CIPANDE CA KUSAMBILILAMO 22
LWIMBO NA. 127 Vino Ndinzile Ukuya
Vino Mungacita Pakuti Mwazanzya Yeova Lino Mukwizizyanya
“ukuiyemvya kwinu kulinzile ukuya ukwa mukasi mu mwenzo . . . pano ali vintu vicindame sana.”—1 PET. 3:4.
VINO TUMASAMBILILAPO
Vino akulonda ukutwalana yangacita pakuti yapingula ningo pa vintu lino yakwizizyanya, alino na vino amu cilongano yangacita pa kuyatungilila.
1-2. Uzye yamwi yakauvwa uli nga yakwizizyanya?
ANTU akwizizyanya yakaipakizya ukuya pamwi. Ukwaula nu kutwisika ndi cakuti mukwizizyanya mukulonda ukutwalilila ukulaipakizya. Vikwene avino cikaya uku antu aingi akwizizyanya. Nkazi Tsion,a akaikala uku Ethiopia, watiile: “insita imwi ino nali sana ni nsansa alino twizizyanga na ya wane. Twakwatanga insita yakulanda apa vintu ivicindame alino ni insita ya kusansamuka. Nuvwile ningo lino nazanyile umuntu uno natemilwe nupya uwantemilwe.”
2 Umwina Alessio, akaikala uku Netherlands, watiile, “Naipakizyanga sana ukuya capamwi na mamane lino twizizyanyanga, nanti icakuti twakwatanga intazi.” Umu cipande cii, tumasambilila pa ntazi zino akwizizyanya yakakwata alino ni visinte vya muli Baibo ivingazwa akwizizyanya. Alino na vino amu cilongano yangacita pa kuyatungilila.
UMULANDU UNO CACINDAMILA UKWIZIZYANYA
3. U mulandu cii uno ukwizizyanya kwacindamila? (Mapinda 20:25)
3 Nanti icakuti umonsi nu mwanaci yakaipakizya ukwizizyanya, yalinzile ukumanya ukuti ukwizizyanya icintu cicindame icingalenga yakatwalane uku nkoleelo. Apa wanda wa winga akutwalana yakalapa ukuti yalatwalilila ukutemwana nu kucindikana amanda ya umi wao onsi. Lino tutatala twalapa imilapo ili yonsi, tulinzile ukwelenganyapo sana. (Belengini Mapinda 20:25.) Vikwene avino cilinzile ukuya na kuli yano yakulapa imilapo yakutwalana. Ukwizizyanya kukalenga antu ukumanyana ningo alino nu kupingula ningo. Yangapingulapo ukutwalana nanti foo. Ndi cakuti atwalane yataana cisipiliula ukuti ukwizizyanya kutayazwile ukupingula ningo pa vintu. Lelo kwayazwile ukulola ndi cakuti yangatwalana nanti foo.
4. Umulandu cii uno cazipila ukumanya umulandu uno cacindamila ukwizizyanya?
4 Cacindama ukumanya ukuti ukwizizyanya ukukalenga antu ukumanya ndi cakuti yangatwalana nanti foo. Ndi cakuti asimbe yamanya vii, cilayazwa ukukana izizyanya na antu yano yatakulonda ukutwalana nayo. Asi asimbe sile alinzile ukumanya umulandu uno cacindamila ukwizizyanya. Swensi kwene tulinzile ukumanya. Yamwi yakaelenganya ukuti antu nga yakwizizyanya yalinzile ukutwalana. Uzye cii cikakuma uli Ina Klistu asimbe? Nkazi Melissa, akaikala uku United States, watiile: “Ndi cakuti umwina na nkazi yakwizizyanya Aina Klistu yamwi yakaelenganya ukuti yalatwalana. Cii cikalenga yamwi ukutwalilila ukwizizyanya nanti iyamanya ukuti yatalatwalana. Yamwi nayo yakasoololapo ukukana izizyanya. Cii cikalenga yamwi yasakamikwa sana.”
MULINZILE UKUMANYANA NINGO
5-6. I vyani vino mulinzile ukumanya pali wino mukwizizyanya nawe? (1 Petulo 3:4)
5 Lino mukwizizyanya, i cani icingamwazwa ukumanya ndi cakuti mungatwalana nanti foo? mulinzile ukumanyana ningo. Mufwile mwamanyileko vimwi lino mutatala mwatandika ukwizizyanya. Lyene imukwata isyuko ilya kumanya ukuiyemvya kwakwe “ukwa mukasi mu mwenzo.” (Belengini 1 Petulo 3:4.) Lino mukwizizyanya mungamanya vino umuntu wiyo waya, ucuza uno wakwata na Yeova, alino na vino akaelenganya. Ndi cakuti papita insita ukufuma pano mwatandikile ukwizizyanya mungayuzya amauzyo yaa: ‘Uzye muntu wii alaya umuci nanti iya musuma?’ (Mapi. 31:26, 27, 30; Efes. 5:33; 1 Tim. 5:8) ‘Uzye tulatwalilila ukusakamalana alino nu kutemwana? Uzye cilatwangukila ukwelelana ndi cakuti umwi waluvyanya?’b (Loma 3:23) Lino mukuya mukumanyana, mwaiusya ukuti icicindame ukulola ndi cakuti mulatwalilila ukwikala pamwi, fwandi mutaika amano kuli vino mwatemwa lelo mwaika amano kuli vino mukacita nga vimwi vyacitika.
6 Ivintu cii na vyuze vino mulinzile ukumanya lino mukwizizyanya? Lino mutatala mwatemwa sana umuntu, limwi mungatemwa ukulanzyanya apa vintu ivicindame wakwe vino akalonda kucita umu umi. Nomba uzye mungamuzya pali vino umi wakwe uli, vino imikalile yakwe yaya, nanti pali vino vyamucitikilapo umu umi? Asi vyonsi vino mungalanzyanyapo lino mwatandika sile ukwizizyanya. (Loliniko na Yoani 16:12.) Ndi cakuti wino mukwizizyanya nawe wamuzya mauzyo yano mukulola ukuti mutanga mwasuke mulinzile ukumunena. Nomba mulinzile ukumanya ukuti ndi cakuti papita insita mulinzile ukunena wino mukwizizyanya nawe vino akulonda ukumanya pakuti angapingulapo ningo. Mulinzile ukuya ni icisinka lino mukulanzyanya.
7. Mungacita pakuti mumanye ningo wino mukwizizyanya nawe? (Lolini akambokosi akakuti ““Ndi Cakuti Mukwizizyanya nu Muntu Akaikala Ukutali.”) (Loliniko ni vikope.)
7 Mungacita uli pakuti mumanye ningo wino mukwizizyanya nawe? Icingamwazwa ukuya na ucisinka lino mukulanzyanya nawe, ukuzya mauzyo alino na ukwikako amano lino akulanda. (Mapi. 20:5; Yako. 1:19) Limwi mungasoololapo ukucitila ivintu pamwi ivingalenga mukwate insita ya kulanzyanya wakwe, ukuliila pamwi, ukuya umu kutandala uku ncende ukuli antu alino nu kuombela pamwi umulimo wa kusimikila. Ukwizizya pamwi na ya lupwa ni vyuza nako kwene kungalenga mumanyane ningo. Nupya mwacita ivintu ivingalenga mumanye vino umuntu wiyo akacita nga vimwi vyacitika na vino akacita nga ali na antu yauze. Kwali vimwi vino ya Aschwin, akaikala uku Netherland yacisile lino izizyanyanga na ya Alicia, yatiiile: “Twacitanga ivintu ivyali nu kutwazwa ukumanyana. Wakwe, ukupekanya ivyakulya alino nu ukuombela pamwi imilimo yuze. Ukucita vii kwatwazwile ukumanya muno twacitanga ningo na muno tutacitanga ningo.”
Lino mukwizizyanya, ukuombela pamwi kungalenga mumanyane sana (Lolini mapalaglafu 7-8)
8. Uzye ukuisambilizya Baibo kungazwa uli akwizizyanya?
8 Icintu na cuze icingamwazwa ukumanyana ningo ukuisambilizya Baibo pamwi. Ndi cakuti mwatwalana mulalondekwa ukukwata insita ya kukwata amapepo ya lupwa pakuti Yeova amwazwa umu cupo cinu. (Kasa. 4:12) Fwandi mulinzile ukutantika insita ya kuisambilizya Baibo lino mukwizizyanya? Ukuya kwene antu nga yakwizizyanya umonsi ale atatala waya umutwe wa lupwa pano ale yatatala yatwalana. Ukuisambilizya Baibo pamwi kulamwazwa ukumanya ucuza uno cila muntu wakwata na Yeova. Ya Max na ya Laysa, akaikala uku United State, yatiile: “Lino twatandike sile ukwizizyanya twaisambilizyanga ivipande ivyalanda apa kwizizyanya, icupo, alino na vino ulupwa lulinzile ukuya. Ukuisambilizya ivipande vii kwatwazwile ukulalanzyanya apa malyasi yano limwi cali nu kututalila ukutandika ukulanzyanya.”
IVINTU NA VYUZE VINO MULINZILE UKUCITA
9. I vyani vino akwizizyanya yalinzile ukulondela lino yakulonda ukunena yamwi ukuti yakaizizyanya?
9 Aweni yano munganena ukuti mukwizizyanya? Akwizizyanya alinzile ukusoolola yano yanganena. Mutalinzile ukunena antu aingi lino mwatandika sile ukwizizyanya. (Mapi. 17:27) kucita vii kungalenga antu yatauzya sana amauzyo pali vino ivintu vili nupya cii cilalenga camwangukila ukupingula ningo pa vintu. Nomba ndi cakuti mutanenyile ali wensi cingalenga mwaitalusya uku antu pa mulandu wakuti ale mutakulonda yamanye ukuti mukaizizyanya. Nomba ukuitalusya uku antu kungalenga mucite ivintu iviipe. Fwandi pakulanga ukuti muli na mano mulinzile ukunenako yamwi angamupandako mano nu kumwazwa. (Mapi. 15:22) wakwe, munganenako ya lupwa yamwi, ya cuza, nanti ya eluda umu cilongano.
10. Uzye akwizizyanya yangacita uli pakuti ukwizizyanya kwao kuye ukwa mucinzi? (Mapinda 22:3)
10 Mungacita uli pakuti ukwizizyanya kwinu kuye ukwa mucinzi? Lino mukuya mukutemwanilako, mulalondesya sana ukuya pamwi. I cani icingamwazwa ukutaluka uku vintu ivingasosya Yeova? (1 Kol. 6:18) Mwataluka ukulanda pa viipe, ukuya uku ncende ukusi antu, alino nu kumwesya uwengwa. (Efes. 5:3) Ukucita vii kungamwazwa ukukanacita uzelele. Ukulanzyanya pali vino mungacita pakuti ukwizizyanya kwinu kuye ukwa mucinzi kungamwazwa. (Belengini Mapinda 22:3.) Kwali cimwi icazwile ya Dawit na ya Almaz akaikala uku Ethiopia. Yatiile: “Twazanwanga uku ncende ukuli antu aingi insita zimwi nazyo twasendanga ivyuza. Tutatazile twikalepo swenga muli motoka nanti umu ng’anda. Ukucita vii kwatwazwanga ukutaluka uku kucita ivintu iviipe.”
11. I vyani vino akwizizyanya yalinzile ukwelenganyapo lino yakucita ivintu ivya kulanga ukuti yatemwana?
11 Uzye akwizizyanya yalinzile ukulanga ukuti yatemwana? Lino insita ikuya ikupita cingaya sile ningo ukulanga vino mwatemwana umu nzila isuma. Nomba ndi cakuti mwatandika ukwelenganya sana apa kucita uzelele mungafilwa ukupingula ningo pa vintu. (Lwimbo 1:2; 2:6) Insita zimwi ukucita vimwi pa kulanga vino mwatemwa umuntu kungalenga mucite iviipe. (Mapi. 6:27) Fwandi lino mwatandika sile ukwizizyanya mulinzile ukulanzyanya pali vino mulaacita na vino mutalaacita ukulingana na vino Baibo ikalanda.c (1 Tesa. 4:3-7) Mulinzile ukuyuzya amauzyo yaa: ‘Uzye kuno tukaikala antu yakalola uli vino tukacita pa kulanga vino twatemwana? Uzye vino tukacita pa kulanga vino twatemwana kungalenga tucite iviipe?’
12. I vyani vino akwizizyanya yalinzile ukumanya ndi cakuti yakukwata intazi?
12 Mungacita uli pa kumala intazi? I vyani vino mungacita ndi cakuti insita izingi mukufilwa ukuzumilizyanya pa vintu? Uzye ale cikupiliula ukuti mutanga mutwalane? Awe; antu yonsi yakakwata intazi. Icupo cikaya ningo ndi cakuti atwalane yakuombela pamwi ukumala intazi. Fwandi vino mukapingulapo ukucita nga mwakwata intazi lino mukwizizyanya vingalanga ndi cakuti icupo cinu cilaya ningo nanti foo. Mulinzile ukuyuzya amauzyo yaa: ‘Uzye tukalanzyanya umunzila isuma nupya iyamucinzi? Uzye tukazumila nga twaluvyanya nu kwezya ukuombelapo? Uzye tukaitemelwa ukulenga uwelelo alino nu kwelelana?’ (Efes. 4:31, 32) Ndi cakuti mukupusana sana lino mukwizizyanya ale limwi vivyo kwene avino cilaya nga mwatwalana. Ndi cakuti mwazana ukuti mutalinzile ukutwalana, ukuta ukwizizyanya ali cintu icisuma icingazwa mwensi mweili.d
13. I cani icingazwa akwizizyanya ukumanya iciputulwa ca nsita icilinzile ukupitapo pakuti yapingulepo ndi cakuti yalinzile ukutwalana nanti foo?
13 I ciputulwa cii ica nsita icilinzile ukupitapo pakuti mupingulepo ukutwalana nanti foo? Ivintu visizipa ndi cakuti twapingulapo zuwa. (Mapi. 21:5) Fwandi cii cikupiliula ukuti pakapita insita pakuti mumanye ningo umuntu wino mukwizizyanya nawe. Nomba cii cisikupiliula ukuti mulinzile ukulengela sana. Baibo ikati: “Icintu cakulolelela ndi cakana ukufikiliziwa cene cikawavya umwenzo.” (Mapi. 13:12) Nupya ndi cakuti mwizizyanya apa nsita itali cikaanguka ukucita uzelele. (1 Kol. 7:9) Ukucila ukulaelenganya pa nsita iyatipita ukufuma pano mwatandikile ukwizizyanya, mungayuzya ukuti, ‘i vyani vino ndinzile ukumanyilapo pakuti mpingulepo ningo?’
VINO AMU CILONGANO YANGACITA PA KUTUNGILILA AKWIZIZYANYA?
14. Uzye amu cilongano yangazwa uli akwizizyanya? (Loliniko ni cikope.)
14 Ndi cakuti twamanya yamwi akwizizyanya tungacita uli pa kuyazwa? Tungayama uku kulila pamwi icakulya, uku mapepo ya lupwa, nanti ukukwizizya pamwi. (Loma 12:13) Ndi cakuti mukucita ivintu vya musango uu yangamanyana ningo sana. Mungayazwa ndi cakuti yakulondekwa uwa kuyasukilila, ukuyazwako umu mipitile nanti incende ukwa kulandila ilyasi lya nkama. (Gala. 6:10) Ya Alicia, yano itulandapo pa kutandika yacili yakaiusya vino cali lino yizizyanyanga na ya Aschwin. Yatiile, “Tuvwile ningo sana lino aina na ya nkazi yatunenyile ukuti tungaya kumwao ndi cakuti tukulonda ukwizizya capamwi.” Mwalola ukuti isyuko sana ndi cakuti yamunena ukuzanwapo lino akwizizyanya yali pamwi? Mutalinzile ukusya akwizizyanya yonga nupya mulinzile ukumanya ndi cakuti yakulondekwa insita iyakulanda ivya nkama.—Filipi 2:4.
Ndi cakuti twamanya akwizizyanya, tulinzile ukwelenganya pali vino tungacita pakuti tuyatungilile (Lolini mapalaglafu 14-15)
15. I vyani vino ya cuza yakwe yano yakwizizyanya yalinzile ukucita? (Mapinda 12:18)
15 Tungatungilila akwizizyanya ukupitila muli vino tukalanda. Insita zimwi tungalondekwa ukuikanya. (Belengini Mapinda 12:18.) Wakwe, limwi tungalondesya ukunena antu ukuti yamwi iyatandika ukwizizyanya, nomba akwizizyanya alinzile ukunena antu. Tutalinzile ukulalanda iviipe pali yano yakwizizyanya. (Mapi. 20:19; Loma 14:10; 1 Tesa. 4:11) Tutalinzile ukuzya akwizizyanya ndi cakuti yalatwalana nanti foo. Nkazi Elise na ya wakwe yakaiusya ivyacitike yatiile, “Twazungukanga yamwi nga yuzya lino kwali nu kuya uwinga lino tutatala twalanzyanya.”
16. I vyani vino tutalinzile ukucita ndi cakuti akwizizyanya yasoololapo ukuta ukwizizyanya?
16 Nga ndi cakuti yamwi yasoololapo ukuta ukwizizyanya? Mutalinzile ukuzya amauzyo nanti ukupeela umwi umulandu pali vino ivicitika. (1 Pet. 4:15) Nkazi Lea watiile: “Nuvwanga sana uyi nga nuvwa vino antu yalandanga lino twatiile ukwizizyanya nu mwina.” Wakwe vino itulanda pa kutandika antu nga yata ukwizizyanya cisipiliula ukuti yatapingwilepo ningo. Lelo cikapiliula ukuti ukwizizyanya kwati kuomba umulimo uno kulinzile ukuomba. Kwene ukuta ukwizizyanya kungalenga umwi ukuvwa uyi nu kuyuvwa ukuti ali wenga. Fwandi tulinzile ukulola vino tungayazwa pakuti yatauvwa ukuzukilwa.—Mapi. 17:17.
17. I vyani vino akwizizyanya yalinzile ukutwalilila ukucita?
17 Wakwe vino itusambilila antu akwizizyanya yakaipakizya nomba insita zimwi yakakwata intazi. Ya Jessica yatiile: “Ukulanda sile icisinka ukwizizyanya kukalondekwa ukuombesya. Nomba icazifile icakuti twaomvizye insita ii uku kumanyana.” Ndi cakuti mukwizizyanya twalililini ukuombesya pakuti mumanyane ningo. Ukucita vii kulamwazwa ukuipakizya lino mukwizizyanya nupya kulamwazwa ukupingulapo ningo.
LWIMBO NA. 49 Tukalondesya Ukuzanzya Yeova
a Asi mazina yao acumi cumi.
b Nga mukulonda ukumanya na vyuze lolini ibuku lyakuti, Amauzyo Yano Acance Yakauzya—na Masuko Angayazwa—ibuku 2, pp. 39-40.
c Kulemola ivyanzwalo uuzelele, nupya umuntu wiyo yangamupangila komiti wa upinguzi. Ukutonya maele nanti ukulanda pa vya uzelele ukuomvya foni kungalenga umwi yamupangile komiti wa upinguzi ukulingana na vino ivintu vili.
d Nga mukulonda ukumanya na vyuze, lolini icipande icatangi “Mauzyo Yano Aakabelenga Yakauzya” umu Lupungu Lwa Mulinzi lwakwe Ogasiti 15, 1999.