¡Exkëm mgäˈäy mä Mëjkuˈu tryampë!

“Es tsyoˈogët [...] mä ja kaˈoybyë myëdatyëty tsimy.” (2 TIM. 2:26, Ja Oibyʉ Tʉiˈya̱jtʉn)

¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITÄˈÄNY?

¿Ti mbäät nduˈunëm pën nˈëbat ngäjpxpatëmë nmëguˈukˈäjtëm?

¿Wiˈix xypyudëjkëmë yˈijxpajtënë Pilato mëdë Pedro parë kyaj xymyëmadakëmë tsëˈëgë ets ko tijatyë jäˈäy xytyuktunäˈänëm?

¿Ti mbäät nduˈunëm ko ti mëk nbokyjäˈäwëm?

1, 2. ¿Tijaty trampë Satanás yajtuumpy diˈib nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

MËJKUˈU myatsaambyë Dios mëduumbë, per kyaj dyaˈoogäˈäny extëmë jäˈäy diˈib myajtsypyë jëyujk. Xymyatsäˈänëm juuky parë xytyuktunäˈänëm ti yëˈë tyim tsyejpy (käjpxë 2 Timotee 2:24-26).

² Tuˈugë jäˈäy diˈibë jëyujk myajtsypy juuky, mbäät dyajtuny kanäägë trampë. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät dyajpëtsëmy awäˈätstuuy ja jëyujk etsë net txuutsët o mbäät tpëjtaˈaky muumë trampë ayuˈutsyë ets ko ja jëyujk tˈanaxët, ta myatsëdët. Mëjkuˈu nan kanäägë trampë dyajtuny parë juuky xymyatsäˈänëm. Parë kyaj xymyäjtsëm, tsojkëp nˈijxëm ets nnaygyuentˈäjtëm tijaty mbäät xyajkäˈäjëm mä trampë. Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm wiˈix mbäät njëjpkudijëm tëgëëgë trampë diˈibë Satanás oy wimbëtsëˈëmxëp: 1) ää ayuk diˈib yajtsayujtp, 2) ko ntsëˈkëm ets ko tijatyë jäˈäy xytyuktunäˈänëm ets 3) ko ti nbokyjäˈäwëm. Mä ja tuˈukpë artikulo nˈakˈixäˈänëm ja majtsk.

YAˈAN DUˈUN EXTËMË JËËN DIˈIB TSOJKËP NJËJPKUWIJTSËM

3, 4. ¿Ti mbäät tyun jyatyëty pën kyaj nguentˈäjtëmë wiin ää? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

³ Näägë jäˈäy diˈib myajtsypyë jëyujk yajmëjëbë jëën naa wingujk parë pyëtsëmët ja jëyujk mä të nyayuˈutsyëty, ets ta net tmatsy. Nanduˈunë Satanás, yajmëjëbë jëën mä naymyujkën parë nbëtsëˈëmëm ets ngäˈäjëm kyëˈëjoty. Mbäät nduˈunëm ti yëˈë tsyejpy ets kyaj nbëjkëmë kuentë, ets ko duˈun nduˈunëm të nety ngäˈäjëm kyëˈëjoty. ¿Wiˈixtsoo?

⁴ Santiago jyënany ko “yaˈan yëˈë dëˈën extëmë tadë jënˈyaˈanguˈunk” (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 3:6-8). Pën kyaj nguentˈäjtëmë wiin ää, mbäät “nyajmëjëmë” jëën mä naymyujkën. ¿Wiˈixtsoo? Nˈokpëjtakëm ko mä tuˈugë naymyujkën yajnigajpxy ko të tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tyuundëkë prekursoora regulaar. Ko jyëjpkëxy ja naymyujkën, ta nimajtskë nmëguˈukˈäjtëm tnimaytyäˈäktë. Tuˈuk, jyantsy tyukxondakypy ko ja myëguˈuk duˈun të tyuundëkë, ets jatuˈuk, ta jyënaˈany ko tam tiko duˈun të tyuundëkë axtë jyënaˈany ko yëˈë parë nyayajmëjpëtsëmäˈänyëty. ¿Pën diˈib mëët mnaymyayäˈänëdët? ¿Pën diˈib mbäät pojënë dyajmëjë jëën mä naymyujkën? Mbäät nbëjkëmë kuentë pën.

5. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj nyajmëjëmë jëën mëdë ää ayuk?

⁵ ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj nyajmëjëmë jëën mëdë ää ayuk? Jesus jyënany: “Ja ää kyajxypy ja diˈibë yajpiˈipy yajkejpy jodoty” (Mat. 12:34). Pääty, oy ko jawyiin nˈijxëm ti nmëdäjtëm mä jot korasoon. ¿Të nyajjëgakëm tukëˈëyë tsip akë parë kyaj axëëk nimaytyakëmë nmëguˈukˈäjtëm? Extëm nˈokpëjtakëm, ko nnijäˈäwëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ttunyë mëjää parë tnikëjxmˈatäˈänyë tuunk, ¿jënäˈänëm ko oy ko duˈun tyuny o winmäˈäyëm ko pääty duˈun tyunäˈäny parë këˈëm ttukˈoyˈatäˈäny? Pën winmäˈäyëm ko ttuny tijaty parë këˈëm ttukˈoyˈatäˈäny, oy ko nyaˈijtëm winmäˈänyoty ko nanduˈunë Satanás wyinmääy mä Job (Job 1:9-11). Pääty, en lugäär axëëk nwinmäˈäyëm mä ja nmëguˈukˈäjtëm, oy ko nˈijxëm tiko nˈëbat ngäjpxpatëm. ¿Jam tiko duˈun nwinmäˈäyëm? ¿O waˈan të xynyinäjxëm extëmë naxwinyëdë jyaˈayˈattë mä tyäˈädë tiempë jyëjpkëxanë? (2 Tim. 3:1-4.)

6, 7. 1) ¿Tiko mbäät näˈäty nwinmäˈäyëm ko tam tiko axëëk nimaytyakëmë nmëguˈukˈäjtëm? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm ko pën axëëk xynyimaytyakëm?

⁶ Taaˈäjtp kanäk pëky tiko tuˈugë jäˈäy yˈëbääty kyäjpxpääty, mbäät mët ko yamëjkugäjpxëyaˈany o myëjpëtsëmäˈäny oyë myëguˈuk ttimˈyajnaxypyët. Nan mbäät yˈëbääty kyäjpxpääty mët ko kyaj ttuny ti japatëp ttunët. Pën nˈadëtsëm duˈun mët ko mëj këjxm nnayajnäjxëm, o ko ti nnaywyinaxëjäˈäwëm, mbäät mëjwiin kajaa xyˈaxëktuˈunëm.

⁷ Mbäät näˈäty nwinmäˈäyëm ko tam tiko axëëk nimaytyakëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, extëm ko axëëk xyajnayjäˈäwëm mëdë yˈää yˈayuk diˈib yajtsayujtp. Per nˈokwinmäˈäyëm ko niwiˈixtsoo ngatukˈoyˈäjtëm ko nyajjëmbijtëm axëëk, niˈigyë nety nyajmëjëmë jëën. Ets nan yëˈë nety nduˈunëmë Satanásë tsyojkën, kyaj yëˈëjëtyë Diosë tsyojkën (2 Tim. 2:26). Oy ko yëˈë nbanëjkxëmë Jesusë jyaˈayˈäjtën: “Ko pën wiˈixaty yˈanmääyë, kyaj wiˈixaty yˈatsoojëmbijty [...], jeˈeyë ttukkëdëjkë ja Dios, diˈibë pyayeˈepy mët ja tëyˈäjtën” (1 Peed. 2:21-23). Jesus ijt seguurë ko Jyobaa mbäät tpayoˈoy wiˈix yëˈë ttseky ets näˈä ttunäˈäny. Ëtsäjtëm, nanduˈunxyëp mbäät nˈijtëm seguurë. Ko nyajtuˈunëmë ää ayuk diˈib pudëjkëp, ta nmëdäjtëm “ja tiˈigyëˈäjtën” mä naymyujkën (käjpxë Éfesʉ 4:1-3).

NˈOKˈAWÄˈÄTSPËTSËˈËMËM MÄ TSËˈËGË ETS KO TI JÄˈÄY XYTYUKTUNÄˈÄNËM

8, 9. ¿Tiko Pilato dyajnigutujkë etsë Jesus yˈoogët?

⁸ Ko tuˈugë jëyujk yajxuutsy, kyaj mbäät mä nyekynyëjkxy. Nanduˈun jyaty ko tuˈugë jäˈäy myëmadaˈagyëty tsëˈëgë ets ko ti pën tyuktunäˈänyëty, yëˈë ja tsëˈëgë diˈib anaˈamëp (käjpxë Proverbios 29:25).a Min nˈokˈijxëm nimajtskë yetyëjk diˈibë tsëˈëgë ojts myëmadäˈägëdë ko ja jäˈäy tijaty tyuktunanëdë, ets ti diˈib xytyukniˈˈijxëm.

⁹ Ja gobernadoor Poncio Pilato diˈib Roma nyijäˈäwëbë nety ko Jesus kyaj të tyuundëgoy ets kyaj wiˈix tjatunany. Axtë jënan: “Mët yëˈë, ni ti tkatuny diˈibë tukpäädëdëp ja oˈkën”. Per yajnigutujkë etsë Jesus yˈoogët. ¿Tiko? Yëˈko ojts ttsëˈëgë mayjyaˈay (Luk. 23:15, 21-25). Ja mayjyaˈay yaxkaktë: “¡Pën mnasmäjtsëp, kyaj mëët mnaymyayëty yëˈë yajkutujkpë kopk!” (Fwank 19:12). Pilato, waˈan yëˈë ttsëˈkë ko yajpëjkëdë kyutujkën o ko jäˈäy yaˈoogëdët pën pyuwäˈkëbë Kristë. Ta ttuuny extëm ja mayjyaˈay yˈamdoojë ets ti ja Mëjkuˈu tsyejpy.

10. ¿Tiko Pedro jyënany ko kyaj tˈixyˈatyë Jesus?

¹⁰ Apostëlë Pedro yëˈë mëët niˈigyë nyaymyaayë Jesus. Yëˈë jënan mayjyaˈay winduuy ko Jesus yëˈë duˈun ja Mesías (Mat. 16:16). Kyaj ojts tmastuˈutyë Jesus ko ja wiinkpë yˈëxpëjkpëty nyikakëdë ko tëgatsy tjaygyukëdë extëmë netyë Jesus të jyënaˈany (Fwank 6:66-69). Ets ko ja Myaˈestrë yajmäjtsy, ta pojënë tjuˈty ja yˈespäädë parë tnitsiptuuny (Fwank 18:10, 11). Per ko waanë yˈijty, ta ja tsëˈëgë myëmadakë ets jyënany ko kyaj tˈixyˈatyë Jesus. Yëˈë yajxujxë ko ttsëˈkë ja mayjyaˈay, ta kyaj dyaˈijxë ja jotmëkˈäjtën (Mat. 26:74, 75).

11. ¿Tijaty mbäädë jäˈäy xytyuktunäˈänëm?

¹¹ Dios mëduumbë nan tuktunanëbë jäˈäy tijatyë Dios kyaj ttukjotkëdaˈaky. Mä nduˈunëm mbäädë nwintsënˈäjtëm o nmëguˈukˈäjtëm xytyuktunäˈänëm tijaty kyaj yˈoyëty. Extëm diˈib mëët nˈeskuelëˈäjtëm mbäät xyˈanmäˈäyëm ets niˈˈijxtutëmë eksamen, nˈijxëmë pornografía, njuˈkëm, nyajtuˈunëmë droogë, nˈukëm o nˈijt ntsënäˈäyëm oypyënëty mëët. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë kyaj xymyëmadakëmë tsëˈëgë ets ko tijatyë jäˈäy xytyuktunäˈänëm extëm diˈib yä të yajnigajpxy?

12. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyäjttë Pilato etsë Pedro?

¹² ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyäjttë Pilato etsë Pedro? Pilato kyaj nety nëgoo tijaty tnijawë mä Jesus, per nyijäˈäwëbë nety ko kyaj dyuˈunëty extëm oypyënëty ets ko kyaj ti poky tmëdaty. Perë tyäˈädë gobernadoor, kyaj yˈijty yujy tudaˈaky ets ni tkatsejkyë Dios, pääty pojënë Mëjkuˈu myëmadakë. Perë Pedro nyijäˈäwëbë nety yajxonë tëyˈäjtën ets tsyejpyë netyë Dios. Per näˈäty, kyaj dyaˈijxë yujyˈat tudaˈakyˈat etsë jotmëkˈäjtën, päätyë tsëˈëgë myëmadakë. Extëm nˈokpëjtakëm, mä netyë Jesus kyayajmatsynyëm ojts jyënaˈany: “Oy nidëgekyë mjamastutëbë, ëj kyajts mij nmastuˈudët” (Mar. 14:29). Pedro ojtsxyëp tmëmadaˈagyë tyäˈädë jotmay, koxyëbë Jyobaa ttukˈijxpejty extëm diˈib jyaayë Salmo, diˈib jënan: “Yëˈëjëts mëdë Jyobaa nyajpääty; kyajëts ntsëˈëgëyaˈany. ¿Wiˈixëts mbäädë naxwinyëdë jäˈäy xyˈoktuny?” (Sal. 118:6). Ja koots mä nety yajmatsanë, ta Jesus ojts nyijkxy mëdë Pedro ets ja nimajtskë apostëlë jam Getsemaní. Jesus yˈanmääyëdë ets nyayaˈitëdët wijy, perë Pedro mët ja nimajtskpë apostëlë, ta myanäjxtë. Jesus ta yujxëdë ets yˈanmääyëdë: “Wijtë es käjxtäˈäktë [o nuˈkxtäˈäktë] këdiibë ja kaˈoybyë mmëmadäˈägëdët” (Mar. 14:38). Per ta jatëgokë Pedro myanäjxy ets ok, ta ja tsëˈëgë myëmadakë ets ja mayjyaˈay.

13. ¿Tijaty tsojkëp parë njëjpkuwäˈkëm ko ti jäˈäy xytyuktunäˈänëm?

¹³ Extëm yajnimaytyaˈagyë Pilato etsë Pedro nan yëˈë xytyukˈijxëm ko parë kyaj xymyëmadakëmë mayjyaˈay, tsojkëp nnijäˈäwëm yajxonë tëyˈäjtën, nˈijtëm yujy tudaˈaky, kyaj nwinmäˈäyëm ko nmëmadaktäˈäyëm tijaty, ntsojkëm ets ntsëˈkëmë Jyobaa ets kyaj ntsëˈkëmë naxwinyëdë jäˈäy. Pën tijaty nmëbëjkëm jap nyajpëtsëˈëmëm mä ëxpëjkënë diˈib tëyˈäjtën, ta nëjkx nimaytyakëm amëk jotmëkë nmëbëjkënyëˈäjtëm. Duˈuntsoo, kyaj nëjkx xymyëmadakëmë mayjyaˈay etsë tsëˈëgë. Ninäˈä ngawinmäˈäyëm ko mbäät këˈëm nmëmadakëm, niˈigyë nyaˈijxëmë yujyˈat tudaˈakyˈat ets nˈëxkäjpëm ko ntsojkëm etsë Diosë myëjää xypyudëjkëm. Tsojkëp nˈamdoˈojëmë Diosë myëjää parë ntsojkëm mëk, ets yëˈë nëjkx xypyudëjkëm parë nmëmëdoˈojëmë yˈanaˈamën ets nitsiptuˈunëmë xyëë. Nan tsojkëp nnayjëjpˈijxëm parë nmëmadakëm ko tijatyë jäˈäy xytyuktunäˈänëm. Oy ko nanduˈunë tääk teety nyuˈkxtäˈäktët mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk ets ttuundäˈäktët ti mbäät ttundë ko ja myëguˈuktëjk tyuktunäˈänëdët diˈib axëëk (2 Kor. 13:7).b

KYAJ NASˈIJXËM PARË XYˈAXËKTUˈUNËM KO TI NBOKYJÄˈÄWËM

14. ¿Wiˈixë Satanás tjatseky ets nwinmäˈäyëm mä poky kaytyey diˈib ojts nduˈunëm?

¹⁴ Tuˈugë jäˈäy diˈib myajtsypyë jëyujk, kyudëëpy näˈäty tuˈugë mëj tsää o tuˈugë kepypyooty mä tnijawë ja jëyujk nyaxy diˈibë myatsaampy. Ets ko ja jëyujk tˈanaxë ja tejpxyny, ta ja tsää o ja kepypyooty tyukäˈäbetyëty. Nanduˈun jyaty ko tuˈugë Dios mëduumbë tjamyetsy ja poky kaytyey diˈib tyuun, mbäät nyayjawëty extëmxyëp ti mëjwiin kajaa të tyukäˈäbetyëty (käjpxë Salmo 38:4, 8).c Satanás yëˈë jyatsejpy ets nwinmäˈäyëm ko Jyobaa ninäˈä xykyapokymyaˈkxäˈänëm ets ko ninäˈä mbäät ngamëmadakëmë yˈanaˈamën.

15, 16. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë kyaj ngäˈäjëm mä ja trampë ko ti mëk nbokyjäˈäwëm?

¹⁵ ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj xyajkäˈäjëmë tyäˈädë trampë? Pën mijts të mbokytyuny mëjwiin kajaa, yaˈoyë tsojkˈamë mjotmay parë jatëgok oy mˈitët mëdë Jyobaa. Amdowë naybyudëkë mëjjäˈäytyëjk diˈib mä naymyujkën (Sant. 5:14-16). Tun axtë nuˈun mmadaˈaky parë yˈoyët ja mjotmay (2 Kor. 7:11). Ets pën myajëjwijtsëmbijtp, këdii mˈëxtëkëwaˈaky, pes yëˈë Jyobaa mdukˈijxëp ko mtsojkëp (Eb. 12:6). Naygyuentˈatëdë mëk parë kyaj mbokytyunët jatëgok ets këdii xynyekytyuny tijaty ojts myajpokykyaˈayëty. Ko nety të mjodëmbity ets të xynyijëmbity ja oybyë nëˈë tuˈu, mmëbëk ko ja wintsëˈkën diˈibë Jesukristë yäjk, yëˈë myeˈkxypyë poky kaytyey (1 Fwank 4:9, 14).

¹⁶ Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib duˈunyëm poky myëët nyayjawëdë oy të jyayajmeˈkxyë pyoky kyaytyey. Pën duˈun mijts mnayjawëty, jamyats ko Jyobaa ojts tpokymyeˈkxyë Pedro etsë wiinkpë apostëlëty oyë Jesus tnikaktë mä nety meerë yajpudëkëyaˈany. Mä ja naymyujkën diˈib Corinto nan ojts tpokymyeˈkxy tuˈugë yetyëjk ko jyodëmbijty, diˈib yaˈëxkajx ko axëëk yˈijty tsyënääy (1 Kor. 5:1-5; 2 Kor. 2:6-8). Mä Biiblyë kanäägë jäˈäy yajnimaytyaˈaky diˈib pokytyuundë mëjwiin kajaa, per ko jyodëmbijttë, ta ojts yajpokymyaˈkxtë (2 Crón. 33:2, 10-13; 1 Kor. 6:9-11).

17. ¿Wiˈix mbäät xypyudëjkëm ja wintsëˈkën diˈibë Jesus yäjk?

¹⁷ Jyobaa mbokymyaˈkxanëp ets jyaˈaytyëgoyaambyë mboky mgaytyey pën të mjantsy jyodëmbity amumduˈukjot ets pën mmëbëjkypy ko të mbaˈˈayoyëty. Ninäˈä mgawinmayët ko ja wintsëˈkën diˈibë Jesus yäjk kyaj mbäät dyajwäˈätsy ja mboky mgaytyey. Ko duˈun mwinmayët, të nety mgäˈäy mä ja trampë diˈibë Satanás të tpëjtaˈaky. Satanás yëˈë tsyejpy ets mwinmayët ko ja wintsëˈkën diˈibë Jesus yäjk kyaj mbäädë Jyobaa dyajtuny parë tmaˈkxëdë mboky mgaytyey. Per pënaty të pyokytyundë, mbäät yajpokymyaˈkxtë pën jantsy jodëmbijttëp (Prov. 24:16). Ko nmëdäjtëmë mëbëjkën mä ja wintsëˈkën diˈibë Jesus yäjk, yëˈë xypyudëjkëm parë kyaj nëgoo nnaybyokyˈijxëm ets xymyëjämoˈoyëm parë nmëduˈunëmë Jyobaa mët tukëˈëyë jot korasoon, tukëˈëyë jot winmäˈäny ets tukëˈëyë niniˈkx këbäjk (Mat. 22:37).

NNIJÄˈÄWËM “JA YˈAXËKWINMÄˈÄNY”

18. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj ngäˈäjëm mä trampë diˈibë Satanás pyëjtakypy?

¹⁸ Satanás yajtuumpy oytyim diˈibëtyë trampë, pes diˈib yëˈë tsyejpy, yëˈë ets ngäˈäjëm. Mët ko nnijäˈäwëm tijaty trampë yajtuumbyë Satanás, mbäät nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj xyajkäˈäjëm (2 Kor. 2:10, 11). Pën nˈamdoˈojëmë Jyobaa wijyˈäjtën parë nwinguwäˈkëmë jotmay, ta kyaj xyajkäˈäjëmë Mëjkuˈu mä trampë. Santiago dyajkyë käjpxwijën: “Pën miitsëty niduˈugëty mdëgoyˈäjtxëp ja wijyˈäjtën, amdowdë Dios, es ja Dios mmoˈoyëdëp; jaˈa ko yëˈë nyayajkypy yajxon, ni jeˈeyë xykyaˈoˈom” (Sant. 1:5). Parë Jyobaa tˈatsoojëmbitëdë nuˈkxtakën, tsojkëp nduˈunëm extëm të nˈanmäˈäyëm, nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets nbaduˈunëm diˈib njäjtëm. Ëxpëjkpajn diˈibë yajpëtsëëmbyë tuumbë diˈib kuwijy, xytyuknijäˈäwëm yajxon tijatyë Satanás yajtuumpy ets wiˈix mbäät njëjpkuwäˈkëm.

19, 20. ¿Tiko mbäät nˈaxëkˈijxëm diˈib axëëk?

¹⁹ Ko nuˈkxtakëm ets nˈëxpëjkëmë Biiblyë, ta niˈigyë ntsojkëm diˈib oy ets nˈaxëkˈijxëm diˈib axëëk (Sal. 97:10). Ko nbawinmäˈäyëm wiˈix wyimbëtsëmäˈäny ko xymyëmadakëmë axëëkpë tsojkën, mbäät xypyudëjkëm parë kyaj xyajkäˈäjëm (Sant. 1:14, 15). Ko nˈaxëkˈijxëmë axëëkpë ets ntsojkëmë oybyë, yëˈë nëjkx xypyudëjkëm parë kyaj nˈoyˈijxëm tijatyë Satanás yajtuumpy parë xyajkäˈäjäˈänëm, niˈigyë nëjkx nˈaxëkˈijxëm.

²⁰ ¡Nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa xypyudëjkëm parë njëjpkudijëmë trampë diˈibë Satanás yajtuumpy! Mët yëˈëgyëjxmë myëjää, Biiblyë, etsë kyäjpn xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä “kaˈoybyë” (Mat. 6:13). Mä ja tuˈukpë artikulo nˈixäˈänëm ja majtskë trampë diˈibë Mëjkuˈu yajtuumpy parë juuky tmatsy pënaty myëduumbyë Jyobaa.

Nˈoknaygyuentˈäjtëm mä ja trampë diˈibë Satanás pyëjtakypy

“Mbäät xymyëmadäˈäktë diˈibë mët ja mëjkuˈugopk mwinˈëënäˈänëdë.” (ÉFES. 6:11)

WIˈIX MˈATSOOJËMBITËT?

¿Ti mbäädë Dios mëduumbë ttuny parë kyaj yoˈktsumëdët ko tpaˈoˈktëwëdë meeny sentääbë?

¿Ti pudëkëdëbë kasäädë jäˈäy parë kyaj tyuundëgoyët mëdë wiinkpë?

¿Wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko kyaj nnaytyukwinˈëˈënëmë meeny sentääbë ets ko kasäädë jäˈäy nyaygyuentˈatëdët parë kyaj pyokytyunët mëdë wiinkpë?

1, 2. 1) ¿Tiko Satanás ninuˈun tkapaˈˈayoy pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets ni ja wiinkpë borreegë? 2) ¿Tijaty trampë nnijawëyäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

SATANÁS ninuˈun tkapaˈˈayoyë naxwinyëdë jäˈäy, ets mas diˈib myëduundëbë Jyobaa. Ets tsiptuump mëdë Dios mëduumbë diˈib nëjkxandëp tsäjpotm (Diˈibʉ Jat. 12:17). Tyäˈädë Dios mëduumbëty, yëˈë diˈib tyam myënëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën mä yajnimaytyaˈagyë Diosë yˈAnaˈamën, ets tnigäjpxtë ko Mëjkuˈu yëˈë diˈib anaˈamp yä Naxwiiny. Satanás nan yˈaxëkˈijxypyë wiinkpë borreegë diˈib jukyˈatandëp winë xëë yä Naxwiiny, diˈib pyudëjkëdëp pënaty nëjkxandëp tsäjpotm (Fwank 10:16). Satanás kyaj tˈawixy ja jukyˈäjtënë winë xëëbë, pääty mëk jyantsy jyotˈambëky. Yëˈë myëtsipˈäjtypyë Dios mëduumbëty ets dyajkäˈäjäˈäny duˈun diˈib nëjkxandëp tsäjpotm ets diˈib jukyˈatandëp yä Naxwiiny (1 Peed. 5:8).

² Parë xyajkäˈäjëm, kanäägë trampë dyajtuny. Tuk pëky, wyingumäjtsëbë naxwinyëdë jäˈäy diˈib kyaj tmëbëktë Jyobaa parë kyaj tkupëktëdë oybyë ayuk ets kyaj tˈixtët tijaty trampë yajtuumpy. Per nan yajkaˈapy diˈib të tˈaxäjëdë ja oybyë ayuk (2 Kor. 4:3, 4). Mä ja tuˈukpë artikulo të nˈijxëm wiˈix mbäät njëjpkudijëm tëgëëgë trampë diˈibë Satanás yajtuumpy: 1) ää ayuk diˈib yajtsayujtp, 2) ko ntsëˈkëm ets ko tijatyë jäˈäy xytyuktunäˈänëm ets 3) ko ti nbokyjäˈäwëm. Min nˈakˈijxëm ja majtskë trampë diˈib tsojkëp mëët nnaygyuentˈäjtëm: ko meeny sentääbë yajpaˈoˈktëy ets ko kasäädë jäˈäy tsyëënë mëdë wiinkpë.

KO NBAˈOˈKTËˈËJËMË MEENY SENTÄÄBË MBÄÄT XYYOˈKTSUˈUMËM

3, 4. Ko nmëmäˈäy nmëdäjëmë tyäˈädë jukyˈäjtën, ¿wiˈix mbäät xytyukpaˈoˈktëˈëjëmë meeny sentääbë?

³ Mä tuˈugë ijxpajtënë diˈibë Jesus pyëjtak, yëˈë myaytyak ja tëëm diˈib yajnip apynyoty, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy pënaty “myëdoodëp ja Diosë yˈayuk; per jaˈayë wyinmäˈänyˈäjttëp diˈibë tyukjikyˈattëp yä naxwiiny es ja jotkujkjäˈäyˈäjtën winˈëˈën winxäjëdëp, es tkajamyetsy Diosë yˈayuk, es kyaj dyajmëj dyajmayëdë” (Mat. 13:22). Extëm nˈijxëm, ko jäˈäy tpaˈoˈktëyë meeny sentääbë, yëˈë ja tuˈugë trampë diˈibë Mëjkuˈu pyëjtakypy.

⁴ Mä tyäˈädë tekstë majtsk pëky tmaytyaˈaky diˈib mbäädë jäˈäy tyukjäˈäytyëgoyëtyë Diosë yˈayuk. Tuk pëky, ko yëˈëyë twinmäˈänyˈaty ti tyukjukyˈatëp yä naxwiiny. Mä tyäˈädë tiempë diˈib ayoˈon mëët aknäjxp, ta kanäk pëky diˈib yajmëmääy yajmëdäjp (2 Tim. 3:1). Tyam tsip tijaty njuˈuy ngëbajtëm mët ko jantsy tsooxë o mët ko kyaj nmëdäjtëmë tuunk. O nan mbäät nmëmäˈäy nmëdäjëm ti nëjkx ndukjukyˈäjtëm ko nety nmëjjäˈäyënë, ets nnayajtëˈëwëm: “¿Tijëts nëjkx nnijukyˈaty kojëtsë nety të nmëjjäˈäyënë ets kyajts mbäät ti nˈoktuunë?”. Ko duˈun mayë jäˈäy tmëmay tmëdäjtë, ta niˈigyë tpaˈoˈktëwdë meeny sentääbë, pes wyinmaytyë ko duˈun nëjkx jyotkujkˈattë.

5. ¿Tiko njënäˈänëm ko mëkjäˈäyˈäjtënë winˈëˈëmp?

⁵ Jesus myaytyak ja tuk pëky diˈib mbäät tuˈugë jäˈäy tyukjäˈäytyëgoyëtyë Diosë yˈayuk: ja jotkujkjäˈäyˈäjtën diˈib winˈëˈën winxäjp. Biiblyë jyënaˈany ko “meeny sentääbë yëˈë parë xykyuwäˈänëm” (Ecl. 7:12). Per kyaj yˈoyëty ko yëˈëyë aduˈuk nbaˈoˈktëˈëjëm. Mayë jäˈäy diˈib të jyantsy tyundë mëk parë myëkjäˈäytyäˈägäˈändë, të kyäˈädë mä ja trampë, ets ja jyukyˈäjt myadakënë yëˈë diˈibë net tuumbëˈäjtëdëp (Mat. 6:24).

6, 7. 1) ¿Wiˈix mbäät xyajkäˈäjëm ko niˈigyë meeny sentääbë nbaˈoˈktëˈëjëm? 2) ¿Tijaty mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty ko pën xyˈawäˈänëm tuˈugë tuunk?

⁶ Mbäät kyaj nbëjkëmë kuentë wiˈix xytyuktëjkëm ja tsojkën parë nmëdatäˈänëmë meeny sentääbë. Extëm nˈokpëjtakëm, okwinmay ko tuˈugë jäˈäy mˈanëˈëmxëdët: “Tëjëts nbäätyë mduunk mä mbäät mganaraty mëjwiin kajaa. Jeˈeyë ko kajaa mdunët, per tsooxë myajmëjuyaˈany”. ¿Wiˈix mˈatsowët? Jëjpˈam xymyoˈoyët tijaty tëgoyˈäjtxëbë mfamilyë, per kyaj yëˈëyë xynyikëjxmˈaty (1 Tim. 5:8). Nan tsojkëp xywyinmayët näk xëë jam mdunäˈäny ets pën mˈakmëdatëbë tiempë parë xytyunëdë Dios tyuunk, extëm mnëjkxët mä naymyujkën ets mDiosˈawdatët mëdë mFamilyë.

⁷ Winmay ti mas jëjpˈam mbëjtäˈägaampy. ¿Ja meeny sentääbë o wiˈix oy mˈitët mëdë Jyobaa? ¿Mbëjtäˈägaampy mas jëjpˈamë meeny sentääbë ets kyaj dyuˈunëtyë Diosë tyuunk? ¿Mbäät xypyekyë kuentë wiˈix nëjkx mˈaxëktunyëty mëdë mfamilyë ko oy mganekyˈitët mëdë Jyobaa? Ets pën tyam yëˈë duˈumbë jotmay mbatypy, ¿ti mbäät xytyuny parë kyaj mˈyoˈktsumëdët mä xypyaˈoˈktëyë meeny sentääbë? (Käjpxë 1 Timotee 6:9, 10.)

8. ¿Pënatyë yˈijxpajtën yajmaytyakp mä Biiblyë diˈib mbäät xypyudëjkëm parë xëmë nˈijxëm wiˈix njukyˈäjtëm?

⁸ Pën kyaj xytsyeky ets mˈyoˈktsumëdët ja meeny sentääbë, oy ko xëmë xyˈixët wiˈix mjukyˈaty. Këdii duˈun mˈadëˈëtsy extëm ja Esaú, diˈib ojts dyaˈixyëty ko kyaj tmëjjawë tijatyë Dios jyaˈäjtypy (Gén. 25:34; Eb. 12:16). Ets nan kyaj mduˈunˈatët extëm ja mëkjäˈäy diˈib “oj nyejxy jotmaymyëët, mët ko jyantsy myëkjäˈäyëty” ko yaˈˈanmääy ttoˈktäˈäyët ja jyukyˈäjt myadakën ets tpudëkët ja ayoobë jäˈäy parë tpanëjkxët ja Kristë (Mat. 19:21, 22). Yëˈë nety të myëjwëˈëmbetyëty ja myëkjäˈäyˈäjtën, pääty kyaj ojts tpanëjkxyë Jesus, diˈib mas mëj ijt nuˈun kujkë xëë tiempë nyaxy. Pën ëtsäjtëm kyaj duˈun njatäˈänëm, tsojkëp mëk nnaygyuentˈäjtëm ets kyaj nbaˈoˈktëˈëjëmë meeny sentääbë.

9, 10. Extëmë Biiblyë jyënaˈany, ¿wiˈix mijts mbäät xyˈixyë meeny sentääbë?

⁹ Parë kyaj nëgoo nmëmäˈäy nmëdäjëmë jukyˈäjt madakën, tsojkëp nbanëjkxëmë tyäˈädë Jesusë kyäjpxwijën: “[Këdii] mmay mdäjtë: ¿Tii net nˈokkäˈäy nˈokˈukëm?, es ¿Tii net nwitˈäjt nnijamˈäjtëm? Mët ko ja jäˈäyëty diˈibë kyaj tmëdundë Dios määy täjtëp mët tëgekyë tyäˈädë. Pes ja mDeetyë tsäjpotmëdë nyijäˈäp ko mdëgoyˈäjtxëdëp tëgekyë tyäˈädë” (Mat. 6:31, 32; Luk. 21:34, 35).

¹⁰ Pën kyaj ngäˈäjäˈänëm mä trampë ko nbaˈoˈktëˈëjëmë meeny sentääbë, tsojkëp nwinmäˈäyëm extëmë Agur diˈib nanduˈun jyaayë Biiblyë. Yëˈë tˈanmääyë Jyobaa: “Këdiijëts xyajmëkjäˈäytyaˈaky ets këdiijëts xyaˈˈayodëkë; mmoogyëts yëˈëyë tsäjpkaaky diˈibëts xytyëgoyˈäjtp” (Prov. 30:8, Dios habla hoy [Versión Popular], 1994). Nˈoktuˈunëmë mëjää ets nbanëjkxëmë yˈijxpajtën. Nˈokˈyaˈijtëm winmäˈänyoty ko tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny ets ja mëkjäˈäyˈäjtën diˈib winˈëˈëmp, mbäät xytyukmastutëmë Jyobaa. Ko nëgoo njantsy nmëmäˈäy njantsy nmëdäjëmë meeny sentääbë, ta kyaj nëjkx nekymyëdäjtëmë tiempë, jot mëjää etsë tsojkënë parë nduˈunëmë Diosë tyuunk. Pääty, nˈokpëjtakëmë winmäˈäny parë ninäˈä ngakäˈäjëm mä tyäˈädë trampë diˈibë Satanás pyëjtakypy parë nbaˈoˈktëˈëjëmë meeny sentääbë (käjpxë Ebreeʉsʉty 13:5).

KO KASÄÄDË JÄˈÄY TSYËËNË MËDË WIINKPË DUˈUN EXTËM KYAˈAY MÄ TUˈUGË JUT

11, 12. ¿Wiˈix mbäät tuˈugë Dios mëduumbë tyuundëgoy mëdë wiinkpë mä tyuny?

¹¹ Parë näägë jäˈäy tmatstë jëyujkë mëkatypyë, yëˈë tyäjtëp tuˈugë këk jut mä ja jëyujk nyaxäˈäny, ta tˈujtsniˈooxtë ets tpëjtäˈäktë nax. Tyäˈädë yëˈë mëët yaˈijxkijpxyë ja tuˈugë trampë diˈibë Satanás yajtuumpy: ko jäˈäy axëëk yˈity tsyëënë (Prov. 22:14; 23:27). Taaˈäjtpë Dios mëduumbë diˈib të kyäˈädë mä tyäˈädë jut mët ko yajpattë mä mbäät pojënë tyuundëgoytyë. Extëm nˈokpëjtakëm, näägë kasäädë jäˈäy të nyaymyaaybyëkyëty mët tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj tnyaˈayëty o tnëdoˈoxyëty, etsë net mëët të tyuundëgoy.

¹² ¿Mä mbäät duˈunë jäˈäy nyaywyinˈëënëdë? Mbäät mä tyundë. Kujkwaˈkxy nyaxyë toxytyëjk ets jantsy nimayë yetyëjk diˈib myëdëgooytyëbë jyamyëët mët tuˈugë jäˈäy diˈib mëët tyundë. ¿Jamˈäjtpë yetyëjk toxytyëjk mä mëduny? ¿Wiˈix mëët mnaymyënëjkxëdë? ¿Mnaygyuentˈäjtëp parë kyaj wiink kajpxy wiink maytyaˈaky xyajtsondäˈägët? Mbäät tuˈugë toxytyëjk diˈib Dios mëduump, janäämëty jyantsy myaytyäˈägët mët tuˈugë yetyëjk mä tyuny ets axtë ttuknijawët tijaty jotmay pyatypy mëdë nyaˈay. O mbäät tuˈugë yetyëjk diˈib Dios mëduump, jantsy oy nyaymyënëjkxyëty mët tuˈugë toxytyëjk mä tyuny ets wyinmayët: “Tyäˈädë toxytyëjk myëjpëjtakypy wiˈixëts nwinmay ets myëdoogujkëp kojëts nmëgajpxy. Yëˈë xyjantsy wyintsëˈkëbëts. ¡Duˈunxyëbëtsë nnëdoˈoxy yˈokjäˈäyˈaty!”. Mä duˈumbë jotmay, mbäät pojënë ja Dios mëduumbë kyaˈay ets tyuundëgoy mëdë wiinkpë.

13. ¿Wiˈix mbäät tyëkë jotmay mä naymyujkënë ko jäˈäy nyaywyinˈëënëdë?

¹³ Nan mbäädë duˈumbë jotmay kyëxëˈëky mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nnaymyujkëm. Duˈun jyajtyë Daniel mëdë nyëdoˈoxy Sara,a diˈibë nety tuundëp prekursoor regulaar. Daniel mëjjäˈäyë nety tyuny mä naymyujkën ets tukëˈëyë Diosë tyuunk tkupëjktäˈäy. Yëˈë mëgoxkë netyë mixy dyaˈëxpëky, ta nidëgëëk nyëbajttë ets tsyojktëbë netyë naybyudëkë. Per komë Daniel mayë tuunk tnikëjxmˈaty mä naymyujkën, ta yëˈë Sara diˈib pyudëjkëp ja yaˈayˈënäˈk. Tëgok tëgok ja yaˈayˈënäˈk ttsoktë naybyudëkë, yëˈë Sara diˈib pyudëjkëp, ets komë Sara nan tsyejpyë nety pën mëjpëjtäˈägëdëp, ta yëˈë ja yaˈayˈënäˈk diˈib duˈun tyuundëp. Ja trampë listë nety yˈity. ¿Ti net tuun jäjtë? Daniel tnimaytyaˈaky: “Kanäk poˈojëtsë nëdoˈoxy tjantsy pyudëjkë tyäˈädë yaˈayˈënäˈk, ets yëˈë diˈib ojts yaˈˈanuˈkxëty ets kyujënajkyë myëbëjkën. Kyajts nbudëjkë ets pääty yˈayoˈonbaty, tuundëgooy mët niduˈuk ja mixy diˈibëtsë nety të nyaˈëxpëky. Yëˈëyëts nety nmëwiin nmëjotëp tijatyëts nikëjxmˈäjtypy ets kyajts nbëjkyë kuentë wiˈix tmëjagamgekyë Jyobaa”. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj nbatëmë duˈumbë jotmay?

14, 15. ¿Ti mbäät pyudëkëdë Dios mëduumbë diˈib kasäädë parë kyaj tyuundëgoyët mëdë wiinkpë?

¹⁴ Tuk pëky diˈib mbäät xypyudëjkëm parë kyaj ngäˈäjëm mä tyäˈädë jut ko jäˈäy tyëgoy mëdë wiinkpë, yëˈë ko njamyajtsëm ja kompromisë diˈib ojts nduˈunëm ko ojts nbëjkëm. Jesus jyënany: “Ja yetyëjk kyaj tmastuˈudët ja nyëdoˈoxy, mët ko ja Dios të yajnaymyikyëty” (Mat. 19:6). Ninäˈä mgawinmayët ko tijaty mnikëjxmˈäjtypy mä naymyujkën niˈigyë jyëjpˈamëty ets kyaj dyuˈunëty ja mnëdoˈoxy. Pën kyaj xëmë mëët myajpääty mët ko xytyuny diˈib kyaj tyimjëjpˈamëty, nnaygyuentˈatëdë, pes mbäät ja mtsënäˈäy mjukyˈäjtën kyaj mëk nyekyyajpääty ets mduundëgoytyët niduˈuk.

¹⁵ Pën mëjjäˈäy mduny, kuanë ko xymyëmay xymyëdäjy ja naymyujkën. Apostëlë Pedro tkujäˈäyë: “Extëm ja borreegë kuentˈäjtpë dyajjëˈxeˈeky yajxon ja byorreegëty, nandëˈën miits xykyuentˈattët yëˈë jäˈäyëty diˈibë Dios të mdukëdëkëdë. Tundë dëˈën xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot, extëmë Dios ttseky, es kyaj mët ko të myajtukˈanaˈamdë o mët ko mmeenyˈookˈattë” (1 Peed. 5:2). Pääty, tsojkëp xykyuentˈatët ja naymyujkën diˈibë Dios të mduknipëkyëty. Per kyaj mët ko net xykyuentˈatäˈäny yajxon ja naymyujkën, kyaj net xynyekyuentˈatët yajxon ja mnëdoˈoxy. Tyäˈädë kujotmay, pes duˈunxyëp extëm xyajjëˈkxy xyajpëky ja borreegëty ets ja mnëdoˈoxy xyajˈyuuˈooky. Daniel diˈib të yajmaytyaˈaky, jyënaˈany: “Mbäät tuˈugë jäˈäy aduˈuk tjantsy jotmoˈoy tijaty nyikëjxmˈäjtypy ets kyaj tnekytyunëdë kuentë ja fyamilyë”.

16, 17. 1) ¿Wiˈix mbäädë kasäädë nyaygyuentˈatyëty parë dyaˈixëdët ko kyaj nyaywyinˈëënäˈänyëty mëdë wiinkpë? 2) ¿Diˈibë ëxpëjkpajn të pyëtsëmy mä tnigajpxy wiˈix mbäädë Dios mëduumbë tjëjpkudijë parë kyaj tyëgoyët mëdë wiinkpë?

¹⁶ Yëˈë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm etsë ¡Despertad! të dyaky mayë käjpxwijën diˈib pudëjkëbë Dios mëduumbë parë tjëjpkudijëdë tyäˈädë trampë mä jäˈäy tsyëënë mëdë wiinkpë. Extëm nˈokpëjtakëm, mä La Atalaya 15 de septiembre 2006 duˈun jyënany: “Duˈun mä mduny ets oy myääjëty, mëk mnaygyuentˈatëdët parë kyaj xyajtëkëdë wiink kajpxy wiink maytyaˈaky mët tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj xynyaˈayëty o xynyëdoˈoxyëty. Extëm nˈokpëjtakëm, pën mˈakwëˈëmp mä mduny mët tuˈugë yetyëjk o toxytyëjk, mbäät myiny ja axëëkpë tsojkën. Kom mgasäädë, tsojkëp yajxon xyaˈixëdët mëdë mˈää mˈayuk ets mëdë mjäˈäyˈäjtën ko kyaj mnaywyinˈëënäˈänyëty mëdë wiinkpë. Ko mjukyˈatët extëmë Dios ttseky, ta kyaj ti xytyunët diˈibë jäˈäy yajwinmayëdëp ko mˈanäjx mˈamäˈäyëp ets nan kyaj mnayxyoxëdët o mnayˈoytyunëdët tëgatsy [...]. Mä mduny, pëjtäˈägë mjamyëëdë ryetratë etsë mˈuˈunk mˈënäˈk, pes yëˈë mdukjamyatsëdëp ets tyukˈixëbë wiink jäˈäy ko mfamilyë yëˈë jëjpˈam myaˈijtypy. Pëjtäˈägë mwinmäˈäny ko ninäˈä mganaywyinˈëënäˈänyëty mëdë wiink jäˈäy, këdii xynyasˈixë ets pën mˈanax mˈamayëdët o pën xyˈanax xyˈamayët”.

¹⁷ Mä ¡Despertad! de abril 2009, jap tmëmiiny tuˈugë artikulo diˈib xyëˈäjtypy: “¿Qué implica realmente la fidelidad conyugal?”, jap jyënany ko pënaty pyawinmaapy yˈity tsyëënë mët diˈib kyaj tnyaˈayëty o tnëdoˈoxyëty, mbäät pyokytyuny mëdë wiinkpë (Sant. 1:14, 15). Yaˈˈanmaabyë kasäädë jäˈäy ets näˈäganäˈäty tˈëxpëktëdë tyäˈädë rebistë La Atalaya 15 de septiembre 2006 etsë liibrë “Nayaˈitëdë xëmë mä ja Diosë tsyojkën”, kapitulo 11. Jyobaa yëˈë pyëjtakë pëjk ukën, pääty wäˈäts yˈity. Ko kasäädë jäˈäy tjuuttë tiempë parë tkäjpx tmaytyäˈäktë wiˈix kyasäädëˈattë, yëˈë yaˈijxëdëp ko yajtsobattëp ja pëjk ukën diˈibë Dios yajnäjxypy wäˈäts (Gén. 2:21-24).

18, 19. 1) ¿Wiˈix tkuˈayowë kasäädë jäˈäy ko tyuundëgoy mëdë wiinkpë? 2) ¿Wiˈix nëjkx ndukˈoyˈäjtëm ko kyaj nmëdëgoˈoyëmë jamyëët?

¹⁸ Pën jaa näˈä mduktëkëtyë axëëkpë tsojkën parë mnaywyinˈëënäˈänyëty mëdë wiinkpë, winmay wiˈix axëëk wyimbëtsëmäˈäny ko mduundëgoyët mëdë wiinkpë (Prov. 7:22, 23; Gal. 6:7). Pënaty ijt tsënääytyëp mëdë wiinkpë, jantsy axëëk dyajnayjawëtyë Jyobaa, yˈaxëktuundëp ja jyamyëët ets nan nnayˈaxëktuunëdëp këˈëm (käjpxë Malaquías 2:13, 14).b Winmay nanduˈun ko agujk jotkujk myajpäädët ko wäˈäts mnayaˈitëdët. Kyaj jeˈeyë xyˈawix xyjëjpˈixët ja jukyˈäjtënë winë xëëbë, nanduˈunën tyam mˈitët agujk jotkujk ets kyaj ti xypyokyjawët (käjpxë Proverbios 3:1, 2).c

¹⁹ Niduˈuk diˈib jyaayë Salmo duˈun tkuyˈëëyë Jyobaa: “Jotkujkˈäjtënë mëjwiin kajaa myëdäjtypy pënaty tsyojktëbë mˈanaˈamën, ets parë yëˈëjëty kyaj ti yajkunapëdë” (Sal. 119:165). Mä tyäˈädë tiempë diˈib tuˈuyeˈepy, jëjpˈam etsë Dios mëduumbë ttsoktëdë tëyˈäjtën ets tpanëjkxtëdë tyäˈädë käjpxwijën: “Naygyueentëˈajtëgëx neby mëbaat mjaˈayˈajtkëxyëny. Kaˈp duˈun mtsënaay mjuukyˈajtkëxy neby jaˈa tsuudëjk ajkëxyëny, duˈun tsënaay jukyˈajtkëx mëët jaˈa wijˈajt käjˈajtëny” (Efes. 5:15, 16, Nuevo Testamento de Mazatlán). Mä tyäˈädë tiempë, xitsoo yätsoojë Satanás tpëjtaˈagyë trampë parë dyajkäˈäjäˈänyë Dios mëduumbë. Perë Jyobaa mëjwiin kajaa xyˈijxˈijt xykyuentˈäjtëm. Pes xymyoˈoyëm tijaty tyam nyajtëgoyˈäjtëm parë nmëmadakëm tijaty mëdë Satanás xyajkäˈäjäˈänëm (Éfes. 6:11, 16).