Ivyeo Vya Kuomvya Umu Kabuku Kakuti Swe Ina Klistu nu Mulimo Witu
OGASITI 6-12
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | LUKA 17-18
“Mwataizya”
(Luka 17:11-14) “Lino Yesu wali pa lwendo ala akuya ku Yelusalemu, waile apita mu mupaka wakwe Samaliya na Galile. 12 Lino akwingila mu muzi, antu ikumi alwile tembwe yamukomanya. Lyene iimilila katalamukila, 13 yasanzika mazwi yao yati, “Yesu! Mwene! Ya na mizu kunotuli.” 14 Lino Yesu wayalola ayanena ati, “Yangini mukailange mweisikulu kuli ya simapepo.” Lino yacili yakupita, yapoziwa.”
nwtsty ivyeo vyakusambililamo pali Luka 17:12, 14
antu ikumi alwile tembwe: Umu nsita ya Atumwa, alwale tembwe ikalanga umu maumba maumba pakuti yaazwana. (2 Yamw. 7:3-5) Masunde yakwe Leza yalandanga ukuti alwale tembwe yalondekwanga ukwikala yonga. Mulwale tembwe walondekwanga nu kucelula yauze nga akupunda ukuti “Nene wamifitalila, nene wamifitalila!” (Levi 13:45, 46) Ukulingana na vivi kwene vino masunde yali aalwile tembwe yimilile lwa patali na pano Yesu wali. Lolini vyeo vyakusambililamo pali Mateo 8:2.
Yangini mukailange mweisikulu kuli ya simapepo: Yesu walondelanga Masunde lino wali pano nsi nupya walangilile na vino wacindike usimapepo uno wapeezilwe kuli Aaloni, lino wanenyile aonsi yaaya alwile tembwe ukuya kuli ya simapepo. (Mate. 8:4; Mako 1:44) Ukulingana na masunde apeezilwe kuli Mose, simapepo u wali nu kusininkizya ndi cakuti umuntu watapola tembwe. Lyene umuntu uwapoziwa tembwe, waletanga uwila uku ng’anda ya kupepelamo, ivyunyi vipuma viili, kamusambo ka mukelide, kasalu kayenzu alino na kamusambo ka isopu.—Levi 14:2-32.
(Luka 17:15, 16) “Lyene wenga uwa munoyali lino walola vino wapoziwa, aswililamo, ala akulumbanya Leza ni izwi likulu. 16 Lyene afukama pansi nkolelo yakwe Yesu, amutaizya. Muntu wii, wali u Musamaliya.”
(Luka 17:17, 18) “Yesu auzya ati, “Uzye antu ikumi yonsi yatali yapoziwa? Uzye yauze fundimbali yene yali kwi? 18 Uzye icani cino yene yatawezile nu kwiza taizya Leza suka sile mwinamasi wii?”
w08 8/1 mafwa 14-15 mapa. 8-9
Twalanga ukuti tukataizya
Uzye Yesu walanzilepo pa yantu yano yatataizye pali vino wayacitiile? Ilembelo lyatwalilila ukulanda ukuti: Yesu auzya ati, “Uzye antu ikumi yonsi yatali yapoziwa? Uzye yauze fundimbali yene yali kwi? Uzye icani cino yene yatawezile nu kwiza taizya Leza suka sile mwinamasi wii?”—Luka 17:17, 18.
Antu yaaya fundimbali yatali aipe. Lino yatatala yalwaziwa, yalangilile ukuti yataile Yesu nupya yuvwilile na vino wayanenyile ukucita, muno mwali nu kuya ku Yelusalemu pakuti yakalolane na simapepo. Nomba nanti cakuti yatemilwe sana pali vino Yesu wayacitiile nupya yataizye umu myenzo, yavizilwe ukulanga ukutaizya kuko kuli aliwe. Vino yacisile vyalenzile Yesu akane ukuvwa ningo. Nga swemo tunguvwa uli? Ndi cakuti umwi watucitila vimwi vino twatemwa uzye tukalanda ukuti twataizya, uzye tukalemba nanti aka kalata kakutaizizyapo?
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Luka 17:7-10) “Umwi uwa munomuli ndi wali nu muomvi wino uwalimanga nanti ukucema imfwele, lino wawela ku vyalo, uzye angamunena ati, iza zuwa ndulye, lino wene atali alye? 8 Uzye mucifulo cakwe cii, atangamunena ati, ‘Teyanya mulalilo, nga pacisila uiteyanye nu kuntumikila, kufika lino namala ukulya nu kumwa. Lyene pacisila nawe umalya nu kumwa.’ 9 Wene angataizya muomvi pamulandu wakuyela ilamulo? Icili conga namwe; lino mwati mucita vyonsi vino mwati munenwa kucita, mulande muti, ‘Sweswe aomvi sile nupya twati tucita vino tulinzile kucita.’”
nwtsty ivyeo vyakusambililamo pali Luka 17:10
Sweswe aomvi sile: Nanti “citakweti incito, icitacindime.” Cilangililo cakwe Yesu citalangililanga ukuti aomvi kuli kuti asambi yakwe yalinzile ukuilola ukuti yatacindime. Ukulingana ni vyalandwangapo, ‘ukuya aomvi’ kwalangilanga sile ukuti aomvi yalinzile ukuicefya nupya yatalinzile ukulalonda ukutasiwa ukuluta umucipimo. Ya Kalemba yamwi yakalola ukuti amazwi aomviwa paa yaomviwa wi pinda ilikasenula ukuti “sweswe yaomvi sile, mutalinzile nu kutwikako amano.”
(Luka 18:8) “Awe! Namunena vino wene alayavwangila zuwa. Lelo lino Mwana wa Muntu aliza, uzye alazana utailo mu nsi?”
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Luka 18:8
utailo: Nanti “Utailo wakwe uu.” Milandile yakuti ‘utailo wakwe uu’ mu Cigiliki yalangilanga sile ukuti Yesu atalozyanga uku utailo uwa yantu yonsi umu nsi, lelo kuli uno cila muntu angakwata wako uno mukamfwilwa wakweti umu cilangililo cino Yesu kwene walanzile. (Luka 18:1-8) Utailo wakumanya ukuti ipepo lyakwata maka alino nu wakumanya ukuti Leza alalenga ukuti antu yakwe asololwe yaye nu mutende. Yesu afwile ataswike iuzyo lya pa utailo pakuti asambi yakwe yelenganye sana ndi cakuti nayo yakweti utailo. Cilangililo ca pa kupepa nu utailo, calinzile sana pano Yesu wezyanga ukulondolwela limwi intazi zino alondezi yakwe yali nu kukwata uku nkoleelo.—Luka 17:22-37.
Kuwelenga Baibo
(Luka 18:24-43) “Lino Yesu walola vino waya nu ulanda cuze, avwanga ati, “Catalila akama ukwingila mu Wene wakwe Leza! 25 Cangupalila ingamila kupuza mwi linso lya nsindano, kuluta mukama ukwingila mu Wene wakwe Leza.” 26 Antu auvwile cii yamuzya yati, “Uzye lyene, aweni angatuulwa?” 27 Lelo Yesu aasuka ati, “Cino umuntu atangacita, Leza wene angacita.” 28 Petulo amunena ati, “Lola! Swemo twasya mang’anda itu nu kukulondela.” 29 Nga ayanena ati, “Ee, cumi namunena vino kusi nanti umuntu wenga uwasya ing’anda yakwe, nanti umuci, nanti aina aonsi, nanti akwasi yakwe, nanti ana yakwe pamulandu wa Wene wakwe Leza, 30 atangapokelela maila avule kuluta mu mukulo uu, nga nu umi wapee mu mukulo uliiza.” 31 Lyene Yesu asenda alondezi yakwe ikumi na yaili pa mbali, ayanena ati, “Uvwini! Tukuya ku Yelusalemu kuno vintu vyonsi vino yakasema yalemvile pa Mwana wa Muntu vili nu kufikiliziwa. 32 Wene alakoopelwa ku Akulukuwa, nao yalamusaalula, yalamutuka, nu kumuswila mati. 33 Yalamuma ivikoti nu kumukoma, lelo pa wanda wakulenga yatatu alazyukuka aye umumi.” 34 Lelo alondezi yatamanyilepo nanti cimwi capa vintu vii. Yene yatilwike cino Yesu walandanga, pano calanga cafiswa kunoyali. 35 Lino Yesu wapalama pipi na Yeliko, umuntu uwali impafu watenzi pa mbali ya museo, ala akulenga. 36 Lino uvwa iumba likupita pipi, auzya ati, “Uzye icani cikucitika?” 37 Nao yamwasuka yati, “Yesu uwaku Nazaleti aliwe akupita.” 38 Lyene alaizya ni zwi likulu ati, Yesu! Mwana wakwe Davidi! Uye na mizu kunondi!” 39 Antu yali inkolelo yakwe yamukalipila yamunena kuti amyalale. Lelo alino asanzika izwi nu kuluta, ati, “Mwana wakwe Davidi! Uye na mizu kunondi!” 40 Lyene Yesu aimilila, apeela ilamulo kuti yamulete kunoli. Lino impafu yapalama pipi, Yesu ayuzya ati, 41 “Uzye ukulonda kuti nkucitile cani?” Nayo imwasuka iti, “Mwene, nkulonda kuti nalola.” 42 Yesu ainena ati, “Lyene lolanga. Utailo wako wakupozya.” 43 Lilyo kwene itandika kulola nu kulondela Yesu, ala ikutaizya Leza. Lino antu yalola cii, yonsi kwene yalumbanya Leza.
OGASITI 13-19
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | LUKA 19-20
“Vino Tungasambilila ku Cilangililo Cakwe ya Maina Ikumi”
(Luka 19:12, 13) “Caleka ayanena ati, “Kwali umuntu umwi uwaku wene, uwayanga ku mpanga ya kutali kuti yakamusonte ukuya mwene, nga pacisila akaweluluke. 13 Lyene aama aomvi yakwe ikumi, apeela cila wenga lupiya longa, ayanena ati, ‘Kaziomvini mu kuculuzya kufika lino ndawela.’”
jy 232 mapa. 2-4
Cilangililo Cakwe ya Maina Ikumi
Watiile: “Caleka ayanena ati, “Kwali umuntu umwi uwaku wene, uwayanga ku mpanga ya kutali kuti yakamusonte ukuya mwene, nga pacisila akaweluluke.” (Luka 19:12) Ulwendo luu lwali nu kusenda amanda aingi. Kwaula nu kutwisika Yesu ali “muntu waku wene” uwaile uku “mpanga ya kutali,” kuli kuti ukwi yulu, kuno Isi wali nu kumupeela uwene.
Mu cilangililo ci, lino “umuntu wa ku wene” atatala wapita, wamile aomvi yakwe ali 10 nu kuyapeela cila wenga ulupiya longa nu kuyanena ukuti “Kaziomvini mu kuculuzya kufika lino ndawela.”(Luka 19:13) Impiya ino yalumbulwa paa aino yakaama ukuti maina wako siluva, yaombanga ningo sana. Impiya yako maina aino umuntu aakalima angakwata pa cisila ca myezi itatu.
Asambi yakwe Yesu iilwike ukuti yali wa yaomvi yaaya ikumi amu cilangililo, pano ala inkoleelo yayakolinyepo na kuli ya kazombola. (Mate. 9:35-38) Kwene atayanenyile ukuti yalinzile ukuzombola imbezu zyako cisaka nanti vyuze. Lelo, umu kuzombola kuko mwali ukupanga asambi yauze yano yali nu kuya impyanyi umu Wene Wakwe Leza. Asambi yakaomvya viombelo vyonsi vino yakakwata pakuti yapange antu aingi akuya umu Wene.
(Luka 19:16-19) “Uwankolelo aiiza ati, ‘Mwene, nati nzanilapo impiya ikumi pali luno wampile.’ 17 Mwene wakwe amunena ati, ‘Waomba ningo, we muomvi musuma! Pano wali uwakutailwa mu vintu vinono. Namakucita kangalila wa misumba ikumi.’ 18 Wakwe ciili aiiza ati, ‘Mwene, nati nzanilapo impiya zisano pali luno wampile.’ 19 Mwene wakwe amunena ati, ‘Umaya kangalila wa misumba isano.’”
jy 232 pala. 7
Cilangililo Cakwe Yesu pali ya Maina Ikumi
Ndi cakuti asambi yiluka ukuti yakozile wa yaomvi akaomvya viombelo vyonsi vino yakweti ningo pa kupanga asambi na yauze, yangasininkizya ukuti Yesu angazanga. Nupya yangataila nu kuti angayalambula pa kuombesya kwao. Kwene ivikacitikila asambi yakwe Yesu cila wenga na wenga na vino yangakwanisya ukucita vyapusana. Lelo Yesu, wino wapeelwa “maka yakuteeka,” alalola ukuombesya kwa musambi wenga na wenga nu kuyalambula.—Mate. 28:19, 20.
(Luka 19:20-24) “Muomvi muze nawe kwene aiiza ati, ‘Mwene, lupiya lwako luno wampile aulu. Nalunyefile mu citambala. 21 Noofile, pano wewe mutale. Ukatola cino utika nupya ukazombola pano utakomile.’ 22 Mwene wakwe amunena ati, ‘We muomvi mwipe! Namakupingula pa mazwi yako! Wamanya vino nene muntu mutale, nkatola vino ntika nupya nkazombola pano ntakomile. 23 Uzye, lyene icani cino utaile uwika lupiya lwane ku banki? Lyene nani pakuwela nange ndutole pamwi nu muzano.’ 24 Lyene anena yano aimi pipi ati, ‘Mupokini lupiya mupele muomvi wino ali ni mpiya ikumi.’”
jy 233 pala. 1
Cilangililo Cakwe Yesu pali ya Maina Ikumi
Pa mulandu wakuti umuomvi wiya wafizilwe ukulundilako umwene wakwe icuma, calenzile aponzye ivingi. Atumwa yakwe Yesu yamanya ukuti Yesu ali mwene wa Wene Wakwe Leza. Fwandi pali vino walanzile ivyacitikiile umuomvi wa kusyalikizya, yafwile iilwike ukuti ndi cakuti yasikuombesya, yatalakwata isyuko lya kuteeka umu Wene.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Luka 19:43) “Manda yaliza lino anisi yalakwizila nu kukukulilila ilinga. Yalakuzinguluka nu kukuyalila konsi.”
nwtsty ivyeo vyakusambililamo pali Luka 19:43
kukukulilila ilinga: Izwi lii lya mu Cigiliki (khaʹrax) likazanwa sile pi lembelo kwene lii umu Malembelo Aina Klistu a Cigiliki. Izwi lii lyalondololwa ukuti i cimuti cisongole nanti cino yakaomvya pakupindilila incende imwi, kuli kuti imiti ino yangapangila nanti ukupindilila pa ng’anda. Mazwi yakwe Yesu yamayikwe ukuti a cumi umu 70 C.E. lino aina Loma yanenyile Titus, ukukulilila ilinga lya miti isongole ukuzingulusya Yelusalemu. Vintu vitatu avino Titus walondanga vicitike, (1) atalondanga ukuti Ayuda yapuuke, (2) walondanga yacimbe na (3) ukuleka ali umukasi ka musumba yuvwe inzala mpaka yatontele. Pakuti yazane imiti yonsi ii ino yaomvizye pa kulizizya umusumba ni linga, aina Loma yononyile sana imiti.
(Luka 20:38) “Wene asi Leza wa afwe, lelo a Leza wa antu aumi. Pano kunoli antu yonsi aumi.”
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Luka 20:38
Pano kunoli antu yonsi aumi: Nanti “kulingana nu kulola kwakwe yonsi aumi.” Baibo ikalanda ukuti antu akuti aumi lelo aasilonda ukulondela Masunde yakwe Leza, yene yafwa ukulingana nu kulola kwakwe. (Efes. 2:1; 1 Tim. 5:6) Fwandi vikwene a vino caya uku yantu aakacita ukulonda kwakwe Leza, nanti yafwa ala kuli aliwe yacili aumi, pa mulandu wakuti ukulonda kwakwe ukwa kututulula antu kulafikiliziwa.—Loma 4:16, 17.
Kuwelenga Baibo
(Luka 19:11-27) “Walanga lino antu yacili uvwa pali vii, Yesu atwalilila kulanda, ayumila mulumbe. Yesu wali pipi cuze na Yelusalemu, nupya antu yelenginye vino Uwene wakwe Leza wali pipi nu kuloleka. 12 Caleka ayanena ati, “Kwali umuntu umwi uwaku wene, uwayanga ku mpanga ya kutali kuti yakamusonte ukuya mwene, nga pacisila akaweluluke. 13 Lyene aama aomvi yakwe ikumi, apeela cila wenga lupiya longa, ayanena ati, ‘Kaziomvini mu kuculuzya kufika lino ndawela.’ 14 Lelo, aikazi ya mpanga ino walimo yamupasile. Caleka yatuma inkombe pacisila cakwe kuti zikalande ziti, ‘Tusikulonda umuntu wii, kuti aye mwene witu.’ 15 “Walanga lino wawela, pacisila cakupeelwa uwene, apeela ilamulo kuti aomvi yakwe yano wapile impiya iize kunoli, pakuti amanye vino yasyala yalonka kupitila mu uculuzi. 16 Uwankolelo aiiza ati, ‘Mwene, nati nzanilapo impiya ikumi pali luno wampile.’ 17 Mwene wakwe amunena ati, ‘Waomba ningo, we muomvi musuma! Pano wali uwakutailwa mu vintu vinono. Namakucita kangalila wa misumba ikumi.’ 18 Wakwe ciili aiiza ati, ‘Mwene, nati nzanilapo impiya zisano pali luno wampile.’ 19 Mwene wakwe amunena ati, ‘Umaya kangalila wa misumba isano.’ 20 Muomvi muze nawe kwene aiiza ati, ‘Mwene, lupiya lwako luno wampile aulu. Nalunyefile mu citambala. 21 Noofile, pano wewe mutale. Ukatola cino utika nupya ukazombola pano utakomile.’ 22 Mwene wakwe amunena ati, ‘We muomvi mwipe! Namakupingula pa mazwi yako! Wamanya vino nene muntu mutale, nkatola vino ntika nupya nkazombola pano ntakomile. 23 Uzye, lyene icani cino utaile uwika lupiya lwane ku banki? Lyene nani pakuwela nange ndutole pamwi nu muzano.’ 24 Lyene anena yano aimi pipi ati, ‘Mupokini lupiya mupele muomvi wino ali ni mpiya ikumi.’ 25 Lelo nao yamunena yati, ‘Mwene, wi wene akweti impiya ikumi!’ 26 Nawe ayanena ati, ‘Wensi akweti cimwi wene alapeelwa navyuze; lelo wino atakweti cimwi, nawe alapokwa na cino akwelenganya kuti akweti. 27 Lelo anisi yane yano atalondanga kuti inje mwene wao yaletini kuno nu kuyakoma pa manso yane.’”
OGASITI 20-26
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | LUKA 21-22
“Kutuulwa Kwinu Kwati Kupalama”!
(Luka 21:25) “Kulaya vilangililo vyakuzunguka pi lanzi, mwezi, ni ntanda. Muno nsi, antu amu nko zyonsi yaloofiwa nu kupelelwa pamulandu wakukatuka kwa maimbi nga nu kululuma kwakwe yemba.”
kr 226 pala. 9
Anisi ya Wene Yafumiziwapo
9 Ivya mwi yulu. Yesu watiile: “ Ilanzi lilazima, umwezi nao utalawala, ni ntanda zilapona umwi yulu. Cifwile antu yatalaya ku ntunguluzi zya mapepo mukwaziwa, nanti mukulonda uluswepo, pa nsita iiyo yatalamanyikwa vivyo. Uzye Yesu paa walozyanga nu kuti umu cumi ivya mwi yulu avino vilaya? Limwi amuno walozyanga. (Eza. 13:9-11; Yowe. 2:1, 30, 31) Uzye antu yalacita uli ndi yalola ivya musango ndi uu? “Yalofiwa nu kupelelwa” ukwa kuya kutalaya. (Luka 21:25; Zefa. 1:17) Lyene, anisi ya Wene wakwe Leza, kutandikila ku ‘ene na azya’ “yalafwa mutombo pa mulandu wa ntete lino yakulolela vintu vino vilaponela insi yonsi,” nupya yalalonda ivyakuyafisa. Nomba yatalatala yazane ukwakuti yangafisama ukali wa Mwene witu.—Luka 21:26; 23:30; Umbw. 6:15-17.
(Luka 21:26) “Antu yalafwa mutombo pa mulandu wa ntete lino yakulolela vintu vino vilaponela insi yonsi, pano maka amu lwelele yalatenta.”
(Luka 21:27, 28) “Alino Mwana wa Muntu alaloleka, akwiza mwi kumbi na maka akulu nu lulumbi. Lino vintu vii vilatandika kucitika, mukimilile nu kwinula imitwe inu, pano kutuulwa kwinu kwati kupalama.”
‘Lekini Ulukundo Lwa ku Ina Lutwalilile’
17 ‘Muvwange nu kusipa.’ (Welengini Ayebulai 13:6.) Ukutaila Yeova kulatwazwa ukuzizimizya intazi iziipisye. Ukusipa kukatwazwa ukulaelenganya ningo. Nupya nga tusikwelenganya viipe, tungalanga ukuti twatemwa aina itu lino tukuyakomelezya nu kuyateekezya. (1 Tesalonika 5:14, 15) Nanti sile umu ucuzi ukulu cuze, tungasipa, pano ala itumanya ukuti ukutulwa kwitu kwatikupalama.—Luka 21:25-28.
“Kutuulwa Kwinu Kwati Kupalama”!
13 Uzye aalaya wa mbuzi yalacita uli lino yalamanya ukuti yatiyaononwa “manda pe”? “Yalaloosya.” (Mate. 24:30) Nga apakwe na aakayatungilila, yene yalacita uli? Yalacita vino Yesu walanzile ati: “Lino vintu vii vilatandika kucitika, mukimilile nu kwinula imitwe inu, pano kutuulwa kwinu kwati kupalama.” (Luka 21:28) Icumi cumi tulaalolela nu utailo ukuti Yeova akatupususye.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Luka 21:33) “Iyulu ni nsi vitalikalilila manda pe, lelo mazwi yane yene yalikalilila manda pe.”
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Luka 21:33
Iyulu ni nsi vitalikalilila manda pe: Malembelo yauze yakalangilila ukuti insi ni yulu vitalatala vyononeke. (Utan. 9:16; Masa. 104:5; Kasa. 1:4) Fwandi amazwi yano Yesu waomvizye paa yali ipinda, wasenulanga ukuti nanti cakuti vino vitange vicitike vyacitika kuli kuti iyulu ni nsi vyakana ukwikalilila, amazwi yakwe yene yali nu kufikiliziwa. (Loliniko na Mate. 5:18) Nomba, iyulu ni nsi ivyalumbulwa paa vingalozya nu kwi yulu ni nsi ivya unkolanya ivyalumbulwa pali Umbw. 21:1 ukuti “Iyulu lyankolelo ni nsi yankolelo.”
mazwi yane yene yalikalilila manda pe: Nanti “mazwi yane mpaka yace yacitike.” Miomvezye ya mazwi yaa mu Cigiliki ikalangilila sile vino Yesu walanzile nu usininkizyo wa cumi ukuti vino walanzile mpaka vikacitike.
(Luka 22:28-30)“Mwemo mwati muposya pamwi nani mu macuzi yane onsi. 29 Namupeela Uwene wakwe vino Tata wampile Uwene. 30 Mulalya nu kumwa pa cipango cane mu Wene wane, nga nu kwikala pa vilimba vya wene nu kupingula imitundu ikumi na iili ya ina Izlaeli.”
w14 10/15 mafwa 16-17 mapa. 15-16
Mulaya ‘ya Simapepo a Wene’
15 Lino Yesu watandike Icakulya Ca Manguzi Ica Mwene, wapangine upangano na asambi yakwe a cumi, uno ukaamwa ukuti Upangano wa Wene. (Welengini Luka 22:28-30, NWT.) Umu upangano uu wene Yeova atayamo lelo upangano wako Yesu na alondezi yakwe apakwe. Lino walanzile ukuti “wakwe vivi kwene vino Tata wapanga upangano nani,” Yesu afwile walozyanga uku upangano uno Yeova wapanzile ukuti a “simapepo manda pe, mu mwata wa usimapepo wakwe Mekisedeki.”—Ayeb. 5:5, 6.
16 Atumwa ali 11 acumi ‘yaposizye pamwi na Yesu mu macuzi yakwe yonsi.’ Upangano wa Wene wali nu kulenga yasininkizye ukuti yali nu kuya na Yesu ukwi yulu nu kwikala pa vilimba vya wene nu kuya ya kateeka nupya ya simapepo. Nomba asi sile atumwa yaaya ali 11 ali nu kukwata isyuko lilyo. Yesu wino wapezilwe maka nu lulumbi walolekile uku mutumwa Yoane mu cilolwa nu kumuneena ukuti: “Yao alacimvya ndayapeela insambu ya kwikala nani pa cilimba cane ca wene, ndi vino nani nacimvizye nu kwikala pamwi na Tata pa cilimba cakwe ca wene.” (Umbw. 3:21) Acino, mu upangano wa Wene mwaya Aina Klistu apakwe aali 144,000. (Umbw. 5:9, 10; 7:4) Uu ali upangano ukalenga cimanyikwe ningo kuli aliyo ukuti yalateeka na Yesu ukwi yulu. Cii cakolana na vino umwanaci ukufuma uku lupwa ulusi lwa mu wene angatwalwa ku mwene nu kutandika ukuomvya ivintu vya mu wene. Alino Malembelo yakalanda pa Ina Klistu apakwe ukuti a “nawinga” wakwe Klistu, “mwali musanguluke” wino yalaya kufumalizya kuli Klistu.—Umbw. 19:7, 8; 21:9; 2 Kol. 11:2.
Kuwelenga Baibo
(Luka 22:35-53) Lyene Yesu ayauzya ati, “Lino namutumile kwaula kusenda cikwama, nanti mufuko wa kulengelamo vimwi, nanti ndyatu, uzye muulilwe cimwi?” Nao yaasuka yati, “Awe.” 36 Yesu nawe ayanena ati, “Lyene ndakai, wino wensi akweti cikwama ca mpiya nanti mufuko wa kulengelamo alinzile asende. Na wino wensi atakwata lupanga alinzile akazye ikoti lyakwe alino akale lupanga. 37 Acino namunena vino icalembwa mu malembelo pamulandu wane, icikati, ‘Wapendilwe ukufwa pamwi na yakaifya,’ cili nu kufikiliziwa.” 38 Alondezi nao yavwanga yati, “Lola! Mwene tukweti mpaanga ziili.” Nawe ayanena ati, “Cati cilingana!” 39 Yesu afuma mu musumba, aya ku Mwamba wa Olivi, ndi vino wacitanga pe. Wene wapisile pamwi na alondezi yakwe. 40 Lino wafika ku cifulo cici, ayanena ati, “Pepini kuti mutaponela mu matunko.” 41 Lyene atala ayasya, apita katalamukila, nga afukama apepa ati, 42 “Tata, ndu kasi sisya lwako luu lwa ucuzi kunondi. Kusi kulonda kwane, lelo kulonda kwako kucitike. 43 Mungeli aloleka kunoli kufuma kwiyulu amukomelezya. 44 Mu kunyunguluka kukulu cuze apepa ukuluta, ala ni yevu lyakwe likutonela pansi kwati amamata akulu a wazi. 45 Lino wata kupepa, akatuka awela ku alondezi azana yakaswile, ala yati yanyomelwa na malanda. 46 Alino ayanena ati, “Pacani mukukasula? Katukini mupepe kuti mutaponela mu matunko.” 47 Walanga lino Yesu acili vwanga, iumba ilyatungulwilwe na Yuda, wenga uwamu alondezi ikumi na yaili, ilifika. Lyene Yuda aya kuli Yesu kuti amutonsole. 48 Lelo Yesu amuuzya ati, “Yuda, uzye mukutonsola kwako amuno ukukoopela Mwana wa Muntu?” 49 Lino alondezi yalola icali nu kucitika, yamuzya yati, “Mwene, uzye tuomvye mpanga zitu?” 50 Wenga uwa munoyali asempa ikutwi lilunji lya muzya wakwe Simapepo Mukulu. 51 Lelo Yesu avwanga ati, “Casila, tini cii!” Lyene alimba ikutwi lya muntu, amupozya. 52 Lyene Yesu anena ya simapepo akalamba na yamusika amu Ng’anda ikulu yakwe Leza, nga na aikolo amu Ayuda aizile ku kumulema ati, “Uzye mwizile kuli nene ni mpanga ni zya ntuwa, ungati nene cipondo? 53 Nali namwe manda aingi mu Ng’anda ikulu yakwe Leza, nga namwe mutandemile. Lelo ii ili nsita inu, lino maka ya mfinzi yakuteeka.”
OGASITI l27–SEPETEMBA 2
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | LUKA 23-24
“Mwaelela Auzo”
(Luka 23:34) Lyene Yesu avwanga ati, “Tata, uyelele, pano yatamanyile cino yakucita.” Lyene pakwankana vizwalo vyakwe yapendola.”
cl ifwa 297 pala. 16
“Ukumanya Ukutemwa Kwakwe Klistu”
16 Yesu walangililanga vino Isi wakwata ukutemwa umu nzila na yuze, kuli kuti ukuitemelwa ‘ukwelela.’ (Masa. 86:5) Walangilile vino waitemilwe ukwelela na lino wali pa cimuti cino yamupopilepo. Uzye i vyani vino Yesu wavwanzilepo, ala wasya afwe imfwa iya muzewanya, ni nsunga umu minwe yakwe nu kumakulu? Uzye wanenyile Yeova ukuti afulule antu yano yamucuzizye? Ataatazile aelenganye nu kucita vivyo, lelo wene wavwanzile amazwi akusyalikizya ukuti: “Tata, uyelele, pano yatamanyile cino yakucita.”—Luka 23:34.
(Luka 23:43, NWT.) Yesu nawe amunena ati, “Umu cumi nakunena ilelo ukuti, uli nu kuya nani mu Paladaise.”
g 2/08 ifwa 11 pala. 5-6
Uzye Leza Akaelela Imembu Izipisye?
Yeova asilolekesya sile pa luyembu luno umuntu watacita, lelo aakalola na pa muntu uwatacita uluyembu lulo. (Eza. 1:16-19) Tale elenganyiniko pa yantu yaili yano yali ivipondo apopiilwe pamwi na Yesu. Yonsi yoili yacisile maifyo aipe sana, pano wenga walanzile nu kuti: “Swemo catulingana ukuvunukwa, pano tukupokelela cilambu ciine ni milimo itu. Lelo pasi cintu cimwi ciipe cino umuntu wii [Yesu] wacita.” Imilandile ya muntu wiya icipondo, ikalangilila sile ukuti wamanyilepo vimwi pali Yesu. Nupya pa mulandu na vino wamanyile Yesu calenzile ukuti asenule amelenganyo yakwe. Cii cikalolekela umu mazwi yano watwalilile ukulanda akupapata Yesu ukuti: “We Yesu ukanjiusye lino uliza na maka mu Wene wako.” Uzye Yesu waswike uli ukupapata kwa muntu wiya ukwa kufuma pansi ya mwenzo? Yesu watiile: “Umu cumi nakunena ilelo ukuti, uli nu kuya nani mu Paladaise.”—Luka 23:41-43, NWT.
Tale elenganyini pali vino vyacitike; Amazwi yano Yesu wavwanzile ala acili pano nsi mwaya nu kwelela umuntu wino wali nu kukomwa ukulingana ni vicitwa vyakwe. Cii cikatukomelezya wakwe cimwi! Tungasininkizya ukuti Yesu na Isi Yeova, yangelela umuntu wino walapila ukufuma pansi ya mwenzo, asi mulandu ni membu zino iyacita.—Loma 4:7.
(Luka 24:34) yala yakuvwanga yati, “Cumi Umwene watazyukuka, nu kuloleka kuli Simoni.”
cl mafwa 297-298 mapa. 17-18
“Ukumanya Ukutemwa Kwakwe Klistu”
17 Limwi tungalola vino Yesu waitemelwanga ukwelela umu cumi, ndi cakuti twelenganya sana pali vino wacisile ku mutumwa Petulo. Tusitwisika ukuti Petulo watemilwe sana Yesu. Pa wanda uwa Nisani 14 usiku wakusyalikizya lino Yesu atatala wafwa, Petulo wamunenyile ukuti “Mwene, indi umuiteyanye ukuya ku ng’anda yaminyololo nu kufwa pamwi nawe.” Nomba lino papisile sile amaawala anono, Petulo wakanyile imiku itatu ukuti atamanyile Yesu! Baibo ikatuneena ivyacitike lino Petulo wakananga Yesu umuku wakwe Citatu: “Alino Umwene aseleuka alolekesya Petulo.” Lyene alino wizile ailuka ukuti umu cumi wayembuka, Petulo “afumila panzi, nga alila minsozi nu ulanda ukulu cuze.” Lino Yesu wafwile uwanda uwalondelilepo, Petulo afwile welenganyanga ukuti, ‘Uzye Umwene wane watanjelela?’—Luka 22:33, 61, 62.
18 Patali nu kulengela pakuti Petulo amanye icasuko. Yesu watutulwike katondo pa wanda uwalenga Nisani 16, nupya camanyikwa nu kuti uwanda kwene uwa, Yesu walolekile kuli Petulo. (Luka 24:34; 1 Kol. 15:4-8) U mulandu ci uno Yesu wisile amano uku muntu uwamukanyile imiku itatu? Yesu afwile walondanga ukulanga Petulo uwalapile ukufuma pansi ya mwenzo ukuti acili wamutemilwe nu kumucindika. Lelo Yesu wacisile na vyuze ivyalangilile ukuti welezile Petulo.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Luka 23:31) “Pano ndi yacita vivyo ku muti wisi, nga fwandi cilaya uli ku muti ume?”
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Luka 23:31
ku muti wisi, . . . ku muti ume: Yesu paa afwile walozyanga uku luko lwa Ayuda. Yali kwati umuti uno ucili uwisiko, lelo lino Yesu wali pano nsi Ayuda anono ataile muli aliwe. Nomba, Yesu wali umupipi nu kufwa alino Ayuda acumi yali nu kupakwa nu mupasi wa muzilo nu kuya Izlaeli wakwe Leza. (Loma 2:28, 29; Gala. 6:16) Fwandi pa nsita iiya, uluko lwa Izlaeli ulwa cumi cumi lwali nu kuya ulufwe muli vyakwe Leza, ukulukolanya uku muti ume.—Mate. 21:43.
(Luka 23:33) “Lino yafika ku cifulo camwangwa, “Pi panga,” yapampamila Yesu ni vipondo vyoili kwene, conga kwi kasa lilunji ni cuze kwi mani lyakwe.”
nwtsty cikope
Ulusunga Umwi Fupa Ilyume
Cii i cikope ci fupa lya muntu muno yapopiile ulusunga ulwatalimfile masentimita 11.5. Ifupa lii lyazanyilwe umu 1968, lino yazikulanga ivya kuzikula uku kaeya ka Yelusalemu, umu manda ya ina Loma. Vino yakazikula vikalangilila ukuti mpiti ndi yakoma umuntu yaomvyanga insunga pa kumupopela pa cimuti. Ulusunga luu lufwile lwakoline ni nsunga zino asilika aina Loma yaomvizye pa kupampamila Yesu Klistu pa cimuti. Ifupa kwene lii lyazanyilwe mu kambokosi kiiwe kano yakaama ukuti ossuary, muno yakaika amafupa ya muntu umufwe ndi cakuti umunyefu waola. Nupya cii cikulangilila ukuti ali wensi wino yapopela pa cimuti yamuzikanga.
Kuwelenga Baibo
(Luka 23:1-16) “Lyene iumba lyonsi likatuka limutwala kuli Pilato. 2 Alino yatandika kumulongwela, yati, “Twazana ukuti umuntu wii akutunkola antu amu luko lwitu kuti yatasonka musonko kuli Kesa nu kuilanda vino wene ali Katuula uwalavilwe.” 3 Pilato nawe amuuzya ati, “Uzye wewe uli Mwene wa Ayuda?” Yesu nawe aasuka ati, “Watuvwanga.” 4 Lyene Pilato anena ya simapepo akalamba nga ni umba ati, “Umuntu wii ntamuzanyile nu mulandu.” 5 Lelo yene yakomapo kulanda yati, “Usambilizyo wakwe ukasongelekanya antu yonsi amu mpanga ya Yudeya. Watandike ku Galile lyene wataiza na kuno.” 6 Lino Pilato uvwa cii, auzya ati, “Uzye umuntu wii umwina Galile?” 7 Lyene lino wamanya vino Yesu wali uwamu mpanga yakwe Helodi, amutuma kuli Helodi. Pano nawe kwene wali mu Yelusalemu pa kasita kaka. 8 Lyene lino Helodi walola Yesu, azanga cuze. Pano pa nsita ntali walondesyanga kumulola, pa mulandu wakuti uvwile ilandwe lya panoli, nupya wapaalilanga kulola vino Yesu akucita cinjelengwe cimwi. 9 Caleka Helodi auzya Yesu amauzyo aingi, lelo Yesu atamwasukanga. 10 Ya simapepo akalamba na yakasambilizya ya Masunde izile ku nkolelo nu kumulongwela na maka. 11 Lyene Helodi na asilika yakwe yatumfya Yesu nu kumusaalula. Alino lyene yamuzwika umwingila uyembe cuze, yamuswilizya kuli Pilato. 12 Uwanda kwene ulya Helodi na Pilato yatandana ucuza, pano yalanga yapatana. 13 Lyene Pilato aama ya simapepo akalamba, intunguluzi zya Ayuda nga na antu silesile, 14 ayanena ati, “Mwati muleta umuntu wii kunondi wino mukuti akutunkola antu. Nati mpitulukamo mu mulandu wakwe nkolelo inu. Lelo ntamuzanyile nu mulandu pa vintu vyonsi vino mwati mumulongwela. 15 Nanti a Helodi kwene atamuzanyile nu mulandu, acino wamuwezezya kunotuli. Pasi nanti cimwi cino wacita iciipe cakuti afwilepo. 16 Caleka namamunyambola sile nu kumusapula.”