Ivyeo Vya Kuomvya Umu Kabuku Kakuti Swe Ina Klistu nu Mulimo Witu
MAACI 5-11
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | MATEO 20-21
“Akulonda Kuya Mukulu Alinzile Kuya Muomvi wa Yauze”
(Mateo 20:3) Alino nupya afuma pa 9 koloko, alola yauze yaimi mu museo wi sokoni (maliketi), aaula icakuomba;
nwtsty cikope
Pa Maliketi
Mamaliketi yamwi, wako ii ino ikuloleka paa, yayanga umu mbali ya museo. Ilingi ya kakazya ikanga ivyakukazya umu miseo icakuti na pakupita catalanga sana. Aikala muzi yakalanga ivintu ivingi ivyakuomvya, wa viya vi umba ni viya vya magalasi, alino ni vyakulya vyakuomvya cilawanda. Pa mulandu wakuti yatakweti mafuliji, antu yayanga uku maliketi cila wanda umu kukala ivyakuomvya. Mu mamaliketi kwene yaa amuno antu yuvwilanga na malyasi pa vyacitikanga mu misumba yuze ukufuma kuli yano yaletanga ivya kukazya ukufuma uku ncende zyuze, nupya mwacinilanga na ana, alino mwazanwanga na antu yano yalondanga ukuyalemba incito. Mu mamaliketi kwene yaa Yesu wapozizyemo alwale alino na Paulo wasimikilemo. (Mili. 17:17) Nomba ya kalemba yene na Afaliseo yatemilwe ukulolwa nu kulamukwa nu mu miseo ya mu mamaliketi.
(Mateo 20:20, 21) Lyene nyina wa ana yakwe Zebedi aonsi, aiiza kuli Yesu pamwi na ana yakwe oili, afukama, nga amulenga cimwi. 21 Yesu nawe amuuzya ati, “Uzye ukulonda cani?” Nawe aasuka ati, “Lino ulaateka mu wene wako, nkulenga kuti uce uzumilizye ana yane yaa oili yace ikale pali pamwi nawe. Wenga kwi kasa lilunji nu muze kwi mani lyako.”
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Mate. 20:20, 21
nyina wa ana yakwe Zebedi aonsi: Kulikuti, nyina wa mutumwa Yakobo na Yoane. Ukulingana na vino Mako walemvile, Yakobo na Yoane ali yano yaile kuli Yesu aeneco. Yafwile ayano yatandikilepo ukulenga, nomba yalenzile kuli Yesu ukupitila muli nyina, Salome, wino afwile wali a nyina senge wakwe Yesu.—Mate. 27:55, 56; Mako 15:40, 41; Yoa. 19:25.
wenga kwi kasa lilunji nu muze kwi mani lyako: Paa vifulo vyonsi vyoili vikulangilila umucinzi alino nu utunguluzi, lelo icifulo cino cikalanga sana umucinzi, lyonsi cikayeela kwi kasa lilunji.—Masa. 110:1; Mili. 7:55, 56; Loma 8:34.
(Mateo 20:25-28) “Caleka Yesu aama yonsi pali pamwi ayanena ati, “Mwamanya ukuti yakateeka ya antu atataila Leza yakwata maka pa antu yao, nga ni ntunguluzi zyao nazyo zyakwata uwangalizi. 26 Lelo cisi vivyo muli mwemwe. Wino wensi wamuli mwemwe aakulonda kuya mukulu, alinzile kuya muomvi wa yauze, 27 na wino wensi wamuli mwemwe akulonda kuya ntunguluzi, nawe alinzile kuya muzya winu, 28 wakwe vino Mwana wa Muntu atizile kuti atumikilwe, lelo kuti atumikile yauze nu kupeela umi wakwe kuti akulule antu aingi.”
nwtsty vyeo vyakusambilila pali Mate. 20:26, 28
muomvi: Baibo ilingi ikaomvya izwi lii (di·aʹko·nos) lya mu Cigliki uku kulangilila uku muntu wino asileka ukuombela yauze uwaya wa muomvi. Izwi lii likaomviwa uku kulondolola Klistu (Loma 15:8), aomvi nanti azya yakwe Klistu (1 Kol. 3:5-7; Kolo. 1:23), aomvi amwi uvi (Filipi 1:1; 1 Tim. 3:8), alino na aomvi amu mang’anda (Yoa. 2:5, 9) na amu uteeko (Loma 13:4).
atizile kuti atumikilwe, lelo kuti atumikile: Nanti “kusi kuti yamuombela, lelo kuti aombela yauze.”
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Mateo 21:9) Antu ali nkolelo nga na alondile cisila yonsi pamwi yasanzula mazwi yao yati, ‘Pususyini Mwana wakwe Davidi! Walongo awiyo akwiza mwi zina lya Mwene! Mucinzi upelwe kuli Leza uwa papelapela!’”
nwtsty vyeo vyakusambilila pali Mate. 21:9, NWT.
Pususyini, twapapata: nanti ukulisenula vivi kwene sile tungati, “Hosanna.” Izwi lii ilya mu Cigliki, lyafuma uku mazwi amu Ciyebulai akasenula ukuti “pususyini, avino twapepa” nanti “pususyini twapapata.” Izwi lii likaomviwa apa kupepa kuli Leza pa kupususya nanti ukucimvya; lingalandwa nu ukuti “twapapata, tupususyini ku.” Pa nsita imwi iizile yaomvya amazwi kwene yaa umwi pepo nanti pakulumbanya. Izwi lii lya mu Ciyebulai likazanwa pa Masa. 118:25, amazwi aya paa yaali umu Masamu yano yakati yakwe Hallel yano imbanga ilingi mu nsita ya kuzevya Ucilo. Fwandi tungati amazwi yaa yafwile izanga uku mano ndi cakuti insita ii yapalama. Inzila yonga ino Leza waswike ipepo lii ilyakupususya umwana wakwe Davidi, a liili lino wamututulwile ukufuma uku yafwe. Pali Mate. 21:42, Yesu umweneco walanzilepo pa mazwi apali Masamu 118:22, 23 nu kuti yakalozya kuli Mesiya.
Mwana wakwe Davidi: Mazwi yaa yakalozya pa mutundu uno Yesu wavyalilwemo alino nu mulimo wako u Mesiya.
(Mateo 21:18, 19) “Katondo tondo uwanda uwalondelile, lino akuwela ku musumba, auvwa inzala. 19 Lyene lino walola musamvu uwali umu mbali ya museo, ayako, lelo atazanyileko vizao, suka sile mafwa. Alino aunena ati, “Kufuma ndakai utakaseeke vizao nupya.” Lilyo kwene musamvu uma.”
jy 244 pala. 4-6
Icimuti ca Musamvu Cikasambilizya pa Utailo
U mulandu ci uno Yesu waneniile umusamvu ukuti ume? Walanzile umulandu umu mazwi yano walanzile akuti: “Cumi namunena vino ndi mukweti utailo, ndi musyakutwisika, mulacita na vino nati ncita ku musamvu. Mulanena nu mwamba kwene uu, muti, ‘Katuka uisumbe muli yemba,’ nga cilacitika vivyo kwene.” (Mateo 21:21, 22) Nupya kwene waswilizyepo icisinka cino walanzilepo pa kutandika ukuti Utailo ungalenga umwi ukusezya umwamba.—Mateo 17:20.
Lino Yesu walenzile icimuti ukuma, walangilile ningo vino tulinzile ukuya nu utailo muli Leza. Watiile: “Lino mukupepa nu kulenga pali cimwi, mutaile ukuti mwati mupokelela, nga mulapelwa consi cino mwalenga.” (Mako 11:24) Isambililo lii lyacindama sana ku mulondezi wensi! Isambililo lii lyacindama sana nu ku yatumwa yakwe Yesu pa mulandu ni ntanzi zino yali nu kupitamo. Mwi lyasi lii mwaya icisinka na cuze icakuti paya kulemana pa kuuma kwa musamvu alino na pa utailo uno tukweti.
Wako vino umusamvu walolekanga, uluko lwa ina Izilaeli lwalolekanga kwati uluko ulwatemilwe Leza. Antu ali umu luko luu yapanzile upangano na Leza, nupya yalolekanga kwati yalondelanga Masunde yakwe. Nomba, uluko lonsi ulwa ina Izlaeli lutaali nu Utailo nupya lutaali ni miyele isuma. Antu ali umu luko luu izile yakana nu mwana wakwe Leza! Fwandi vino Yesu walenzile umusamvu utakwatanga ivizao ukuma, walangililanga vino cali nu kuya uku luko lulu ulutakweti miyele isuma nu utailo.
Kuwelenga Baibo
(Mateo 20:1-19) “Uwene wa mwiyulu ukoline na vii. Umuntu umwi walavile katondo tondo kuya lemba aomvi akuomba mu calo cakwe ca matingi. 2 Pacisila lino yazumilizyanya na aomvi kuti ayapeele malipilo ya wanda onga, ayatuma kuyaomba mu calo. 3 Alino nupya afuma pa 9 koloko, alola yauze yaimi mu museo wi sokoni, aula cakuomba. 4 Alino ayanena ati, ‘Namwe kwene yangini mukaomba mu calo cane ca matingi, nga nani namaiza mulipila kulinga ni cipimo cilingane.’ 5 Caleka yapita. Nupya pa 12 koloko na pa 3 koloko umuntu wilya apita, azana nayauze kwene, maila yoili ala akucita cili conga kwene. 6 Lyene manguzi pa 5 koloko apita nupya aya azana nayauze kwene ala yaimi. Alino ayauzya ati, ‘pacani muimi pano musanya onsi kwaula kuomba?’ 7 Nao yamwasuka yati, ‘Pano kusi umwi wakutulemba incito.’ Nawe ayanena ati, ‘Namwe kwene yangini mukaomba mu calo cane ca matingi.’ 8 “Lyene manguzi, mwine wa calo ca matingi anena kapitao wakwe ati, ‘Ama aomvi kuti njapele malipilo yao, kutandika na yao alemvilwe cisila usyalikizye na yao alemvilwe nkolelo.’ 9 Lyene lino yao alemvilwe pa 5 koloko iiza, apeela kuli cila wenga malipilo ya wanda onga. 10 Caleka lino yao alemvilwe nkolelo iiza, yapaalila kulipilwa kuluta pali yaa. Lelo na kuli yakwene wapile kuli cila wenga malipilo ya wanda onga. 11 Lyene lino yalipilwa, yatandika kuilizyanya ku mwine wa calo, yati, 12 ‘Antu yaa, alemvilwe cisila yene yali yaomba aawa wenga sile, lelo wemo wayalipila cili conga naswe, swemuno twati tuomba kuluta nga nu kupya na kasanya.’ 13 Lelo wene aasuka wenga uwa munoyali, ati, ‘Cuza, nemo ntakucenjizye. Uzye tutali twazumilizyanya kuti mupele malipilo ya wanda onga? 14 Toola malipilo yako pitanga. Nemo nkasi kupeela wino uwalemvilwe cisila malipilo ali yamwi kwene na yano nati mpela kunuli. 15 Uzye ntakweti nsambu yakucita cisuma cino nkasi pa mpiya zyane? Uzye pacani wanzuwila pa nsambu yane?’” 16 “Caleka acisila yalaya ankolelo, na ankolelo yalaya acisila.” 17 Lino Yesu akuya ku Yelusalemu, asenda alondezi yakwe ikumi na yaili pa mbali, ayanena ati, 18 “Uvwini, tukuya ku Yelusalemu kuno Mwana wa muntu alakoopelwa kuli yasimapepo akalamba na kuli yakasambilizya ya masunde, nu kumuvunuka kuti afwe. 19 Alakoopelwa ku Akulukuwa yano alamusaalula, yalamuma ivikoti nga nu kumupampamila pa cimuti. Lelo pa wanda wakulenga yatatu alazyukuka aye umumi.”
MAACI 12-18
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | MATEO 22-23
“Mwauvwila Masunde Yaili Akalamba”
(Mateo 22:36-38) “Kasambilizya, pa masunde yakwe Leza onsi, isunde cii likulu kuluta?” 37 Yesu nawe aasuka ati, “Uwatemwa Mwene Leza wako nu mwenzo wako onsi, nu umi wako onsi, na mano yako yonsi.’ 38 Lii lili sunde likulu nupya ilyacindama kuluta masunde onsi.”
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Mate. 22:37
mwenzo: Nga twaomvya izwi lii umu mvwango, likalozya kuli vino umuntu waya. Nomba ndi cakuti lyalumbulwa pali pamwi nu “umi” na “mano”, likalozya umu kulungatika kuli vino umuntu akaelenganya kuli kuti vino akalonda alino na vino akayuvwa. Mazwi yaa yatatu yano yaomvya paa (mwenzo, umi, na mano) yasisenula icili cimwi; yaomviwa umu nzila iiyele, ukulangilila icisinka cakuti tulinzile ukutemwa Yeova muli vyonsi.
umi: nanti “vino twaya.”
mano: Kuli kuti vino tukaelenganya. Umuntu afwile aomvye mano pakuti amanye ningo Yeova atandike nu kumutemwa. (Yoa. 17:3; Loma 12:1) Amazwi aya pa Malango 6:5, mu lulimi lwa Ciyebulai pi lembelo lii paya, ‘umwenzo, umi, na maka.’ Nomba ukulingana na vino Mateo walemvile umu lulimi lwa Cigliki yaomvya “mano” ukuluta ukuomvya “amaka.” Pafwile paya imilandu imwi imwi iyalenga ukuti yaomvye izwi lyuze. Cakutandikilapo, nanti icakuti umu Ciyebulai ica mu nsita ya ina Izlaeli yatakweti izwi lyakuomvya pi zwi lyakuti “mano,” izwi lii ilingi lyayanga umu upiliulo wa mwizwi lya Ciyebulai iyakuti “mwenzo.” Izwi lii nga lyaomviwa ngi mvwango, likalozya kuli vino umuntu waya, kuli kuti vino akaelenganya, vino akayuvwa, vino akacita, na vino akapingulapo ukucita. (Malan. 29:4; Masa. 26:2; 64:6; Lolini ivyeo vyakusambilila pi zwi lyakuti mwenzo pa cikomo cii.) Pa mulandu uu, malembelo amu Ciyebulai pano yaomvya izwi lyakuti “mwenzo,” ala Baibo wa mu Cigliki wakuti Seputuwaginti amaomvya izwi lya mu Cigliki ilyakolanako upiliulo ilyakuti “mano.” (Utan. 8:21; 17:17; Mapi. 2:10; Eza. 14:13) Umulandu na uze uno tungati Mateo waomvizye izwi lya mu Cigliki ilyakuti “mano” ukuluta ukuomvya “maka” lino wakopololanga amazwi aaya pali Malango 6:5 uwakuti, izwi lya mu Ciyebulai ilyakuti “maka” lingasenula amaka yano swe yantu twakwata na mano nanti ukucenjela. Nanti cakuti tutamanyile ningo ningo umukulungatika umulandu uno kalemba wii uwi landwe ataomvizye izwi lili kwene lino likazanwa umwi buku lya Malango, ivyeo vino vyalandwa paa vingatwazwa ukumanya umulandu uno ataomvizye izwi lilyo.
(Mateo 22:39) “Na lyakwe ciili likoline na lii, nalyo likati, ‘Uwatemwa umuzo ndi vino waitemwa.’
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Mate. 22:39
Lyakwe ciilli: Pali Mate. 22:37, icasuko cino Yesu waswike Mufaliseo cuvwikike, lelo Yesu watwalilile nu kulanda pi sunde lyakwe ciili (Mate. 22:39), ukusambilizya ukuti masunde yaa yaili yalemana nupya Masunde yonsi yakwe Mose alino na ya kasema yemelela pa Masunde yaa.—Mate. 22:40.
umuzo: Izwi lii umu Cigliki (likasenula umukulungatika ukuti, “mwina mupalamano”) ukwikako na yauze ukuluta pali yano mukaikala nayo umu pipi. Lingasenula uku muntu wensi wino umwi akaomba nawe nanti ukuvwanga nawe.—Luka 10:29-37; Loma 13:8-10.
(Mateo 22:40) Masunde alembwa mu mpapulo zyakwe Mose nga nu mu mpapulo zyakwe yakasema yonsi kwene yemelela pa Masunde yaa, oili.”
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Mate. 22:40
Masunde . . . ya kasema: “Masunde” yakalozya uku mabuku amuli Baibo ukutandikila pi buku lya Utandiko ukufika kuli Malango. “Ya Kasema” likalozya uku mabuku amuli Baibo aamalembelo Aciyebulai. Nomba ndi cakuti amazwi yaa yalumbulwa pamwi, yangalozya nu kwikako Amalembelo yonsi amu Ciyebulai.—Mate. 7:12; 22:40; Luka 16:16.
yemelela: Izwi lino lyaomviwa paa ilya mu Cigliki likasenula ukuti “apano vyonsi vyasintilila.” Fwandi Yesu paa walozyanga umukuti asi Masunde sile ikumi lelo malembelo yonsi a Ciyebulai yasintilila pa kutemwa.—Loma 13:9.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Mateo 22:21) “Nao yamwasuka yati, “Ivyakwe Kesa.” Alino nawe ayanena ati, “Caleka pelini Kesa ivyakwakwe, Leza nawe mumupele vyakwakwe.”
nwtsty vyeo vyakusambilila pali Mate. 22:21
peelini Kesa ivyakwakwe: Vino Yesu waswike paa, alino na pali Mako 12:17 na Luka 20:25, ali vyeo sile vino vyalembwa pali aliwe ala akulanda pa uteeko wa Loma. Muli “vyakwe Kesa” mwaya ukulipila pali vino uteeko ukatucitila alino nu kulipila pa mulandu wakulanga umucinzi ulinge uku uteeko.—Loma 13:1-7.
Leza nawe mumupele vyakwakwe: Mukucita vii mwaya ukumupepa nu mwenzo witu onsi, ukumutemwa nu umi witu onsi pyu, nu kumuvwila nanti ivintu vitale uli.—Mate. 4:10; 22:37, 38; Mili. 5:29; Loma 14:8.
(Mateo 23:24) Mwe ntunguluzi mpafu! Mwemo mukatekela nu kufumya kazizi muli vino mukumwa, lelo mumicitile inu iipe mukozile kwati imumila ngamila ipuma.
nwtsty vyeo vyakusambilila pali Mate. 23:24
Mwemo mukatekela nu kufumya kazizi muli vino mukumwa, lelo mumicitile inu iipe mukozile kwati imumila ngamila ipuma: Kazizi akalandwapo paa ali kazizi akanono sana alino ingamila nayo ali nyama ikulu sana pa nyama zyonsi izyali zikowele zino zyamanyikwe uku ina Izlaeli. (Levi 11:4, 21-24) Yesu waomvizye imvwango nanti ipinda, pa kulanda ukuti, ya simapepo yatuntanga ivyakumwa pakuti yatakowela na kazizi kaa, lino yaakananga ukwika amano uku vintu ivyali ivicindame nupya ivyampomvu mu Masunde, vino tungakolanya uku kumila ingamila.
Kuwelenga Baibo
(Mateo 22:1-22) “Nupya Yesu avwanga kunoyali mu milumbe ati, 2 “Uwene wa mwiyulu wakolana ni cacitike lino mwene umwi wacitile mwana wakwe cimulo ca winga. 3 Alino atuma aomvi yakwe kuli yano amilwe, ku kuyanena kuti iize ku cimulo ca winga. Lelo nao yakana kwiza. 4 Nupya atuma aomvi yauze ayanena ati, ‘Pitini, kanenini yao amilwe ukuti nati nteyanya cimulo. Nati nkoma tucipambasi twine nupya tunone. Vintu vyonsi vyati viteyanyiziwa. Izini ku cimulo ca winga.’ 5 Lelo yao amilwe yatiisileko mano. Yamwi yaya ku vyalo vyao nga na yamwi yaya ku milimo yuze ya uculuzi. 6 Asyala nao yalema aomvi yakwe, yayacuzya nu kuyakoma. 7 Lelo Mwene asoka cuze, nga atuma asilika yakwe kuya koma inkomi zizyo nu kooca misumba yao iikulu. 8 Alino anena aomvi yakwe ati, ‘Cimulo ca wina cati citeyanyiziwa, lelo yao amilwe yatasakamile ukwiza. 9 Yangini mu miseo mukaame ali wensi wino mumazana, aiize ku cimulo ca winga.’ 10 Caleka aomvi yapita yaya mu miseo, yakonganika antu yonsi aipe na asuma yano yazanyile, nu muputule usuka ucepa. 11 “Lelo lino mwene wingilamo kukulola yano amilwe, alola umuntu umwi mwenemo, wino atazwite vizwalo vyapa winga. 12 Alino amuuzya ati, ‘Cuza, uzye wali wingila uli muno kwaula kuzwala vizwalo vya pa winga?’ Lelo umuntu atakweti cakuvwanga. 13 Alino mwene anena aomvi yano alipo ati, ‘Munyepini makasa nga ni ngazo alino mumusumbile kunzi mu mfinzi, muno alalila nu kulumanya ncecete.’” 14 “Pano aamwa aingi lelo asololwe anono.” 15 Lyene Afaliseo yapita, yapangana vya kumuteya mu mauzyo. 16 Yatuma alondezi yao nga na antu yakwe Helodi kuli Yesu yamuzya yati, “Kasambilizya twamanya vino ukavwanga icumi. Lelo ukasambilizya Masunde yano Leza akalonda kuti antu yayela. Wemo usioopa umuntu nupya utaya na kasoozi. 17 Lyene tunene vino ukwelenganya. Uzye ciine na Masunde yakwe Leza twasonka kuli Kesa nanti foo?” 18 Lelo lino Yesu wamanya mapange yao aipe, avwanga ati, “Mwe yasomvi mwe, uzye pacani mukungezya? 19 Ndangizyini lupiya longa lukaomviwa ku kulipa musonko.” Nao yamuletela lupiya longa, 20 nga nawe ayauzya ati, “Uzye usyu uu, uwakwe weni? Uzye izina lii, ilyakwe weni?” 21 Nao yamwasuka yati, “Ivyakwe Kesa.” Alino nawe ayanena ati, “Caleka pelini Kesa ivyakwakwe, Leza nawe mumupele vyakwakwe.” 22 Lino yuvwa cii, yazunguka cuze. Caleka yamusya yapita.
MAACI 19-25
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | MATEO 24
“Twalililini Ukuya Apempule mu Manda Yaa Akusyalikizya”
(Mateo 24:12) “Pamulandu wakuti antu yalaifya kuluta, kutemwa mu antu aingi kulacepa.”
it-2 ifwa 279 pala. 6
Kutemwa
Kutemwa kwa Muntu Kungaceepa. Yesu Klistu lino wanenanga asambi pa vintu ivyali nu kulacitika umu manda akusyalikizya, walanzile ukuti ukutemwa kuno yakati (a·gaʹpe) umu yantu aingi akaitaka ukuti yazumila muli Leza, kulacepa. (Mate. 24:3, 12) Umutumwa Paulo walanzile ukuti, pa vintu ivilacitika umu manda atale aliza, antu ‘yalatemwisya impiya.’ (2 Tim. 3:1, 2) Fwandi cii cikulangilila ukuti umuntu angata ukwika amano uku vintu vya mpomvu icakuti nu kutemwa kuno wakweti pa kutandika kungasila. Cii cikulangilila na vino cacindama sana ukuombesya pakuti tutwalilile ukuya nu kutemwa lino tukuwelenga Izwi Lyakwe Leza nu kwelenganyapo lyonsi nu kulacita ivintu ukulingana na Masunde yakwe.—Efes. 4:15, 22-24.
(Mateo 24:39) Lelo yatamanyile icali nu kucitika kufika lino mulamba wizile asenda yonsi kwene. Mu musango uli onga avino cilaya pa kwiza kwa Mwana wa Muntu.
w99 11/15 19 pala. 5
Uzye Mukaombela Yeova nu Mwenzo Onsi?
5 Yesu Klistu walanzile pa manda akusyalikizya ukuti: “Vino cali mu manda yakwe Nowa, avino cilaya pa kwiza kwa Mwana wa Muntu. Pano mu manda yalya, lino mulamba atali aiize, antu yalyanga nu kumwa, yatwalanga nu kutwalwa, kufika na pa wanda uno Nowa wingile mu cange. Lelo yatamanyile icali nu kucitika kufika lino mulamba wizile asenda yonsi kwene. Mu musango uli onga avino cilaya pa kwiza kwa Mwana wa Muntu.” (Mate. 24:37-39) Asi ciipe ukulya nu kumwa ndi cakuti vyonsi vikuombwa umu nzila isuma, ni cupo kwene citipa foo pano Yeova uwatantike ukuti ciyeko. (Utan. 2:20-24) Nomba, ndi cakuti twalola ukuti, uku vintu vii akuno tukwika sana amano, uzye tutalinzile ukupepelapo kuli Leza? Yeova angatwazwa ukuti twaika ivya Wene inkoleelo, ukucita ivisuma, alino nu kulamuombela nu mwenzo witu onsi.—Mate. 6:33; Loma 12:12; 2 Kol. 13:7.
(Mateo 24:44) Caleka namwe kwene mulinzile muiteyanye, pano Mwana wa Muntu aliza pa nsita ino mutenekile.
jy ifwa 259 pala. 5
Atumwa Yaleenga Ukuti Yalole Icilangililo
Walanzile ukuti asambi yakwe yalondekwanga ukuya apempule, nupya aiteyanye. Yesu wavwanzilepo nupya pa kuya apempule lino waomvizye cilangililo na cuze lino watiile: “Manyini ukuti mwine ng’anda ndi amanyile insita ino aivi yakwiza, atangakasula nupya atangaleke yatame ng’anda yakwe. Caleka namwe kwene mulinzile muiteyanye, pano Mwana wa Muntu aliza pa nsita ino mutenekile.”—Mateo 24:43, 44.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Mateo 24:8) Vintu vii uli utandiko wa macuzi akulu cuze.
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Mate. 24:8
macuzi akulu cuze: Umu Cigliki amazwi yaa, yakasenula uku ukali uno umwanaci akauvwa pa kupaapa. Nanti cakuti paa izwi lii lyaomviwa uku kulozya uku kukuwaya nu ucuzi uno tukapitamo uli onsi, cikatwazwa ukumanya ukuti vivi kwene vino ukucuula kwa pa kupaapa kukaya, avino ni ntazi zilaaya zikuvulilako sile lino tukupalamila mu manda ya ucuzi ukulu cuze uwalumbulwa pali Mateo 24:21.
(Mateo 24:20) “Pepini kuli Leza kuti kuutuka kwinu kutakacitike pa mwela nanti pa Sabata.”
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Mateo. 24:20
pa mwela: Imvula iingi, yamulamba, alino nu kuzuka ukukaayako umu nsita yii kungalenga citale sana pa kupita nu kulonda ivikulondekwa ni vyakulya.—Ezila 10:9, 13.
pa Sabata: Mu mpanga zimwi wakwe impanga ya Ayuda, pa mulandu wi sabata catalilanga antu ukupita ulwendo ulutali ala iyasenda ni viya; alino ni mpongolo zyayanga iziyale.—Lolini na Mili. 1:12 ni cipande 16 mu kabuku kaakuti Kabuku Akakutwazwa Ukusambilila Izwi Lyakwe Leza.
Kuwelenga Baibo
(Mateo 24:1-22) “Yesu afuma mu Ng’anda ikulu yakwe Leza, nga lino akupita, alondezi yakwe yapalama kunoli, yamusontelela vikuulwa vya Ng’anda ikulu yakwe Leza. 2 Lelo Yesu ati, “Endi, mukulola vikulwa vii vyonsi. Cumi namunena, vino kutalaya iwe nanti lyonga ililasyala pi we lyuze. Yonsi kwene yalomoolwa.” 3 Lino Yesu watenzi pa Mwamba wa Olivi, alondezi iiza kunoli, yamuzya mu nkama yati, ‘Uzye alilaci lino cii cilacitika? Nupya icani cilaya cilangililo cakulanga ukwiza kwako nga ni mpelelekezyo ya nsi?” 4 Yesu nawe aasuka ati, “Cenjelini, mutaleka umuntu nanti wenga amuponzye. 5 Pano antu aingi yalizila mwi zina lyane nu kuti, ‘Nene ndi Katuula uwalavilwe!’ Yene yalaponzya antu aingi. 6 Muluvwa inkondo ni mpupilizi zya nkondo kutali, lelo mutakasakamale. Vintu vii vilinzile kucitika, lelo visikulanga ukuti mpelelekezyo yatifika. 7 Inko zilakatukilana, na mawene yalakatukilana. Kulaya vipowe ni vilundumusi mu ncende zimwizimwi. 8 Vintu vii uli utandiko wa macuzi akulu cuze. 9 “Lyene yalamulema, yalamuzunya nu kumukoma. Antu amu nko zyonsi yalamupata pa mulandu wane. 10 Pa nsita ilya, aingi yalafutatila utailo, nupya yalakoopana nu kupatana. 11 Na yakasema yaufi aingi yalaloleka nu kusomba antu aingi. 12 Pa mulandu wakuti antu yalaifya kuluta, kutemwa mu antu aingi kulacepa. 13 Lelo wino wensi alaposya kufika nu ku mpelelekezyo wene alatuulwa. 14 Ni Landwe Lisuma lii lya Wene lilakosolwa mu nsi yonsi kuya umboni ku antu amu nko zyonsi, alino mpelelekezyo iliiza. 15 “Mulalola ‘Ca winyi ca ononyi’ cino kasema Danieli wavwanzile, cimilila mu Ng’anda ikulu yakwe Leza.” (Kawelenga ailuka vino ci cikusenula.) 16 “Lyene yonsi ali mu Yudeya yakuutukile ku myamba. 17 Wino ali pi paala lya ng’anda yakwe wene atakike nu kwingila mu ng’anda kuti atoole cimwi asende. 18 Wino ali mu calo atakaswilile ku ng’anda yakwe kuyatola cakuzwala. 19 Kalanda ku anaci alasenda indilwa na yano alaonsya mu manda yalya! 20 Pepini kuli Leza kuti kuutuka kwinu kutakacitike pa mwela nanti pa Sabata. 21 Pano pa nsita ilya, kulaya macuzi aipisye kuluta, yano atatazile yayeko kufuma lino insi yaumvilwe kufika na ndakai nupya yatalatala yayeko. 22 Lelo Leza ndi atacefizye manda yalya, kusi nanti umwi angatuulwa. Na pa mulandu wa asololwe yakwe, Leza alacefya manda yalya.”
MAACI 26–EPULELO 1
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | MATEO 25
“Pempulini”
(Mateo 25:1-6) “Yesu ayanena mulumbe uu ati, “Uwene wa mwiyulu ukoline ni cacitike usiku umwi, lino akazyana ikumi, yatozile inyali zyao zizi ku winga ku kukomanya siwinga. 2 Yasano muli alio yali viwelewele nga nayauze yasano yali amano. 3 Yao ali viwelewele yasenzile inyali zyao lelo yataipangisye amafuta. 4 Lelo yao ali amano yene yasenzile amafuta mu misazi, ni nyali. Siwinga nawe alengela ukwiza, nga yonsi kwene yasipula, yasuka yakasula. 6 “Lelo usiku pakasi yuvwa kulaizya kukuti, ‘Siwinga wiza! Fumini mumukomanye!’”
(Mateo 25:7-10) “Lyene akazyana onsi, yazyuka, iitulwila amafuta mu nyali zyao, nga nu kukuzya luswepo lwaziko. 8 Yao ali viwelewele yanena yano ali amano yati, ‘Tupekwiniko amafuta pano inyali zitu zimazima.’ 9 Lelo yao ali amano yayanena yati, ‘Ndi twamupeela, limwi yasyakutukumana. Lelo yangini mukakale kuli yakakazya ya mafuta.’ 10 Lelo lino yao ali viwelewele yaciliya ku kukala mafuta, siwinga nawe asyala aiiza. Akazyana yao aiteinye iingila pamwi nawe mu ng’anda umwali cimulo ca winga. Alino cisasa ciyalwa.”
(Mateo 25:11, 12) “Pacisila, akazyana yauze iiza yamunena yati, ‘Musambazi! Musambazi! Tuyulileko!’ 12 Lelo nawe ayanena ati, ‘Cumi nemo ntamumanyile.’”
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Mateo 25:31-33) “Lino Mwana wa Muntu aliiza mu lulumbi lwakwe, pamwi na angeli onsi, wene alikala pa cilimba cakwe ca wene. 32 Antu amu nko zyonsi pano nsi yalakongana pa manso yakwe, nga nawe alapalukanya antu ndi vino kacema akapalukanya mfwele ni mbuzi. 33 Aliika mfwele kwi kasa lilunji, nga ni mbuzi nazyo kwi mani.”
w15-MWL 3/15 27 pala. 7
Mwa-azwa Aina Yakwe Klistu
17 Ndakai, tuvwikisya icilangililo ca mfwele ni mbuzi. Kulozya kuli yaayo alumbulwamo vino yakaimilako, twamanya ukuti “Mwana wa muntu,” a Yesu Umwene. Aakaamwa ukuti “ina” yakwe Klistu, a onsi na anaci apakwe yano yalateeka na Yesu kwiyulu. (Loma. 8:16, 17) “Mfwele” ni “imbuzi,” zikaimililako antu amunko zyonsi. Yaa yene yasipakwa nu mupasi wa muzilo. I nsita ci lino kulaya upinguzi? Upinguzi uu ulayako uku kusila kwa ucuzi ukulu cuze uli uku nkoleelo. Nupya, u mulandu ci uno antu yalapingulwa ukuya imfwele nanti imbuzi? Upinguzi ulayako kulingana na vino yaombanga na ina yakwe Klistu apakwe aali pano nsi. Lino tukulolela impelekezyo ya nsi iyatipalamisya, tukataizya sana ukuti Yeova watwazwa ukuvwikisya nu kutulondolwela ningo ivilangililo ivyalembwa muli Mateo ivipande 24 na 25!
(Mateo 25:40) “Alino Mwene alaasuka ati, ‘Cumi namunena, vino consi cino mwacitile wenga munono uwamu ina yane, vivyo kwene mwacitile nene!’”
w09 10/15 16 mapa. 16-18
“Mwemwe ya Cuza”
16 Ndi cakuti mukulonda ukwiza ikala mu nsi lino Uwene wakwe Leza ulateeka, mungacita uli pa kulanga ukuti mwemwe ya cuza ya ina yakwe Klistu? Lekini tulandepo inzila zitatu. Cakutandikilapo, u kuombesya umu mulimo wa kusimikila. Yesu wanenyile aina yakwe ukukosoola ilandwe lisuma umu nsi yonsi. (Mate. 24:14) Nomba, aina yakwe Klistu asyalapo pano nsi ndakai, nga cikayakomela sana ukuomba umulimo wa kusimikila ukwaula ukuyazwako uku amfwele na zyuze. Fwandi, lyonsi lino aliwensi uwa mu mfwele na zyuze waya umu kuomba umulimo wa kusimikila, ala akwazwilizya aina yakwe Klistu ukuomba umulimo uno Yesu wayapeela. Muomvi mutailwe uwa mano akataizya wakwe cimwi pali vino tukaombela nawe, wakwe vino na Yesu akataizya.
17 Inzila yakwe ciili ino amu mfwele na zyuze yangazwilamo aina yakwe Klistu, u kusangwilako impiya izyakwazwilizya umulimo wa kusimikila. Yesu wakomelizye alondezi yakwe ukupanga ivyuza vyao ukuomvya “vyuma vya ucenjezi.” (Luka 16:9) Cii cisikusenula ukuti tungakala ucuza wako Yesu nanti Yeova. Lelo, ukuomvya vikwatwa vitu uku kutungilila Wene Wakwe Leza, tukaalanga ucuza nu kutemwa, asi umu mazwi sile, lelo nu “mu milimo.” (1 Yoane 3:16-18) Tungatungilila umulimo wa kusimikila lino tukuya lyonsi umu kukosoola, ndi twasangwilako impiya zya kuomvya uku makuule nanti ukuzifya ivifulo vya kulonganilamo, na lino twasangwilako uku mulimo wa kusimikila uwa mu nsi yonsi. Nanti cakuti umusangulo uno tungasangwila ukulu nanti unono, Yeova na Yesu yakataizya wakwe cimwi muntu wino akapeela ni nsansa.—2 Kol. 9:7.
18 Inzila yakwe citatu ino ikalanga ukuti sweswe ya cuza yakwe Klistu u kukonka utunguluzi ukapeelwa umu vilongano ukuomvya ya eluda. Aonsi yaa yasontwa nu mupasi wa muzilo, nupya Yesu ali mutwe wa cilongano. (Efes. 5:23) “Mwayela aakumutungulula,” ali vino mutumwa Paulo walemvile. (Ayeb. 13:17) Insita zimwi cingatutalila ukuvwila ya eluda yano twaya nayo mu vilongano lino yakututungulula ukuomvya Baibo. Limwi cingaya ukuti twamanya vimwi vino yakaluvyanya, na ci cingalenga ukuti tukaane ukuvwa ndi yakutusunda. Nomba tulinzile ukwiusya ukuti, Klistu umutwe wi uvi, wene watemwa ukuomvya antu kwene yaa atamalilika. Fwandi vino tukacita lino yakututungulula, vikalanga vino ucuza witu na Klistu waya. Ndi cakuti tusikwika mano kuli vino yakaluvyanya, nu kutwalilila kuya ansansa lino yakututungulula, tulalanga ukuti twatemwa sana Klistu.
Kuwelenga Baibo
(Mateo 25:1-23) “Yesu ayanena mulumbe uu ati, “Uwene wa mwiyulu ukoline ni cacitike usiku umwi, lino akazyana ikumi, yatozile inyali zyao zizi ku winga ku kukomanya siwinga. 2 Yasano muli alio yali viwelewele nga nayauze yasano yali amano. 3 Yao ali viwelewele yasenzile inyali zyao lelo yataipangisye amafuta. 4 Lelo yao ali amano yene yasenzile amafuta mu misazi, ni nyali. 5 Siwinga nawe alengela ukwiza, nga yonsi kwene yasipula, yasuka yakasula. 6 “Lelo usiku pakasi yuvwa kulaizya ku kuti, ‘Siwinga wiza! Fumini mumukomanye!’ 7 Lyene akazyana onsi, yazyuka, iitulwila amafuta mu nyali zyao, nga nu kukuzya luswepo lwaziko. 8 Yao ali viwelewele yanena yano ali amano yati, ‘Tupekwiniko amafuta pano inyali zitu zimazima.’ 9 Lelo yao ali amano yayanena yati, ‘Ndi twamupeela, limwi yasyakutukumana. Lelo yangini mukakale kuli yakakazya ya mafuta.’ 10 Lelo lino yao ali viwelewele yaciliya ku kukala mafuta, siwinga nawe asyala aiiza. Akazyana yao aiteinye iingila pamwi nawe mu ng’anda umwali cimulo ca winga. Alino cisasa ciyalwa. 11 “Pacisila, akazyana yauze iiza yamunena yati, ‘Musambazi! Musambazi! Tuyulileko!’ 12 Lelo nawe ayanena ati, ‘Cumi nemo ntamumanyile.’ 13 “Caleka pempulini pano mutamanyile uwanda nanti kasita.” 14 Nupya Yesu ayanena mulumbe nauze ati, “Uwene wakwe Leza ukoline ni cacitike lino umuntu umwi uwali pipi nu kupita pa ulendo, wamile aomvi yakwe yatatu ayasekezya vyuma vyakwe kuti yavyangalila. 15 Wayapile impiya kulingana na vino cila wenga angaziomvya. Kuli wenga apeela impiya mazimbi yasano, na kuli wakwe ciili apeela impiya mazimbi yaili, alino na kuli wakwe citatu apeela impiya izimbi lyonga. Alino apita pa lwendo lwakwe. 16 Muomvi uwaposile impiya mazimbi yasano apita lilyo kwene, atandika kuziomvya azanilapo nazyuze mazimbi yasano. 17 Mu musango uli onga na wakwe ciili uwaposile impiya mazimbi yaili, nawe azanilapo nazyuze mazimbi yaili. 18 Lelo uwaposile impiya izimbi lyonga apita, aya aimba ciwina mu musili nu kuzikamo impiya zya mwene wakwe. 19 “Pacisila ca nsita ntali mwene wa yaomvi yalya awela, ayaama kuti iize yamulondolwele vino yaomvizye impiya. 20 Muomvi uwapilwe impiya mazimbi yasano aleta nazyuze mazimbi yasano, amunena ati, ‘Mwene, wampile impiya mazimbi yasano. Lola vino nati nzanilapo nazyuze mazimbi yasano.’ 21 Mwene wakwe nawe amunena ati, ‘Wacita ningo we muomvi musuma nupya uwakutailwa! Wali uwakutailwa pa vintu vinono. Caleka namakucita kangalila pa vintu vingi. Iza uzange pamwi nani!’ 22 “Alino muomvi wino waposile impiya mazimbi yaili nawe kwene aiiza ku mwene wakwe, amunena ati, ‘Mwene, wampile impiya mazimbi yaili. Lola vino nati nzanilapo nazyuze mazimbi yaili.’ 23 Mwene wakwe nawe amunena ati, ‘Wacita ningo we muomvi musuma nupya uwakutailwa! Wali uwakutailwa pa vintu vinono. Caleka namakucita kangalila pa vintu vingi. Iza uzange pamwi nani!’”