Yeova Akalonda Antu Yonsi Ukulapila

1. I vyani vino umuntu uwatalapila akacita?

NDI cakuti twacita iviipe, tulinzile ukulapila. Baibo ikalanda ukuti umuntu uwatalapila akapata iviipe nu kuvwa uyi pali vino wacisile, nupya asilonda ukuswilizyapo.

2. U mulandu ci uno swensi tulinzile ukusambilila pa kulapila? (Neem. 8:​9-11)

² Umuntu aliwensi alinzile ukumanya vino cikapiliula ukulapila. U mulandu ci? Pano swensi tukaluvyanya cila wanda. Pa mulandu wakuti sweswe ana yakwe Adamu na Eva, swensi kwene twapyana uluyembu ni mfwa. (Loma 3:23; 5:12) Kutaya umuntu asiluvyanya. Nanti sile aonsi aali nu utailo wakwe umutumwa Paulo, citayangukilanga ukucimvya uluyembu. (Loma 7:​21-24) Uzye cii cikupiliula ukuti tulinzile ukuya nu ulanda lyonsi pa mulandu ni membu zitu? Awe foo, Yeova waya nu uluse nupya akalonda ukuti twaya ni nsansa. Elenganyini pali vino vyacitikile Ayuda aliko umu manda yakwe Neemiya. (Belengini Neemiya 8:​9-11.) Yeova atalondanga ukuti yauvwa uyi pali vino yaluvyanyizye mpiti, lelo walondanga ukuti yamupepa ni nsansa. Yeova wamanya ukuti ukulapila kukalenga twaya ni nsansa. Ali mulandu uno akatusambilizizya pa kulapila. Ndi cakuti twalapila uku membu zitu, tungataila ukuti Tata witu uwaya nu uluse alatwelela.

3. I vyani vino tumasambilila umu cipande cii?

³ Lekini tusambilile na vyuze pa kulapila. Umu cipande cii, tumasambilila pa vintu vitatu. Ca kutandikilapo, tumasambilila pali vino Yeova wasambilizye Aina Izlaeli pa kulapila. Cakwe ciili, tumasambilila pali vino Yeova akaazwa antu ukulapila. Na cakwe citatu, tumasambilila pali vino Yesu wasambilizye alondezi yakwe pa kulapila.

VINO YEOVA WASAMBILIZYE AINA IZLAELI PA KULAPILA

4. I vyani vino Yeova wasambilizye uluko lwa Ina Izlaeli pa kulapila?

⁴ Lino Yeova wapanzile uluko lwa Ina Izlaeli, wayapeezile masunde nupya yamulavile ukuti yalamuvwila. Nupya Yeova wayalavile ukuti ndi cakuti yakulondela masunde yakwe, wali nu kuyacingilila nu kuyapaala. Leza walanzile pa masunde yakwe ukuti: “Masunde yano nkumupeela ilelo yasi yatale nupya yasi ukutali namwe.” (Malan. 30:​11, 16) Lelo ndi cakuti yata ukumuvwila wakwe nga yasoololapo ukulapepa ya leza yauze, wali nu kuta ukuyapaala nupya yali nu kucula. Nomba cii, citapiliulanga ukuti Yeova watayatazyela. Yali nu kuswilila kuli “Yeova Leza [wao] nu kuvwa ukwi izwi lyakwe.” (Malan. 30:​1-3, 17-20) Umu mazwi yauze tungati, yalondekwanga ukulapila. Ndi cakuti yacita vivyo, Yeova wali nu kupalama kuli aliyo nupya wali nu kuyapaala nupya.

5. Uzye Yeova walangilile uli ukuti atatazyezile antu yakwe? (2 Yamwene 17:​13, 14)

⁵ Antu yano Yeova wasoolwile yamupondokelanga pa nsita izingi. Yapepanga ivilubi nu kucita ivintu na vyuze iviipe. Na cii, calenzile ukuti yacula. Lelo Yeova watwalilile ukulaazwa antu yakwe pakuti yatwalilile ukulamuombela. Watumanga kasesema ukukomelezya antu yakwe pakuti yalapile nu kutandika ukumuombela nupya.—Belengini 2 Yamwene 17:​13, 14.

6. Uzye Yeova waomvizye uli ya kasesema pa kusambilizya antu yakwe umulandu uno ukulapila kwacindamila? (Loliniko ni cikope.)

⁶ Insita izingi Yeova waomvyanga ya kasesema yakwe pa kucelula nu kulungika antu yakwe. Wakwe, Leza waomvizye Yelemiya ukunena antu yakwe ati: “Wewe we mutalami Izlaeli, cisanguka we! . . . Nemo nakwatisya uluse. Nemo ntakwiza mu kukulolekesya ukali ukali, awe. Nemo ntalakusokela lyonsi, awe. Cikulu sile umanye uyi uno wacita, apakusangukila Yawe.” (Yele. 3:​12, 13) Yeova wanenyile antu yakwe ukupitila muli Yoweli ukuti: “Welini kunondi nu mwenzo winu onsi.” (Yowe. 2:​12, 13) Nupya Yeova walanzile ukupitila muli Ezaya ukuti: “Fumyini iviipe pa nkoleelo yane; Tiini ukucita iviipe.” (Eza. 1:​16-19) Nupya ukupitila muli Ezekeli Yeova uzizye ati: “Uzye nemo ne Yawe nkasansamuka pakulola umuntu mwipe kuno wafwa?’ . . . Nemo nkasansamuka pakulola umuntu mwipe kuno wazenzuka nu kuya nu umi . . . Nemo nsilonda ukuti umuntu nanti wenga akafwe. Fwandi mwemo tiini ukwifya, uleke muye nu umi.” (Ezek. 18:​23, 32) Yeova akauvwa ningo ndi cakuti antu yalapila uku membu zyao, pano akalonda ukuti yakikale amanda pe. Nomba Yeova asitandika ukwazwa sile antu pa cisila ca kulapila. Lekini tulandeko pa vilangililo vimwi ivikalangilila vino akacita.

7. Uzye Yeova waomvizye uli icilangililo cakwe Oseya nu muci wakwe, pa kusambilizya antu yakwe?

⁷ Lolini vino Yeova waomvizye icilangililo cakwe kasesema Oseya nu muci wakwe Gomeli, pa kusambilizya antu yakwe. Pa cisila ca kucita uzelele, Gomeli wasile Oseya nu kuya uku onsi yauze. I vyani vino Yeova wacisile? Yeova aakamanya ivyaya umu myenzo ya antu, wanenyile Oseya ati: “Yanga, nupya ukalange icitemwiko ku muci wako cizelele wino akucita ulenzyo nu monsi muze. Umutemwe wakwe vino Yawe watemwa Aina Izlaeli, nanti angala yene yakaya ku kupepa tuleza tuze.” (Ose. 3:1; Mapi. 16:2) Umuci wakwe Oseya watwalilile ukucita uzelele. Lelo Yeova wanenyile Oseya ukuti amwelele nu kumuwezya pa ng’anda.a Yeova walondanga ukusambilizya antu yakwe vino wayuvwanga ukuomvya icilangililo cii. Nanti cakuti antu yakwe yacitanga iviipe, Yeova wayatemilwe nupya watwalilile ukuyazwa pakuti yalapile nu kusenula imiyele yao. Icilangililo cii, cikutusambilizya ukuti Yeova wamanya ningo antu nupya alaazwa yayo akacita uluyembu ulwipisye pakuti yangalapila. (Mapi. 17:3) Katulole vino wacisile vii.

VINO YEOVA AKAAZWA ANTU UKULAPILA

8. Uzye Yeova wazwile uli Kaini pakuti alapile? (Utandiko 4:​3-7) (Loliniko ni cikope.)

⁸ Kaini ali mwana wa kutandikilapo wakwe Adamu na Eva. Kaini wapyanyile uluyembu uku yavyazi yakwe. Nupya Baibo ikalanda pali aliwe ukuti: “Vicitwa vyakwe vyali iviipe.” (1 Yoa. 3:12) Limwi cikwene icalenzile ukuti Yeova atatemwa “Kaini kumwi nu upe wakwe” lino wapeezile ilambo. Walondekwanga ukusenula imiyele yakwe, lelo Kaini “wasosile sana nu kuya nu ulanda.” I vyani lyene vino Yeova wacisile? Walanzile na Kaini. (Belengini Utandiko 4:​3-7.) Yeova walanzile nawe umu nzila isuma nupya wamunenyile ukuti wali nu kumupaala ndi cakuti wacita icisuma. Nupya wamucelwile na pa viipe ivyali nu kucitika ndi cakuti watwalilila ukuya umusoke. Ica ulanda i cakuti, Kaini wafizilwe ukuvwila. Atalesile ukuti Yeova amwazwe ukulapila. Pa cisila ca viipe vii ivyacitike, uzye Yeova watiile ukwazwa antu ukulapila? Awe foo.

9. Uzye Yeova wazwile uli Devedi ukulapila?

⁹ Yeova watemilwe sana Umwene Devedi. Wamwamile nu kuti “umuntu wino umwenzo wane watemwa.” (Mili. 13:22) Lelo Devedi wizile acita imembu izipisye, kumwi sile nu uzelele nu kukoma. Kulingana na Masunde yakwe Mose, Devedi walinzile ukukomwa. (Levi 20:10; Mpe. 35:31) Nomba Yeova walondanga ukwazwa Devedi ukulapila.b Watumile kasesema wakwe Natani kuyalanda na Devedi, nanti cakuti ala Devedi atatala walapila. Natani waomvizye icilangililo pakuti aazwe Devedi ukumanya ukuti watacita imembu izipisye. Devedi wilwike ukuti watasosya sana Yeova, nupya walapiile. (2 Sam. 12:​1-14) Walemvile masamu aakalangilila vino uvwile sana uyi pali vino wacisile. (Masa. 51, utumazwi twa papela) Antu aingi ayembwike yakateekeziwa nu kulapila ndi cakuti yabelenga ivyaya umu masamu yaa. Tukataizya sana Yeova vino wazwile Devedi umuomvi wakwe ukulapila.

10. Uzye mukayuvwa uli pali vino Yeova wateekela na vino akaelela antu ayembu?

¹⁰ Yeova wapata imembu zyonsi. (Masa. 5:​4, 5) Nanti ciye vivyo, wamanya ukuti sweswe yayembu nupya pa mulandu wakuti watutemwa, wasoololapo ukulatwazwa pakuti twacimvya uluyembu. Lyonsi akaezya na maka ukwazwa na aakacita imembu izipisye pakuti yalapile nu kupalama kuli aliwe. Tukateekeziwa ukumanya ukuti Yeova akalonda ukutwazwa. Ndi cakuti twelenganya pali vino Yeova wateekela na vino akaelela, tukalondesya ukutwalilila ukuya acisinka kuli aliwe nu kulapila zuwa ndi cakuti twayembuka. Lekini lyene tusambilile pali vino Yesu wasambilizye asambi yakwe pa kulapila.

VINO YESU WASAMBILIZYE ALONDEZI YAKWE PA KULAPILA

11-12. I vyani vino Yesu wasambilizya antu pali vino Yeova akaitemelwa ukutwelela? (Lolini pa nkupo.)

¹¹ Umu manda ya Ina Klistu akutandikilapo, insita yafisile iya kuti Mesiya aize. Wakwe vino twasambilile umu cipande icafumako, Yeova waomvizye Yoani Kabatizya na Yesu Klistu ukusambilizya antu umulandu uno cacindamila ukulapila.—Mate. 3:​1, 2; 4:17.

¹² Lino Yesu wali pano nsi, wasambilizye antu ukuti Isi akalonda ukutwelela ndi cakuti twayembuka. Yesu wasambilizye isambililo lii ilicindame lino waomvizye umulumbe wa mwana umuponge. Umulumendo wii, wasoolwilepo ukufuma pa ng’anda nu kuya umu kucita vintu iviipe sana. Lino “wilwike ukuti wacisile ivya uwelewele” waswilile uku ng’anda. I vyani vino isi wacisile? Yesu walanzile ukuti lino umwana “acili apatali, isi wamuweni nupya uvwile uluse, wasimwile aya amukukula nu kumutonsola.” Umwana uzizye isi ndi cakuti angamuzumilizya ukuya umuomvi wa pa ng’anda, lelo isi wamwamile ati “mwanane” nu kumuwezya pa ng’anda. Isi walanzile ati: “Waponzile nomba watalondoka.” (Luka 15:​11-32) Lino Yesu wali ukwi yulu, walolanga vino Isi pa miku iingi walanganga icikuuku nu kwelela yayo aalapilanga. Ilyasi lii lino Yesu walanzile likatuteekezya nupya likalangilila vino Tata witu Yeova waya sana nu uluse.

13-14. I vyani vino umutumwa Petulo wasambilile pa kwelela, nupya wacisile uli pa kusambilizya yauze? (Loliniko ni cikope.)

¹³ Umutumwa Petulo wasambilile isambililo ilicindame sana pa kulapila nu kwelela kuli Yesu. Petulo walondekwanga ukwelelwa, nupya Yesu waitemiilwe ukumwelela. Wakwe, pa cisila cakuti Petulo wakana Umwene wakwe pa miku itatu, uvwile sana uyi pali vino wacisile. (Mate. 26:​34, 35, 69-75) Lelo lino Yesu watuutulwilwe, wazanyile Petulo ala ali wenga nupya watandike ukulanda nawe. (Luka 24:​33, 34; 1 Kol. 15:​3-5) Yesu wamanyile ukuti Petulo walapiile nupya walondanga asininkizye ukuti wamwelezile.—Lolini na Mako 16:7.

¹⁴ Petulo wamanyile vino cikauvwika ukulapila alino nu kwelelwa. Fwandi wasambilizyeko yauze vino wasambilile. Lino papisile insita pa kuzevya ukwaliko pa Pentekositi, Petulo walanzile ilyasi uku Yayuda aatali Aina Klistu muno wayalondolwelile vino yakomile Mesiya. Wayakomelizye ukuti: “Fwandi lapilini nu kuwela kuli Leza, pakuti imembu zinu zifuutwe na pakuti Yeova amupeele umutende.” (Mili. 3:​14, 15, 17, 19) Wayanenyile ukuti ukulapila kukalenga umuntu ukusenuka, kuli kuti ukuta ukwelenganya nanti ukucita iviipe nu kutandika ukulacita ivintu ivikazanzya Leza. Nupya umutumwa walanzile ukuti Yeova wali nu kufuuta imembu zyao nupya ataali nu kuziusya. Nupya lino papisile imyaka iingi, Petulo wayanenyile ati: “Yeova . . . wamuteekelela pano asilonda umuntu ali wensi akononwe lelo akalonda antu yonsi yalapile.” (2 Pet. 3:9) Ndi cakuti twalapila uku membu zitu, nanti cakuti twacisile imembu izipisye tukateekeziwa ukumanya ukuti Yeova akatwelela.

15-16. (a) Uzye umutumwa Paulo wasambilile uli pa kwelela? (1 Timoti 1:​12-15) (b) I vyani vino tulasambililapo mu cipande cilondelilepo?

¹⁵ Saulo uwa ku Tasi wacisile iviipe ivingi sana nupya walondekwanga ukwelelwa. Wacuzyanga sana alondezi yakwe Klistu. Aina Klistu aingi yelenganyanga ukuti atanga asenuke. Lelo Yesu wamanyile ukuti Saulo angasenuka nupya angalapila. Wene pamwi na Isi yaweni imiyele isuma ino wakweti. Yesu watiile: “umuntu wii imusoolola.” (Mili. 9:15) Yesu wacisile ni cizungusyo pa kulenga Saulo alapile. (Mili. 7:58–8:3; 9:​1-9, 17-20) Pa cisila ca kuya Umwina Klistu, Saulo uwizile atandika ukwamwa ukuti Paulo insita izingi wataizyanga pali vino Yeova na Yesu yamulanzile icikuuku nu luse. (Belengini 1 Timoti 1:​12-15) Mutumwa Paulo wasambilizye aina na ya nkazi ukuti: ‘Leza mu cikuuku cakwe akwezya ukumwazwa pakuti mulapile.’—Loma 2:4.

¹⁶ I vyani vino Paulo wanenyile amu cilongano ca mu Kolinto ukucita lino uvwile ukuti kwali umonsi umwi uwacitanga uzelele uwazumiliziwe ukutwalilila ukuya mu cilongano? Kuli vino walanzile, tukasambililako vino Yeova akalanga ukutemwa nu mulandu uno cacindamila ukuya nu luse. Mu cipande cilondelilepo, tulasambilila pali vino vyacitike mu cilongano ca mu Kolinto.