Referencia diˈib miimp mä Wiˈix njukyˈäjtëm ets nDiosmëduˈunëm tijaty yaˈëxpëkäämp ets yajtukjayëyäämp
1-7 äämbë eneerë
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | MATEWɄ 1-3
“Ja tsäjpotmëdë kutujkën të wyingony”
(Matewʉ 3:1, 2) Mä tadë tiempë ja Fwank Yajnëbajtpë myiiny mä mëj it Judeeë, tkäjxwaˈxy, 2 es jyënaˈany: Yajjëmbittë mjot mwinmäˈänyëty, mët ko ja tsäjpotmëdë kutujkën të wyingony.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 3:1, 2
tkäjpxwaˈkxy: Mä ayuk grieegë yëˈë yˈandijpy “ko dyajwaˈkxy ja ayuk extëm tuˈugë kugajpxy”. Extëm ko ti yaˈˈawan yaˈˈayääxë mayjyaˈayoty: kyaj dyuˈunëty extëm ko yajmëtmaytyaˈaky tuk grupë jäˈäy.
kutujkën: Yä tim ogäˈän myinyë tyäˈädë ayuk diˈib grieegë basiléia, yëˈë myaytyakypy ko yˈaneˈemy tuˈugë rey, ja it lugäär diˈib yˈaneˈempy etsë jäˈäy. Mä Escrituras Griegas Cristianas, ja myinyë tyäˈädë ayuk 162 ok ets mä Mateo jaˈa jap myiny 55 ok, kanäkˈok yëˈë myaytyakypy ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën diˈib tsäjpotm. Mateo kanäkˈok dyajtuunyë tyäˈädë ayuk, mbäätxyëbë lyiibrë yajtij “Evangelio diˈib myaytyakypyë Kutujkën”.
tsäjpotmëdë kutujkën: Tyäˈädë ayuk ja myiny 30 ok mä Mateo ets japyë jeˈeyë myiny. Mä Marcos etsë Lucas naduˈundëkë jap jyënaˈany “ja Diosë kyutujkën” parë tnigajpxy ko Diosë kyutujkën jam yˈity tsäjpotm ets desde jam yˈaneˈemy (Mat. 21:43; Mar. 1:15; Luk. 4:43; Dan. 2:44; 2 Tim. 4:18).
të wyingony: Yëˈë myaytyakypy ko ja diˈib anaˈamäämp mä Diosë Kyutujkën tamë nety tyim këxëˈëganë.
(Matewʉ 3:4) Fwank yëˈë wyitˈäjtypy ijty ja kameyë jëmk es poˈo twëënˈaty, es yëˈë ijty jyeˈxyˈajtypy ja muˈu esë tsimbäˈäk.
nwtsty multimedia
Wiˈix ijty ja wyit xyoxë Juan yajnëbajtpë
Juan yëˈë ijty wyitˈäjtypy ja kameyë jëmk ets twëënˈaty tuˈugë poˈowëën mä mbäät tijaty tkëxtëy. Ja kugajpxy Elías naduˈundëkë nyayxyojxë (2 Rey. 1:8). Ja kameyë wit jantsy mäjxëgojknë ijty ets yëˈë ayoobë jäˈäy yajtuundë. Ja mëkjäˈäytyëjk yëˈë ijty yajtuundëbë oybyë wit diˈib seedë o lino (Mat. 11:7-9). Desde ko Juan myaxuˈunkˈäjty, ta yajwandaky ko tmëdunäˈänyë Dios, waˈan ninäˈä ojts kyayajkukeepy. Extëm kyëxëˈky ets tpëjtaky ja wyit xyox, yëˈë xytyukˈijxëm ko waˈan adëyë jyukyˈajty ets yëˈëyë myëduunë Dios.
Muˈu
Diˈib mä Biiblyë yajtijp muˈu, mbäät yëˈë tˈandijy kanäk naxë pujtpë diˈib konatyë yˈawääy, diˈib tukˈoˈxëˈëgyaty jëdijttëp. Të yaˈëxpëjkpëtsëmy jam Jerusalén ko muˈu diˈib ijtp mä lugäärë äänëˈëk tëëtsëˈëkpë kajaa tmëdatyë proteína. Tyam ko jäˈäy tjëˈxtë, yëˈë yajjënäjkëdëbë kyëbäjk, tyeky, kyakn etsë myox, ta net diˈib akwëˈëmp tjëˈxtë tsuxk o tˈoytyundë. Tyäˈädë muˈu kajaa tmëdatyë proteína ets duˈun jyawë extëmë këˈxm o eexy.
Seerë päˈäk
1) Tyää nˈijxëmë seerë tyaˈaky 2) tuˈugë pyuˈunky o pyeˈenky. Waˈanë Juan ojts tjëˈxyë duˈumbë seerë päˈäk diˈib yajtijp Apis mellifera syriaca, diˈib yajpat mä ja lugäär. Tyäˈädë seerë jap yˈity anˈittuuy ets mä tëˈëtspë it lugäär extëm Judea, per kyaj mbäädë jäˈäy dyajtsëënëdë jaˈko tëjp. Mä siiglë 9 mä kyajnëm myinyë Jesus, jam Israel yajtsënääytyë seerë naxtuˈtsoty. Të yajnitäjtuˈutyë duˈumbë seerë taˈaky, mä ijty mayë jäˈäy tsyëënëdë diˈib tyam yaˈixyˈäjtp (Tel Rehov), diˈib wëˈëmp mä yˈajoyë Jordán. Waˈanë tyäˈädë seerë jëyujk yajmëtsoˈony jap Turquía.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Matewʉ 1:3) Judaa yëˈë teetyˈäjtë Fares esë Zerë, diˈibë tyääkˈäjtë Tamar. Fares yëˈë teetyˈäjtë Esrom, diˈibë teetyˈäjtë Aram.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 1:3
Tamar: Yëˈë ja tim jawyiimbë toxytyëjk diˈib yajmaytyakp mä ja nimëgoxkpë mä myiinyë tyëëm yˈäätsë Mesías, diˈib jyaayë Mateo. Mä bersikulo 5 jap mä yajmaytyaˈagyë Rahab etsë Rut diˈib kyaj yˈisraelitëty, mä bersikulo 6 yajmaytyaˈagyë Batseba, ja kyudëjkë Urías, ets mä bersikulo 16 jap mä yajmaytyaˈagyë María. Waˈan yajkuwijtsëdë tyäˈädë toxytyëjkëty mët ko ja myiinyë Jesus ets mëjwiin kajaa tijaty ttuundë, pääty kyaj yëˈëyë ja yetyëjkë xyëëw ojts yajkujayëdë.
(Matewʉ 3:11) Ëj tyamëts miitsëty nyajnëbety mët ja nëë es yaˈixët mä nidëgekyë jäˈäyëty ko miitsëty të mjodëmbittë mä mbojpëty. Per miimp ja diˈibë myëdäjtypy niˈigë ja mëkˈäjtën es kyajts ëj ndëˈënëty. Es kyajts xynyitëkë esëts yëˈë nmëdunët extëm tuˈugë jäˈäy ja tyuumbë diˈibë yajnëjxëp ja kyëˈëk. Yëˈë myajnëbatëdëp mët ja espiritë santë esë jëën.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 3:11
nyajnëbety: O “nyajnipeˈetsy”. Mä ayuk grieegë baptízo, yëˈë yˈandijpy “nyajnipaˈtsëm; nyajkiˈinëm”. Mä wiinkpë Biiblyë jyënaˈany ko nëbajtën, yëˈë yˈandijpy ko nipaˈtstäˈäyëm. Tëgokë Juan jamë jäˈäy dyajnëbejty mä ajoy diˈib wëˈëm Jordán, diˈibë myëwingonˈäjtypyë Salim, “jaˈa ko jamë naty ja kom nëë” (Fwank 3:23). Ko Felipe dyajnëbejty ja tesoreerë diˈib Etiopía, nimajtsk “jyënäjktë [...] mä ja nëë” (Apos. 8:38). Mä Septuaginta 2 Reyes 5:14, nan yëˈë yajtuumbyë duˈumbë ayuk ko tnimaytyaˈagyë Naamán “jëxtujkˈok ojts nyipeˈtsy mä ja Jordán mëjnëë”.
8-14 äämbë eneerë
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | MATEWɄ 4, 5
“Tijaty xytyukniˈˈijxëm ja käjpxwijën diˈibë Jesus yäjk mä tuˈugë kopk”
(Mateo 5:3, TNM) Jotkujk yajpäättë pënaty jyäˈäwëdëp ko yajtëgoyˈäjttëbë Dios, pes ja Kutujkën diˈib tsäjpotm yëˈë jyaˈäjttëp.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 5:3
Jotkujk: Kyaj yëˈë tˈandijy ko kyaj ti nmëmäˈäy nmëdäjëm extëm ko pën tuk ratë xyondaˈaky. Ko tuˈugë jäˈäy yajnimaytyaˈaky ko jotkujk, yëˈë duˈun yˈandijpy ko Dios kyunuˈkxyëty ets ko kyupëkyëty. Nan tuumbë tyäˈädë ayuk ko yajmaytyaˈaky wiˈix yajpäätyë Dios mëdë Jesus mä kyutujktakn (1 Tim. 1:11, TNM; 6:15, TNM).
pënaty jyäˈäwëdëp ko yajtëgoyˈäjttëbë Dios: Mä ayuk grieegë diˈib yajkäjpxnäjxp “pënaty jyäˈäwëdëp”, yëˈë yˈandijpy “pënaty ayoodëp (diˈib tijaty yajtëgoyˈäjttëp, diˈib kyaj tyii, diˈib limosnë amdoop)”, pënaty jyäˈäwëdëp ko jyantsy yajtëgoyˈäjttëp tii. Nan yëˈë tyäˈädë ayuk tuump mä Lukʉs 16:20-22 ko tmaytyaˈaky ja Lázaro diˈib “jantsy ayoop”. Extëm nääk të tkäjpxnaxtë tyäˈädë ayuk, yëˈë yˈandijpy ko tuˈugë jäˈäy tjawë ko jyantsy yajtëgoyˈajtypyë Dios.
(Mateo 5:7, TNM) Jotkujk yajpäättë pënaty paˈˈayoowdëp, pes yëˈëjëty nan yajpaˈˈayowandëp.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 5:7
paˈˈayoowdëp: Ko tyunyë tyäˈädë ayuk “paˈˈayoowdëp”, mä Biiblyë kyaj jeˈeyë tˈandijäˈäny ko pën yajpokymyeˈkxy o ko yajpaˈˈayoy mä yajtunyë jyustisë. Yëˈë yˈandijpy ko tuˈugë jäˈäy tjawë ja paˈˈayoˈowën, diˈib pudëjkëp parë tijaty ttukmëduny ja diˈib yajtëgoyˈajtypy.
(Mateo 5:9, TNM) Jotkujk yajpäättë pënaty kyaj tsyipˈëxtäˈäy, pes yëˈë duˈun diˈib yajtijtëp “Diosë yˈuˈunk”.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 5:9
pënaty kyaj tsyipˈëxtäˈäy: Yëˈë pënaty tuˈugyë ijttëp, per nanduˈun dyajjaˈˈattë tuˈugyëˈäjtën mä tyëgoyˈaty.
w07 1/12 paj. 17
Tukniˈˈixëdë mˈuˈunk mˈënäˈk parë kyaj tsyipˈëxtäˈäytyët
Tääk teety tyuundëbë mëjääw parë yˈuˈunk yˈënäˈk ttukniˈˈixëdë ets tˈëxtäˈäytyëdë “tiˈigyëˈat, es kyaj jyikyˈatët tsipoty” (1 Peedrʉ 3:11). Ënäˈkuˈunk pojënë jyotˈambëktë, kyaj pën tmëyujtë ets axëëk nyayjyawëdë ko ti kyaˈoybyëtsëˈëmxëdë. Per ko tˈixtë ko agujk jotkujk nyayjyawëdë ko dyajjaˈˈattë tuˈugyëˈäjtën, ta tjaygyukëdë ko oy ko të ttundë mëjääw.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Matewʉ 4:9) Ta tˈanmääy: Ëjtsëts mij nmoˈoyëp tëgekyë tyäˈädë pën xywyingoxtënaabyëts es xyˈawdatëdëts.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 4:9
pën xywyingoxtënaabyëts es xyˈawdatëdëts: Diˈib të yajkäjpxnaxy “xyˈawdatëdëts”, mä ayuk grieegë yëˈë yˈandijpy ko ti tsojk yajtuny o tuk pojënë. Ets ko net jyënaˈany “pën xywyingoxtënaabyëts es xyˈawdatëdëts”, yëˈë xytyukˈijxëm ko ja Mëjkuˈu jeˈeyë tuk tëgok ttsojky etsë Jesus yˈawdatëdët.
(Matewʉ 4:23) Jesus tyukˈyoˈoytyaabyë naty ja Galileeë it, yaˈëxpeky mäjaty ja tsyäjptëjk, tuˈuk tuˈugë käjpn tkäjxwaˈxy ja oybyë ayuk diˈibë nyigajxypy ja tsäjpotmëdë kutujkën, es dyaˈˈagëdaˈaky ja jäˈäyëty diˈibaty pëjkëdëp.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 4:23
yaˈëxpëky [...] tkäjpxwaˈxy: Tëgatsy ko pën yaˈëxpëky ets ko pën kyäjpxwaˈkxy, pes ko pën yaˈëxpëky kyaj jeˈeyë ti tnigajpxy, nanduˈunën nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoy, tnimaytyaˈaky ets dyajtëyˈäjtëndëkë.
15-21 äämbë eneerë
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | MATEWɄ 6, 7
“Ëxtääyˈadëˈëtstë jawyiin ja Anaˈam Kutujkën”
(Mateo 6:10, TNM) Yajmin ja mˈAnaˈam mGutujkën. Waˈan dyajtuny ja mtsojkën, duˈun extëm jam tsäjpotm nanduˈun yä naxwiiny.
Nmëjjäˈäwëm ko mbäädë Dios nmënuˈkxtakëm
12 Diˈib niˈigyë jëjpˈam mbäät ninuˈkxtakëm yëˈë diˈibë Jyobaa jyaˈäjtypy. Kanäk pëky jyaˈˈaty tiko mbäädë Jyobaa nmëjkumäˈäyëm mët tukëˈëyë jot korasoon, ets nmoˈoyëmë dyoskujuyëm mët ko yˈoyjyaˈayëty (1 Crónicas 29:10-13). Jesus yajxon ojts tnigajpxy wiˈix mbäät nuˈkxtakëm. Diˈib jawyiin ojts tnigajpxy yëˈë ets yajninuˈkxtäägëdë Diosë xyëëw ets wyäˈätsët o yajwintsëˈëgët (käjpxë Mateo 6:9-13, TNM). Ta net yaˈˈamdowët ets myinët ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën ets yajtunët ja tsyojkën yä Naxwiiny duˈun extëm jam tsäjpotm. Extëm nbëjkëmë kuentë, Jesus jawyiin ojts tnigajpxy ets yaˈˈamdowët tijatyë Jyobaa tsyojkënyëˈajtypy, ets ok tijaty xytyëgoyˈäjtxëm. Pën ëtsäjtëm yëˈë jawyiin ninuˈkxtakëm diˈibë Jyobaa jyaˈäjtypy, yëˈë nety nyaˈijxëm ko kyaj jeˈeyë nˈamdowäˈänëm tijaty ëtsäjtëm ndukˈoyˈäjtëm.
(Matewʉ 6:24) Nipën mbäät tkamëduny majtskë wyintsën extëmë tuumbë juybyë, jaˈko tuˈuk yˈaxëkˈixaampy ets jatuˈuk tsyokaampy, o tuˈuk myëyujjaampy ets jatuˈuk yˈaxëkˈixaampy. Kyaj mbäät mduumbëˈatëdë Dios ets ja Mëkjäˈäyˈäjtën.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 6:24
nduˈunëm extëmë tuumbë juybyë: Mä ayuk grieegë yëˈë yˈandijpy ko tuˈugë jäˈäy myëduny extëmë tuumbë juybyë, diˈib tuˈuk jeˈeyë wyintsën myëdäjtypy. Jesus yëˈë nety myaytyäˈägaampy ko tuˈugë Dios mëduumbë kyaj mbäät tmëdunyë Dios extëm pyaatyëty, pën yëˈë nanduˈun pyaˈoˈktëëbyë jukyˈäjt madakën.
(Mateo 6:33, TNM) Ëxtääyˈadëˈëtstë jawyiin ja Anaˈam Kutujkën ets ja tyëyˈäjtën, ets tukëˈëyë tijaty mˈakˈyajmoˈoytyëp.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 6:33
Ëxtääyˈadëˈëtstë: Mä ayuk grieegë, yëˈë yˈandijpy ko duˈunyëm yajtuny, ets mbäät yajkäjpxnaxy “nˈëxtäˈäyëm xëmë”. Pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Jesus kyaj nety jeˈeyë tuk tiempë tˈëxtäˈäyäˈändë ja Diosë Kyutujkën ets ok tijaty tpaˈoˈktëwäˈändë. Niˈigyë nety jëjpˈam tpëjtäˈägäˈändë mä jyukyˈäjtën.
ja Anaˈam Kutujkën: Mä näägë nekyxyaatsy diˈib tëëyëp yajjääy mä ayuk grieegë, yajkujäˈäyë: “Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën”.
ja tyëyˈäjtën: ¿Pën ja tyëyˈäjtën? Yëˈë Dios, ja nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë diˈib yajmaytyakp mä Matewʉ 6:32. Pënaty yˈëxtääytyëp ja Diosë tyëyˈäjtën, myëmëdoowdëp xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot ets pyaduundëp ja anaˈamën diˈib yëˈë yajnaxkëdakypy mä ti oy ti axëëk. Tyäˈädë tëgatsy extëm ojts tyukniˈˈixëdë ja fariseety diˈib yajnaxkëdaktë ja kyëˈëm ndëyˈäjtën (Mat. 5:20).
Nˈokˈëxtäˈäyëm ja Diosë Kyutujkën, kyaj yëˈëjëty ja jukyˈäjt madakën
18 (Käjpxë Matewʉ 6:33). Pën jëjpˈam nbëjtakëmë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, Jyobaa wyandakypy ko xymyoˈoyäˈänëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko tyunaampy duˈun? Yëˈko Jesus jyënany mä Matewʉ 6:32: “Ja mDeetyë tsäjpotmëdë nyijäˈäp ko mdëgoyˈäjtxëdëp tëgekyë tyäˈädë”. Jyobaa jawyiin tnijawë tijaty nyajtëgoyˈäjtëm ets oknëm ëtsäjtëm (Filipʉs 4:19). Nyijäˈäwëp ti wit xox ets ti käˈäy ukën nyajtëgoyˈatäˈänëm. Ets nan nyijäˈäwëp ko nfamilyëˈäjtëm yajtëgoyˈäjttëp tuˈugë lugäär mä tsyëënëdët. Ets yëˈë diˈib naytyuknipëkanëp parë nbatëm ti meerë nyajtëgoyˈäjtëm.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Matewʉ 7:12) Diˈibë miits mtsojktëp es ja wiinkpëty mdukmëdunëdët, miits mdukmëdundëbë taadë. Tyäädë dëˈën të yaˈˈawijtsmiky tëgekyë ja Moisesë yˈëxpëjkën esë Diosë kyugäjxpëty.
wp14 1/5 paj. 16, 17 parr. 14-16
Nˈokjäˈäyˈäjtëm mët ja jäˈäy extëm ntsojkëm jyaˈayˈatët mët ëtsäjtëm
14 Okwinmay ko tuˈugë jäˈäy mmëgajpxyëty, per kyaj xyoˈkmëdoy ets kyaj xyˈixyˈaty. Ta myajtëyëty diˈibë käˈäy ukënë mas mtsojkënyëˈäjtypy. Waˈan mnayajtëwëdët pën yëˈë ets ti tsyojkypy. Ko xymyëdatyë mayˈäjt wintsëˈkën ta waanë xymyëtmaytyaˈaky, per ta xyjëjpkäjpxtuˈuty. Per nˈokpëjtakëm ko ja diˈib mmëgäjpxëp netyë tnigajpxy pën yëˈë, ets ta mˈanëˈëmxëty ko yëˈë pyudëjkëbë jäˈäy parë kyay yˈuugët extëm mbäät pyudëkëty. Ets ta jyënaˈany ko tap tmëminyë informasion diˈib mbäät mbudëkëty. Waˈan xymyëdoowˈitët mët ko të jawyiin tnigajpxy pën yëˈë. Nanduˈunën jyaty mä ngäjpxwäˈkxëm. Pën kyaj jäˈäy xyˈixyˈäjtëm kyaj xymëtmaytyäˈägäˈänëm. Pääty, ¿wiˈix mbäät nyaˈijxëmë mayˈäjt wintsëˈkën mä ngäjpxwäˈkxëm?
15 Mä mayë lugäär tsojkëbë jäˈäy netyë ndukmëtmaytyakëm tiko ninëjkxëm. Ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko yëˈë nmënëjkxëm tuˈugë informasion diˈibë jäˈäy kyaj tnijawë. Per nˈokpëjtakëm ko kyaj xynyigajpxy pënën mijts, ets ta netyë jäˈäy xyˈanmääygyojy: “Koxyëp mbäät xyˈokˈyajëgeˈegyë amay jotmay diˈib yä naxwiiny, ¿diˈibxyëp myajjëgekypy?”. Mbäädë jäˈäy wyinmay: “¿Pënë tyäˈädë jäˈäy, ets tikots duˈun xyyajtëy? ¿Ti tsyojkypy?”. Ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko pääty duˈunë jäˈäy nyajtëˈëwëm mët ko yëˈë nnijawëyäˈänëm wiˈix wyinmay parë net ndukˈixäˈänëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany. Pääty nˈokˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix mbäädë jäˈäy oy nyayjyawëty (Filip. 2:3, 4). ¿Wiˈix mbäät duˈun nduˈunëm?
16 Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump sirkuitë oybyëtsëˈëmxëp ko duˈun ttuny. Jawyiin tˈokkäjpxpoˈkxy ja jäˈäy ets ta tˈanëëmë pën yëˈë, ta net tmoˈoy tuˈugë trataadë ¿Mnijawëyaambyë tëyˈäjtën? ets tˈanëëmë: “Tyam, yëˈëts ja niˈamukë jäˈäy nmooytyëbë tyäˈädë neky. Tëdujkë yajtëˈëwën tmëminy diˈib mayë jäˈäy nayajtëëwëdëp. Tyäˈädë mijtsë mjaˈa”. (Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm jyënaˈany ko mayë jäˈäy kyaj wiˈix nyayjyawëdë ko netyë tnijawëdë tidën ko yajninëjkxtë, duˈuntsoo mbäät mëët nˈakmaytyakëm.) Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm ta net ja jäˈäy tˈakˈanëëmë: “¿Të näˈä mnayajtëyëty diˈibaty yä miimp?”. Pën ja jäˈäy nyigajpxypy tuk pëky, ta ja sirkuitë dyaˈpwaˈkxy ja trataadë ets ta ttukˈixy wiˈixë Biiblyë tˈatsoowëmbity. Pën ja jäˈäy kyaj tnigajpxy, ta yëˈë këˈëm twinˈixy tuˈugë yajtëˈëwën ets tˈakˈyajnëjkxy ja maytyaˈaky parë kyaj wiˈix ja jäˈäy nyayjyawëdët. Ta kanäk pëky wiˈix mbäät nyajtsondakëmë maytyaˈaky. Mä näägë it lugäär tsojkëp jawyiinë jäˈäy nˈëboˈkx ngäjpxpoˈkxëm extëm tmëdattë kostumbrë, taanëmë net ndukmëtmaytyakëm tiko ninëjkxëm. Tsojkëp nˈijxëm ti diˈib jëjpˈam parë jäˈäyëty ets duˈun nmëtmaytyakëm extëm mbäät tmëdoowˈittë.
(Matewʉ 7:28, 29) Ko ja Jesus dëˈën jyënäändääy, ta ja jäˈäyëty dëˈënyë wyëˈëmëtyaaytyë jaˈagyëjxm ja Jesusë yˈëxpëjkën, 29 mët ko yaˈëxpëkëdë extëm tuˈuk diˈibë myëdäjtypy ja kutujkën, es kyaj extëmë diˈibë yaˈëxpëjktëp ja diˈibëty tsäjptëgoty yaˈëxpëjktëp.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 7:28, 29
duˈunyë wyëˈëmëtyaaytyë: Tyäˈädë ayuk diˈib yä të tyuny, mä ayuk grieegë mbäät yëˈë tˈandijy ko “jeky nmonyˈijx nmonyjäˈäwëm axtë duˈunyë nmëkëm”.
jaˈagyëjxm ja Jesusë yˈëxpëjkën: Tyäˈädë ayuk, yëˈë yˈandijpy wiˈixë Jesus tyukniˈˈijxë, tijaty yajtuun, tijaty tukniˈˈijxë, ets tijaty myaytyak mä ja käjpxwijën diˈib yäjk mä tuˈugë kopk.
kyaj extëm diˈib yaˈëxpëjktëp: Jesus kyaj yëˈë ojts tnikäjpxëmbijtë yˈääw yˈayukë wintsëndëjk diˈib mëj ijttëp, extëm ijty yˈadëtstë ja eskriibëty, yëˈë duˈun ojts kyajpxy extëmë Jyobaa kyudënaabyë, extëm diˈib myëdäjtypy ja kutujkën, ets yëˈë tyukwäˈkpajt ja Diosë yˈAyuk (Fwank 7:16).
22-28 äämbë eneerë
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | MATEWɄ 8, 9
“Jesus tsyojkë jäˈäy”
(Matewʉ 8:1-3) Ko ja Jesus jyënajky jam kopkkëjxm, may ja jäˈäyëty oj pyanëjxëdë. Ta nyimëwingoonë tuˈugë jäˈäy diˈibë myëdäjtypy ja leprë päˈäm. Ta nyaygyoxtënääytyakë Jesus wyindum, es tˈanmääy: Wintsën, mij pën mtsejpy, mbäädëts xyaˈˈagëdaˈaky. Net ja Jesus tkëˈënikoony, es tˈanëëmë: Ntsejpyëts es mˈagëdäˈägët. Es ko tˈanmääytyaay dëˈën, netyë ja leprë pumäˈäy yˈagëdaky.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 8:3
tkëˈënikoony: Mä ja Ley diˈibë Moisés yajmooy jyënaˈany ko abëky yajpëjtäˈägët ja diˈibë leprë päˈäm myëdäjtypy parë kyaj pën nyinaxëdët (Lev. 13:45, 46; Núm. 5:1-4). Per ja wintsëndëjkëty niˈigyë ijty mëk ja anaˈamën tpëjtäˈäktë. Extëm nˈokpëjtakëm, yajkubojktëp ijty yajmëwingonët naa majtsk metrë ja diˈib myëdäjtypyë leprë päˈäm. Ets pën pojp, ta tmëjagamˈatët 45 metrën. Ko duˈun ja anaˈamën dyajnaxkëdaktë, ta ijty yaˈˈaxëktundë ja diˈib myëdäjtypyë leprë päˈäm. Duˈunë judiyëtëjk tnimaytyäˈäktë ko tam ijty tuˈugë wintsën diˈib wyinguyuˈtsypyë jäˈäy diˈibë leprë päˈäm myëdäjtypy ets jatuˈuk tsyäägäˈtsypy parë kyaj myëwingonëdët. Perë Jesus kyaj duˈun jyaˈayˈajty, yëˈë mëk tpaˈˈayooy ko ja yetyëjk myënuˈkxtakë ets ta ttuuny diˈibë judiyëtëjk ninäˈä tkatundët: kyëˈënikoon. Mbäätxyëp jeˈeyë tukˈääw ojts tmëgajpxy ets yˈagëdaky (Mat. 8:5-12).
Ntsejpyëts: Jesus kyaj jeˈeyë tmëjpëjtaky wiˈix ja päˈäm jäˈäy yˈanmääyë, ojtsën tnigajpxy nuˈunën ttsojkënyëˈaty dyaˈˈagëdäˈägäˈäny, duˈun dyajnigëxëˈky ko kyaj jeˈeyë ttunäˈäny diˈib patëp.
(Matewʉ 9:9-13) Ta Jesus jam tsyoˈony es tˈijxy tuˈugë jäˈäy diˈibë xyëˈäjtypy Matewë, ja yˈuˈunyë mä yajˈyaky ja kugëbety. Ta tˈanmääy: Pamiingëts es nˈëxpëjkpëˈatët. Ta Matewë pyëdeˈky, es tpatsoˈony ja Jesus. 10 Mä tadë xëë yˈaˈuxˈäjty ja Jesus mä yëˈë Matewë tyëjk, mët mayë yajkugëbajtpëty es nan niganäägëty diˈibë yˈandijtëp pojpë jäˈäyëty, es tiˈigyë mët ja yˈëxpëjkpëtyë Jesús. 11 Es ko ja fariseeëty tˈijxtë tyäädë, ta dyajtëëdë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty: ¿Wiˈixë dëˈën ko yë mwintsën kyay yˈiiky mëdë yajkugëbajtpëty es mëdë pojpë jäˈäyëty? 12 Jesus myëdoo tyäädë, es tˈanmääy: Kyaj tsyekyëty ja kutsooy mä yëˈë diˈibë oyˈäjt mëkˈäjttëp, jaayë dëˈën mä yëˈë pumäˈäyjyaˈayëty. 13 Nëjx jattë diˈibë yˈandijpy ja Diosë jyaaybyajtën mä jyënaˈany: Ëj ntsejpyëts es xymyëdattët ja paˈˈayoˈon, es kyajts xytyukwintsëˈëgëdëts ja jëyujk anyimalëty. Pes kyajts ëj nwoy ja jäˈäy diˈibë jikyˈäjttëp tëyˈäjtën mëët, yëˈë dëˈënë pojpë jäˈäyëty es jyodëmbittët.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 9:10
yˈaˈuxˈäjty: Ko ijty tuˈugë jäˈäy yajwoy aˈuxˈäjtpë, yëˈë yaˈijxëp ko mëët nyaymyayëdë. Ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty, ja judiyëtëjk ninäˈäxyëp kyaˈˈaˈuxˈäjttë mët tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj jyudiyëty.
yajkugëbajtpëty: Nimay ijty ja judiyëtëjk dyajmuktë ja kugëbety parë ja gobiernë diˈib Roma. Axëkˈijxëdëp ijty mayë jäˈäy mët ko tyuunmuky mëdë wiink gobiernë diˈib kyaj yaˈixäˈäny ets mët ko niˈigyë tˈamdowdë kugëbety. Ja judiyëtëjk kyaj tˈixandë ja myëëjudiyëtëjk diˈib yajkugëbajtëdëp, ets tuˈugyë dyajnaxtë mët ja pokyjyaˈayëty ets mëdë toxytyëjk diˈib nimayë yetyëjk myëttsënaapy (Mat. 11:19; 21:32).
(Matewʉ 9:35-38) Jesus dyaˈˈabëtseemy tëgekyë nax käjpn, es yaˈëxpejky mäjatyë tsäjptëjk niduˈuk niduˈugë käjpn, es tkäjxwaˈxy ja oybyë ayuk diˈibë nyigajxypy ja tsäjpotmëdë kutujkën, es dyaˈˈagëdaˈaky oytyim diˈibëtyë pëjk adoˈonën. 36 Ko ja Jesús tˈijxy ja mayjyaˈayëty nyiminëdë, ta tpaˈˈayoodë, mët ko moon tujktëbë naty extëmë borreegë diˈibë kyajpë yˈijxˈijt kyuentˈäjtpë. 37 Ta tˈanmääytyë ja yˈëxpëjkpëty: Tëyˈäjtën ko ja pëjtaˈaky oy myayëty, per ja tuumbëty oytyim waanëty. 38 Pääty amdowdë es mënuˈxtäˈäktë ja Dios, ja nyiWintsënë tyädë pëjtaˈaky, es tˈakkaxët ja tuumbëty es min dyajpëdëˈëktë ja pëjtaˈaky.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 9:36
tpaˈˈayoowdë: Mä ayuk grieegë, yëˈë tuumbë tyäˈädë ayuk (splagkjnízomai) diˈib naa tuˈugyëp mëdë (splagkjna), ets yëˈë yˈandijpyë “jot” o “tiintsy”, ko tii mëk njantsy jäˈäwëm jodoty. Mä ayuk grieegë, yëˈë tuumbë tyäˈädë ayuk ko mëk yajjawë paˈˈayoˈowën.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Matewʉ 8:8-10) Ja soldäädë wintsën yˈatsooy: Wintsën, kyajts ëj xynyitëkë es mij mdëkët mätsë ndëjkën. Jeˈeyë ko mjënäˈänët, es agëdäˈägëp ja nduumbëts. 9 Ëj këˈëm nmëdäjtypyëts ja nwintsën diˈibëts xyˈanaˈamp, es nandëˈën nmëdatyëts ja soldäädëty diˈibëts nˈaneˈempy. Kots nˈanëëmë yëˈëjëty niduˈuk: Nëjx, nëjxp, es kots nˈanëëmë jatuˈuk: Min, miimp, es kots ndukˈaneˈemy yëˈë nduumbëts ti ttunët, tyiimpy, 10 Ko ja Jesus tmëdooyë tyäˈädë, dëˈënyë oj wyëˈëmë es tˈanmääytyë diˈibë naty panëjxëdëp: Tëyˈäjtën nˈanëëmëdë ko mä nidëgekyë israelitë jäˈäyëty, kyajts nbääty ni pën mët kajaa myëbëjkën extëmë tyäˈädë jäˈäy.
w02-S 15/8 paj. 13 parr. 16
Të nmoˈoytyë ijxpajtën
16 Jesus nyijäˈäwëbë nety mäjaty tyëgoyë tyäˈädë soldäädë wintsën, ets waˈan yëˈëjëty tuˈugë romanë jäˈäy, diˈib anmääyë parë dyaˈˈagëdäˈägët ja tyuumbë. Mä tadë tiempë tuˈugë jäˈäy diˈib tuump soldäädë wintsën, mbäädë nety yëˈëjëty tuˈugë axëkjäˈäy diˈib yajteemy yajˈyojkypyë nëë neˈpyny ets tˈawdatyë dios diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Perë Jesus yëˈë yˈijx wiˈixë nety myëjwiin kyajaajëty ja myëbëjkën (Matewʉ 8:5-13). Jesus nan kyaj ojts ttukmëgajpxy tijaty të ttuny ja axëkjäˈäy diˈib pyëˈääy yajkëxwojp, niˈigyë tˈawäˈänë jotkujkˈäjtën diˈib miin këdakp (Lucas 23:43, TNM). Jesus nyijäˈäwëbë nety yajxon ko mbäät niˈigyë yˈëxtëkëwäˈäktë, pën jeˈeyë tˈëbääty tkäjpxpäätyë jäˈäy ets tˈixy mäjaty tyëgoytyë. Per yëˈë niˈigyë tˈijxy tijaty oy tyuundëp ets yëˈë nimay pudëjkëdë parë nyayaˈoyëdët.
(Matewʉ 9:16, 17) Nipën tkaˈˈabatsë tuˈugë tyuk wit mëdë jemywyit, mët ko ja jemywyit nyëëmukët, ta kyëëtsët ja tuk wit waanë kajaa. 17 Ni yëˈë binë jembyë kyayaˈˈadamë mä yëˈë tukpë nëëˈabutsënbyoˈo, mët ko pën yajtuumbë dëˈën, ja poˈo këëtsëp, es dëˈën ja binë es ja poˈo tyëgoyët. Pääty nˈadaˈamëm ja jembyë binë mä yëˈë jembyë nëëˈabutsënbyoˈo es dëˈën yajmëdatët yajxon nimajtskë tyäˈädëty.
jy-S paj. 70 parr. 6
¿Tiko kyaj yˈayuˈattë Jesusë yˈëxpëjkpëty?
Jesus yëˈë tyukniˈˈixëyan ja yˈëxpëjkpëty ko kyaj tiko tpanëjkxˈadëˈëtstët ja kostumbrë diˈib myëdäjttëp ja judiyëtëjk, extëm ko yˈayuuˈattë. Yëˈë kyaj nety të myiny parë jeˈeyë tˈabatsëyaˈany ets yˈakjakët wiˈixë nety ja judiyëtëjk Diosˈawdattë, diˈibë nety të tyujknë ets jëjptëgoyanëp. Jesus jemy dyajnaxkëdaky wiˈixë Dios yaˈˈawdatët, tëgatsy extëmë nety ja judiyëtëjk ttundë, diˈib pyanëjkxtëbë naxwinyëdë jäˈäyë kyostumbrë. Kyaj netyë Jesus tˈabatsëyaˈanyë tuk wit mëdë jembyë ets ni jembyë binë tkaˈˈadamëyaˈany mä abëjkënë diˈib të tyujknë.
29 äämbë eneerë axtë 4 äämbë febreerë
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | MATEWɄ 10, 11
“Jesus jyotkujkmooyë jäˈäy”
(Matewʉ 10:29, 30) ¿Tii kyaj yajteeky majtskë joonuˈunk mët tuˈugë meenyuˈungë? Es ni tuˈugë tadë joonuˈunk kyakäˈäy naxwiiny pën kyajpë mDeetyëty dyajkutiky. 30 Es axtë yëˈë mwääy myëdäjtypy ja Dios maytsyoy tuˈuk tuˈuk.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 10:29, 30
joonuˈunk: Mä ayuk grieegë strouthíon yëˈë yˈandijpy oytyim diˈibëtyë joonuˈunk diˈib yiˈinëm, per diˈib xëmë duˈun yajtijp yëˈë diˈib xyëwˈäjtypy gorrion, tyäˈädë joonuˈunk yajtsuˈtsp ets yëˈë diˈib mas kujënaky.
mët tuˈugë meenyuˈunk: Tyäˈädë meeny yëˈë tuˈugë “asarion”, diˈib ijtyë jäˈäy nyiduumpy 45 minutë (ixë sgd, 18-B). Ko netyë myëdëgëkˈokpë Jesus nyaxy Galilea, ta jyënany ko majtskpë gorrion, ja tsyoow tuk asarion. Ets ko nyajxy tuk jëmëjt mä nety kyäjpxwaˈkxy jam Judea, ta jyënany ko mbäät yajkujuy mëgoxkë gorrion, mët majstkë asarion (Luk. 12:6). Ko duˈun tnimaytyaˈagyë Mateo mëdë Lucas, ta nˈijxëm ko jantsy kujënakyë tyäˈädë joonuˈunk, pääty ko yajjuy taxk, ta yˈakˈyajnayaky jatuˈuk.
axtë yëˈë mwääy myëdäjtypy ja Dios maytsyoy tuˈuk tuˈuk: Naa jaa të yajwijtspëtsëmy nmëdäjtëmë kuwääy naxy mëgoˈpx mil. Ko Jyobaa xyˈixyˈäjtëm yajxon, yëˈë xytyukˈijxëm ko naytyukjotmaytyuunëp mët niduˈuk niduˈuk ëtsäjtëm.
nwtsty multimedia
Gorrión
Tyäˈädë joonuˈunk yajtsuˈtsp ets yëˈë diˈib mas kujënaky. Mbäät ijty yajjuy majtsk mët ja meeny diˈibë jäˈäy të tniduny 45 minutë. Mä ayuk grieegë strouthíon, mbäät yëˈë tˈandijy oytyim diˈibëtyë joonuˈungë mutskatypyë, extëmë gorrión común (Passer domesticus biblicus) etsë gorrión moruno (Passer hispaniolensis), diˈib axtë tyambäät yajpatp Israel.
(Matewʉ 11:28) Nimiindëgëts miits nidëgekyëty diˈibë të yaˈˈanuˈxëdë ja tyuunk es ja tsyemy kyëˈëyëty, es ëjtsëts miits nmoˈoytyëp ja mboˈxtakn.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 11:28
tsëmy këˈëy: Jesus yˈanmääyë jäˈäy parë nyiminëdët diˈib myëjeˈemtsyˈoˈktëbë yˈamay jyotmay etsë tyuunk yˈayoˈon. Ja jäˈäyëty myëkjäˈäwëdëbë nety extëm Diosmëdundë, mët ko duˈun tpaduundë ja Ley diˈibë Moisés yajmooy ets abëky diˈib këˈëm yˈakˈyajnaxkëdaktë (Mat. 23:4). Extëm sääbëdë yëˈë nety tuˈugë poˈkxën xëëw, per niˈigyë ojts tmëkjäˈäwëndë (Éx. 23:12; Mar. 2:23-28; Luk. 6:1-11).
ëjtsëts miits nmoˈoytyëp ja mboˈxtakn: Mä ayuk grieegë, yëˈë yˈandijpy ko nboˈkxëm (Mat. 26:45; Mar. 6:31) o “ko pën nbudëjkëm diˈib mëk tuump parë tpëkyë jyot myëjääw” (2 Kor. 7:13; Filem. 7). Ets ko net jyënaˈany nbëjtakëmë “kukap” diˈibë Jesus jyaˈäjtypy (Mat. 11:29) yëˈë yˈandijpy ko nduˈunëm ets kyaj nboˈkxëm. Per ko jyënaˈany “ëjtsëts miits nmoˈoytyëp ja mboˈxtakn”, mä ayuk grieegë yëˈë yˈandijpy ko Jesus xëmë tmëjääwmoˈoyaˈany pënaty të yˈanuˈkxëdë diˈib mënëjkxëdëp ja kyukapë diˈib toˈtyky ets yuunk.
(Matewʉ 11:29, 30) Kupëktë tyäˈädë kukap diˈibëts ëj nbëjtakypy mä miitsëty, es ëxpëktë mä ëjts ja nduˈunënëts, mët ko ëj nmëdäjtypyëts ja maˈxtujkën es yujy tudaˈagyëts, es pyäädëp ja poˈxtakn yëˈë mˈanmëjäˈänëty. 30 Ja ngukap diˈibëts ëj nbëjtäˈägaampy mä miitsëty, kyaj tsyipëty xyajnëjxtët, es ja tsemy diˈibë mëët xykyëˈëyët, toˈtyky yëˈë.
nwtsty notë diˈib yaˈëxpëjkp mä Mat. 11:29
Kupëktë tyäˈädë kukap: Ko Jesus jyënany “kukap”, yëˈë yˈandijpy ko yajmëmëdoy ets yajmëjˈixy ja diˈib myëdäjtypy kutujkën. Koxyëbë Jesus tmëdäjty wyinmäˈänyoty majtskë kukapë, tuˈuk diˈibë Tyeety të myoˈoyëty, taxyëp ja yˈëxpëjkpëty tˈanmääytyë, nˈokpäˈtwäˈkëmë tyäˈädë kukapë ets nbudëkëdëp. Taxyëp yajkäjpxnaxyë tyäˈädë tekstë: “Päˈtwäˈägëdë tyäˈädë kukapë mët ëjts”. Per pën ja kukapë, yëˈë diˈibë Jesus pyëjtakypy mä ëtsäjtëm, ta yajjaygyujkë ko ëtsäjtëm diˈib ngupëjkëm ja Jesusë kyutujkën ets wiˈix xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Matewʉ 11:2, 3) Ko Fwank diˈibë naty ijtp pujxndëgoty, tmëdooy diˈibë natyë Kristë tyiimpy, net tkejxy mä Jesus näägëty diˈibë yëˈë panëjxëdëp, es dyajtëëy: ¿Tii mijtsë dëˈën ja Kristë diˈibë minäämp, o nˈawixtëpts ja wiinkpë?
jy-S paj. 96 parr. 2, 3
Juan tˈawixy wiˈixë Jesus yˈatsoowëmbity
¿Tidaa ko duˈunë Juan dyajtëëy? Yëˈë nety tuˈugë yetyëjk diˈib oy Dios mëduump, pes ko Jesus dyajnëbejty myajtsk jëmëjtëp, yˈijxë espiritë santë ets myëdoow ko Dios kyupëjkypyë Jesus. Pääty kyaj mbäät nwinmäˈäyëm ko Juan tamë nety dyajtëgooynyë myëbëjkën. Koxyëp dyuˈunëty, kyajxyëbë Jesus jantsy oy nyimaytyakë. Per ¿tiko duˈunë Juan dyajtëëy pën ijtpë nety seguurë?
Waˈan jeˈeyë ttsojky etsë Jesus yˈanëˈëmxëdët ko yëˈë duˈun ja Mesías, pes yëˈë nety mëjääwmoˈoyanëp parë tmëmadäˈägët mä yˈity pujxndëgoty. Per tam ja tuk pëky tiko duˈun dyajtëëy, pes yëˈë nyijäˈäwëbë nety ko ja diˈibë Dios të twinˈixy parë tyunët rey ets yajnitsokpë, kanäk pëky dyaˈˈadëwäˈäny diˈib të yajnaskäjpxë mä Biiblyë. Jeˈeyë ko të nety nyäjxnë kanäk poˈo mä Jesus dyajnëbejty ets yëˈë duˈunyëm yˈity pujxndëgoty. Päätyë Juan yëˈë nety nyijawëyaampy pën minäämbë wiinkpë diˈibë Jesus wingudëgatsˈatëdëp, diˈib yaˈˈadëëwdäˈäyëp tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Mesías.
(Matewʉ 11:16-19) ¿Tits mëët mbäät nˈijxkijxyë ja jäˈäy diˈibaty tyam jikyˈäjttëp? Këxëˈktëp extëm ja ënäˈkuˈungën diˈibë unyaaytyëp es kyuyattë määyoty, es yäˈäx jyoktë mëdë myëtkuyäjtpëty: 17 Tëts njaxuˈuxy diˈibë yaˈˈajtsp, es kyaj të mˈatstë; es të nˈëyëts diˈibë mëët ja oˈkpë nyaxtëkë, es kyaj të xykyoxtë mguj mgäätsyëty es ni të mgajëˈëytyë. 18 Pes kyaj ja Fwank Yajnëbajtpë tkay extëmë jäˈäy ti ttsoktë, es kyaj tˈiiky ja binë, es miits mjënäˈändë ko yëˈë myëjkuˈumëduny. 19 Es ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, kaabyëts es nˈiˈkypyëts ja binë, es miits mjënäˈändë: Kax es amëˈuuk, es myëtnaymyaayëp ja pekyjyaˈayëty esë yajkugëbajtpëty. Per diˈibë të tˈaxäjëdë yëˈë oybyë ëxpëjkën es jyikyˈattë extëmë Dios ttseky, tadë jäˈäy dyaˈixëdë ko yˈoyëty diˈibë Dios tyiimpy.
jy-S paj. 98 parr. 1, 2
¿Wiˈixë Jesus tˈijxy ja jäˈäyëty diˈib nitii tkatukjotkëdaktë?
Jesus mëjkugäjpxë dyaˈijtyë Juan Yajnëbajtpë, per ¿wiˈix mayë jäˈäy wyinmääytyë mä Juan? Jesus duˈun tnimaytyaky ja jäˈäyëty: “Extëm ja ënäˈkuˈungën diˈibë unyaaytyëp es kyuyattë määyoty, es yäˈäx jyoktë mëdë myëtkuyäjtpëty: Tëts njaxuˈuxy diˈibë yaˈˈajtsp, es kyaj të mˈatstë; es të nˈëyëts diˈibë mëët ja oˈkpë nyaxtëkë, es kyaj të xykyoxtë mguj mgäätsyëty es ni të mgajëˈëytyë” (Mat. 11:16, 17).
¿Ti Jesus myaytyäˈägan? Yëˈë jyënaˈany: “Kyaj ja Fwank Yajnëbajtpë tkay extëmë jäˈäy ti ttsoktë, es kyaj tˈiiky ja binë, es miits mjënäˈändë ko yëˈë myëjkuˈumëduny. Es ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, kaabyëts es nˈiˈkypyëts ja binë, es miits mjënäˈändë: Kax es amëˈuuk, es myëtnaymyaayëbë ja pekyjyaˈayëty esë yajkugëbajtpëty” (Mat. 11:18, 19). Juan adëyë nety jyukyˈaty ets kyaj tˈuugyë binë mët ko yajwandak tmëdunëdë Dios desde ko myaxuˈunkˈäjty, per ja jäˈäy jyënandë ko të tyuktëkëtyë Mëjkuˈu (Núm. 6:2, 3; Luk. 1:15). Etsë Jesus, duˈun jyukyˈajty extëm oytyim pënëty, kyaj ojts kyaaynyiˈiky yˈukniˈigyë, perë jäˈäy tyijë kax. Pääty tsipë jäˈäy ti ttukjotkëdäˈägët.