MWAHA WOOSOMIYA 48
Nkupali wiira Yehova naahala wuukaviherani ukati wo masakha
“‘Nkhale ookhomaala, . . . kontha mi kiri ninyuuvaca,’ neera Yehova, nhooleli aanakhotto.”—AGEU 2:4.
NCIPO 118 “Muncererye Wamini Wahu”
NINHALA WIITTHUCANI?a
1-2. a) Citthuni cinnikhumelela coolikanaca ni citthu caakhumelenle ayuuta yaaturuwenle u Yerusalemu? b) Nttonkace masakha yaarinaaya ayuuta. (Nwehe ikwaaturu “Mmahuku wa Ageu, Zakariya ni Estra.”)
NYUUVA nnaakhalaka niiwasiwaasi moopuwelaka citthu cinrwaa wiirannya uhoolo? Atthunaka nyuuva ikwaha cikiina nnaakhalaka nimasukhuli nlattu wo wuupuwela mananna cinhaleenyu uwaaverya iyoolya amuciinyu mwaahikhalaneke nteko. Awula, atthunaka nnokhala niiwasiwaasi moopuwelaka mananna owaakhikicera amuciinyu yakhumelelaka ikhotto nlattu wosiyaasa, mwalupatthiyaka awula moopopihaciyaka wuulalyeerani. Nyuuva anawuukhumelelani masakha toko ayo? Wakhala commo, unaahala wuucivelani woona mananna Yehova caakavihenryaawe asarayeli ukati waakhumelenlyaaya masakha toko ayo.
2 Ayuuta wiira akupali uhiya mpuha waarinaaya u Babilooniya ni arwee ilapo yahaacuwelaaya, yahaana yathoonyeraka umwaamini Nluku venci. Uphiya waya nwo, yahancera waakhumelela masakha nlattu woolupatthiya, woopopihaciya ni waathwaa nsurukhu. Phimaana, ayuuta akiina wahaarika uturuwela uteka itempulu. Nlattu wo iyo itthwiiyo, mwaakha wo 520 hinawa Kristu, Yehova ahaaruma maporofeeta eeli, Ageu ni Zakariya, wiira yaakavihere apoovu uturuwela unswalela Yehova waatteelaka nrima. (Ageu 1:1; Zakar. 1:1) Khampa cinhaleehu wiitthuca, ulipihiya naayo maporofeetaayo wahaakavihera ayuuta ukhalana ikuru wiira ateke itempulu ya Yehova. Uvira waya myaakha 50, ayuuta yahohokoleela ulolovaca. Estra aari nlopwana namantikha o malamulo a Nluku. Uyo ahokhuma u Babilooniya ni ahorwaa u Yerusalemu wiira aalipihe aapoovu a Nluku, wiira ayo ahoolelihere muukumini waya unswalela Yehova.—Estra 7:1, 6.
3. Makohoni anhaleehu woopela mwaha? (Nwehe Miruku 22:19.)
3 Inatiri ca Ageu ni ca Zakariya cahaakavihera apoovu a Nluku okhalayi uhihiyerera unswalela Yehova ukati wo masakha. Inanna imocaaru, nnyo inatirinnyo ciicammo pooti unikavihera hiiva ilelo uhihiyerera unkhuluvela Yehova hataa ukhalaka wiira ninawaanana masakha muukumini wihu. (Nsome Miruku 22:19.b) Ukati unhaleehu woopela mwaha ihapari Ageu ni Zakariya caahimenryaaya apoovu ni ukati unhaleehu woopela mwaha ntakihero na Zakariya, muupuwele ala makohwaala: Ayuuta yiicoona cani nlattu wo masakha yaakhumelela? Yanikhumelelaka masakha, kontha isiyani nihaana uhoolelihera ile impheelaawe Yehova khama itthu yoopacera muukumini wihu? Ni ukati wo masakha, ninhala ulipihaca cani unkhuluvela wihu Yehova?
AYUUTA YIICOONA CANI NLATTU WO MASAKHA YAAKHUMELELA?
4-5. Isiyani atthunaka yaahala waahiiha ayuuta uteka itempulu?
4 Ukati ayuuta waaphiilyaaya u Yerusalemu, ayo yaari ninteko mwinci. Woohipicapica, ayo yahoteka ikhilompi ya Yehova ni yahancera uteka itempulu ya Yehova. (Estra 3:1-3, 10) Masi utteeliya nrima waarinaaya wahovukuwaca. Nlattuni? Uhiya paahi nteko waavaraaya wooteka itempulu, ayo ciicammo yahaana yatekaka inupa caya, waala icoolya caya ni waalihera amucyaaya. (Estra 2:68, 70) Uhiya commo, ayo yahancera ulupatthiya naawanannyaaya wiira yaahiihe uteka itempulu.—Estra 4:1-5.
5 Ciicammo, ayuuta yahaaphwanya masakha nlattu woothwa nsurukhu ni nlattu wo nanrokottole osiyaasa. Ncoko ayo waakhalaaya wahancera uhooleliya niikuvernu yo Pérsia. Ukati mwene o Pérsia, Siiru, waakhwilyaawe mwaakha wo 530 hinawa Kristu, mwene nkiina aahoolela eehaniya Cambises, ahorwaa waana ikhotto niilapo yo Wiciipitu. Ukati waarwaawe Wiciipitu, anakhotto yahaalepela asarayeli maaci, iyoolya ni mapuro oolukama. Iyo itthwiiyo yahotepihaca masakha yaarinaaya ayuuta. Ukati mwene nkiina eehaniya Dario I waapacenryaawe ulamulela, ayuuta yahaakhumelela masakha makhwaawe, ukhala wiira ahaavo yaalakenle urukunuwela iyo ikuvernwiiyo ncoko wotheene. Citthu cotheenennyo cahowiiriha asarayeli ukhala niiwasiwaasi nlattu wo wupuwela mananna oowaaverya asimucyaaya iyoolya ni citthu cikiina. Nlatu wo masakha otheene ayo, ayuuta enci yahoona wiira khayaahala ukhitiri uteka itempulu ya Yehova.—Ageu 1:2.
6. Toko cinthoonyeraaya Zakariya 4:6, 7, masakhani-tho yaarinaaya ayuuta, ni isiyani Zakariya yaakhuluvelihilyaawe?
6 Nsome Zakariya 4:6, 7.c Uhiya paahi waakhumelela masakha nlattu woothwa nsurukhu nlattu wo nanrokottole osiyaasa, ayuuta ciicammo yanlupatthiya. Mwaakha wo 522 hinawa Kristu, alupatthyaaya yahowiirela ahooleli o Pérsia wiira yaahiihe uteka itempulu. Masi Zakariya ahaahimerya ayuuta wiira Yehova anhala waavaha ikuru wiira ahooceele uteka itempulu, hataa awanannyaaya yaahiihaka. Mwaakha wo 520, mwene Dario ahaatthunihera ayuuta uhihiya uteka itempulu ni ahaavaha nsurukhu wiira akavihere uyo ntekooyo. Uyo ciicammo ahowiirela ahooleli o iyo ilapweeyo wiira yaakavihere.—Estra 6:1, 6-10.
7. Iparakhani ayuuta yaakhenlyaaya nlattu woohoolelihera upanka ile yaapheelaawe Yehova?
7 Yehova ahonruma Ageu ni Zakariya urwaa waahimerya apoovwaawe wiira anhala waakavihera yahoolelihera uteka itempulwaawe khampa itthu yoopacera muukumini waya. (Ageu 1:8, 13, 14; Zakar. 1:3, 16) Ayuuta yaholipihiya cinene nimaporofeeta Yehova yaarumilyaawe ni yahoturuwela uvara nteko wooteka itempulu mwaakha wo 520. Ayo yahokhitiri umaliha uteka itempulu cihinavira myaakha 5. Uhiya ukhala ukati wotheene yuupuwelaka masakhaaya, ayo yahohoolelihera muukumini waya itthu yaapheelaawe Yehova. Phimaana, uyo ahaakavihera. Yehova ahaavaha citthu caathwa ni ciicammo aholipiha waamini waya. Ala manannaala, yahokhitiri unswalela Yehova waatteelaka nrima.—Estra 6:14-16, 22.
NHOOLELIHERE UPANKA ILE IMPHEELAAWE YEHOVA
8. Moolumo amphwanyannya nhina Ageu 2:4 annikavihera cani uhoolelihera upanka ile impheelaawe Yehova? (Nwehe ciicammo niwehero.)
8 Ukati wo masakha moolupale uri wakhiviru, phimaana ninlamuliyeehu utepa uvara cinene nteko urumiyeehu woolalyeera ihapari comaana. (Mark. 13:10) Hiivano pooti unirika uvara cinene nteko woolalyeera yanikhumelelaka masakha nlattu woothwa nsurukhu, ulupatthiya awula woopopihaciya wuulalyeerani. Vano isiyani inhala unikavihera uhoolelihera nteko wa Yehova khampa itthu yoopacera muukumini wihu? Itthu inhala unikavihera ukhanle ukhuluvela wiira “Yehova, nhooleli aanakhotto” ri nihiiva. Uyo naahala unikavihera naahihiyerereke uhoolelihera Umwennyaawe khampa itthu yoopacera muukumini wihu.d Phimaana, khaninlamuliya woova hataa itthu.—Nsome Ageu 2:4.e
9-10. Munna mmoca ni amwaarawe yonne cani yiirannyaaka itthu Yesu yuulumilyaawe nhina Matewus 6:33?
9 Muupuwele itthu yaawiirannyenle amunna Oleg ni amwaaraya aneehaniya Irina.f Ayo anvara nteko weepiyoneeru ni yahorwaa ukavihera nloko nikiina. Masi uhinavira ukati mwinci, ayo yahokumihiya nteko kontha ilapo inkhalaaya wahancera uthwaa nsurukhu cinene. Wahovira mwaakha mmoca yatothaka nteko, masi khayaakhitiri uphwanya. Waanookhalaru commo, ayo yaanawoona wiira Yehova aanawaawacera. Ikwaha cikiina, yaakaviheriya nimayamunna. Yaakhitinri cani uvilela uyo ukati woorikooyo? Amunna Oleg wiipaceroni wahaariipa nrima cinene. Ayo aheera: “Uhihiyerera urwaa wuulalyeerani wahokikavihera uhoolelihera itthu itepile ukhala yofayita.” Ukati amunna Oleg ni amwaaraya waatothaaya nteko, khayaahiya wiikurumica cinene ulalyeera.
10 Nihuku nimoca, amunna Oleg naamwaaraya yakhumaka wuulalyeerani, yahoonelela wiira mpwanaaya mmoca aheetta ikiloometru 160 wiira aawiihere mirupa miili coyoolya. Amunna Oleg aheera: “Nne nihukunne, hi nahoona wiira Yehova khweeliini naaniwacera ni wiira mayamunna o wanlokoni anaanifenta cinene. Hi ninaakupali wiira Yehova khanaaliyala aswalyaawe, hataa yaananaka masakha oorika uvilela.”—Mat. 6:33.
11. Nahooleliheraka upanka ile impheelaawe Yehova, isiyani inhala wiirannya?
11 Yehova nopheela wiira nihoolelihere uvara nteko unoopola ukumi: nteko woolalyeera. Khampa ciitthucileehu nhina iparaagarafu 7, Ageu ahaakurumica apoovu a Yehova uliyala myaakha cotheene caavirihilyaaya anonkomile woohiteka inupa ya Yehova ni ahowiirela wiira aturuwele uteka waatteelaka nrima. Yehova ahaakhuluveliha wiira yapankaka commo, uyo anhala waacaaliha. (Ageu 2:18, 19) Hiiva ciicammo pooti wankupaliihu wiira Yehova naahala unicaaliha neekurumicaka uhoolelihera nteko univahilyaawe khampa itthu yoopacera muukumini wihu.
MANANNA OOLIPIHACA UNKHULUVELA WIHU YEHOVA
12. Kontha isiyani Estra ni ayuuta yaaturuwenle u Yerusalemu yahaana yakhalanaka waamini cinene?
12 Mwaakha wo 468 hinawa Kristu, Estra ahokhuma u Babilooniya ni ahorwaa u Yerusaleemu nkhayi niikhurupu yonayeeli yaayuuta. Estra nkhayi naayo ayuutaayo yahaana yakhalanaka waamini cinene wiira athame u Babilooniya ni arwee u Yerusalmu. Ayo yahaana yaviraka iphiro cowoopiha, anacisile iwooru ni iparaata yinci yaavahiyaaya wiira yavarele nteko ukati wooteka itempulu. Phimaana, wanawoopiha ayo winnyeriya. (Estra 7:12-16; 8:31) Ni ayo yahoona wiira hataa isittatti yo Yerusalemu yaari nipuro nowoopiha, kontha khaavo aakhala iyo isittattiiyo. Imuuru ni mikhora co iyo isittattiiyo caanaapheela urehereriya. Itthu yaamwiirannyenle Estra yankavihenre cani unkhuluvela Yehova?
13. Manannani Estra caalipihacilyaawe unkhuluvela wawe Yehova? (Nwehe ciicammo niwehero.)
13 Estra ahoona mananna Yehova cinaawaceraawe apoovwaawe ukati wo masakha. Mwaakha wo 484, Estra atthunaka nanlelo aakhala u Babilooniya ukati mwene Assuero waarumilyaawe wiira yiivakaciye ayuuta otheene yaakhala ncoko waalamulelaaya ikuvernu yo Pérsia. (Ester 3:7, 13-15) Waanawoopiha wiiviya Estra ni ayuuta akhwaawe! Ukati waacuwenlyaaya iyo itthwiiyo, ayo yahosanka ni yahoviriha ukati yanlepelaka Yehova wiira aakavihere, woohilya itthu ni yacukulacaka. (Ester 4:3) Muupuwele mananna Estra ni ayuuta akiina ciicoonalyaaya ukati waacuwenlyaaya wiira ale yaalakenle uwiivakaca ayuuta yaheevakaciya! (Ester 9:1, 2) Citthu cotheene nnyo cahontthenkaca Estra wiira avilele masakha makhwaawe yaahala unkhumelela wahoolo ni cahonkavihera utepa unkhuluvela Yehova wiira anhala waakhikicera apoovwaawe.g
14. Arokorihu amoca yaapankileni wonnyaaya mananna caakaviheriyaaya ni Yehova?
14 Noonaka mananna Yehova cinniwaceraawe ukati wo masakha, hi ninaatepa unkhuluvela. Moone itthu yaawiirannyenle anuunwiihu aneehaniya Anastasia ankhala u Europa. Ayo yaholakela ukhuma nteko kontha atthu yaavaranaaya nteko yaanawaakhanyereriha ukelakela isiyaasa. Ayo aheera: “Iyo phaari ikwaha yoopacera yaakhanlyaaka woohinsurukhu; akaarina nanka ikontu imoca. Mi kahohiya citthu cotheene mmatatani wa Yehova ni kahoona wiira uyo ahokiwacera. Wahoolo kaahikhalaneke-tho nteko, mi akinhala woova. Wakhala wiira Apaapaaka Yehova anaakiwacera ilelo, kinaakupali wiira meelo ciicammo ankookiwacera.”
15. Isiyani yankavihenre Estra uhihiya unkhuluvela Yehova? (Nwehe Estra 7:27, 28.)
15 Estra ahoona mananna caakaviheriyaawe ni Yehova. Estra eemelaka oopuwelaka ikwaha caakaviheriyaawe ni Yehova, anaatepa ukhuluvela wiira anhala ukaviheriya nuuyo. Moone itthu yuulumilyaawe: “Ntata na Yehova, Nlukwaaka niri nimiiva.” (Nsome Estra 7:27, 28.h) Estra ahooluma itthu toko iyo ikwaha 6 nlivuruni yaarumiyaawe ni Nluku wiira antikhe.—Estra 7:6, 9; 8:18, 22, 31.
Ukatini hiiva ninooneehu wiira Yehova naanikavihera? (Nwehe iparaagarafu 16)i
16. Ukatini hiiva ninooneehu wiira Yehova naanikavihera muukumini wihu? (Nwehe ciicammo ilatarato.)
16 Yehova pooti unikavihera yanikhumelelaka masakha. Wootakihera, nalepelaka untekoni wihu uleviya wiira nirwee noone ikonkereesu awula nalepelaka waakakhanihiya iwoora invareehu nteko wiira nikhitiri urwaa umikutthaanoni, unkhala ukati hiiva ninweherereehu woona mananna Yehova cinnikaviheraawe. Yehova pooti unikavihera niinanna yahaaweherereehu ni iyo inkhala itthu inniiriha utepa unkhuluvela.
Estra nawunla ni naalompa ntempuluni. Uyo ri ooriipiya nrima cinene nlattu wotampi cinvaraaya apoovu. Apoovu ciicammo anawunla. Vano, Secanias nammaaliha Estra eeraka: “Apoovu o Isarayeli anaahala ukhala saana wahoolo. . . . Hi ninaahala wuukavihera.”—Estra 10:2, 4 (Nwehe iparaagarafu 17)
17. Manannani Estra coonihenryaawe wiiyeviha ukati wankhumelenlyaaya masakha? (Nwehe ilatarato yo wakaapani.)
17 Estra aheeyeviha ni ahonlepela Yehova wiira ankavihere. Khula ikwaha Estra aakhalaawe nimasukhuli nlattu wo wuupuwela citthu caalamuliyaawe upanka, uyo anlompa. (Estra 8:21-23; 9:3-5) Asarayeli akhwaawe yahoona wiira Estra aanankhuluvela cinene Yehova ni ayo yahancera unkavihera ni utakiha waamini wawe. (Estra 10:1-4) Nakhalaka nimasukhuli nlattu wo wuupuwela mananna o waaphwanyera iyoolya amuciihu awula mananna owaakhikicera, nihaana ninlompaka Yehova ni unkhuluvela.
18. Isiyani inhala unikavihera utepa unkhuluvela Yehova?
18 Neeyevihaka, natothaka ukaviheriya ni Yehova ni nimayamunneehu, waamini wihu unaakhala woolipa. Arokorihu amoca aneehaniya Erika ahaana asaana araru ni khayaahiile unkhuluvela Yehova wiira uyo anhala waawacera ukati waakhumelenlyaaya ihasara. Ayo yaari niirukulu ni mwanaya ahokhwa ahinaaya unnyara. Ciicammo, awannyaya yahokhwa. Yoopuwelaka citthu cotheene caawiirannyenle, ayo aheera: “Hi khaninkhitiri ucuwela khalayiiru mananna Yehova cinhalaawe unikavihera. Uyo pooti unikavihera nimananna nahaaweherereehu. Yehova ahaakhula ulompa waka venci aakurumicaka asipatthannyaaka ukimaaliha ni ukikavihera. Kaahimeryaka asipatthannyaaka citthu cinkiira, ayo anawaakuva ukikavihera.”
NHIHIYE UNKHULUVELA YEHOVA MPAKA UMWIISO
19-20. Ayuuta yahaakhitinri uturuwela u Yerusaleemu anniitthuciha isiyani?
19 Ayuuta yahaakhitinri uturuwela u Yerusalemu ciicammo anaaniitthuciha itthu yofayita. Atthunaka ahaavo ayuuta yahaakhitinri uturuwela u Yerusalemu nlattu wowuuluvala, uweryaaciya awula kontha yahaana yahalaka wiira yaawacere amucyaaya. Unookhalaru commo, ayo yahocanka wiira yaakavihere ale yaaturuwela u Yerusalemu. (Estra 1:5, 6) Uvira waya myaakha 19, ayo ayuutaayo anaryeene u Babilooniya, yahoveleeliha micanko wiira avahiye ale yaarweele u Yerusalemu.—Zakar. 6:10.
20 Hataa hiiva nihikhitiriki upanka citthu cotheene caapheeleehu umpankela Yehova, hi pooti wankupaliihu wiira uyo nawoona wiikurumica wihu ni uyo naakhala ootteeliya nrima anoonaka. Nlattuni nineereehu commo? Kontha ukati wa porofeeta Zakariya, Yehova ahonlepela porofeetaawe wiira apanke ikofiyo yeemwene avarelaka nteko iwooru ni iparaata caaveleelihilyaaya ayuuta yaahanle u Babilooniya. (Zakar. 6:11) Iyo ikofiyo yeemweneeyo yanwuupusera apoovu nnyo micankonnyo. (Zakar. 6:14, mawehero.) Inanna imocaaru, hiiva pooti wankupaliihu wiira Yehova khanhala uliyala wiikurumica wihu unswalela hataa yanikhumelelaka masakha.—Mabere. 6:10.
21. Isiyani inhala unikavihera uhoova citthu cinhala uniirannyeela wahoolo?
21 Khweeliini, hi anaahala unikhumelela masakha ala mahuku ookhiceraala ni ayo masakhaayo pooti utepaca uhoolo unkeleehu. (2 Tim. 3:1, 13) Masi khaninlamuliya ukhala nimasukhuli ukati wotheene. Muupuwele itthu Yehova yaawiirenlyaawe apoovu ukati wa porofeeta Ageu: “Mi kiri ninyuuvaca . . . Nhoove.” (Ageu 2:4, 5) Hiiva ciicammo nikupali wiira Yehova naahala ukhala nkhayi ni hiiva neekurumicaka unswalela. Neettelaka citthu cimwiitthucenreehu porofeeta Ageu ni Zakariya ni nantakihaka Estra, hi khaninhala uhiya unkhuluvela Yehova, hataa wahoolo yanikhumelela isiyani.
NCIPO 122 Nikhaleke Oowiilipiha, ni Oohittikinyeya!
a Ula mwahoola wantikhiye wiira unikavihera ulipihaca unkhuluvela wihu Yehova yaniphwanyaka masakha nlattu woothwaa nsurukhu, ananrokottole osiyaasa awula ulupatthiya ni woopopihaciya wuulalyeerani.
b Miruku 22:19 Wiira nhihiye unkhuluvela Yehova, kinawuuvaha ucuwelaca.
c Zakariya 4:6 Ni uyo ahokiirela: “Nna phi nuulumo Yehova ninnonvahaawe Zorobabel: ‘Woohikhala naanatoropa awula niikuru, masi ninnepaaka,’ neera Yehova, nhooleli aanatoropa. 7 Umpani we, mwaako muulupale? Uhoolo wa Zorobabel, unaahala ukhala nipuro nowaatalyaa. Ni uyo naahala uwaana nluku noomaliheriya utekeliya, eeraka: ‘Wahoreera! Wahoreera!’”
d Nuulumo “Yehova, nhooleli aanakhotto” nihantikhiya ikwaha 14 nlivuruni ya Ageu. Nno nuulumonno nahowuupusera ni ninaanuupusera hiiva ciicammo wiira ikuru ca Yehova khacimmalela. Uyo haana malayikha menci anaarumaawe wiira apanke ile impheelaawe.—Isaa. 103:20, 21.
e Ageu 2:4 “Vano Zorobabeli, ukhale ookhomaala,” neera Yehova, “ni ukhale ookhomaala Josuwe, nankuttho muulupale, mwaana Yehosataki. Ni nkhale ookhomaala otheene cinyu, atthu o ila ilapweela,” neera Yehova, “ni nvare ntenko. Kontha mi kiri ni nyuuvaca,” neera Yehova, nhooleli aanakhotto.
f Macina makhwaawe ahaakakhanihiya.
g Estra aari namantikha. Uyo aanoonela Nuulumo na Nluku phantikhaka mmakhantani makhwaawe ni ancuwela uvara uyo ntekooyo sana-saana. Phimaana, hinaaya urwaa u Yerusalemu, uyo ancuwela wiira inatiri ca Yehova canhala wiirannya.—2 Ikor. 36:22, 23; Estra 7:6, 9, 10; Jer. 29:14.
h Estra 7:27 Attitthimihiye Yehova, Nlukwaaya anhiyataateehu, henle wanrimani wa mwene upheela ureeriha inupa ya Yehova u Yerusalemu! 28 Nlattu wo nifento nookhuluvelya ninkooniheraawe, uyo honiiriha uwehiya saana naamwene, ale anaavaha ikano amwene ni anantekwaaya oolupale. Vano ukhala wiira ntata na Yehova Nlukwaaka niri nimiiva, kiholipa nrima ni kihaathukumaniha ahooleli o Isarayeli wiira arwee nkhayi nimiiva.
i ILATARATO: Munna nawaalepela apatarawu o ntekoni wawe wiira antthunihere urwaa woone ikonkereesu, masi ayo anankhottela. Uyo munnooyo naalompa ni nanlepela Yehova wiira ankavihere urwaa uwuulumana-tho apatarawu. Uyo naawoonihera apatarawu iporokaraama yo ikonkereesu ni nawaahimerya wiira Ibiiblya inawaakavihera atthu ukhalana nrima womaana. Apatarawaawe anaakhala ootikhinihiya ni anantthunihera urwaa unkonkereesuni.