Ilivuru ya Jó pooti wuukaviherani ukati woovaha ikano

1-2. Marikarikoni yaanannyaaya asipatthannyaawe Jó araru unhela nhina Eliwu?

UKATI Jó waahalenlyaawe mihakhu cawe, atthu enci yahocuwela itthu yaamwiirannyeenle. Alopwana araru yancuwela Jó, yeehaniya Elifaasi, Bildade ni Zofar, yaahorwaa u Uz, ilapo yaakhalaawe Jó, wiira yammaalihe. Ukati wonnyaaya itthu yaamwiirannyeenle Jó, yahokhala ooriipiya nrima.

² Muupuwele itthu yeerannyeele: Jó aari ooriipiya nrima nlattu wo citthu caahaleenlyaawe. Imope cawe, ikamelo ni ikhontwaa cawe caheevakaciya ni cikhwaawe cahennyiya. Asaanaawe otheene yaahophituweliya niinupa ni anantekwaawe yaheevakaciya. Umwiiraneela waya nnyo citthunnyo, uyo ahancera uwerennya. Cahonkhuma ithuku cuulupale ni coowerya cinene mwiirutthuni wawe. Ukati Elifaasi, Bildade ni Zofar waphiyalyaaya yamphwannyile Jó nonkomile wattuurani. Yaapankile isiyani? Ayo yahoviriha mahuku 7 woohuuluma itthu, hataa yoonaka wiira Jó anwerennya cinene. (Jó 2:12, 13) Nuuwakatyaaya, mwammirawo mmoca eehaniya Eliwu ciicammo ahorwaa umootola Jó. Uphiya wawe, ahonkoma nkhayi naalopwana yaapacenre uwa. Vano Jó ahancera wuuluma eeraka: “phataari kikhwe ni vaala kihiyariye”. (Jó 3:1-3, 11) Khweeliini, Jó anaapheela ukaviheriya nasipatthannyaawe. Ayo asipatthannyaawaayo yahaana iparakha yonlipiha ni yowoonihera wiira yaari apatthani omaana. Nttwee noone isiyani yaapankilyaaya.

3. Isiyani inhaleehu woona nhina ula mwahoola?

³ Yehova ahomwiiriha Moceesi wantikha citthu cuulumilyaaya ni caapankilyaaya asipatthannyaawe Jó, unhela nhina Eliwu. Unawiira citthu cinci cuulumilyaawe Elifaasi caakhuma wa Sotwani. Woovirikanaca, citthu cuulumilyaawe Eliwu caakhuma wa Yehova. (Jó 4:12-16; 33:24, 25) Phimaana, nhina iyo ilivurwiiyo hiiva pooti uphwanya ikano comaana ni coohinamaana. Ninaahala woona manannani ilivuru ya Jó inhalaaya unikavihera ukati wonvaha ikano ntthu. Yoopacera, ninaahala woona ntakihero noohinamaana na Elifaasi, Bildade ni Zofar. Yonayeeli, ninaahala woona manannani ntakihero na Eliwu ninnikaviheraaya woona itthu yoohala wuuluma ni upanka ukati woovaha ikano. Ni ninaahala woona manannani asarayeli yaahalaaya uphwanyera ifayita iliivuru ya Jó ni hiiva nineetthucereehu.

MANANNANI ELIFAASI, BILDADE NI ZOFAR CANVAHILYAAYA IKANO JÓ?

4. Kontha isiyani Elifaasi, Bildade ni Zofar wahakhitinryaaya ummaaliha Jó? (Nwehe ciicammo ilatarato.)

⁴ Asipatthannyaawe Jó Elifaasi, Bildade ni Zofar, yahorwa umootola wiira yanlipihe ucuwela waya citthu caamwiirannyenle. (Jó 2:11) Masi ayo khayaakhitinri unlipiha. Kontha isiyani? Nlattu wo citthu tthaaru: Yoopacera, ayo khayaapheela unviriyana Jó. Wootakihera, ayo yahooluma yiiraka wiira citthu camwirannyeela Jó anattarusiya nlattu wotampi caavanryaawe khalayi.a (Jó 4:7; 11:14) Yonayeeli, ikano canvahilyaaya ayo alopwanaayo, caakhala toko comaana, masi khacaari comaana. (Jó 13:12) Ikwaha piili Bildade ahomwiirela Jó wiira anawuuluma cinene. (Jó 8:2; 18:2) Ni Zofar ahonlattaniha Jó ni ntthu oohitthuna uhimeriya. (Jó 11:12) Yoneeraru, hataa ukhalaka wiira ukati waamulumanaaya khayankhuwelela, citthu coolumilyaaya yahoonihera wiira khayanfenta ni khayanhisima Jó. (Jó 15:7-11) Ayo alopwanaayo yaamananiha woonihera wiira Jó ahaana itampi, phimaana khayamalihale ni khayanlipihale.

5. Manannani Jó ciicoonalyaawe ukati waavahiyaawe ikano ni Elifaasi Bildade ni Zofar?

⁵ Ukati Elifaasi, Bildade ni Zofar waamalihilyaaya wuulumaca, Jó ahotepha ukhala ooriipiya nrima. (Jó 19:2) Ukati waamoothenryaaya wiira aanaapanka citthu coohinamaana, uyo aanaapheela wiicaakiha. Nlattu wo iyo itthwiiyo, Jó ahooluma woohuupuwelaca ratta, masi amananihaka woonihera wiira uyo ahaana isariya, mpaka ikwaha cinci ahooluma citthu cahaalamuliyaawe wuuluma. Citthu asipatthannyaawe Jó cuulumaaya khacaaweela wa Yehova, ni ayo khayaamoonenle uthunku Jó. Nlattu wo muulumacerwaaya, ayo yahovareliya nteko ni Sotwani wiira atepe uriipiha nrima Jó. (Jó 2:4, 6) Manannani iyo itthu yeerannyeeleeyo yaahalaaya waakavihera asarayeli ni manannani inhalaaya unikavihera mahukweehwaala?

6. Manannani mahumu o Isarayeli yaahalaaya wiitthucera ntakihero noohinamaana nasipatthannyaawe araru Jó?

⁶ Manannani yaahalaaya waakavihera asarayeli. Ukati Yehova waavahilyaawe asarayeli malamulo, uyo ahaathanla mahumu wiira yaahukhumu apoovwaawe ni yaakavihere weettela saana ayo malamulwaayo. (Deut. 1:15-18; 27:1). Ayo alopwana yaathanliye ukhala mahumwaayo, yahaana ikhalaka ooviriyana ratta ahinaaya uvaha ikano. (2 Ikor. 19:6) Ciicammo, ayo yahaana ipankaka makoho, uhiya woonihera wiira yancuwela citthu cotheene. (Deut. 19:18) Uhiya commo, ayo mahumwaayo yahaana ahirusiyaka ukati wanvahaaya ikano ntthu. Kontha isiyani? Iyo itthwiiyo yaari yofayita cinene, kontha ntthu yaamuulumanaaya khaahala uhimyaca itthu yaamwiira wakhalaka wiira ayo yaankhala oorusiya. (Nkw. 22:22-24) Nnya cikhanle miruku yaahalaaya wiitthucera mahumu o isarayeeli yaahala usoma ihantisi ya Jó.

7. Waahiya mahumu o Isarayeli paahi, tipani-tho aalamuliya uvaha ikano ni manannani yaahalaaya uphwanyera ifayita ihantisi ya Jó? (Miruku 27:9)

⁷ Kahi mahumu paahi phaalamuliya uvaha ikano, asarayeli otheene, alopwana owuuluvala, amirawo, alopwana awula athiyana pooti waavahaaya ikano akhunanaya wiira yaakavihere muuswalini awula yapheelaka waahiiha upanka itthu yoohinamaana. (Isaa. 141:5) Apatthani eekhweeli ari oolikaneene wiira akaviherane naayo manannaayo. (Nsome Miruku 27:9.b) Ntakihero noohinamaana nasipatthannyaawe Jó naanhala waakavihera asarayeli woona mananna owuuluma ni ohuuluma ukati woovaha ikano.

8. Isiyani inlamuliyeehu unyema ukati unvaheehu ikano (Nwehe ciicammo ilatarato.)

⁸ Manannani ihantisi ya Jó inhalaaya waakavihera makristau mahukwaala? Ukhala wiira nikhanle makristau, hiiva nimpheela waakavihera mayamunna ni mayanuunu anaanana uttehattehiya. Khweeliini, wiira niirannyeehe iyo itthwiiyo, nihaana ninyemaka citthu caapankilyaawe ni cuulumilyaawe Elifaasi Bildade ni Zofar. Yoopacera, nihaana nicuwelaka citthu cootheene. Yonayeeli, nihaana nivahaka ikano nivarelaka nteko nuulumo na Nluku uhiya uvarela nteko moopuwelelweehu phanka caapankilyaawe Elifaasi. (Jó 4:8; 5:3, 27) Yoneeraru, nnyeme uvaanyiha. Nhiliyale wiira citthu cikhwaawe coolumilyaawe Elifaasi, nkhayi naasipatthannyaawe caari cokhweeli. Nuuwakatyaaya, apostolu Paulu ahaakuleliha-tho wuuluma citthu cuulumilyaawe Elifaasi. (Jó 5:13 1 Akor. 3:19.) Masi citthu cinci cuulumilyaaya amwaacaka Nluku caari coohikhweeli. Vano, ayo yahotepa unriipiha nrima Jó. Phimaana, Yehova aheerela wiira ayo khayuulumile citthu cokhweeli amwaacaka uyo. (Jó 42:7, 8) Ukati unaavaheehu ikano akhunanihu nihaana niwehaceraka mananna ninoolumeehu wiira nihiwiirihe ale anaavaheehu ikano wiicoona wiira khanfentiya ni Yehova. Vano, nttwee noone isiyani nineetthucereehu ntakihero na Eliwu.

MANANNANI ELIWU ANVAHILYAAWE IKANO JÓ?

9. Ntaphulele, kontha isiyani Jó waapheelaawe ukaviheriya ukati asipatthannyaawe waamalihilyaaya wuuluma ni manannani Yehova cankhavihenryaawe.

⁹ Jó nkhayi naasipatthannyaawe, yahoviriha ukati mwinci yanyakulihanaka. Ayo yahoolumaca citthu cinci mpaka moolumwaaya anaaphiiyera ikapiitulu 28 co ilivuru ya Jó. Ni citthu cinci cuulumilyaaya anawoonihera wiira yuuluma anarusiye. Phimaana Jó waatepilyaawe ukhala oriipiya nrima. Uyo anaapheela ulipihiya ni uvahiya ikano. Yehova ankavihenre cani? Uyo ahonvarela nteko Eliwu wiira anlipihe ni anvahe ikano. Kontha isiyani Eliwu huulumacaawe ikhumelo nenne nokhalayi? Uyo enre: “Mi kimmirawo ni nyuuva mwaatthu oolupale. kooniheraka ihisima, kahokhala oomaala.”(Jó 32:6, 7) Eliwu anaacuwela wiira atthu oolupale ahaana ucuwelaca cinene, kontha ayariye khalayi waavikana amirawo. Ukati Jó, nkhayi naasipatthannyaawe, waamalihilyaaya wuulumaca, Eliwu ahancera wuulumaca. Uyo enre: “Wuunuwa khummwiiriha ntthu ukhalana ucuwelaca ni wuuluvala khummwiiriha ntthu ucuwela citthu comaana.” (Jó 32:9) Isiyani Eliwu yuulumilyaawe ni manannani cuulumilyaawe?

10. Isiyani Eliwu yaapankilyaawe hinaaya unvaha ikano Jó? (Jó 33:6, 7)

¹⁰ Eliwu hinaaya wancera wuulumaca, ahomwiiriha Jó umaala wiira anviriyane itthu yaahalaawe wuuluma. Isiyani Eliwu yaapankilyaawe? Yoopacera, uyo aheevaraca. Nincuwela iyo, ukhalaka wiira Ibiibiliya ineera wiira wiipaceroni, uyo ahorusiya cinene. (Jó 32:2-5) Nlattu wowiivaraca, Eliwu khampwapwelacile Jó nanka ikwaha imoca. Woovirikanaca, Eliwu ahomuulumana Jó phanka mpatthani omaana. Wootakihera, uyo ahomwiirela Jó co: “Mi kiri toko weeva uhoolo wa Nluku.” (Nsome Jó 33:6, 7.c) Vano ahoonihera wiira aananviriyana ratta-raatta Jó. Uyo ahothikilela nimoolumo vakaani citthu cootheene cuulumilyaawe Jó. (Jó 32:11; 33:8-11) Ciicammo, uyo ahopanka itthu imocaaru ikwaha cikhwaawe caamuulumannyaawe Jó.—Jó 34:5, 6, 9; 35:1-4.

11. Manannani Eliwu caavahilyaawe ikano Jó? (Jó 33:1)

¹¹ Ukati Eliwu wanvahaawe ikano Jó, uyo khamwiirihile Jó wiicoona wiira kharina ifayita uhoolo wa Yehova. Woovirikanaca, uyo ahonlipiha ule nswali okhuluvelyoole. Wootakihera, ukati wuulumaawe, Eliwu ananromola Jó, itthu watthunaka yahaapankilyaaya asipatthannyaawe yaapacenre wuuluma. (Nsome Jó 33:1.d) Atthunaka upuwelaka mananna ceecoonaawe ukati Jó, nkhayi nasipatthannyaawe yuulumacaaya, Eliwu ahonhiya Jó wuuluma mananna conelaawe ikano canvahilyaawe. (Jó 32:4; 33:32) Eliwu ciicammo ahomoonihera Jó wiira citthu cikhwaawe caapankaawe caari coohinamaana ni ahomuupusera ucuwelaca, unakuru ni unasariya wa Yehova. (Jó 36:18, 21-26; 37:23, 24) Ikano comaana ca Eliwu cahonkavihera Jó ukhalana moopuwelelo omaana wiira aakhele sana ikano caahalaawe uvahiya wahoolo ni Yehova. (Jó 38:1-3) Manannani ntakihero na Eliwu naakavihenryaaya asarayeli ni manannani ninnikaviheraaya mahukwaala?

12. Manannani Yehova aavarenlyaawe nteko maporofeeta wiira aakavihere apoovwaawe ni manannani ntakihero na Eliwu naahalaaya waakavihera asarayeli?

¹² Manannani ntakihero na Eliwu nankavihenryaaya asarayeli? Ukati waasarayeli Yehova anawaathanla maporofeeta wiira yaahimerye asarayeli citthu caalakelaawe upanka wahoolo. Ukati wo masuwiisi Yehova ahonvarela nteko Debora ni Samuweli wiira yaavahe ikano apoovwaawe. (Masuw. 4:4-7; 5:7; 1 Sam. 3:19, 20) Ukati asarayeli wancenryaaya uhooleliya ni mamwene, Yehova khaahiyerennre waakumiherera maporofeeta wiira yaalipihe apoovwaawe nhina mminepani ni wiira yaavahe ikano ale yaahiya uswali weekhweeli. (2 Sam. 12:1-4; Miteko 3:24) Ntakihero nomaana na Eliwu nantikhiye nhina ilivuru ya Jó, naanaakavihera athiyana ni alopwana ucuwela itthu yowuuluma ni yoohuluma ukati woovaha ikano.

13. Manannani makristau ala mahukwaala cinhalaaya waalipiha mayamunnaaya?

¹³ Manannani ntakihero na Eliwu ninhalaaya unikavihera mahukwaala? Khampa makristau, hiiva ciicammo nimmwarusela citthu cimpheelaawe Nluku nalalyeeraka moolumwaawe o mbiibiliyani. Inanna ikhwaawe yoopanka iyo ukhanle uvarela nteko nuulumo na Nluku wiira naalipihe akhwiihu mayamunneehu ni mayanuunwiihu. (1 Akor. 14:3) Mahumu ahaana yeevaracaka wiira ukati, unvahaaya ikano, ivahe ninifento hataa ukhalaka wiira ntthu ammuulumanaaya noorusiya awula nawuulumaca citthu cahaalamuliyaawe wuuluma—1 Atesal. 5:14; Jó 6:3.

14-15. Nvahe ntakihero nomananna humu cinlamuliyaawe untakiha Eliwu ukati woovaha ikano.

¹⁴ Muupuwele ila itthwiila: Humu mmoca naacuwela wiira anuunu amoca owanlokoni wawe ari oriipiya nrima. Uyo munnooyo nkhayi ni mahumu makhwaawe anaalakela urwaa uwootola ayo anuunwaayo. Ukati unwuulumanaaya, ayo anuunwaayo anaahimyaca wiira, hataa ukhalaka wiira anaarwaa umikutthaanoni ni wuulalyeerani, ayo ari oriipiya nrima. Isiyani yaahalaawe upanka uyo humuuyo?

¹⁵ Yoopacera, uyo haana awehawehaka ucuwela isiyani inwiirannyeela ayo anuunwaayo. Masi, wiira irannyeehe iyo, uyo haana apankaka makoho ni waaviriyana ukati unaakhulaaya. Atthunaka anawiicoona uhikhalana ifayita ni uhifentiya ni Yehova awula ari niiwasiwaasi nlattu wo makhalelo o muukumini waya. (Luka 21:34) Uyo humuuyo naahala uwehaweha waattottopela nlattu wo citthu cotheene cimpankaaya. Hataa ukhala wiira anaaviriha itafaawuti, khanhiya urwaa umikutthaanoni ni wuulalyeerani. Uyo humuuyo acuwelaka citthu cootheene cinwiirannyeela naahala uvarela nteko Ibiibiliya wiira aakavihere utepa ukupaleela wiira Yehova nawaafenta.—Akalas. 2:20.

NHIHIYERERE WIITTHUCA CITTHU COFAYITA NHINA ILIVURU YA JÓ

16. Manannani ninhaleehu uhihiyerera uphwanyera ifayita iliivuru ya Jó

¹⁶ Woohitikhinaca, ninawiitthucera citthu cinci ni cofayita nhina ilivuru ya Jó. Khampa coonileehu nhina mwaha uvinre, ilivuru ya Jó inaaniitthuciha kontha isiyani Nluku nohiyaawe ukhumelelaka uhuva ni manannani ninhaleehu uhihiya ukhala okhuluvelyaa hataa naananaka itafaawuti. Ni nhina ula mwahoola nihoona manannani ninhaleehu uvaha ikano comaana nintakihaka Eliwu uhiya Elifaasi Bildade ni Zofar. Nnoonela cani uhokoleela usoma citthu cofayita nineetthucereehu iliivuru ya Jó nhinaaya urwaa unvaha ikano ntthu? Ni wakhala wiira nhoviriha ukati mwinci nhinaaya usoma iyo ilivurwiiyo, nnoonela cani uhokoleela usoma ni ukumihera ifayita? Woohitikhinaca, nyuuva nnaahala woonelela wiira iyo ilivurwiiyo ihaana ifayita cinene mahukwaala uvikana mahuku yantikhiyaaya.