Isiyani ineetthucereehu ilivuru ya Jó?

1-2. Kontha isiyani iryaaya itthu yofayita usoma iliivuru ya Jó?

NYUUVA nhosoma ilivuru ya Jó mmaphiyaaruni? Hataa ukhalaka wiira iyo ilivurwiiyo yantikhiye myaakha 3.500 uttuli, iyo ilivurwiiyo ihaana ifayita cinene mapuro cinwaceriyaaya ilivuru cofayita cinene ntuniyani motheene. Yuulumaka mananna cantikhiyaaya ni citthenkaciyaaya, ilivuru imoca yo ireferensiya, inanhimya namantikha o iyo ilivurwiiyo ukhala namantikha omaana. Moocesi phantikhile iyo ilivurwiiyo. Masi mwaneene iyo ilivurwiiyo khanle Yehova Nluku.—2 Tim. 3:16.

² Ilivuru ya Jó ihaana ifayita cinene mbiibiliyani. Kontha isiyani? Kontha mphantte nkiina wo iyo ilivurwiiyo unaanikavihera woona mananna anhaleehu ukhitiri utthema masakha anaananeehu ni unttitthimiha Yehova. Ni ciicammo inaaniitthuciha makhalelo omaana Yehova rinaawe, toko nifento, ucuwelaca ni unasariya urinaawe. Wootakihera, nhina iyo ilivurwiiyo, nawuulumiya Yehova ikwaha cookhalaka 31, wahimiyaka wiira Yehova khanle Nluku Okuru-Cootheene. Iyo iliivurwiyo ihooluma ayo moolumwaayo ikwaha cinci woopwaya cowantikhiya cikhwaawe. Ilivuru ya Jó ciicammo inawaakhula makoho ankhalaneehu muukumini wihu, wootakihera anaananeehu nna co, toko ‘kontha isiyani Nluku nonihiyereraawe nihuvaka?’

3. Isiyani ineetthucereehu iliivuru ya Jó?

³ Khampa cinkhitiriihu woona citthu ciri vathi wihu nawelaka waculu mwaako, ciicammo ilivuru ya Jó inaanikavihera woona uttehattehiya unkhalaneehu muukumini wihu nlattu woonswalela Yehova. Ninaahala woona manannani ilivuru ya Jó inhalaaya unikavihera ukati unaananeehu masakha ni ciicammo ninaahala woona ntakihero naasarayeli yaatthanre ntakihero na Jó ni iparakhani yaakhenlyaaya ni hiiva ciicammo iparakhani inhaleehu ukhalana nantakihaka Jó.

YEHOVA AHONHIYA JO AHUVAKA

4. Manannani Jó caaryaawe oovirikana naasarayeli?

⁴ Ukati waahuvihaciyaaya asarayeeli u Wiicipitu, ahaavo nlopwana mmoca eehaniya Jó, aakhala ilapo yo Uz. Iyo yaaphwanyannya mphantte waakhuma ncuwa wolapo yaakhuluvelihiyaaya asarayeli ni uhitto waya ilapo yo waaraabiya. Woovirikana naasaraayeli yancenre waaswalela anluku u Wiicipitu, Jó khaahiyerenre unswalela Yehova. (Jos. 24:14; Ezek. 20:8) Amwaacaka Jó, Yehova aheera: “Khaavo nonlikananaa watuniyaani.”a (Jó 1:8) Jó ahaana mihakhu cinci ni aanawiilawa nlattu wo citthu caarinaawe. Ni ule ncokoole, khaavo ntthu anlikanana.(Jó 1:3) Woohitikhinaca Sotwani ankhala ooriipiya nrima ukati amoonaawe ula nlopwana namihakhuula, answalelaka Yehova.

5. Kontha isiyani Yehova wanhiilyaawe Jó ahuvaka? (Jó 1:20-22; 2:9, 10)

⁵ Sotwani aheera wiira Jó aanhala uhiya unswalela Yehova akhalaka wiira aanviriha itafaawuti. (Jó 1:7-11; 2:2-5) Moolumo a Sotwani yaheeriha ukhumelela makoho menci ofayita. Phimaana, Yehova ahonhiya Sotwani unttehatteha Jó. (Jó 1:12-19; 2:6-8) Sotwani ahomalamaliha mihuwo cootheene ca Jó, aheevakaca asaanaawe 10 ni ahomwiiriha Jó ukhalana ithuku cuulupale ni coowerya, ikhumelo nnyaani mpaka mmuru. Masi, waanookhalaru commo, Jó khaahiyale unswalela Yehova. (Nsome Jó 1:20-22; 2:9, 10.b) Nuuwakatyaaya, Yehova ahonvoniha Jó, ahonvaha-tho mihakhu, asaana 10 ni atthu yahohokoleela unhisima Jó. Ciicammo ni miiriirya, Yehova ahomwiiriha Jó ukhalaka myaakha 140. Uyo ukati wootheenyooyo, wahomwiiriha Jó woona uyaryaaka ucuulwaawe mwinci. (Jó 42:10-13, 16) Manannani itthu yaamwiirannyeenle Jó yaakavihenryaaya atthu ule ukatyuule? Ni manannani inhalaaya unikavihera mahukwaala?

6. Manannani ihantisi ya Jó yaahalaaya waakavihera asarayeli? (Nwehe ciicammo ilatarato.)

⁶ Manannani asarayeli yaahalaaya ukumihera ifayita? Asarayeli yaanaahuva cinene ukati waaryaaya u Wiicipitu. Wootakihera, Josuwe ni Kalepe yaari ipottha ukati waaryaaya amirawo. Masi, waahookhalaru wiira khiyaatthekileetthu, ayo yahaana yeettaka myaakha 40 muuthakoni. Unari wiira asarayeli yaanaacuwela itthu yaamwiirannyeenle Jó, iyo yaanaahala waakavihera ucuwela tipani nokumihera masakha otheene. Ciicammo, yaanaahala ucuwela sana-saana kontha isiyani Nluku nohiyaawe ukhumelelaka uhuva ni mananna uyo naaweheraawe apinaatamu okhuluvelyaa.

7-8. Manannani iliivuru ya Jó inhalaaya waakavihera ale anhuva? Nhimyace ihantisi.

⁷ Ninhala uphwanyera cani ifayita. Mahukwaala, atthu enci khammwaamini Nluku, kontha khankhitiri ucuwela kontha isiyani atthu ampanka citthu comaana anhuvaaya. Moone ntakihero na Hazelc, nokhala u Ruwanda. Ukati waaryaawe mmirawo, aamwaamini Nluku. Masi, nuuwakatyaaya, makhalelwaawe yahorukunuwa. Asithumwaane yahomwalanaca. Vano, uyo ahancera wuunuwihiya naathumwaane oohinyara ni yantafiti pusya. Ni ukati waaryaawe mwaaruusi, ahopankiya citthu coosece, vano, Hazel ahorwaa u kereeca wawe wiira alipihiye, masi uyo khawaceriye ni mananna caawehereraawe. Nuuwakatyaaya, Hazel ahantikha iwarakha. Nhina iyo iwarakheeyo, uyo enre: “Nluku, mi kaholompa ikwaha cinci ni Kihomananiha upanka citthu comaana, masi weeva ukulivyaanihenre ni citthu coohinamaana. Vano, kinaahiya wuuswalela ni kimpheela upanka citthu cinkicivela.” Phanka Hazel, atthu enci ala mahukwaala anaakupaleela wiira Nluku phinwaana itafaawuti cootheene. Hiiva niri ooriipiya nrima cinene nlattu wo ayo atthwaayo woohicuwela ikhweeli ca Nluku ni hiiva ninaapheela cinene waakavihera.

⁸ Nhina ilivuru ya Jó, niheetthuca wiira Nluku khankumihera uhuva ni nokumihera uhuva khanle Sotwani. Ni ciicammo, niheetthuca wiira ale anhuva khunakhala wiira anhuva nlattu wotampi civanryaaya. Ibiibiliya inaahimya wiira citthu cinkhumelela uwakati wahaaweherereehu cinawaakhumelela atthu otheene. (Ekles. 9:11; Jó 4:1, 8) Ciicammo, niheetthuca wiira, naahihiyerereke unswalela Yehova hataa naananaka itafaawuti, ninawoonihera wiira Sotwani khanle owootha. (Jó 2:3; Miru. 27:11) Ninaasukhurweela venci cinene nlattu wo nnya ikhweeli combiibiliyaninya. Kontha, ninaacuwela kontha isiyani atthu otheene ninhuveehu, waahela nhina ale ninaafenteehu, Nuuwakatyaaya, Hazel ahancera usoma Ibiibiliya ni Masaahiti a Yehova ni ahoonenela wiira Nluku khankumiherenre itafaawuti. Uyo neera: “Kahonlompa-tho Nluku ninrimaaka wootheene ni kahomwiirela Yehova wiira waahookhalaru wiira kahomwiirela wiira kinaahala uhiya unswalela, iyo kahi phiitthu yaari wanrimani waka. Nna va, kinaakhitiri woona wiira Yehova naakifenta venci cinene ni miiva kiri ootteeliya.” Ninaasukhurweela venci cinene nlattu woocuwela kontha isiyani Nluku nohiyereraawe ukhumelelaka uhuva. Vano, nttwee noone manannani itthu yaamwiirannyeenle Jó inhalaaya unikavihera nattehattehiyaka.

MANANNANI IHANTISI YA JÓ INNIKAVIHERAAYA UKHALA OVILELA?

9. Isiyani Jó yaapankaawe ukati waahuvaawe? (Tiyaku 5:11)

⁹ Muupuwele mananna Jó ceecoonaawe: uyo onkomile wattuurani ni irutthwaawe yaahoocarana ithuku cuulupale ni coowerya. Irutthwaawe yaari makhwattaru ni ahootta. Jó khaarina-tho ikuru wiira apanke citthu cikhwaawe. Phimaana, ntekwaawe waari wonkoma ni wiicuna ni mavali omwaapu. Uyo aaneepulela ni aanaahimerya atthu mananna ceecoonaawe. Jó anvilela masakha yaakhumelela ni khaahiile unswalela Yehova. (Nsome Tiyaku 5:11.) Isiyani yaakavihenre Jó ukhala oovilela?

10. Manannani waaryaaya upatthani wa Jó ni Yehova? Ntaphulele

¹⁰ Jó ahonhimerya Yehova mananna ceecoonaawe. (Jó 10:1, 2; 16:20) Wootakihera, nhina ikapiitulu 3, Jó hohimya wiira aari ooriipiya nrima cinene nlattu wo citthu cotheene caamwiirannyeenle ni uyo ooniha khampa wiira Yehova phaankumiherera masakha otheene. Vano, asipatthannyaawe Jó araru khayaahiyerera uhimya wiira Jó aanaattarusiya nlattu wotampi cawe. Masi uyo khaahiyerera uhimya wiira anankhuluvela Yehova. Citthu cikhwaawe Jó cuulumilyaawe, cinawoonihera wiira uhaavo ukati oopuwelaawe wiira aari nasariya unvikana Nluku. (Jó 10:1-3; 32:1, 2; 35:1, 2) Ciicammo, Jó aheera wiira, ikwaha cikhwaawe, citthu coolumaawe caakhala coohinamaana nlattu wootepa wiikurumica upheela uhimyeeha wiira khaahala uhiya ukhala ookhuluvelya. (Jó 6:3, 26) Ikapiitulu 31 inawoonihera wiira Jó aapheela wiira Nluku amwiirele wiira uyo, khweeliini khaarina isariya. (Jó 31:35) Unawoonannya wiira, Jó khaarina isariya yonkhanyereriha Nluku unhimerya kontha isiyani uyo aahuvaawe.

11. Manannani Yehova caamwaakhunlyaawe Jó nlattu wookhuluvelya wawe?

¹¹ Inanna Jó caamuulumannyaawe Yehova inawoonihera wiira uyo anaakhuluvela wiira anhala unhukhumu niisariya. Ukati Yehova waamuulumannyaawe Jó iriyari wo iphyoo. Uyo khaahimyacile kontha isiyani Jó ahuvaawe ni uyo khanttarusile Jó nlattu wohimyaca inanna ceecoonaawe awula nlattu wohimyaca wiira uyo khaapankile itthu yoohinamaana. Uhiya commo, khampa nnyari omaana, Yehova ahomwiitthuciha Jó mananna owuupuwela omaana. Ni ayo yaari mananna omaana oonkavihera Jó. Nlattu wo iyo itthwiiyo, Jó ahoonenela wiira hovonya ni ahottharuwa nlattu wowuuluma woohuupuwelaca ratta. (Jó 31:6; 40:4, 5; 42:1-6) Inannani ila ihantisiila inhalaaya unikavihera?

12. Manannani ihantisi ya Jó yaahalaaya waakavihera asarayeli?

¹² Manannani itthu yaamwiirannyeenle Jó yaahalaaya waakavihera asarayeli? Moone itthu yaamwiirannyeenle Moocesi. Moocesi wahonrikela cinene waahoolela asarayeli. Ikwaha cinci, ayo yahohiya unswalela Yehova ni yahonrusiha cinene Moocesi. Ikwaha cinci, asarayeli yahonroka Yehova nlattu wo masukhuli yaakhalanaaya. Masi woovirikana, Moocesi ananlompa Yehova wiira ankavihere ukati waananaawe itafaawuti. (Nkw. 16:6-8; Manu. 11:10-14; 14:1-4, 11; 16:41, 49; 17:5) Ntakihero na Jó ciicammo nanhala unkavihera Moocesi ukati waalakiyaawe ni Yehova. Wootakihera, ahaleelaka vakaani ukela ilapo yaakhuluvelihiyaaya, Moocesi ahorusiya cinene naasarayeli ni ahooluma woohuupuwelaca ratta. Nlattu wowuuluma commo, uyo khanttitthimihile Yehova. (Isaa. 106:32, 33) Nlattu wowuuluma commo, Yehova khantthunihenre Moocesi ukela ilapo yaakhuluvelihilyaawe asarayeli. (Deut. 32:50-52) Hataa ukhalaka wiira yaari itthu yoowerya cinene, Moocesi ahotthuna ulakiya ni Yehova. Ihantisi ya Jó ciicammo yaahala waakavihera asarayeli ookhuluvelya yaahala uyariya wahoolo. Ayo yaanhala wuupuwela ihantisi ya Jó ni unhimerya Yehova mananna ceecoonaaya. Masi ayo ciicammo yahaana ihiliyalaka wiira khaarina isariya cinene unvikana Yehova. Ni ayo yaanhala wiitthuca ukhala owiiyeviha ni utthuna ulakiya ni Yehova.

13. Manannani ihantisi ya Jó inhalaaya unikavihera uvilela? (Maberewu 10:36)

¹³ Manannani ihantisi ya Jó inhalaaya unikavihera mahukwaala? Ukhala wiira nikhanle makristau, ninlamuliya ukhala oovilela. (Nsome Maberewu 10:36.) Atthunaka nyuuva nnaawerennya, nnaaviriha itafaawuti cinci wiimucini winyu, nhokhweliya mmuciinyu awula mpatthaniinyu, awula nnaaviriha itafaawuti cikhwaawe cuulupale. Ikwaha cikhwaawe, nakhalaka navirihaka itafaawuti, atthu akhwaawe pooti unuulumela awula unipankela itthu yoonirusa. (Miru. 12:18) Masi nhina iliivuru ya Jó niheetthuca wiira pooti unonhimeryeehu Yehova mananna cineecooneehu ni ukhuluvela wiira uyo naaniviriyana. (1 Jo. 5:14) Yehova khanhala urusiya nanhimeeryaka mananna cineecooneehu, hataa ikwaha cikhwaawe nihuulumaka ratta. Uhiya commo, Nluku naahala univaha ikuru ni ucuwelaca umpheeleehu wiira nikhitiri uvilela. (2 Ikor. 16:9; Tiya. 1:5) Khampa campankilyaawe Jó, uyo pooti unilaka napheelaka. Iliivuru ya Jó ciicammo inaaniitthuciha uvilela navahiyaka ikano awula nattarusiyaka ni nuulumo na Nluku, awula naasipatthaniihu ookhomaala nhina mminepani. (Mabere. 12:5-7) Khampa Jó caaphwanyeryaawe ifayita nlattu wootthuna ulakiya, hiiva ciicammo ninaahala uphwanyera ifayita natthunaka ulakiya. (2 Ikor. 13:11) Nnya cikhanle citthu cofayita cinene nineetthuceehu niilivuru ya Jó. Vano, nttwee noone manannani ninhaleehu uvarela nteko ihantisi ya Jó wiira naakavihere atthu akhwaawe.

NVARELE NTEKO ILIVURU YA JO WIIRA MWAAKAVIHERE ATTHU AKHWAAWE

14. Manannani ninaataphuleleehu atthu kontha isiyani ninhuveehu?

¹⁴ Atthu enci anawiikoha kontha isiyani atthu ampanka citthu comaana anhuvaaya ni hiiva unaanicivela uwoonihera ayo atthwaayo itthu inhimyaaya Ibiibiliya. Ikwaha cinci, wiira niwaakhule ayo atthwaayo, hiiva ninancera naahimeryaaka itthu Ibiibiliya inhimyaaya yeerannyeele u Jardim yo Eeteni. Atthunaka nyuuva nnanceriha nhimyacaka wiira Sotwani, nlayikha nootakhala, aheeriha anamathelana oopacera uhiya umwiiwelela Nluku. (Uph. 3:1-6) Vano, nyuuva nnaahimyaca wiira, nlattu wa Atamu ni Hawa woohimwiiwelela Nluku, apinaatamu otheene anaahuva ni anaakhwa. (Aroo. 5:12) Vano, nyuuva nnaamalihera mweeraka wiira Nluku naavaha ukati wiira oonihere wiira Sotwani khanle moothi ni wiira alalyeeriye ihapari apinaatamu otheene wiira wahoolo, anaahala uhokoleela ukhala oohipahuwa. (Apoka. 21:3, 4) Ila ikhanle inanna yomaana yootaphulela kontha isiyani hataa atthu ampanka citthu comaana anhuvaaya.

15. Manannani ninhaleehu uvarela nteko iliivuru ya Jó wiira naakavihere atthu aneekoha kontha isiyani atthu ooreera nrima unhuvaaya? (Nwehe ciicammo ilatarato.)

¹⁵ Inanna ikhwaawe yootaphulela uyo mwahooyo ukhanle uhimyaca itthu yaamwiirannyeenle Jó. Nyuuva pooti wanancereenyu munttottopelaka ntthuuyo nlattu woopanka nikoho nofayita cinene. Vano, pooti waneereenyu wiira, nlopwana omaana eehaniya Jó, ciicammo ahopaca wiikoha kontha isiyani waahuvaawe, mpaka uyo anoopuwela wiira Nluku phaankumiherera masakha. (Jó 7:17-21) Atthunaka ntthu nnomuulumaneenyu pooti ukhala otikhinihaciya nlattu wowuulumaca wiira ikhumelo nenne nokhalayi, atthu anaahuva. Vano, nyuuva, pooti unhimerya ntthuuyo wiira iliivuru ya Jó inawoonihera wiira aari Sotwani phankumiherenre masakha Jó, kahi Nluku. Sotwani enre wiira Jó answalela Nluku nlattu wo citthu caarinaawe. Masi aviraka masukhuli, uyo aanaahala uhiya unswalela. Nyuuva pooti waneereenyu co: hataa ukhalaka wiira khaankumiherenre masakha Jó, ukati waanhilyaawe Sotwani unttehattehaka, Nluku ahoonihera wiira nawaakhuluvela apinaatamu wiira anaahala unvaanyiha Sotwani. Nyuuva pooti umalihera mweeraka: Nuuwakatyaaya, Nluku ahoncaaliha Jó nlattu wookhala ookhuluvelya. Naayo manannaayo, pooti wanaalipiheenyu atthu otheene naahimeryaka wiira Yehova khankumihera uhuva.

16. Nhimyace ntakihero ninoonihera mananna iliivuru ya Jó inhalaaya waakavihera ale anhuva.

¹⁶ Moone mananna ilivuru ya Jó yaankavihenryaaya Mário. Nihuku nimoca, mwaakha wo 2021, anuunu yaanaalalyeera ni telefooni. Ntthu oopacera yanlikarenlyaaya aari Mário ni ayo yahomwiirela wiira Nluku khannivaha paasi niweherero noohoolo, masi ciicammo nawiiwa mavekelweehu. Ayo yahonkoha Mário mananna onelaawe ile iveeruswiile. Uyo ahowiirela wiira aawantikhela iwarakha amucyaawe yanfenta ni amalihaka, aapheela wiiciiva. Mário aheera: “Mi kinaakupali Nluku. Masi kaaneekoha wakhala wiira uyova ankiwacera.” Nuuwakatyaaya, anuunwaayo yahonhimerya Mário ihantisi ya Jó ni mananna uyo caahuvalyaawe. Mário aholakela usoma iliivuru yotheene ya Jó. Vano, anuunu yahomwinviyarela ilinki yo Ibiibiliya Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas. Isiyani yeerannyeele? Mário hotthuna usomihiya Ibiibiliya ni, nna vaa, ri ootteeliya nlattu woomwiitthucera Nluku onifento nonwacera.

17. Kontha isiyani nnonsukhurweeleenyu Yehova nlattu woohiya ihantisi ya Jó wantikhiya mbiibiliyani? (Jó 34:12)

¹⁷ Nuulumo na Nluku nihaana ikuru yowaakavihera atthu urukunusa makhalelwaaya , waahela nhina ale anhuva. (Mabere. 4:12) Hiiva ninaasukhuru venci cinene nlattu Yehova hohiya ihantisi ya Jó wantikhiya mbiibiliyani. (Jó 19:23, 24) Iliivuru ya Jó inaanikhuluveliha wiira, “khweeli-khweeliini, Nluku khampanka itthu yootakhala.” (Nsome Jó 34:12.d) Ciicammo inaaniitthuciha kontha isiyani Nluku nohiyaawe ukhumelelaka uhuva ni manannani ninhaleehu uvilela ni inaanikavihera waalipiha ale anhuva. Nhina mwaha unttharanaca nuula ninaahala woona manannani iliivuru ya Jó inhalaaya unikavihera ukati woovaha ikano.