“Myajpäädäˈäny mët ëjts mä ja it lugäärë tsujpë”

1. ¿Wiˈixë Jesus tˈanmääy niduˈuk ja axëkjäˈäy mä nety jam yˈooganë? (Lucas 23:39-43, TNM).

JESUS mët ja nimajtskpë axëkjäˈäy tam yˈanuˈkxëndë ets ooganëdëp (Luk. 23:32, 33). Yäˈädë nimajtskpë axëkjäˈäy të nety tnixiˈik ttukxiˈiktë Jesus, mëdiˈibë xytyukˈijxëm ko kyaj nety myëbëkëdë (Mat. 27:44; Mar. 15:32). Per ta niduˈuk ja wyinmäˈäny dyajtëgäjtsy ets tˈanmääy ja Jesus: “Xyjyamyatsëbëts ko nety mdëkë mä myajkutukäˈäny”. Jesus ta tˈatsooy: “Tyamëts mijts tim tëyˈäjtën nˈanëëmë, myajpäädäˈäny mët ëjts mä ja it lugäärë tsujpë” (käjpxë Lucas 23:39-43, TNM). Kyaj mä yajnigajpxy ko yäˈädë axëkjäˈäy myëbëjkypyë nety ja “tsäjpotmëdë kutujkën” mëdiˈibë Jesus kyäjpxwäˈkx. Etsë Jesus kyaj nanduˈun jyënany ko yäˈädë axëkjäˈäy jyukyˈatäˈäny jam (Mat. 4:17). Jesus yëˈë nety myaytyakypy ja it tsujpë lugäär mëdiˈibë itäämp yä Naxwiiny. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm?

2. ¿Tiko njënäˈänëm ko ja axëkjäˈäy mëdiˈibë jodëmbijt waˈanë nety jyudiyëty?

² Niduˈuk ja axëkjäˈäy mëdiˈibë jodëmbijt waˈanë nety jyudiyëty, pes duˈun dyajtëëy ja myëguˈuk: “¿Kyaj xytsyëˈëgë ja Dios ko mij nandëˈën myajtëytyuny?” (Luk. 23:40). Ja judiyëtëjk tuˈugë nety jeˈeyë ja Dios mëdiˈibë yˈawdäjttëp, per ja wiink nax wiink käjpn kanäägë nety ja dios tˈawdattë (Éx. 20:2, 3; 1 Kor. 8:5, 6). Koxyëp yäˈädë axëkjäˈäy kyajudiyëty duˈunxyëp ojts dyajtëy ja myëguˈuk: “¿Kyaj xytsyëˈëgë ja diosëty ko mijts nanduˈun myajtëytyuny?”. Jesus jamë nety nanduˈun të yajkexy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë mä ja israelitëty mëdiˈibë yajpattëp extëm ja “tëgoybyë borreegëty”, kyaj jyamëty mä ja wiink nax wiink käjpn (Mat. 15:24). Dios të nety nanduˈun ttuknijawë ja israelitëty ko dyajjukypyëkäˈänyë oˈkpë. Waˈan ja axëkjäˈäy mëdiˈibë jodëmbijt tnijäˈäwë ko oˈkpë jyukypyëkäˈäny, ets extëm tˈanmääyë Jesus ta njaygyujkëm ko nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa dyajjukypyëkäˈänyë Jesus parë yˈanaˈamäˈäny jam tsäjpotm. Extëm nˈijxëm, yäˈädë axëkjäˈäy myëbëjkypyë nety nanduˈun ko Jyobaa yajjukypyëkanëp.

3. ¿Ti wyinmääy ja axëkjäˈäy ko Jesus yˈanmääyë yajpäädäˈäny mä ja tsujpë lugäär? (Génesis 2:15).

³ Pën judiyë netyë yäˈädë axëkjäˈäy mëdiˈibë jodëmbijt, nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa jam tpëjktakyë Adán mëdë Eva mä ja lugäärë tsujpë. Pääty ko Jesus yˈanmääyë yajpäädäˈäny mä ja tsujpë it lugäär, waˈan pojën myiiny wyinmäˈänyoty tuˈugë tsujpë it lugäär yä naxwiiny (käjpxë Génesis 2:15).

4. ¿Ti mbäät nwinmäˈäyëm extëm Jesus tˈanmääy ja axëkjäˈäy?

⁴ Extëmë Jesus tˈanmääy ja axëkjäˈäy, xypyudëjkëm parë nbawinmäˈäyëm wiˈix yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtën mä ja tsujpë it lugäär. Tuk pëky mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm, yëˈë ko njamyajtsëm wiˈixën jyamˈäjtyë jotkujkˈäjtën mä ojts yˈaneˈemy Salomón. Pesë Biiblyë jyënaˈany ko Jesus yëˈë niˈigyë ja mëjˈäjtën myëdäjtypy “këdiinëm ja rey Salomón”. Pääty, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jesus ets pënaty mëët yˈanaˈamäˈändë yëˈë yajjëmbitandëp yäˈädë Naxwinyëdë jantsy oy jantsy tsuj (Mat. 12:42). Per ja “wiinkpë borreegëty” mëdiˈibë jukyˈatandëp yä Naxwiiny, tsojkëp tnijawëdët ti mbäät ttundë parë jyukyˈattët winë xëëw mä ja tsujpë it lugäär (Fwank 10:16).

¿WIˈIX YˈIXˈATÄˈÄNY JA JUKYˈÄJTËN MÄ JA TSUJPË IT LUGÄÄR?

5. ¿Wiˈix xywyinmay yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtën mä ja tsujpë lugäär?

⁵ ¿Wiˈix xypyawinmay yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtën mä ja tsujpë lugäär? Waˈan xywyinmay tuˈugë lugäär mëdiˈibë nëgooyë yˈoyˈäjnë, extëm mëdiˈibë Jyobaa pyëjktak jam Edén (Gén. 2:7-9). O waˈan xyjyamyetsy mëdiˈibë ojts yajnaskäjpxë mä Miqueas, mä jyënaˈany ko ja Diosmëduumbëty yˈuˈunyëyäˈändë “niduˈuk niduˈuk mä yˈuubës päˈtk ets mä yˈiigë päˈtk” (Miq. 4:3, 4). Ets waˈan nanduˈun xyjyamyetsy ja tekstë mëdiˈibë jënäämp ko mëjwiin kajaa jyaˈˈatäˈänyë jeˈxy pëky (Sal. 72:16; Is. 65:21, 22). Pääty waˈan mijts mnaybyawinmayëty pëjˈyoty ujtsoty ets xywyinboˈkxy xywyimbëky tuˈugë meesë mä të yajkëxpëkyë jeˈxy pëkyë oyatypyë. ¿Mjëjpkubojëp ko jyantsy pyäˈäkxuuky jyantsy pyäˈäkjoky ja pëjy ujts? ¿Mmëdoopy wiˈixën ja mmëtnaymyaayëbëty ets ja mjëëky mmëguˈuk jyantsy xyiˈik jyantsy xyondë? Waˈan xypyawinmay nanduˈun ko tam yajpääty pënaty të jyukypyëktë. Yäˈädë kyaj jeˈeyë nwingumäˈäwëm. Xitsoow yatsoowën yaˈixäˈäny duˈun. Per mä ja tsujpë lugäär tamˈatäämbë tuunk mëdiˈibë yajtukxondäˈägäämp.

6. ¿Tijaty nëjkx ndunäˈänëm mä ja tsujpë lugäär? (Ixë dibujë).

⁶ Jyobaa të xyajkojëm parë ndukxondakëm ja tuunk ayoˈon (Ecl. 2:24). Ko netyë Jesus yˈAneˈemy tuk mil jëmëjt jamˈatäämbë tuunk mëjwiin kajaa. Pënatyë nety të tsyokwëˈëmdë mä ja mëj ayoˈon ets pënaty nety të jyukypyëktë, yajtëgoyˈatandëbë wyit, kyaˈay yˈukënë ets mä tsyëënëdët. Parë nmoˈoyëm tijaty yajtëgoyˈäjttëp, yajniduungëyäämp, per yajtukxondäˈägäämp mëjwiin kajaa. Duˈun extëmë Adán mëdë Eva tkuentëˈäjttë ja it lugäärë tsujpë, ëtsäjtëm nanduˈun nguentëˈatäˈänëm ets nyajjëmbitäˈänëm ja it naxwinyëdë jantsy tsuj. Okwinmay nanduˈun nuˈunën ndukxondäˈägäˈänëm ko nety jam nyaˈëxpëjkëm miyonkˈamë jäˈäy mëdiˈibë të jyukypyëktë. Yäˈädë jäˈäyëty waˈan kyaj nëgoo tnijäˈäwëdë pënën Jyobaa ets tijaty tyuknibëjktakëp. Ets ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë oˈktë mä kyajnëmë Jesus myiny, nëjkxëp nanduˈun ndukmëtmaytyäˈägäˈänëm tijaty.

7. ¿Tiko mbäät mˈity seguurë ko extëm yajmaytyaˈaky ja jukyˈäjtën jantsy duˈunën yˈixˈatäˈäny?

⁷ Mbäät nˈijtëm seguurë ko mä ja it lugäärë tsujpë, jamˈatäämbë jotkujkˈäjtën, kyaj tii tyëgoyˈatäˈäny ets ak tukniwits ak tuknimäˈkxë tijaty yajtunäˈäny. Jyobaa pyëjktak tuˈugë ijxpajtën ko ojts yˈaneˈemyë Salomón mëdiˈibë xytyukˈijxëm wiˈix yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtën ko nety ja yˈUˈunk yˈaneˈemy yä Naxwiiny.

EXTËM OJTS YˈANEˈEMYË SALOMÓN, YËˈË XYTYUKˈIJXËM WIˈIX YˈIXˈATÄˈÄNY JA JUKYˈÄJTËN MÄ JA TSUJPË LUGÄÄR

8. ¿Wiˈix tëëyëp yˈadëëyë Salmo 37:10, 11, 29? (Ix mä yäˈädë rebistë mä jyënaˈany “Mëdiˈibë nääk të nyayajtëwëdë”).

⁸ Jyobaa wyinmäˈänymyooyë David parë tkëxjäˈäyët wiˈix yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtën ko nety tuˈugë rey yˈaneˈemy mëdiˈibë wijy ets tëyˈäjtën myëët tijaty ttuny (käjpxë Salmo 37:10, 11, 29). Ko jäˈäy ndukmëtmaytyakëm ja tsujpë it lugäär, yëˈë xëmë ndukwingugäjpxëmë Salmo 37:11. Ets oy ko duˈun nduˈunëm, pesë Jesus yëˈë ojts nanduˈun tnimaytyaˈaky mä Sermón del Monte, duˈun dyajnigëxëˈky ko yäˈädë wandakën adëwäämp (Mat. 5:5). Per mëdiˈibë David kyujäˈäyë, yëˈë nanduˈun myaytyäˈägan wiˈixë nety yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtën ko Salomón yˈanaˈamët. Ko ojts yˈaneˈemy, ja israelitëty agujk jotkujk yˈijttë ets kyaj tii ojts tyëgoyˈäjtxëdë, jamˈäjtë “letsyë etsë seerë päˈäk”. Dios të nety jyënaˈany: “Pën yëˈë mguyjyukyˈäjttëp ëjtsë nˈanaˈam ndëyˈäjtën [...]. Jotkujk nëjkx nyaˈittë mä yëˈë mnax mgäjpnëtyën, ets ko mäˈädëty mboˈkxtëty nitii ets nipën mgaˈˈatsëˈëk mgaˈˈajawëtëty” (Lev. 20:24; 26:3, 6, MNM). Yäˈädë wandakën adëëw ko ojts yˈaneˈemyë Salomón (1 Crón. 22:9; 29:26-28). Etsë Jyobaa tukwandakëdë ko kutëgoyandëbë nety ja axëkjäˈäytyëjk (Sal. 37:10). Mbäädë net njënäˈänëm ko ja ääw ayuk mëdiˈibë yajpatp mä Salmo 37:10, 11, 29 ojts yˈadëy ets adëwäämp mä tiempë myiny kyëdaˈaky.

9. ¿Wiˈix ja toxytyëjk jyënany mëdiˈibë nety anaˈamp jam Saba ko tˈijxy wiˈixë Salomón yˈaneˈemy?

⁹ Ko ja israelitëty yˈijttë agujk jotkujk ets kyaj ti tyëgoyˈäjtxëdë mä Salomón ojts yˈaneˈemy, yajnijäˈäwë jagambäät axtë nyijäˈäwë ja toxytyëjk mëdiˈibë nety anaˈamp jam Saba. Kajabäät ojts tyuˈuyeˈey axtë jyajty Jerusalén parë këˈëm ttimyˈixany (1 Rey. 10:1). Ko këˈëm ttimyˈijxy wiˈixë nety Salomón yˈaneˈemy, ta tˈanmääy: ‘Mëdiˈibëts ëjts të nmëdoyˈatyën, […] waanë yëˈë. Ak agujk jotkujk ja mjäˈäy yajpäättë, jantsy agujk jotkujk nˈixyëts tyundë yëˈë mduumbëtëjk, mët ko xëmë yajpäättë mët mijts ets xëmë tmëdowdë ja mˈääw mˈayuk’ (1 Rey. 10:6-8, TY). Extëm jyamˈäjtyë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ko ojts yˈaneˈemy ja rey Salomón, yëˈë xytyukˈijxëm wiˈixë Jyobaa dyajjukyˈatäˈänyë jäˈäy ko netyë yˈUˈunk yˈaneˈemy yä naxwiiny.

10. ¿Tiko Jesus kyaj tyuknaxëty mëdë Salomón?

¹⁰ Jesus ninuˈun kyatuˈugyë mëdë Salomón. ¿Tiko? Jaˈko Salomón pokyjyaˈayë nety ets ko tyëgooy mëjwiin kajaa, kyuˈayoˈowë ja nax käjpn. Perë Jesus mëdiˈibë tuump Rey ninäˈä ti tkatuundëgoy (Luk. 1:32; Eb. 4:14, 15). Myëmadakë amay jotmay mëdiˈibë Satanás mooyë. Yaˈijxë nanduˈun ko ninäˈä kyapokytyunäˈäny ets nitii tkatunäˈäny mëdiˈibë axëktunëdëp ja naxwinyëdë jäˈäy. ¿Këdii jantsy oy ko yëˈë xyˈanaˈamëm?

11. ¿Pënatyë Jesus pudëkëyanëdëp?

¹¹ Jesus yëˈë pudëkëyanëp ja 144,000, mëdiˈibë nanduˈun anaˈamandëp parë xyˈijxˈitäˈän xykyuentëˈatäˈänëm ko nety nyajjëmbijtëm ja it naxwinyëdë extëmë Dios ojts ttuknibëjktäägë (Diˈibʉ Jat. 14:1-3). Pënaty mëdë Jesus yˈanaˈamäˈäny të nety nanduˈun dyajnaxtë ja amay jotmay yä naxwiiny. Pääty tjaygyukëyäˈändë wiˈix nyaˈijx nyajpatëm. ¿Ti tyunandëp?

¿TI TYUNANDËP PËNATY NËJKXANDËP TSÄJPOTM?

12. ¿Ti Jyobaa të ttuknipëky ets ttundët ja 144,000?

¹² Ko yaˈijxkijpxyë Jesus mëdë Salomón, Jesus mët ja 144,000 kajaaduunk tmëdatäˈändë, ets kyaj duˈun ojts tmëdatyë Salomón. Ja rey Salomón waanë ja jäˈäy ojts tˈaneˈemy ets jeˈeyë tuk paˈis ojts tyuny. Per pënaty tunandëp mä Diosë gyobiernë kanäk miyongë jäˈäy tˈanaˈamäˈändë ets abëtsëmy nyaxwinyëdë. ¡Jantsy oy ja tuunk mëdiˈibë Jyobaa të ttuknipëky ja 144,000!

13. ¿Ti tuunk nyikëjxmˈatandëp pënaty mëdë Jesus yˈanaˈamäˈändë?

¹³ Jesus tyuny Rey ets saserdotë, ja 144,000 nanduˈun tyunäˈändë (Diˈibʉ Jat. 5:10). Ja Ley mëdiˈibë ijty ja israelitëty myëmëdoowdëp, jyënaˈany ko ja saserdotëty yëˈë nyikëjxmˈäjttëp parë ja israelitëty oy mëk yajpäättët ets tpudëkëdët parë tmëwingondëdë Jyobaa. Ets kom Ley duˈun tyuuny extëm ja “awax mëdiˈibë yajnigëxëˈkypy wiˈixën yˈixëty ja oyˈäjtën mëdiˈibë miimp këdakp”, pääty njënäˈänëm ko pënaty mëdë Jesus yˈanaˈamäˈändë yëˈë nyikëjxmˈatandëp parë oy mëk nyajpatëm ets xypyudëkëyäˈänëm parë nmëwingoˈonëmë Jyobaa (Eb. 10:1). Kyajnëm nnijäˈäwëm wiˈix yäˈädë reyëty etsë saserdotëty tmëgäjpxäˈändë ja naxwinyëdë jäˈäy mëdiˈibë nety yˈanaˈamdëp. Per oy wiˈixë Dios ttukniwitsët, mbäät nˈijtëm seguurë ko yëˈë xynyëˈëmoˈoyäˈän xytyuˈumoˈoyäˈänëm (Diˈibʉ Jat. 21:3, 4).

¿TI MBÄÄT TTUNDË JA WIINKPË BORREEGËTY PARË JYUKYˈATTËT MÄ JA LUGÄÄRË TSUJPË?

14. ¿Wiˈix tyundë ja wiinkpë borreegëty mët pënaty nëjkxandëp tsäjpotm?

¹⁴ Jesus ja ojts ttijy “tuk mutsk käjpëˈëgë borreegë” pënaty mëët yˈanaˈamäˈändë jam tsäjpotm (Luc. 12:32, TNM). Per ojts nanduˈun tnimaytyaˈaky ja wiinkpë borreegëty. Yäˈädë majtsk grupëbë borreegë tuk kajpëˈëk yˈittë (Fwank 10:16). Tuˈugyë tyam tyundë ets duˈunyëm tyunäˈändë ko nety ja naxwinyëdë të jyëmbity jantsy tsuj. Mä taabë tiempë, ja tuk mutsk kajpëˈëkpë borreegë tamë nety yajpatnëdë tsäjpotm ets ja wiinkpë borreegëty, yëˈë jukyˈatandëp yä Naxwiiny winë xëëw winë tiempë. Per ¿ti mbäät ttundë parë jyukyˈattë mä ja tsujpë it lugäär?

15. 1) ¿Wiˈix tyam nbudëjkëm ja Jesusë myëgaˈaxëty? 2) ¿Wiˈix mbäät xypyanëjkxë yˈijxpajtën ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë miimp mä dibujë?

¹⁵ Ja axëkjäˈäy mëdiˈibë jodëmbijt kyaj ojts tˈokmëdäjnë tiempë parë dyaˈixëdët ko myëjjäˈäwëp ti netyë Jesus të tyukmëdunyëty. Per ëtsäjtëm, ja wiinkpë borreegëty, nmëdäjtëm tyamë tiempë parë nyajnigëxëˈkëm ko nyajtsobatëm tukëˈëyë tijatyë Jesus të xytyukmëduˈunëm. Extëm nˈokpëjktakëm, ntsojkëmë netyë Jesus pën nbudëjkëm ja myëgaˈaxëty mëdiˈibë nëjkxandëp tsäjpotm. Jesus jyënany ko yajkuentëtëkëyaampy tijaty të ndukmëduˈunëm ja myëgaˈaxëty parë xyajnäjxëm extëmë byorreegë (Mat. 25:31-40). Tuk pëky wiˈix mbäät nbudëjkëm ja Jesusë myëgaˈaxëty, yëˈë ko njotmoˈoyëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets ko nbudëjkëmë jäˈäy parë tmëdundëdë Jyobaa (Mat. 28:18-20). Pääty, nˈokˈyajtuˈunëm ja ëxpëjkpajn mëdiˈibë yajpëtsëëmdëp, extëmë liibrë Jukyˈat agujk jotkujk. Pën mijts kyaj tyam pën xyaˈëxpëky, pëjktäˈägë mwinmäˈäny parë oytyim pënëty xyˈawanët ets tˈëxpëkëdë Biiblyë.

16. ¿Wiˈix mbäät nnayjyëjpˈijxëm desde tyam parë njukyˈäjtëm mä ja it lugäärë tsujpë?

¹⁶ Desde tyam mbäät nduˈunëmë mëjääw parë njukyˈäjtëm extëmë Jyobaa ttsoky, ets kyaj nwinmäˈäyëm ko jamnëm duˈun njukyˈatäˈänëm mä ja it lugäärë tsujpë. Tyamën mbäät nduˈunëm ja mëjääw parë nduˈunëm mëdiˈibë oy, kyaj nwinˈëˈën nwinxäjëm ets kyaj ti nyaˈˈaniˈigyëm. Oy ko nanduˈun kyaj nmëdëgoˈoyëmë Jyobaa, ja kujëën kudëjk, ja nmëmëjjäˈäyˈäjtëm o ja nmëguˈukˈäjtëm. Pën tyam nduˈunëm tijatyë Jyobaa nyiˈanaˈamëp oy axëkjäˈäyˈagujky nyajpatëm, ta kyaj nëjkx xytsyiptakxëm nmëmëdoˈowëm mä ja jembyë jukyˈäjtën. Mbäät nanduˈun nduˈunëmë mëjääw parë oy njäˈäyˈäjtëm ets njäjtëm tijaty yajtukniˈˈijxëm, duˈuntsoo nyajnigëxëˈkëm ko nnayjyëjpˈijxënë parë njukyˈatäˈänëm mä ja tsujpë lugäär. Ixë artikulo mëdiˈibë miimp mä yäˈädë rebistë mä jyënaˈany “¿Mnayjyëjpˈijxënëp tyam parë ja naxwinyëdë myajtukumayët?”.

17. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets këˈëm naybyokymyaˈkxëm pën të mëjwiin kajaa nbokytyuˈunëm?

¹⁷ Tsojkëp nanduˈun këˈëm naybyokymyaˈkxëm pën të mëjwiin kajaa nbokytyuˈunëm. Per kyaj mbäät tsojkëngyëjxm “nˈakpekytyuunˈadëtsëm” ets nwinmäˈäyëm ko yajpokymyaˈkxäˈänëm mët ko Jesus ojts xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm (Eb. 10:26-31). Pën të njodëmbijtëm amumduˈukjot, të nˈëxtäˈäyëmë naybyudëkë mä Jyobaa, mä mëjjäˈäytyëjk ets të nnayaˈoˈoyëm, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa të xypyokymyaˈkxëm (Is. 55:7; Apos. 3:19). Nˈokjamyajtsëm wiˈixë Jesus tˈanmääy ja fariseety: “Kyajts ëj nwoy ja jäˈäy mëdiˈibë jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët, yëˈë pojkpë jäˈäyëty ets jyodëmbittët” (Mat. 9:13). Duˈunë duˈun, mbäät tyam yajmeˈkxy ja poky kaytyey mët ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm.

MIJTS MBÄÄT XËMËKYËJXM MJUKYˈATY MÄ JA IT LUGÄÄRË TSUJPË

18. ¿Ti mjanimaytyäˈägaampy mët ja axëkjäˈäy mëdiˈibë oˈk mëdë Jesus?

¹⁸ Oknaybyawinmayëdë ko mä ja it lugäärë tsujpë tam mgajpxy mmaytyaˈaky mët ja axëkjäˈäy mëdiˈibë oˈk mëdë Jesus. Seguurë ko mgukäjpxëyandëp ko Jesus ojts mguˈook mgutëgoyëde. Waˈan xyajtëwäˈäny wiˈixë Jesusë jyukyˈäjtën kyugëjxë yä naxwiiny ets wiˈix nyayjyäˈäwë ko yˈanmääyë jyukyˈatäˈäny mä ja tsujpë it lugäär. Waˈan nanduˈun yäˈädë axëkjäˈäy myajtëwäˈänyëty wiˈix ja jukyˈäjtën yˈaknäjxy mä ja tiempë jyëjpkëxanë. ¡Jantsy agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm ko nety ndukniˈˈijxëmë Diosë yˈAyuk pënaty duˈun jukyˈäjttë extëm yäˈädë axëkjäˈäy! (Éfes. 4:22-24).

19. ¿Tiko kyaj ntsipkaˈaxäˈänëm mä ja it lugäärë tsujpë? (Ixë dibujë mëdiˈibë miimp mä rebistë nyiˈak).

¹⁹ Ninäˈä ngatsipkaˈaxäˈänëm mä ja tsujpë it lugäär. Pes xëmë jyamˈatäˈänyë jäˈäy mëdiˈibë mëët ngäjpxäˈän nmaytyäˈägäˈänëm, ets nmëdatäˈänëmë tuunk mëdiˈibë ndukxondäˈägäˈänëm. Per mëdiˈibë mas oy, yëˈë ko niˈigyë nˈixyˈatäˈänëmë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë tuˈuk tuˈugë xëëw ets ndukxondäˈägäˈänëm tijatyë nety xymyoˈoyëm. Xëmë nˈixyˈäjtˈadëˈëtsäˈänëmë Jyobaa etsë kyojy pyëjktaˈaky, ets tuˈuk tuˈugë xëëw mas niˈigyë ntsokäˈänëm. ¡Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa mëdë Jesus të xytyukwandakëm ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë!