LARTIK KOUVERTIR | ESKI LASIANS FINN RANPLAS LABIB?
Lasians Ena Bann Limit
Pa tro lontan, plizir liv inn sorti ki explik lopinion enn nouvo kategori dimounn ki pa krwar dan Bondie. Sa bann liv-la finn interes boukou dimounn ek finn ena boukou deba lor la. An rapor avek sa, David Eagleman, enn nerosiantis (ki fer letid lor bann sistem nerve), finn ekrir: “Kan sertin lekter fini lir sa bann liv-la zot ena linpresion ki lasians kapav reponn tou kestion.” Apre sa, li azoute: “Me bann bon siantis ena touzour enn lespri ouver, ek zot travay inplik bann nouvo dekouvert ki zot pa atann.”
Pandan plizir siek, bann siantis bien intelizan finn fer bann gran progre kan zot finn fer bann resers lor bann kestion difisil lor lanatir. Pourtan ena sertin ki finn osi fer bann gro erer dan zot resers. Isaac Newton ti enn parmi bann pli gran siantis ki finn existe. Li ti montre kouma lafors gravite gard bann planet, bann zetwal ek bann galaxi dan enn sel liniver. Se limem ki’nn invant calculus, enn parti dan matematik ki servi dan domenn informatik, pou bann vwayaz dan lespas, ek dan fiziks nikleer. Selman, Newton ti osi interes li ar alchimie, enn letid lor mouvman bann zetwal ek bann planet ansam avek bann formil mazik pou esey transform diplon ek lezot metal an-or.
Plis ki 1,500 an avan Newton, Ptolémée, enn astronom Grek, ti obzerv lesiel zis avek so lizie. Li ti obzerv mouvman bann planet dan lesiel aswar ek li ti konn bien desinn bann map lor seki li ti obzerve. Me li ti krwar ki later se sant liniver. Carl Sagan, enn siantis ki etidie bann planet ek bann zetwal, ti ekrir konsernan Ptolémée: “So teori ki later se sant liniver finn reste pandan 1,500 an. Sa montre nou ki mem si enn dimounn bien intelizan, sa pa vedir ki li pa kapav fer bann gro erer.”
Zordi, bann siantis pe fer fas ar mem difikilte dan zot bann resers. Eski zot pou kapav enn zour explik tou lor liniver? Li bon nou rekonet ki lasians inn fer boukou progre ek li’nn fer nou gagn boukou bienfe, selman li inportan ki nou konsian ki lasians ena bann limit. Paul Davies, enn siantis ki etidie fiziks ti dir: “Li inposib pou trouv enn explikasion konple lor liniver, ki ena sans dan tou sitiasion ek ki an-armoni.” Alor, kan sertin pretann ki lasians kapav explik tou kitsoz ki existe, li rezonab ki nou fer bien atansion.
Pena okenn dout, Labib donn nou seki nou bizin alor ki lasians pa kapav fer sa
Labib koz lor bann kitsoz extraordiner ki ena dan lanatir: ‘Gete! Sa se zis rebor bann aksion Bondie, ek vremem, nou finn tann zis enn ti son lor Li!’ (Zob 26:14) Res ankor boukou kitsoz pou bann dimounn aprann me ki depas zot lintelizans asterla. Wi, bann parol ki Pol ti ekrir ena preske 2,000 an, ankor touzour vre: “A, bann benediksion Bondie, zot gran, so sazes ek so konesans, zot bien profon! Kisannla ki kapav explik so bann zizman ek konpran so bann semin?”—Romin 11:33, NW.