tmaytyäˈägäˈänët mëdë fyamilyë. Ja Dios mëduumbë kyaj ti ttukäjxët parë mëët tyuˈukmukët. Kom tsyejpy mëkë Jyobaa ets myëmëdowaampy, ta tkupeky extëm ja myëguˈuk të yajjëjwijtsëmbity. Tyukmëtsejpyë oyˈäjtën ets ko tmëmëdowëdë Jyobaa yˈanaˈamën, mbäät pyudëkëty ja pokyjyaˈay ets tˈaxäjëdë nayjëjwijtsëmbitë (Ebreeʉsʉty 12:11).c

Mët yëˈëgyëjxmë Diosë myëjää, apostëlë Pääblë ojts tkujayë ko toxytyëjk tsojkëp nyaygyupaˈanëdët mä tmëdundë Jyobaa, ¿näˈä mbäät nyaygyupaˈanëdë ets tiko? Min nˈokˈijxëm wiˈix ojts jyënaˈany mä 1 Korintʉ 11:3-16, ets nijäˈäjëm ti mbäät nduˈunëm parë nwintsëˈkëmë Dios. Min nˈokˈijxëm tëgëk peky: Näˈäjaty mbäät nyaygyupaˈanëdë; mä duˈun ttundët ets tiko.

¿Näˈäjaty nyaygyupaˈanëdët? Pääblë ojts tnigajxy mä bersikulo 4 etsë 5 ko kyäjxtäˈägët ets ko kyäjxwäˈxët. Ko kyäjxtaˈaky yëˈë yˈandijpy ko tmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa, ets ko kyäjxwaˈxy yëˈë ko jäˈäy ttukniˈˈixëdë Biiblyë extëm tyam ttundë Dios mëduumbë. Per, ¿yëˈë Pääblë myaytyäˈägan ko xëmë toxytyëjk nyaygyupaˈanëdët ko nyuˈkxtäˈägët o ko tyukniˈˈixët? Kyaj. Min nˈokˈijxëm mäjaty mbäät nyaygyupaˈanëdë.

¿Mä duˈun ttundët? Apostëlë Pääblë ojts tnigajxy mä bersikulo 3 etsë 5 ko mä fyamilyë ets ko tyukniˈˈixëdët mä naymyujkën. Duˈun tkujäˈäyë: “Kasäädë yetyëjk yëˈë dëˈën nyigëbäjkˈäjtypy ja nyëdoˈoxy; [...] per pën tuˈugë toxytyëjk kyäjxtaˈaky o tkäjxwaˈxy ja Diosë yˈayuk es kyaj nyaygyupeˈenyëty, yëˈë dëˈën kyawintsëˈkëp ja nyaˈay diˈibë nigopkˈäjtëp”. Jyobaa yëˈë të tpëjtaˈagyë yetyëjk ets tnigëbäjkˈatëdë nyëdoˈoxy mä familyë. ¿Ets pën ja toxytyëjk yëˈë tyuumpy diˈibë nyaˈay të yajtuknipeky? Ta nyaygyupaˈanëdët parë dyaˈixëdët ko myëjˈijxypy ja kutujkënë diˈibë nyaˈay të myoˈoyëtyë Jyobaa. Extëm nˈokpëjtakëm, ko dyaˈëxpëkëdë jäˈäy ets pën jamë nyaˈay, ta nyaygyupaˈanëdët, duˈun dyaˈixëdët ko wyintsëˈkëp ja kutujkën diˈibë nyaˈay myëdäjtypy. Mbäät duˈun ttuny oy kyanëbetynyëmë nyaˈay mët ko yëˈë ijtp këbäjk mä fyamilyë.a Ets pën jamë myäänk diˈib mutsknëm ets të nyëbajnë, tsojkëp nanduˈun nyaygyupaˈanëdët ko nyuˈkxtäˈägët o yaˈëxpëkët, ets duˈun ttunët kyaj mët ko ja myäänk tnigëbäjkˈaty ja familyë, ja duˈun mët ko twintsëˈëgë ja kutujkën diˈib myëdäjttëbë yetyëjk diˈib të nyëbajnë.

Ja tuk peky mä mbäädë toxytyëjk nyaygyupeˈenyëty ja ko tyukniˈˈixët mä naymyujkën. Pääblë tkujäˈäyë mä bersikulo 16: “Pën jaa nääk diˈibë kyaj tˈaxäjëyaˈanyë tyäˈädë ëxpëjkën, nyijawëdëp ko nidëgekyë ëëtsëty, apostëlëty, nyaˈëxpëktëts dëˈën, es jaˈa dëˈën extëm jaayëm ttundë oytyim määtyë mëbëjkpëtëjk nyaymyukëdë”. Jyobaa yëˈë të tpëjtaˈagyë yetyëjkëty diˈib të nyëbajnëdë parë tmënëjxtëdë jëjpˈamˈäjtënë mä kyäjpn (1 Timotee 2:11-14; Ebreeʉsʉty 13:17). Pääty, yëˈëyë yetyëjk yajtuunkmooytyëp extëmë mëjjäˈäy o tuumbë diˈib pudëjkëp parë tkuentˈattëdë mëbëjkpëtëjk (Apostʉlʉty 20:28). Per näˈäty ko kyaj pënë yetyëjk diˈib të nyëbajnë ta tuˈugë toxytyëjk ttunët diˈibë yetyëjk patëp. Extëm nˈokpëjtakëm, ko nduˈukmujkëm parë nëjxäˈänëm käjxwäˈxpë mbäät tuˈugë toxytyëjk tnimaytyaˈaky wiˈixë Diosë tyuunk nëjx nduˈunëm. Nanduˈun ko dyaˈëxpëkët tuˈugë jäˈäy ets jyamyëdatëdët tuˈugë yetyëjk diˈib të nyëbajnë, tsojkëp nyaygyupaˈanëdët mët ko tˈëxkapy ja kutujkënë diˈibë Jyobaa të tmoˈoyë yetyëjk.

Per taa mä kyaj jyëjpˈamëty etsë toxytyëjk nyaygyupaˈanëdët. Extëm nˈokpëjtakëm, ko nyëjxët käjxwäˈxpë tëjkm dëjkm, ko mä naymyujkën tkonëˈëgëdë kyëˈë ets yˈatsoojëmbitët ets ko nyuˈkxtäˈägët o yˈëxpëkët mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk diˈib kyajnëm nyëbety. Per, ¿ets pën kyaj yajxon tnijawë ti tyunëp? Ta niˈigyë tpayoˈoyët.b Ets pën duˈunyëm kyaj tnijawë ti tyunëp ets anmääyëp ja wyinmäˈäny parë nyaygyupaˈanëdët, pes mbäät nyaygyupeˈenyëty.

¿Tiko mbäät nyaygyupeˈenyëty? Mä bersikulo 10 jap yajnigajxy tiko mbäädë toxytyëjk tmëmëdoyë tyäˈädë anaˈamën: “Pääty ja toxytyëjk nyaygyupaˈanëdët mët yëˈëgyëjxm ja anklësëty”. Ko toxytyëjk nyaygyupeˈenyëty yëˈë yaˈijxëp ko yˈëxkajpy ja kutujkën diˈibë Jyobaa të tmoˈoyë yetyëjk diˈib të nyëbajnëdë. Duˈuntsoo ja toxytyëjk dyajnigëxeˈeky ko tsyejpyë Dios ets ko myëmëdoopy. Ets ko jyënaˈany “mët yëˈëgyëjxm ja anklësëty” yëˈë yˈandijpy ko mbäät pyudëkëtyë anklës ko tuˈugë toxytyëjk nyaygyupeˈenyëty. ¿Wiˈix pyudëkëty?

Yëˈë anklëstëjk yˈijxtëp wiˈix yä naxwiiny ets tsäjpotm yajwintsëˈëgë kutujkën diˈibë Jyobaa të dyajnaxkëdaˈaky. Ets pudëjkëdëp ko tˈixtë naxwinyëdë jäˈäy myëdowdë oy pokyjyaˈay yajpäättë. Pes yëˈëjëty nan tsojkëp dyajnigëxëˈëktët ko myëmëdoodëp ja kutujkën diˈibë Jyobaa yajjaˈäjtypy mët ko tamˈäjtë anklës diˈib kyaj myëdoodë (Juudʉs 6). Mä tyäˈädë tiempë yajmooytyëbë anklëstëjk tuˈugë oybyë ijxpajtën, ko tuˈugë toxytyëjk diˈib Dios mëduump tkajxykyupeky tuˈugë yetyëjk diˈib të nyëbajnë, oy niˈigyë tijaty tnijawë, yˈëxpekyëty ets wyijˈyëty. Ets niˈigyë yˈijxpajtënë pyudëkëdë pën yëˈë tuˈugë toxytyëjk diˈib nëjxäämp tsäjpotm. ¿Tiko? Yëˈko tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm nëjxëp yˈanaˈamäˈäny mëdë Kristë jam tsäjpotm, tuˈugë tuungë këjxmbë diˈibë anklëstëjk kyaj tmëdaty. Extëm nˈijxëm, niˈamukë toxytyëjk diˈib Dios mëduump mbäät jantsy oy nyayjawëdë. Pes mët ko myëdowdë ets kyajxykyupëktë, ttukˈixtë miyonkˈamë anklës wiˈix mbäät yˈittë yujy tudaˈaky ets myëdowdë.

Ko yajsaludaratyë bandeerë. Niˈamukë Jyobaa tyestiigë nijäˈäjëm ko jäˈäy tˈsaludaratyë bandeerë ets tkuyˈëy duˈun nyaxy extëmxyëp tˈawdaty, pes yëˈë yajmëjpëtsëëmdëbë wyintsëndëjk diˈib të dyaˈˈawäˈätspëtsëmdë ja it naxwinyëdë, per ëtsäjtëm nijäˈäjëm ko yëˈëyë Jyobaa mbäät nˈawdäjtëm (Isaías 43:11; 1 Korintʉ 10:14; 1 Fwank 5:21). Tuˈugë rey diˈib duˈun yˈaxäjë mëjˈäjtën yëˈë Nabukodonosoor diˈib anaˈam Babilonia. Ojts dyaˈixäˈänyëty wiˈix tmëdatyë mëjˈäjtën ets wiˈix mëj dyaˈity ja diosëty. Pääty ojts dyaˈoyë tuˈugë mëj awinax ets ojts tniˈanaˈamë parë niˈamukë tniwindäˈäktët ko ja jäˈäy tyëkëdët xuxpë. Per ja Sadrak, Mesak etsë Abednego kyaj tniwindaktë ja awinax oy ttimkuˈoogëdët (Daniel, kapitulo 3).

Carlton Hayes ojts jyënaˈany ko tyam yˈawdäjttëbë jäˈäyë bandeerë, “yëˈë yetyëjkëty nyigëëytyëbë kyujup ko nyaxyë bandeerë; yëˈë ënäˈkuˈunk kyuyˈëëdëp ets taa jäˈäy diˈib jyaaytyëbë poesiyë parë dyajmëjpëtsëmdë bandeerë”. Nan ojts jyënaˈany ko taa “xëë diˈib mëj yajnäjxtëp” mä tjamyatstë jäˈäy diˈib nyitsiptuundë pyaˈis, extëm diˈib tyuundëp 16 de septiembrë (Día de la Independencia de México), ets nan të mumaty tnipojtstuˈuttë yˈagojwinax diˈib mëj yaˈijttëp. Nanduˈun tadë Diario Oficial de la Federación jyënaˈany ko “Eskuudë, Bandeerë etsë Imno Nasional, yëˈë yajtukˈijxwëˈëmp tuˈuk tuˈugë paˈis”. Ets jyënaˈany ko jëjpˈam yaˈˈawdatët. Tamë tiempë nyëjxkojnë mä tuˈugë liibrë jyënaˈany, ko “bandeerë