Tyäˈädë yëˈë diˈibë Dios të xytyukumäˈäyëm
“Tyäˈädë yëˈë ja kyumäˈäyën pënatyë Jyobaa myëduundëp.” (IS. 54:17)
¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITËT?
¿Ti Dios të ttuny parë nmëdäjtëmë Biiblyë?
¿Wiˈixë Jyobaa të tkuwäˈänyë xyëë parë nyax kyäjpn dyajtunët?
Nimaytyäˈäk wiˈixë Dios të tkuwäˈänyë tëyˈäjtën, oyë jäˈäy të tjanibëdëˈëktë.
1. ¿Ti Jyobaa të dyajwëˈëmy jääybyety mët ko ttsekyë naxwinyëdë jäˈäy?
JYOBAA, ja Dios diˈib “winëëxëë ijtëëbëny, y kaˈp nimënaaxëë kyëxy tyëgoy”, xyˈanmäˈäyëm ti mbäät nduˈunëm parë nbatëmë jukyˈäjtënë winë xëëbë. Ets tijaty xytyukˈanaˈamëm kyaj tyëgatsäˈäny, pes “ja Wintsën Dios yˈayuuk wiinëëxëë jaˈa yˈijtëy” (1 Ped. 1:23-25, Nuevo Testamento de Mazatlán). ¡Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko Diosë yˈAyuk ojts dyajwëˈëmy jääybyety mä Biiblyë! Duˈun dyajnigëxëˈëky ko tsyejpyë naxwinyëdë jäˈäy.
2. ¿Ti Jyobaa të dyajwëˈëmy jääybyety parë nnijäˈäwëm?
2 Jyobaa tsyejpy ets niˈamukë nnijäˈäwëmë xyëë, pääty të tkuwäˈäny. Biiblyë ja tim jawyiin tmaytyaˈagyë Diosë xyëë ko ojts kyojˈyë “tsäjp etsë nax” (Gén. 2:4). Ets ok, ta Dios tkëxjääy kanäkˈokë xyëë mä ja tsäätsetsy mä myiiny ja Mäjkpë Mandamientë. Ja myëduˈukpë duˈun tsyondaˈaky: “Ëjtsën Jyobaa diˈib mDiosˈäjtypy” (Éx. 20:1-17). Satanás të tjayajjëjptëgoyaˈanyë Biiblyë etsë Diosë xyëë parëxyëp kyaj nnijäˈäwëm, perë Jyobaa kyaj të tnasˈixë parë duˈun jyatët (Sal. 73:28).
3. ¿Ti Jyobaa të dyajwëˈëmy jääybyety parë xykyudëˈkx xykyujäjjëm?
3 Jyobaa të dyajwëˈëmy jääybyety ja tëyˈäjtën mä Biiblyë. Ets jotkujk nnayjäˈäwëm ko Biiblyë xytyukniˈˈijxëm ja tëyˈäjtën (käjpxë Salmo 43:3, 4).a Duˈunxyëp extëm nmëdäjtëmë tëˈkx jäjjën mientrësë naxwinyëdë jäˈäy yajpäättë agootstuuy (1 Fwank 1:6, 7).
NMËDÄJTËM TUˈUGË KUMÄˈÄYËN DIˈIB TSOBATP MËJWIIN KAJAA
4, 5. ¿Ti diˈib mëj xyajnäjxëm desde 1931?
4 Pënaty tsënääytyëp tukkunax tukkugäjpn, mbäät tuk nax jyaˈayˈattë, tuˈugyë ja kostumbrë tmëdattë ets naa tuˈugyë jyukyˈäjtënë tmënëjkxtë. Etsë tyäˈädë yëˈë diˈib tyukninäjxtëbë tyëëm yˈääts, mbäät njënäˈänëm ko duˈunxyëp extëm ttukumaytyë. Niˈamukë Jyobaa tyestiigëty, tam diˈib të nyajtukumäˈäyëm: njaygyujkëm yajxonë Biiblyë, nnijäˈäwëm pënën Dios ets tijaty tyuknibëjtakëp. Jyobaa nan mëj xyajnäjxëm ko ja xyëë nmënëjkxëm.
5 Ko tyuunë asamblee Estados Unidos Columbus (Ohio) mä jëmëjt 1931, ja mä ojts nyajxëëmoˈoyëm. Mä ja programë tmëmiinyë tyäˈädë letrë JW. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyënany: “Jyantsy nyijawëyandë ja nmëguˈukˈäjtëm wiˈix nyikejy”. Per jaanëm domingë 26 äämbë julië ojts yajnigajpxy wiˈix nyikejˈyë tyäˈädë letrë, ko kyaj nety nekyyajtijäˈänëm diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë, ja nety nxëˈatäˈänëm extëmë Biiblyë jyënaˈany, Jyobaa tyestiigëty (inglés Jehovahˈs Witnesses). Agujk jotkujk jyantsy nyayjäˈäwëdë ja nmëguˈukˈäjtëm (käjpxë Isaías 43:12).b Niduˈuk jyënany: “Ninäˈäts ngajäˈäytyëgoyët wiˈixëts njantsy xyondaktë, njantsy pyojtstëts o nˈaboˈkxmujktëts ja nˈää ngëˈë ets tyukpëmiˈimë ja lugäär”. Nituˈugë relijyonk tkatsoktë tadë xëë, per ëtsäjtëm mëj nnayjäˈäwëm ko ja kujk nmënëjkxëmë Diosë xyëë 80 jëmëjt naxy.
6. ¿Ti diˈib ja tuk pëky të nyajtukumäˈäyëm?
6 Ja tuk pëky diˈibë Dios të xytyukumäˈäyëm, yëˈë ko Biiblyë tmaytyaˈaky mayë Dios mëduumbë diˈib tëëyëp jukyˈäjttë. Extëm nˈokpëjtakëmë Abrahán, Isaac etsë Jacob. Yëˈëjëty mëdë fyamilyë, waˈan ojts tnimaytyäˈäktë ti mbäät ttundë parë Jyobaa kyupëkëdët. Päätyë José kyaj tyuundëgooy mët ja nyëdoˈoxyë Potifar ets kyaj “tmëbokytyuunyë Dios” (Gén. 39:7-9). Mä primer siiglë, jeˈeyë ijtyë jäˈäy nyaytyukmëtmaytyäˈägëdë ja Kristë tyukniˈˈijxën nixim niyam. Extëmë apostëlë Pablo tyukmëtmaytyak kanääk ja naymyujkën mä wiˈix yajtunët ja nWintsënˈäjtëmë yˈaˈux (1 Kor. 11:2, 23). Tyam, mä Biiblyë nnijäˈäwëm wiˈixë Dios nˈawdäjtëm mët tukëˈëyë jot jäˈäwën ets “mëdë tëyˈäjtën” (käjpxë Fwank 4:23, 24). Oy niˈamukë jäˈäy mbäät pyudëkëdë Biiblyë, ëtsäjtëm diˈib niˈigyë nyajtsobatëm.
7. ¿Ti yajtukwandakëm diˈib nanduˈun ngumäˈäyënˈäjtëm?
7 Diˈib nanduˈunë Dios të xytyukumäˈäyëm, yëˈko nnijäˈäwëm wiˈix tyam tpudëkë nyax kyäjpn (Sal. 118:7). Ko ngäjpxëmë ëxpëjkpajn, ta nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm ets kyaj ntsëˈk njäˈäwëm, axtë pën yajpajëdijtëm. Biiblyë xymyëjämoˈoyëm: “Oy diˈibë tujn pujxn myajtuknibëdëˈëgët kyaj myadäˈägäˈäny, ets oy diˈibë ää yaˈan mnibëdëˈëgëdët mä myajpayoˈoy, nëjkxëp xyaˈˈanëgugäˈäjë. Tyäˈädë yëˈë ja kyumäˈäyën pënaty myëduundëbë Jyobaa, ets mä ëjtsën myiny ja tëyˈäjtën, duˈun jyënaˈanyë Jyobaa” (Is. 54:17). Nitii diˈibë Satanás yajtuumpy mbäät xykyaˈˈaxëktuˈunëm winë xëë winë tiempë.
8. ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo ets mä ja tuˈukpë?
8 Satanás të tjayajkutëgoyaˈanyë Biiblyë, të tjakuyuˈutsäˈänyë tëyˈäjtën ets kyaj të tjatseky parë jäˈäy tnijawëdë Jyobaa xyëë. Per kyaj të myadaˈaky. Mä tyäˈädë artikulo ets mä ja tuˈukpë nˈixäˈänëm 1) wiˈixë Jyobaa të tkuwäˈänyë Biiblyë, 2) ti të ttuny parë mbäät nnijäˈäwëmë xyëë ets 3) wiˈix të xytyuknijäˈäwëmë tëyˈäjtën.
JYOBAA TË TKUWÄˈÄNYË BIIBLYË
9-11. ¿Ti xytyukˈijxëm ko Biiblyë kyaj të kyutëgoy oyë jäˈäy të tjayajjëjptëgoyäˈändë?
9 Të mëktaˈagyë jäˈäy tjayajëjptëgoyäˈändë Biiblyë, perë Jyobaa yëˈë të tkuwäˈäny. Iglesia Catolica të tjajëjpkuwäˈägë parë kyaj pën tkäjpxëdë Biiblyë. Mä jëmëjt 1229 ojts tyuˈukmuktë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë Tsäjptëjk jap Francia ets ojts dyajnaxkëdäˈäktë tuˈugë ley mä jyënany ko kyaj yˈoyëty etsë jäˈäy tkäjpxëdë Biiblyë mä yˈayuk. Jap España mä jëmëjt 1234 nan ojtsë duˈumbë ley dyajnaxkëdäˈäktë. Ok, mä jëmëjt 1559, yëˈë Papa Pablo cuarto ojts tnigajpxy ko Biiblyë yëˈë nanduˈun tuˈugë liibrë diˈib kyaj mbäädë jäˈäy tmëdattë o dyajpëtsëmdë pën kyaj yajmoˈoytyë premise Tsäjptëgoty.
10 Tyam, nmëdäjtëmë Biiblyë oyë jäˈäy kanäkˈok të tjayajjëjptëgoyaˈany. John Wyclef ets pënaty mëët tyuundë, ja tim jawyiin ojts tkäjpxnaxtë Biiblyë inglés mä jëmëjt 1382. Jatuˈugë jäˈäy diˈib kyäjpxnäjxë Biiblyë yëˈë William Tyndale, diˈibë jäˈäy yaˈoˈkë mä jëmëjt 1536. Yëˈë yajnimaytyaˈaky ko mientrësë nety jam të yajmëjtsuumbety kepykyëjxy, ta jyënany: “¡Wintsën, yaˈijxwäˈkx ja rey diˈib Inglaterra!”. Ta duˈunyë nyeˈpynytyukˈoˈkë ets ojts nyitoy.
11 Mayë jäˈäy tˈaxëkˈixtë Biiblyë, per kyaj të dyajjëjptëgoytyë. Mä jëmëjt 1535, ja pyëtsëëmyë Biiblyë diˈibë Miles Coverdale kyäjpxnäjx. Ets yëˈë yajtuun diˈibë netyë Tyndale të tkäjpxnaxy mä Nuevo Testamento ets mä Antiguo Testamento diˈib yajpatp mä Génesis axtë Crónicas. Ets ko tjääynyajxyë wiinkpë liibrë diˈib mä Biiblyë, nan yajtuunë Biiblyë diˈib latín ets alemán diˈibë Martín Lutero kyäjpxnäjx. Tyam, mayë jäˈäy myëjjäˈäwëdëbë Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras mët ko yajxon yajjaygyukë, duˈun meerë yajkäjpxnäjxy extëm yajjääy ets mbäät xypyudëjkëm mä ngäjpxwäˈkxëm. Jotkujk nnayjäˈäwëm ko ni Satanás ets ni naxwinyëdë jäˈäy mbäät tkayajjëjptëgoyë Diosë yˈAyuk.
JYOBAA TË TKUWÄˈÄNYË XYËË
12. ¿Wiˈixë Traducción del Nuevo Mundo të tpudëkë mayë jäˈäy parë tnijawëdë Diosë xyëë?
12 Jyobaa nan të tkuwäˈänyë xyëë parë kyaj yajjoˈotsët mä Biiblyë. Ko yajjääynyajxyë Traducción del Nuevo Mundo, yajkujäˈäyë Diosë xyëë, Jyobaa, mäjatyë nety meerë myiny mä ja tim jawyiimbë Biiblyë. Mä Escrituras Hebreas ja tmëminy 6,973 ok, ets mä Escrituras Griegas Cristianas 237 ok. Traducción del Nuevo Mundo të yajkäjpxnaxy 116 ayuk naxy, ta diˈib miimp kaˈpxy o tuk pëky, ets ja të pyëtsëmy naxy 178,545,862.
13. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko yajnijäˈäwë Diosë xyëë desde ko jukyˈäjtën tsyondaky?
13 Desde ko tsyondakyë jukyˈäjtën, duˈunyëmë Diosë xyëë tyuny. Adán mëdë Eva nyijäˈäwëdë ets yajtuundë Diosë xyëë. Noé nan yajtuunë Diosë xyëë, yëˈë jyënany: “Mëjkumay yˈitëdë Jyobaa, diˈib Diosˈäjtypyë Sem” (Gén. 4:1; 9:26). Dios nanduˈun jyënany: “Ëjtsën Jyobaa. Duˈuntsën nxëˈaty, ets nipënëts ngamoˈoyaˈanyë nmëjˈäjtën”. Nanduˈun jyënany: “Ëjtsën Jyobaa ets kyaj pënë wiinkpë. Ëjts jeˈeyë ets kyaj pënë wiinkpë Dios” (Is. 42:8; 45:5). Jyobaa të tkuwäˈänyë xyëë parë naxwinyëdë jäˈäy tnijawët. ¿Ets këdii jantsy oy nnayjäˈäwëm ko yëˈë xyTyestiigëˈäjtëm ets ko nmënëjkxëmë xyëë? (Sal. 20:5.)
14. Diosë xyëë kyaj jeˈeyë myiny mä Biiblyë, ¿mäjaty nanduˈun yajpääty?
14 Diosë xyëë kyaj jeˈeyë yajpääty mä Biiblyë. Mä ja tsää diˈib yajtijp Estela de Mesá o Piedra Moabita diˈib yajpat Dhiban (Dibón), diˈib 21 kilometrë myëjagamˈäjtypyë mar Muerto, ojts tmëminy këxjäˈäy ja reyë xyëë diˈib Israel, Omrí, ets nan myëmiin wiˈix jyënanyë Mesá, ja rey diˈib Moab mä tsyiptuundë mëdë israelitëty (1 Rey. 16:28; 2 Rey. 1:1; 3:4, 5). Per diˈib mëj yajnäjxypyë tyäˈädë tsää, yëˈë ko tmëminyë Diosë xyëë, Jyobaa, mët taxkë letrë YHWH diˈib yajtijp Tetragrámaton. Tyäˈädë taxkpë letrë miimp nanduˈun kanäkˈok mä Cartas de Lakís diˈib yajpat jam Israel extëmë potsyˈabuˈuk.
15. ¿Ti yˈandijpy Septuaginta, ets tiko nety tyëgoyˈaty?
15 Tam nyëjkxnë 2,000 jëmëjt naxy mä ojts yajkäjpxnaxyë Escrituras Hebreas mä ayuk grieegë, ets yëˈë diˈib yaˈixyˈäjt extëmë Septuaginta. Ets tam tuˈuk majtsk ja kopyë diˈib myëmiimbyë Diosë xyëë Jyobaa mä ayuk ebreo. ¿Tiko yajkäjpxnäjxy grieegë? Min nˈokˈijxëm. Ko yajnasmäjtsëdë ja judiyëtëjk mä jëmëjt 537 mä kyajnëm myinyë Kristë ko nety të yˈittë tsumy Babilonia 70 jëmëjt, may kyaj nyekyjëmbijttë mä nyax kyäjpn, ets ok, ta ojts nyëjkxtë tsënaabyë Alejandría, Egipto, mä jäˈäy tkäjpxtë grieegë. Pääty ttsojktë ets ja Escrituras Hebreas yajkäjpxnaxët mä ayuk grieegë.
16. Nimaytyäˈäk wiˈix yajkujäˈäyë Diosë xyëë mä ja liibrë diˈib pëtsëëm 1640.
16 Ja tim jawyiimbë liibrë diˈib yajkäjpxnäjx mä ja yˈit lyugäärë América del Norte, yëˈë Salmo, mä tmëminyë Diosë xyëë. Tkäjpxnäjxtë inglés, pes ebreo nety jyaˈayëty. Ja txëˈäjty Bay Psalm Book (Liibrë Salmos diˈib mä Mejnybyäˈä) ets ja tim jawyiin pyëtsëëmy mä jëmëjt 1640. Jap yajpäätyë Diosë xyëë mä Salmo 1:1, 2, mä jyënaˈany ko ja “yetyëjk diˈib agujk jotkujk” kyaj tpanëjkxyë kyäjpxwijënë axëkjäˈäy, yëˈë tyukxondakypyë Jyobaa lyey. Jap niˈigyë xynyijawëdë Diosë xyëë mä foyetë El nombre divino que durará para siempre.
JYOBAA TË TKUWÄˈÄNYË TËYˈÄJTËN
17, 18. 1) ¿Wiˈix xynyimaytyäˈägëdë tëyˈäjtën? 2) ¿Ti yˈandijpy ja tëyˈäjtën diˈib mä “ja oybyë ayuk”?
17 Agujk jotkujkë Jyobaa nmëduˈunëm, “yëˈë Dios diˈib myëdäjtypyë tëyˈäjtën” (Sal. 31:5). ¿Ti yˈandijpy tëyˈäjtën? Yëˈë diˈib jantsy tuun jantsy jäjtëp. Ko tim jawyiin yajjääyë Biiblyë diˈib yajkäjpxnäjx “tëyˈäjtën”, yëˈë yˈandijpy diˈib yajtukjotkujkˈäjtp, diˈib jantsy tëyˈäjtën ets mëdëy.
18 Jyobaa yëˈë diˈib të tkuwäˈäny ja tëyˈäjtën ets yëˈë diˈib niˈigyë tijaty xytyuknijäˈäwëm (2 Fwank 1, 2). Niˈigyë njaygyujkëm ja tëyˈäjtën, pes “ja oyjyaˈayë nyëˈë tyuˈu duˈun extëmë tëˈkx jäjjën diˈib mas niˈigyë mëjwindëjkëp axtë ko yajxon xyëënyëtyaˈay” (Prov. 4:18). Jesus ojts jyënaˈany ko Tyeety tmënuˈkxtaky: “Yëˈë mˈëxpëjkën jaˈa dëˈën ja tëyˈäjtën” (Fwank 17:17). Biiblyë myëmiimpy ja tëyˈäjtën mä “ja oybyë ayuk”, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy tukëˈëyë tijaty myëbëjktëbë Dios mëduumbë (Gal. 2:14). Extëmë Diosë xyëë, ja madakën diˈib myëdäjtypy parë yˈanaˈamët, ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, ko oˈkpë jyukypyëkäˈäny ets ja Diosë yˈAnaˈam kyutujkën. Min nˈokˈijxëm wiˈixë Dios të tkuwäˈänyë tëyˈäjtën, oyë Satanás të tjakuyuˈutsäˈäny.
JYOBAA TJËJPKUWÄˈÄGË MÄ YAJNIBËDËˈËGYË TËYˈÄJTËN
19, 20. ¿Pën Nemrodˈäjt, ets ti jäˈäy jyatunandë ko yëˈë ojts yˈaneˈemy?
19 Ko ja Ayoˈonduu nyajxy, ta jyukyˈajtyë Nemrod, tuˈugë jäˈäy diˈib tuj tiˈpxp, diˈib myëtsipˈäjtë Jyobaa (Gén. 10:9). Komë Nemrod yëˈë myëtsipˈäjtë Jyobaa, pääty yëˈë myëduunë Satanás. Ets nanduˈun yˈadëtstë pënaty myëtsipˈäjttë Jesus. Pääty yˈanmääyë: “Miitsëty mëjkuˈugopk mdeetyˈäjttëp es yëˈë miits mjaˈäjtëdëp, es jaˈa miits mduundëp diˈibë yëˈë tsyejpy. [...] Es kyaj ti ttuny diˈibë tëyˈäjtën” (Fwank 8:44).
20 Nemrod, jam ojts yˈaneˈemy Babel ets mä wiinkpë nax käjpn diˈib yajpat itkujky mä ja mëj nëë Tigris etsë Éufrates (Gén. 10:10). Waˈan yëˈë tniwintsënˈäjty mä ojts kyojˈyë Babel ets ja potsy mä ja jëmëjt 2269 mä kyajnëm myinyë Kristë. Jyobaa kyaj nety ttseky ets jeˈeyë tuk lugäärë jäˈäy tsyëënëdët. Per ja diˈibë nety jam tëjkojtëp ta jyënandë: “Mindë, tsojk nyajkojëm tuˈuk yëˈë käjpn, ets nyajpëdëˈkëmëty tuˈuk yëˈë potsy mëdiˈibë timjäˈtëbën tsäjpwinm. Duˈunts [nˈijtëmëty] mëjˈaamy yä naxwiiny yä naxkëjxy. Ets käˈäp nëjkx xity koˈoy yä naxwiiny nˈijtëmë”. Per kyaj ttukˈoybyëtsëëmdë, yëˈko Jyobaa ojts dyajtëgäjtstäˈäy ja ää ayuk ets pënatyë nety kyojandëp ja potsy ojts yˈayoˈoywyäˈkxtäˈäytyë abëtsemy nyaxwinyëdë (Gén. 11:1-4, 8, 9, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés). Satanás yëˈë jyatsojk parë yëˈëyë yaˈˈawdatët ets kyaj pënë Jyobaa tˈawdatët, per kyaj yˈoybyëtsëëmy diˈib jyatuknibëjtakë. Pes tyam, tuˈuk tuˈugë xëë nyaxy niˈigyë jäˈäy nyimayë diˈib yˈawdäjtypyë Jyobaa.
21, 22. 1) ¿Tiko relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ninäˈä mbäät tkayajjëjptëgooytyaˈayë relijyonk diˈib tëyˈäjtën? 2) ¿Ti nˈëxpëkäˈänëm mä ja tuˈukpë artikulo?
21 Relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ninäˈä mbäät tkayajjëjptëgooytyaˈayë relijyonk diˈib tëyˈäjtën. ¿Tiko? Yëˈko Jyobaa, yëˈë kyuwaambyë Biiblyë, yëˈë diˈib tyukˈixyˈajtypyë naxwinyëdë jäˈäy xyëë ets yëˈë diˈib xëmë xytyukniˈˈijxëmë tëyˈäjtën (Is. 30:20, 21). Agujk jotkujk nnayjäˈäwëm ko nmëduˈunëmë Dios extëm yëˈë ttseky. Per tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm parë yëˈëyë Jyobaa ndukˈijxpajtëm ets nasˈijxëm parë xytyuˈumoˈoyëm mëdë yˈespiritë santë.
22 Mä ja tuˈukpë artikulo nnijawëyäˈänëm wiˈix tsyondakyë tukniˈˈijxënë diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets wiˈixë Biiblyë tyukniˈˈixë tëyˈäjtën. Nanduˈun nˈixäˈänëm wiˈixë Jyobaa xykyunuˈkxëm ko xytyuknijäˈäwëm ja tëyˈäjtën mä pënën yëˈë. Tukëˈëyë tyäˈädë yëˈë diˈib të xytyukumäˈäyëm.
[Notë]
a Salmo 43:3, 4: “Kax ja mdëˈkx mjäjjën etsë mdëyˈäjtën. Waˈanëts yëˈë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoy. Waˈanëts xyajminy mä ja wäˈätspë mgopk ets mä ja tsujpë lugäär mä mˈity. Etsëts nminäˈäny mä Diosë yˈaltaar, mä Dios, jantsy xondäˈägäämbëts. Ets nmëjkumayaˈany, duˈun, mëdëtsë nˈarpë, mijts Dios, diˈibëts nDiosˈäjtypy”.
b Isaías 43:12: “Ëjtsën të nnigajpxy ets të nyajnitsoˈogyëts ets të ndunyëts parë yajmëdowët, ko kyaj netyë wiink dios yajpääty mä miitsëty. Päätyën miitsëty ndestiigëˈattë, duˈun jyënaˈanyë Jyobaa, ets ëjtsën Dios”.
[Dibujë diˈib mä pajina 7]
[Dibujë diˈib mä pajina 8]
Ko tyuunë asamblee 1931, ta ojts nyajxëëmoˈoyëm Jyobaa tyestiigëty
[Dibujë diˈib mä pajina 9]
Tyndale etsë wiinkpë yetyëjk kyuˈoˈkëdë Diosë yˈAyuk
[Yëˈë të dyakyë dibujë]
Yëˈë jyaˈa El libro de los mártires, de Foxe