaˈaky ko Kristë “ojts yˈooky extëmë jäˈäy, per jyukypyejky extëmë anklës” (1 Pedro 3:18, TNM). Jesus jukypyëjk jatëgok extëmë anklës diˈib myëdäjtypyë mëjääw. ¡Yëˈë tuˈugë mëjˈäjtënë diˈibë Jyobaa tyuun! (Käjpxë 1 Korintʉ 15:3-6). Jesus yëˈë diˈib tim jawyiin ojts jyukypyeky jam tsäjpotm. Per kyaj nety yëˈë naytyuˈuk duˈun dyajjukypyëkäˈäny (Fwank 3:13).

23, 24. ¿Pënaty yajtijp tuk “mutsk kajpëˈëgë borreegë”, ets ninääk?

²³ Jesus nyijäˈäwëbë nety ko tsojk jyëmbitanë tsäjpotm, ta tˈanmääyë yˈëxpëjkpëty diˈib ninäˈä kyamastutëdë: “Nnejxyëts ëj nˈokˈëxkujkë mä miits mˈittët” (Fwank 14:2). Jesus ojts ttijy tuk “mutsk kajpëˈëgë borreegë” pënaty nëjkxandëp tsäjpotm (Lucas 12:32, TNM). ¿Ninääk wyinëˈattë tyäˈädë jäˈäyëty? Diˈibʉ Jatanʉp 14:1 jyënaˈany: “Oknëmts nˈijxy ja Borreeguˈunk [Jesukristë] ko naty jam tyanë mä Syon Kopk. Jamë naty mëët mëgoˈpx ja juxytsyikxymyäjtaxk mil ja jäˈäyëty, diˈibë naty tsäˈäy wyimbokëjxy mët ja syeyë ja Borreeguˈunk esë Dios Teety”.

²⁴ Mä tyäˈädë 144,000 jäˈäyëty, nan tam yajmaytsyowdë Jesusë yˈapostëlë, Dios yajjukypyëjkypyë tyäˈädë jäˈäyëty parë jyukyˈattët tsäjpotm. ¿Näˈä tyäˈädë jäˈäyëty jyukypyëktë? Apostëlë Pablo ojts tkujayë ko ja tyunäˈäny jyatäˈänyëty mä Jesus yajpatnë jam tsäjpotm (1 Korintʉ 15:23). Tyam, yëˈë tyäˈädë tiempë ndukjukyˈäjtëm extëm nˈixäˈänëm mä kapitulo 9. Niwaanë yˈakwëˈëmdë tadë jäˈäy diˈib 144,000. Ko yˈooktë, ta netyë jyukypyëktë jam tsäjpotm parë jam jyukyˈattët (1 Korintʉ 15:51-55). Perë nimaybyë jäˈäy diˈib të yˈooktë, yëˈë diˈib jukypyëkandëp yä Naxwiiny ko nety të jyëmbity jantsy tsuj.

25. ¿Ti nnijawëyäˈänëm mä ja tuˈukpë kapitulo?

²⁵ Mijts mbäät mˈity seguurë ko Jyobaa yëˈë duˈun diˈib yajjëjptëgoyaambyë oˈkën diˈib nmëtsipˈäjtëm, ets ninäˈä kyanekyjaˈˈatäˈäny (käjpxë Isaías 25:8). Per waˈan mnayajtëyëty: “¿Ti tyunandëbë tadë jäˈäy diˈib jukypyëjktëp jam tsäjpotm?”. Anaˈamandëp jam tsäjpotm. Mä ja tuˈukpë kapitulo nnijawëyäˈänëm wiˈix yˈixˈatäˈänyë tyäˈädë anaˈamën.

1. ¿Ti txëwˈatyë tadë nuˈkxtakën diˈib nˈixäˈänëm?

ABËTSEMY naxwinyëdë jäˈäy tnijawëdë tyäˈädë nuˈkxtakën diˈib xyëwˈäjtypy padrenuestro. Yëˈë tadë nuˈkxtakën diˈib këˈëmë Jesukristë yäjk extëmë ijxpajtën ets mëjwiin kajaa nyikejy. Min nˈokˈijxëm ti Jesus yˈamdoow tëgëk pëky mä tyäˈädë nuˈkxtakën, ets duˈuntsoo njaygyujkëm niˈigyë wiˈixë Biiblyë jyantsy tyukniˈˈixë.

2. Nigäjpx tëgëk pëky ti Jesus tyukniˈˈijxë yˈëxpëjkpëty ets tˈamdowdët ko nyuˈkxtäˈäktët.

² Ko Jesus ojts ttukniˈˈixë ja yˈëxpëjkpëtyë tyäˈädë nuˈkxtakën, duˈun dyajtsondaky: “Pes miitsëty duˈun mnuˈkxtäˈäktët: NDeetyˈäjtëm mä mˈity jam tsäjpotm, waˈanë mxëëw twäˈätsy. Yajmin ja mˈAnaˈam mGutujkën. Waˈan dyajtuny ja mtsojkën, duˈun extëm jam tsäjpotm nanduˈun yä Naxwiiny” (Mateo 6:9-13, TNM). ¿Ti yˈandijpyë tyäˈädë tëgëk pëkypyë diˈibë Jesus tyukniˈˈijxë yˈëxpëjkpëty ets tˈamdowdët ko nyuˈkxtäˈäktët?

3. ¿Ti diˈib jëjpˈam mbäät nnijäˈäwëm mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën?

³ Kajaa kujk tijaty nnijäˈäwëm diˈib mä Diosë xyëëw, Jyobaa. Ets nan të nnijäˈäwëm tijatyë Dios të ttuny, ets tijaty tyukmëdunaambyë naxwinyëdë jäˈäy. Per ¿tidënë Jesus myaytyäˈägan ko jyënany: “Yajmin ja mˈAnaˈam mGutujkën”? ¿Ti yˈandijpy Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën? ¿Wiˈixën myëjpëtsëmäˈäny o wyäˈätsäˈänyë Diosë xyëëw ko myinëdë Jesus? ¿Ets tiko jyëjpˈamëty ets myinëdë tadë Anaˈamën parë yajtunëdë Diosë tsyojkën?

¿TIDËN YˈANDIJPY DIOSË YˈANAˈAM KYUTUJKËN?

4. ¿Tidën yˈandijpy Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, ets pën tunäämp Rey?

⁴ Tadë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, yëˈë tuˈugë gobiernë diˈibë Jyobaa të dyajnaxkëdaˈaky. Ets yëˈë të twinˈixy pën yajtunaampy Rey mä tadë anaˈamën. ¿Pën yajtunaampy? Yëˈë Jesukristë. Yëˈë duˈun diˈib ijtp mëj mä tukëˈëyë anaˈambëtëjk diˈib yä Naxwiiny, päätyë Biiblyë jyënaˈany: “Yëˈë Wintsënˈäjtp mä wintsënëty es Reyˈäjtp mä reyëty” (Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 17:14). Jesus myëdäjtypyë madakën ets ttunëdë oyˈäjtën diˈib ni tuˈugë gobiernë mbäät tkatuny, axtë diˈibë oy ja anaˈamp.

5. ¿Mä yˈitäˈänyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, ets pën yˈanaˈamaampy?

⁵ ¿Mä yˈitäˈänyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën? Pes jam mä Jesus yajpääty. Duˈun extëm të nˈijxëm, Jesus ojts yˈooky kepykyëjxy, per ta jyukypyejky ets ojts nyijkxy tsäjpotm (Apostʉlʉty 2:33). Pääty, jamën tsäjpotm mä yˈitäˈänyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Biiblyë ja txëëwmoˈoy, “tsäjpotmëdë kyutujkën” (2 Timotee 4:18). Per oy jam tsäjpotm yˈitäˈäny, yëˈë yˈanaˈamaambyë naxwinyëdë jäˈäy (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 11:15).

6, 7. ¿Tiko kyaj jyaˈˈatyë duˈumbë Rey extëmë Jesus?

⁶ Kyaj jyaˈˈatyë wiinkpë Rey extëmë Jesus. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Wenë, yëˈko yëˈë ninäˈä kyaˈoogäˈäny. Mä Biiblyë jyënaˈany, ko tëgatsy mëdë gobiernëtëjk diˈib yä Naxwiiny, yëˈë “ninäˈä kyanekyˈoogäˈäny, kyaj ja oˈkën ja mëkˈäjtën tˈokmëdäjnë es myëmadäˈägëdët” (Romanʉs 6:9). Pääty tukëˈëyë ja oyˈäjtën diˈib tyunaampy xëmë yˈitäˈäny. Ets mëjwiin kajaa tijaty ttunäˈäny.

⁷ Okˈix wiˈixë Biiblyë tmaytyaˈagyë Jesus: “Jyobaa myëjääw yˈitäˈäny mä yëˈë, tyäˈädë mëjääw yëˈë mmoˈoyanëbë wijyˈäjtën etsë jaygyujkën, mmoˈoyanëbë madakën parë kyäjpxwijët etsë mëkˈäjtën, tyäˈädë mëjääw yëˈë tukˈixyˈatanëbë Jyobaa ets ttsëˈëgët. Ets yëˈë tpäädäˈänyë xondakën ko ttsëˈëgë Jyobaa. Yëˈë kyaj tpayoˈoyaˈany extëm jeˈeyë tˈixy, ni kyajëjwijtsëmbitäˈäny extëm jeˈeyë tmëdoy. Yëˈë tëyˈäjtën myëët tpayoˈoyaˈanyë ayoobë jäˈäy, ets tëyˈäjtën myëët tjëjwijtsëmbitäˈäny ja diˈib yujy tudaˈaky jukyˈäjtp yä naxwiiny” (Isaías 11:2-4). Tyäˈädë ääw ayuk yëˈë yaˈijxëp ko Jesus yˈanaˈamaambyë jäˈäyëty mëdë tëyˈäjtën etsë paˈˈayoˈowën. ¿Mëdataampy duˈun tuˈugë mˈanaˈambë?

8. ¿Pënaty mëdë Jesus yˈanaˈamäˈändë?

⁸ Min nˈokˈijxëm ja tuk pëky diˈib yajmaytyakp mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën: Jesus kyaj naytyuˈuk yˈanaˈamäˈäny, tamˈatäämbë jäˈäy diˈib mëët tyunäˈändë. Extëm nˈokpëjtakëm, apostëlë Pablo ojts tˈanëëmë Timoteo: “Pën nmëdënäˈäyëm ja ayoˈon, nëjx nyajkutujkëm nandëˈën mët yëˈë” (2 Timotee 2:12). Duˈunë duˈun, Dios të twinˈixyë jäˈäyëty diˈib mëmëdoowëdëp extëmë Pablo mëdë Timoteo, parë nëjkx jam tsäjpotm yˈanaˈamdë mëdë Jesus. ¿Ninääk nëjkx jam yˈanaˈamäˈändë?

9. ¿Ninäägë jäˈäy yˈanaˈamäˈändë mëdë Jesus, ets näˈä ogäˈänë Dios ojts twinˈijxtsondaˈaky?

⁹ Extëm të nˈijxëm mä kapitulo 7 apostëlë Juan ojts jyënaˈany: “Oknëmts nˈijxy ja Borreeguˈunk [o Jesukristë] ko naty jam tyanë mä Syon Kopk [diˈib yˈandijpy ko tyuny Rey jam tsäjpotm]. Jamë naty mëët mëgoˈpx ja juxytsyikxymyäjtaxk mil ja jäˈäyëty diˈibë naty tsäˈäy wyimbokëjxy mët ja syeyë ja Borreeguˈunk esë Dios Teety”. ¿Pënatyë tadë jäˈäy diˈib 144,000? Apostëlë Juan këˈëm jatëgok tnigajpxy ko yëˈë diˈib pyanëjkxtëp “ja Borreeguˈunk oy tyim määty nyejxy. Yëˈë dëˈënëty oj nyitsoˈoktë mä naxwinyëdë jäˈäy es ijttëp extëm ja tëëmp diˈibë jawyiin tëëmpˈäjtp es yajtukmëyoxy ja Dios esë Borreeguˈunk” (Diˈibʉ Jatanʉp 14:1, 4). Tyäˈädë jäˈäyëty diˈibë Jesukristë kyaj të tmastuˈuttë, yëˈë të yajwinˈixtë ets yˈanaˈamdët tsäjpotm. Ko yˈooktë, ta jyukypyëktë jam tsäjpotm parë “yajkutuktët naxwiiny” mëdë Jesus (Diˈibʉ Jatanʉp 5:10). Dios ja ojts twinˈijxtsondaˈagyë tyäˈädë jäˈäyëty diˈib mëduunëdëp mä ja apostëlëtëjk jyukyˈäjttë axtë kyäˈpxët 144,000.

10. Ko Jyobaa të twinˈixyë Jesus mëdë 144,000 ets tˈanaˈamëdë naxwinyëdë jäˈäy, ¿tiko njënäˈänëm ko të dyaˈixyëtyë yˈoyjyaˈayˈäjtën?

¹⁰ Jyobaa të dyaˈixyëtyë yˈoyjyaˈayˈäjtën ko të twinˈixyë Jesus mëdë 144,000 mëgoˈpx ja juxytsyikxymyäjtaxk milets tˈanaˈamëdë naxwinyëdë jäˈäy. Ets njënäˈänëm duˈun, yëˈko Jesus ojts jyukyˈaty yä Naxwiiny ets nyijäˈäwëp wiˈixë ayoˈon jotmay tmëdatyë naxwinyëdë jäˈäy. Pablo duˈun jyënaˈany mä Jesus ko “yajxon tnijawë yëˈë nˈayoˈonˈäjt njotmayˈäjtëm es ko tyëgoyˈaty ja nmëjääˈäjtëm, mët ko Jesus këˈëm tmëmadaky ja ayoˈon jotmay ko ja mëjkuˈu jyayajpëkytyunanë, extëm ëtsäjtëm nandëˈën nyajnäjxëm” (Ebreeʉsʉty 4:15; 5:8). Pënaty mëët yˈanaˈamäˈändë, nan të tmëmadäˈäktë ayoˈon jotmay diˈibë naxwinyëdë jäˈäy tyam pyattëp. Të nanduˈun tsyiptakxëdë ets tjëjpkudijëdët ja axëkˈäjtën ets të tmënax tmëgëxtë yuu päˈäm. Pääty yajxon tjaygyukëyäˈändë ti amay jotmay pyattëbë naxwinyëdë jäˈäy.

¿TI TYUNAAMBYË DIOSË YˈANAˈAM KYUTUJKËN?

11. ¿Tiko Jesus ojts tˈanëëmëdë ja yˈëxpëjkpëty ets tˈamdowdëdë Dios ets yajtunëdë tsyojkën jam tsäjpotm?

¹¹ Jesus kyaj jeˈeyë ojts tˈanëëmë ja yˈëxpëjkpëty ets tninuˈkxtäägët parë myinët ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, nanduˈunën tˈanmääy etsë Jyobaa yajtunëdë tsyojkën “duˈun extëm jam tsäjpotm nanduˈun yä Naxwiiny”. Jam tsäjpotm mä yˈityë Dios, tamë anklësëty diˈib xëmë tyuundëbë Diosë tsyojkën. Per extëm të nnijäˈäwëm mä kapitulo 3, tuˈugë anklës diˈib axëkjäˈäy kyaj ojts tnekytyuunë Diosë tsyojkën ets ojts dyajtuundëgoytyë Adán mëdë Eva. Mä kapitulo 10, jap niˈigyë nnijawëyäˈänëm wiˈixë Biiblyë tnimaytyaˈagyë tyäˈädë anklës diˈib yajxëëwmoopy Satanás. Dios ojts tnaˈixy ets tuk tiempë Satanás yˈitët jam tsäjpotm mëdë kyaˈoybyëty diˈib ojts pyanëjkxëdë. Pääty, ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny kyaj nety niˈamukë ja anklës ttuunëdë Diosë tsyojkën. Perë tyäˈädë tëgatsäämbë nety ko Jesus tyëkët anaˈambë mä ja Diosë Kyutujkën ets tsyiptunët mëdë Satanás (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 12:7-9).

12. ¿Ti majtsk pëky tuun jäjtë diˈib yajnigäjpxp mä Diˈibʉ Jatanʉp 12:10?

¹² Biiblyë ojts tnaskäjpxë ti diˈibë nety tunan jatanëp: “Netëts nmëdooy[ë] kajxy mëk tsäjpotm, es jyënaˈany: Të jyaˈty ja Diosë nyitsokën, myëkˈäjtën esë kyutujkën. Nan anaˈamnëbë net ja Diosë Kryistë, es të yajkujëbijpnaxy tsäjpotm ja [Satanás] diˈibë nyiˈëˈënëp ja nmëguˈukˈäjtëm. Xëëny koots tmëˈˈëënyë Nintsënˈäjtëm Dios” (Diˈibʉ Jatanʉp 12:10). Okpëkë kuentë, mä tyäˈädë bersikulo majtsk pëky yajnigajpxy ti tuun jäjtë. Tuk pëky, yëˈë mä Jesukristë tyëjkë anaˈambë mä Diosë Kyutujkën. Myëmajtsk pëky, yëˈë mä Satanás yaˈëxkejxy jam tsäjpotm ets yajkujëduunäjxy yä Naxwiiny.

13. ¿Wiˈixë net të wyimbëtsëmy ko Satanás yaˈëxkejxy jam tsäjpotm?

¹³ Extëm ok nˈixäˈänëm, Jesus të tyëkë anaˈambë ets ja Mëjkuˈu të yajkujëduunaxy yä Naxwiiny. ¿Wiˈixë net të wyimbëtsëmy? Biiblyë nyigajpxypy ti jamˈäjt tsäjpotm: “Pääty xondäˈäktë miitsëty diˈibë ijttëp tsäjpotm” (Diˈibʉ Jatanʉp 12:12). Duˈunë duˈun, ja anklëstëjk diˈib mëdoowdëp ojts xyondäˈäktë ko ja Satanás mëdë kyaˈoybyëty ojts yajkujëbijpnaxtë yä Naxwiiny, ets yëˈëyë ojts wyëˈëmdë jam tsäjpotm diˈibë Dios myëmëdoowdëp. Ets mä yëˈëjëty, jyamˈatyë jotkujkˈäjtën etsë tuˈugyëˈäjtën. Pääty mbäät njënäˈänëm ko jam tsäjpotm tamën yajtunyë Diosë tsyojkën.

14. ¿Wiˈix të wyimbëtsëmy ko Satanás të yajkujëbijpnaxy yä Naxwiiny?

¹⁴ ¿Per ti net tuun jäjtëp yä Naxwiiny? Mä Biiblyë tmaytyaˈaky: “Per përoobë miitsëty diˈibë jikyˈäjttëp naxwiiny es jikymyejnyoty, mët ko ja mëjkuˈugopk të mnijënakëdë awäˈän es nyijäˈäp ko tyim patypyë dëˈën ja tiempë” (Diˈibʉ Jatanʉp 12:12). Satanás mëk jyantsy awäˈändaˈaky, yëˈko të yaˈëxkexy jam tsäjpotm ets waanë tiempë yˈakwëˈëmxëty. Ets kom mëkë akë tjantsy myëdaty, päätyë net dyajjaˈˈatyë amay jotmay yä Naxwiiny. Mä ja tuˈukpë kapitulo nnijawëyäˈänëm wiˈix dyajjaˈˈatyë amay jotmay. Per extëm tukëˈëyë të nnijäˈäwëm, ¿ti net tyunaambyë tyäˈädë Anaˈamënë parë yajtunëdë Diosë tsyojkën yä Naxwiiny?

15. ¿Ti Diˈibë Dios tsyojkënyëˈajtypy parë mëdë Naxwinyëdë?

¹⁵ Okjamyats ti diˈibë Dios tsyojkënyëˈajtypy parë tyäˈädë Naxwinyëdë. Extëm të xynyijawë mä kapitulo 3, Jyobaa ojts dyaˈixyëty ko diˈib yëˈë tsyejpy, yëˈë etsë Naxwinyëdë jyëmbitët jantsy tsuj extëmë nety Edén, ets tyuktukët mëdë oyjyaˈayëty diˈib ninäˈä kyaˈooktët. Ko Satanás ojts dyajtuundëgoyë Adán mëdë Eva, ta kyaj nyekyyajtuuny diˈibë netyë Dios tsyejpy parë tyäˈädë Naxwinyëdë. Perë Jyobaa kyaj wyinmääytyëgäjtsy. Jyobaa tsyejpy ets yˈadëwëdë tyäˈädë ääw ayuk: “Pënaty jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët tjaˈˈatäˈändë naxwinyëdë, ets ttuktsëënëyäˈändë xëmëkyëjxm” (Salmo 37:29). Yëˈë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, yëˈë duˈun tyunaampy. ¿Wiˈix ttunäˈäny?

16, 17. ¿Ti xytyuknijäˈäwëmë Daniel 2:44 diˈib mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën?

¹⁶ Mä Daniel 2:44 ojts yajnaskäjpxë: “Mä ja tiempë mä yˈanaˈamdë tyäˈädë reyëty, yëˈë Dios diˈib tsäjpotm dyajnaxkëdäˈägäˈäny tuˈugë anaˈamën diˈib ninäˈä kyakutëgoyaˈany. Etsë tadë anaˈamën kyaj yajmoˈoyaˈanyë wiink käjpn. Dyajjëmbitäˈäny puˈxm ets dyajjëjpkëxäˈäny tukëˈëyë anaˈamën, ets yëˈëyë jeˈeyë itäämp winë xëëw winë tiempë”. ¿Ti diˈibë tyäˈädë tekstë xytyuknijäˈäwëm mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën?

¹⁷ Tim jawyiin tnigajpxy ko tyäˈädë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën nyaxkëdäˈägäˈäny “ja tiempë mä yˈanaˈamdë reyëty”, o mä jyaˈˈatyë anaˈambëtëjk yä naxwiiny. Myëmajtsk pëky tnigajpxy ko tadë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën jyakäˈäny winë xëëw winë tiempë. Ni tuˈugë gobiernë kyamëmadäˈägäˈänyëty ets ni kyayajnitëgatsäˈänyëty. Myëdëgëk pëky tnigajpxy ko tsyiptunäˈäny ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën mët ja gobiernë diˈib jaˈäjtp yä naxwiiny. Per yëˈë madäˈägäämbë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Duˈun wyëˈëmäˈäny tuˈuk jeˈeyë gobiernë, tuˈugë gobiernë diˈib kyaj mä duˈun yaˈixyˈaty.

18. ¿Ti txëwˈatyë tadë tsip mä tsyiptunäˈändë gobiernëtëjk diˈib yä naxwiiny mëdë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën?

¹⁸ Biiblyë kajaa tnimaytyaˈagyë tyäˈädë tsip diˈib tyunaambyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën mëdë gobiernëtëjk diˈib jaˈäjtp yä naxwiiny. Extëm nˈokpëjtakëm, nyigajpxypy ko mä nety wyingoonë kutëgoˈoyën, ja kaˈoybyëty dyajwäˈkxäˈändë anëë parë twinˈëëndët “ja reyëty mäjatyë naxwinyëdë”. ¿Tiko duˈun ttunäˈäny? Parë niˈamukë reyëty “nyaymyujktäˈäyëdët es tsyiptunäˈändë mët ja Nintsënˈäjtëm Dios diˈibë tëgekyë mëkˈäjtën myëdäjtypy”. Tyäˈädë reyëty tyuˈukmukäˈändë “mä ja lugäär diˈibë ebreë jäˈäyëty tyukxëˈäjttëp Armajedon” (Diˈibʉ Jatanʉp 16:14, 16). Extëm të tnigajpxyë tyäˈädë majtskpë bersikulo, tyäˈädë tsip ja txëˈaty Armajedon mä nyaywyinguwäˈägëyäˈänëdë gobiernëtëjk diˈib yä naxwiiny mëdë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën.

19, 20. ¿Tiko tyam kyaj mbäädë Diosë tsyojkën yajtuny yä Naxwiiny?

¹⁹ Ko myinët ja Armajedon, ¿ti tyunaambyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën? Nˈokwinmäˈäyëm jatëgok ko Jyobaa yëˈë tsyojkënyëˈajtypy etsë tyäˈädë Naxwinyëdë jyëmbitët extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë, ets tyuktukët mëdë wäˈäts jäˈäy etsë oyjyaˈay diˈib mëduunëdëp. ¿Tiko tyam kyaj mbäät duˈun yajtuny? Tuk nax, yëˈko nbokyjyaˈayˈäjtëm, pääty nmëjjäˈäyëm ets nˈoˈkëm. Per mä kapitulo 5, të nnijäˈäwëm ko Jesus ojts yˈooky ëtsäjtëmgyëjxm parë njukyˈäjtëm winë xëëw winë tiempë. Waˈan xyjamyetsy extëmë apostëlë Juan ojts tkujayë: “Jaˈa ko yëˈë Dios nëgoo oj tˈoktsojknë ja naxwinyëdë jäˈäyëty, pääty ttuknigejxy ja tyuˈukˈUˈunk, es pënaty myëbëjktëp jikyˈattëp winë xëëw winë tiempë es kyaj kyutëgoytyët” (Fwank 3:16).

²⁰ Ja tuk pëky tiko tyam kyaj mbäädë Diosë tsyojkën yajtuny yä naxwiiny, yëˈko ta mayë jäˈäy diˈib axëëk adëtstëp. Yˈandäˈäktë, wyinˈëëndë ets yˈit tsyëënëdë oypyënëty mëët. kyaj ttunanëdë Diosë tsyojkën. Per pënaty axëëk adëtstëp, kutëgoyandëp mä Armajedon, ja Diosë tsyip (käjpxë Salmo 37:10). Ja tuk nax tiko kyaj mbäädë Diosë tsyojkën yajtuny, yëˈko gobiernëtëjk diˈib jaˈäjtp yä naxwiiny, kyaj ttukˈanaˈamdë jäˈäy ets ttundët diˈibë Diosë tsyejpy. Pes mayë gobiernë axëëk yˈadëˈëtstë ets kyaj tjattë dyajtundëdë yˈanaˈamën. Tëyˈäjtën extëmë Biiblyë jyënaˈany: “Jäˈäy tˈaneˈemyë jäˈäy parë tˈaxëktuny” (Eclesiastés 8:9).

21. ¿Ti tyunaambyë tyäˈädë Anaˈamën parë yajtunëdë Diosë tsyojkën yä Naxwiiny?

²¹ Ko Armajedon nyaxët, niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy tuˈuk jeˈeyë gobiernë tmëdatäˈäny, yëˈëyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Tyäˈädë Anaˈamën, yëˈë diˈib tyunaambyë Diosë tsyojkën, ets dyajminäˈäny mëjwiin kajaa kunuˈkxën. Extëm nˈokpëjtakëm, dyajjëgaˈagäˈänyë Satanás mëdë kyaˈoybyëty (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 20:1-3). Dyajtsodëkëyaˈany ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, ta netë jäˈäyëty diˈib xëmë të tmëdundë Dios jyukyˈatäˈändë winë xëëw winë tiempë, kyaj pën nyekypyäˈämbatäˈäny ets ni kyaˈoogäˈäny (Diˈibʉ Jatanʉp 22:1-3). Nanduˈun dyajjëmbitäˈänyë Naxwinyëdë extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë. Duˈunë duˈun, mët yëˈëgyëjxmë tyäˈädë Anaˈamën, yajtunäˈänyë Diosë tsyojkën yä Naxwiiny ets myëjpëtsëmäˈänyë xyëëw. ¿Tidënë tyäˈädë yˈandijpy? Pes ko mët yëˈëgyëjxmë tyäˈädë Anaˈamën, niˈamukë jäˈäy twintsëˈëgëyäˈändë ets dyajmëjpëtsëmäˈändë Jyobaa xyëëw.

¿NÄˈÄ TYËJKË TUUMBË DIOSË YˈANAˈAM KYUTUJKËN?

22. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko tadë Anaˈam Kutujkën kyaj myiiny ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny ets ni ja kyamiiny ko jyajty tsäjpotm?

²² Ko Jesus ojts tˈanëëmëdë ja yˈëxpëjkpëty ets tˈamdowdët ja Dios: “Yajmin ja mˈAnaˈam mGutujkën”, ta njaygyujkëm yajxon ko mä tadë tiempë kyajnëmë nety myiny ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. ¿Jadaa myiiny ko Jesus jyajty tsäjpotm? Kyaj, pesë apostëlë Pedro mëdë Pablo ojts tmaytyäˈäktë tuˈugë tekstë diˈibë nety tëëyëp të yajnaskäjpxë, ets ja yˈadëëy ko Jesus jyajty tsäjpotm. Tyäˈädë tekstë yëˈë Salmo 110:1 mä jyënaˈany: “Jyobaa duˈun tˈanëëmë nWintsënëts: Uˈunyë nbëˈääyëts aˈoytsyoo axtë kojëts nbëjtäˈägëdë mmëtsipëty extëmë mdeky pyatkëyë” (Apostʉlʉty 2:32-34; Ebreeʉsʉty 10:12, 13). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jesukristë tuk tiempë nety yˈawixäˈäny parë tyëkët anaˈambë.

23. 1) ¿Näˈä tyëjkë tuumbë ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën? 2) ¿Ti nnijawëyäˈänëm mä ja tuˈukpë kapitulo?

²³ ¿Nuˈunë nety yˈawixäˈänyë Jesus? Wenë, kanäk jëmëjtë nety tyëgoyˈaty parë jyäˈtët 1900, ko tuk grupë jäˈäy diˈib yˈëxpëjktëbë Biiblyë ojts twijtspëtsëmdë ko Jesus yˈawixäˈäny axtë ko jyäˈtët ja jëmëjt 1914. (Pën mˈaknijawëyaampy niˈigyë mä tyäˈädë jëmëjt ix Diˈib mëët kyaˈpxy mä jyënaˈany: “1914 ja jëmëjt mä tijaty yˈadëëy diˈib yajnaskäjpxë mä Biiblyë”). Tukëˈëyë diˈib tuun jäjtëp mä tsyondakyë jëmëjt 1914 axtë tyam, yëˈë yaˈijxëp ko tëyˈäjtën extëm ojts twijtspëtsëmdë ja jäˈäyëty diˈib yˈëxpëjktëbë Biiblyë. Ets ko nanduˈun yˈadëy tukëˈëyë diˈibë Biiblyë ojts tnaskäjpxë, yëˈë yaˈijxëp ko mä tadë jëmëjt 1914 ja mä Jyobaa dyajtëjkë Kristë extëmë Rey, ets ja mä tyëjkë tuumbë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Pääty tyam njukyˈäjtëm mä tnijäˈäwënë Satanás “ko tyimpatypyë dëˈën ja tiempë” (Diˈibʉ Jatanʉp 12:12; Salmo 110:2). Mbäät nanduˈun njënäˈänëm ko tyäˈädë Anaˈamën, tsojk ttunanë Diosë tsyojkën yä Naxwiiny. ¿Mˈoymyëdoopy ko tyäˈädë Anaˈamën ttunanë Diosë tsyojkën yä Naxwiiny? ¿Mmëbëjkypy ko waˈandaa duˈun tjantsy tyunët? Mä ja tuˈukpë kapitulo xynyijawëyaˈany ko duˈunë Biiblyë jyantsy tyukniˈˈixë.