KAISARIA-FILIPO
(Kaisarìa-Filìpo) [Kaisaria any Filipy].
Tanàna tany amin’ireo loharanon’ny Reniranon’i Jordana. Tanàna kelin’i Banyas izy io ankehitriny, ary 350 m ambonin’ny haabon’ny ranomasina. Tsara tarehy be ilay toerana: Voahodidina tendrombohitra ny lafiny telo aminy. Eo avaratratsinanany no mijoalajoala ny Tendrombohitra Hermona, izay rakotra lanezy ny tendrony. Maitso mavana erỳ ilay tany lemaka eo andrefany, satria tondrahan’ny iray amin’ireo loharanon’i Jordana, izay mipoitra avy ao anaty lava-bato eo akaiky eo.
Tao amin’io tanàna io no resin’i Antiokosa III (Lehibe) ny Ejipsianina (t. 200 T.K.). Nantsoina hoe Paneasy ilay tanàna tamin’izay ho fanomezam-boninahitra an’i Pan, andriamanitry ny fahavokarana, izay nivavahan’ny olona tao. Tamin’ny taona 20 T.K., dia nomen’i Aogosto Kaisara an’i Heroda Lehibe i Paneasy. Tao i Heroda no nanorina tempoly vita tamin’ny marbra fotsy ho an’i Aogosto. Nohalehibeazin’i Filipo lehibem-paritra, zanak’i Heroda, ilay tanàna sady vao mainka nataony tsara tarehy, ho fanomezam-boninahitra an’i Tiberio Kaisara. Lasa nantsoina hoe Kaisaria izy io tamin’izay, ary nantsoina hoe Kaisaria-Filipo mba hanavahana azy tamin’ilay Kaisaria nisy seranana. Nohalehibeazin’i Heroda Agripa II indray ilay tanàna sady vao mainka nataony tsara tarehy, ary nomeny anarana hoe Neroniasy. Vetivety anefa dia tsy nampiasaina intsony io anarana io rehefa maty i Néron. Nilaza i Josèphe fa rehefa rava i Jerosalema tamin’ny taona 70, dia nanangana adin’ny gladiatera tany Kaisaria-Filipo ny Jeneraly Titus, ka ny jiosy babo no nataony nahita faisana tamin’izany. (Ny Adin’ny Jiosy, VII, 23, 24 [ii, 1]) Tatỳ aoriana ilay tanàna dia nantsoina indray hoe Paneasy, fa Banyas kosa amin’ny teny arabo (izay tsy manana litera “p”).
Teny an-dalana nankany amin’ireo “tanàna any Kaisaria-Filipo” i Jesosy no nanontany ny mpianany hoe: “Lazain’ny olona ho iza moa ny Zanak’olona?” Izany no nitarika ho amin’ilay resaka momba ny vatolampy hanorenana ny fiangonana kristianina, sy ireo lakilen’ny Fanjakan’ny lanitra.—Mr 8:27; Mt 16:13-20.