Ivyeo Vya Kuomvya Umu Kabuku Kakuti Swe Ina Klistu nu Mulimo Witu
NOVEMBA 6-12
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | AMOSI 1-9
Londini Yeova “Pakuti Muye nu Umi”
(Amosi 5:4) “Yeova akunena ang’anda yakwe Izlaeli ati, “Izini kunondi, nga mumaya nu umi.
(Amosi 5:6) Mwemo muzye vino Yeova akulonda, pakuti muye nu umi. Ndi mutangacita vivyo, wene alakatukila amu mutundu wakwe Yosefu ndi vino umoto ukaoca, alino umoto uo ulakomola Aina Betele yonsi pyu ukwaula nanti umwi uwakuuzimya.
Londini Yeova Akalola Ivili mu Mwenzo
20 Cifwile citangupile ku Ina Izlaeli aliko insita iya ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova. Swensi kwene acance na aikolo kwene twamanya ukuti catala sana ukuelezya kwikala mu nsi ii mukacitika ivipe na ndakai kwene. Lelo kutemwa Leza nu kulondesya ukulamuzanzya kwalenzile Aina Izlaeli ukwika sana mano ku kupepa kwa cumi. Yeova wayamile wakwe vino tukawelenga pali Amosi 5:4 ukuti: “Izini kunondi, nga mumaya nu umi.” Na ndakai kwene, Leza akalanga uluse kuli yao yonsi akalapila nu kutwalilila ukumulonda lino yakuwelenga Izwi lyakwe nu kucita ukulonda kwakwe. Citangupala ukucita vivyo, lelo ukwezya na maka ukucita vivyo kungalenga tukaye nu umi wa pee.—Yoane 17:3.
(Amosi 5:14, 15) Mwike imyenzo inu pa visuma asi pa viipe awe, kuti muye nu umi. Lyene Yeova wa Maka yonsi alikala namwe lyonsi, ndi vino mwavwanga ukuti avino waya. 15 Patini iviipe, temwini ivisuma. Sininkizini ukuti mukucita ulungami mu matengo inu amilandu. Namanye limwi alino Yeova wa Maka yonsi alaya na mizu pa antu yonsi asyala amu mutundu wakwe Yosefu.
Mwaombela Yeova Ukulingana na Masunde Yakwe
16 Muntu wa kutandikilako Adamu, atasoolwile ningo, uvwilile masunde yakwe Ciwa. Uzye mwemo mungasoolola ningo ivyakucita? Amosi watwavwile vino tungacita pakuti twasoolola ningo lino walanzile ukuti: “Patini iviipe, temwini ivisuma.” (Amosi 5:15) Kasambilizya umwi (William Rainey Harper) wino wafwa, uwali pi sukulu ilikalamba ku Chicago uwasambilila sana pa ndimi na pa milembele ya mabuku walondolwile ningo ivyaya pa cikomo ci ukuti: “Vino Amosi welenganyanga pa visuma ni vipe vyakoline sana nu kulonda kwakwe Yawe.” Cii ali cisinka icikalandwapo sana cino tungasambilila kuli ya kasema 12. Uzye tukaitemelwa ukulondela masunde yakwe Yeova aakalanda pa visuma ni vipe? Masunde yakwe Yeova yalondololwa ningo muli Baibo nupya yakalondololwa na Ina Klistu acumi apanga iumba lya “muomvi mutailwe nupya uwa mano.”—Mateo 24:45-47.
17 Kupata ivipe kukatwazwa ukusenka ku vintu ivisizanzya Leza. Limwi, umonsi umwi angamanya uzanzo uwaya mu kutamba ivikope vya uzelele ivyaya pa intaneti nupya angezya na maka ukukanatamba ivintu vivyo. Lelo uzye mu mwenzo wakwe akaelenganya uli pa mawebusaiti apakazanwa ivintu vivyo? (Efeso 3:16) Ukuomvya ukusunda ukwaya pali Amosi 5:15, kungamulenga ukuti cimwangukile ukupata ivipe. Nupya angasuka acimvye nu kutwalilila ukukomeleka muli ukapepa.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Amosi 2:12) “Lelo mwemo mwamwesizye Anazili yaya waini, nu kupeela ilamulo kuli ya kasema ilyakuyalesya ukusema.”
Ivyeo Ivyaya Umwi Buku Lyakwe Yoweli na Amosi
2:12. Tutalinzile ukutoovola ya painiya akaombesya, angalizi akatandalila ivilongano, ya misyonali nanti sile akaombela pa Betele pakuti yate umulimo wa nsita yonsi nu kutandika kuomba imilimo ya pa lwao. Lelo tulinzile ukulayakomelezya pakuti yatwalilila ukuombela Yeova.
(Amosi 8:1, 2) Navyuze vino Yeova wandangizye mu cilolwa aivi: Pali umuse wa viseekwa ivice. 2 Yeova anguzya ati, “We Amosi, uzye walola cani?” Nani naasuka inti, “Nalola umuse wa viseekwa ivice.” Lyene Yeova anena ati, “Insita iya mpela ya antu yane Aina Izlaeli yatifika. Nanti ciye uli, mpaka njavunuke.
Ivyeo Ivyaya Umwi Buku Lyakwe Yoweli na Amosi
8:1, 2—Uzye “umuse wa viseekwa ivice” ukaimililako vyani? Walangililanga ukuti uwanda wakwe Yeova watiupalama. Iviseekwa ivice vikazombolwa ku kusila kwa cisiku, kulikuti ale insita ya kuzombola yati yasila umwaka uwo. Lino Yeova walanzile Amosi “umuse wa viseekwa ivice” capiliulanga ukuti impela ya Ina Izlaeli yali umupipi. Lyene Leza wanenyile kasema Amosi ukuti: “Insita iya mpela ya antu yane Aina Izlaeli yatifika. Nanti ciye uli, mpaka njavunuke.”
Kuwelenga Baibo
(Amosi 4:1-13) “Uvwini amazwi yaa, mwe anaci aku Samaliya, mwemuno mukulu kwina wakwe yamutusa ya ng’ombe zyaku Basyani, mwemuno mukazunya apina nu kucuzya yayo aulilwa. Mwemo mwikalile sile ukupingula yawinu ala mukuti, “Tupelini ivyakuzusya uku nsingo.” 2 Yeova Kateka Uwa Maka Yonsi mu muzilo wakwe, walapa ati, “Cumi nkumunena ukuti insita iliza lino antu yalamukweta na maswelo wa nswi. Yalamuswela na maswelo wenga wenga mpaka nu wakusyalikizya. 3 Mulalompokela wenga wenga umu nzota zya malinga, alino lyene yalamusumbila lwaku Mwamba wa Halimoni.” Avino Yeova wavwanga. 4 Yangini ku ncende yamuzilo ku Betele, mutandike nu kwifya kweneko. Yangini ku Giligali mulundulule nu kwifya. Letini amawila inu yonsi a cikumi cila manda yatatu. 5 Mupele umukate winu pakuti mutaizye Leza. Muitakizye apa mawila inu akuitemelwa, nu kuyuvwa pa mawila kwene yayo, pasi pano avino mwe ina Izlaeli mwatemwa ukucita. Avino Yeova wavwanga. 6 Anene nemuno namuponyezizye ivipowe mu misumba inu yonsi. Anene naponyizye inzala konsi kuno mwikalanga. Lelo lyonsi kwene mutatontile nu kuwela kunondi. Avino Yeova wavwanga. 7 “Anene kwene nemuno nanyefile imvula lino kwalile kwasyala sile imyezi itatu kuti muzombole. Anene kwene nemuno naleetanga imvula apa musumba umwi, nu kulesya imvula ukutonya pa musumba uze. Indeka ukuti imvula itonye pa calo cimwi, lelo pa calo cuze pene foo, mpaka ipuuma paya na solokoto. 8 Caleka antu amu misumba iili nanti itatu ndi yakatuka ukuya ku musumba umwi, kuti yakamwe amanzi, ulusala lwao lutaputukanga awe. Lelo nalyo kwene mwemo mutawezile kunondi. Avino Yeova wavwanga. 9 “Anene nalenzile kuti imbezu zinu zyonsi zyume uku ndwala nga nu kuvuvuma, mu miyanda inu nga nu muvyalo vinu vyonsi vya matingi. Makanta ononyile imisamvu kumwi ni miolivi inu kwene. Lelo mwemo mutawezile kunondi. Avino Yeova wavwanga. 10 “Namuponyezizye impungo ya ndwala wakwe ilya ino naponyezizye Aina Eguputo. Nakomisizye alumendo inu umu nkondo, natungulwile ni mfwalasi zinu uku anisi inu. Namununsyanga ni fungo lya vyala ilyafumanga mu nkambi ya asilika. Lelo mutawezile kunondi. Avino Yeova wavwanga. 11 “Nononyile yamwi amuno muli wakwe vino nononyile antu amu misumba ya Sodoma na Gomola. Mwemuno mwapuswike mwali wa visonsololwa vya moto. Lelo mutawezile kunondi. Avino Yeova wavwanga. 12 “Acino mwemo mwe Ina Izlaeli ndamuvunuka. Pamulandu wakuti ndamucita cimwi mwe Ina Izlaeli, mulinzile mwaiteyanya uku komenkanya Leza winu.” 13 Wiyo kwene wino akapanga imyamba, nu kupanga icipunga, nu kuumbula ukwelenganya kwakwe ku muntu, aliwe kwene akasenula umusanya iuya usiku, aliwe akapita pa kansonsi ka panonsi. Izina lyakwe a Yeova wa maka yonsi!”
NOVEMBA 13-19
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | OBADIYA 1–YONA 4
“Mwasambilila Kuli Vino Mwaluvyanya”
(Yona 3:1-3) “Lyene Yeova anena Yona iila lyakwe ciili ati, 2 “Katuka, uye ku musumba ukulu uwa Ninive nga ukakosole ilandwe lino nkukupeela ku antu aikala mwenemo.” 3 Yona ali pakuyela Yeova nga akatuka aya ku musumba ukulu uwa Ninive. Musumba ulya uwa Ninive wali ukulu wakwe cimwi, cakuti casendanga amanda makulu yatatu ukupita ukusalala mwenemo.”
Wasambilile Kuli Vino Waluvyanyizye
22 Uzye Yona wasambilile kuli vino waluvyanyizye nu kutwalilila ukuya ni cuvwila kuli Yeova? Ee. Pacisila ca manda yatatu kasanya nu usiku, ciluswi caile “cilukila Yona ku cituntu apa musili ume.” (Yona 2:10) Mutale mwelenganye, Yona atali nu kowa pa kufika ku cituntu! Lelo wali sile nu kwelenganya inzila ino wali nu kupita ukufuma uku nkumba yakwe Yemba kuno wali. Lino patatala palengela, Yona weziwe pakuti alange ndi cakuti wataizyanga Yeova. Pali Yona 3:1, 2 pakati: “Lyene Yeova anena Yona iila lyakwe ciili ati, “Katuka, uye ku musumba ukulu uwa Ninive nga ukakosole ilandwe lino nkukupeela ku antu aikala mwenemo.’”Uzye Yona wacisile uli?
23 Yona atatandike ukusitoka. Tukawelenga ukuti: “Yona ali pakuyela Yeova nga akatuka aya ku musumba ukulu uwa Ninive.” (Yona 3:3) Uvwilile Yeova. Kwaula nu kutwisika wasambilile kuli vino waluvyanyizye. Fwandi naswe tungakolanya utailo uno Yona wakweti. Swensi kwene tukaifya nupya tukaluvyanya. (Loma 3:23) Nomba uzye tukatoovoka, nanti tukasambilila kuli vino twaluvyanya nu kutwalilila ukuya acisinka lino tukuombela Yeova?
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Obadiya 10) “Mwe ina Edomu mwe, pamulandu wakuti mwaile imuzanza nu kwiyila akazi kinu, amu mupanda wakwe Yakobo, namwe mulononwa nu kuzewana mpaka umuyayaya.”
Ivyeo Ivyaya Umwi Buku Lyakwe Obadiya, Yona na Mika
Cikomo 10—Uzye Aina Edomu ‘yononyilwe uli umuyayaya’? Fwandi wakwe vivikwene vino casoowilwe uku luko lwa Ina Edomu, nu uteeko wao alino na yonsi ali umu mipepele ya mu nsi, izile iyalowa. Umwene wa ku Babiloni Nabonidu wacimvizye umusumba wa Edomu pakasi ka myaka yako 500 B.C.E. Lino cizile cifika umu myaka yako ya 300 B.C.E., umu Edomu mwikalanga Aina Nabateya fwandi acino Aina Edomu iizile iyaikala uku uwondaka wa mpanga ya Yuda, impanga ya Negebu nupya ino izile yatandika ukwama ukuti Idumeya. Lino Aina Loma izile iyazanza Yelusalemu umu 70 C.E, Aina Edomu yonsi yalovile. Fwandi wakwe vivikwene vino casoowilwe uku luko lwa Ina Edomu, nu uteeko wao alino na yonsi ali umu mipepele ya mu nsi, izile iyalowa.
(Obadiya 12) Mwemo mutalinzile ukusyenteka anyonko Ayuda pamulandu wa malanda yano yayaponela. Mutalinzile ukuzangila mu wanda wa kononwa kwao, nanti ukuyaseka mu nsita ino yene yakucululuka.
Vino Yeova Akalonda Twauvwana na Yauze
4 Tungasambilila isambililo lisuma kuli vino Yeova wavunwike Edomu, musumba uwali mupipi na Izlaeli. “Mwemo mutalinzile ukusyenteka anyonko Ayuda pamulandu wa malanda yano yayaponela. Mutalinzile ukuzangila mu wanda wa kononwa kwao, nanti ukuyaseka mu nsita ino yene yakucululuka.” (Obadiya 12) Aina Tuli yafwile yali a “ina” ku Ina Izlaeli nupya yaombelanga pamwi vya uculuzi, lelo Aina Edomu yene yali aina kwene kololo aa Ina Izlaeli, pano yatuntwike kuli Esau, mpundu muze wakwe Yakobo. Nanti sile a Yeova wamanga Aina Edomu ukuti “aina” ya Ina Izlaeli. (Malango 2:1-4) Fwandi citali icisuma ku Ina Edomu ukuzanga lino Aina Babiloni yacuzyanga Ayuda.—Ezekelo 25:12-14.
5 Kwaula nu kutwisika, Leza atatemilwe pali vino Aina Edomu yacisile ku ina yao Ayuda. Fwandi lyene tunguzya tuti, Uzye Yeova akalola uli vino nkacitila aina? Inzila imwi a vino tukayacitila ndi cakuti paaya intazi. Tuti Umwina Klistu umwi wamuluvyanya nanti limwi wapusana na lupwa winu umwi. Ndi cakuti imukwata ica “kuilizyanya” uzye mulatwalilila ukuya ni cipyu, nanti kukanalonda inzila ya kumalilamo intazi iyo? (Kolose 3:13; Yoswa 22:9-30; Mateo 5:23, 24) Ndi mwakana ukumala intazi nu mwina wiyo cingalenga ukuti mutauvwana, limwi mungautuka ukuvwanga nawe nanti mungatandika ukuvwanga ivipe pali aliwe uku mbali. Lyene nupya tuti umwina wiyo waluvyanya nupya kwene icakuti wakalipilwa nanti ukusundwa na ya eluda mu cilongano. (Galatiya 6:1) Uzye mulaya wa Ina Edomu nu kuzanga pa ntazi ino umwina wiyo akweti? Uzye Yeova angalonda mucite uli?
Kuwelenga Baibo
(Yona 3:1-10) Lyene Yeova anena Yona iila lyakwe ciili ati, 2 “Katuka, uye ku musumba ukulu uwa Ninive nga ukakosole ilandwe lino nkukupeela ku antu aikala mwenemo.” 3 Yona ali pakuyela Yeova nga akatuka aya ku musumba ukulu uwa Ninive. Musumba ulya uwa Ninive wali ukulu wakwe cimwi, cakuti casendanga amanda makulu yatatu ukupita ukusalala mwenemo. 4 Yona aingila mu musumba ulya nga atandika ukupita mwenemo. Akosola ilandwe ati, “Kwasyala amanda nayauze amakumi yani kuti umusumba uwa Ninive ononwe.” 5 Antu amu Ninive yataile Leza. Alino iyuma imbila kuti umuntu ali wensi ate ukulya, nga antu yonsi kwene, ukutandika pa mukulu mpaka ukufika na pa munono kwene, iyazwala vyakuzwala vyakulanga ulanda. 6 Lino umwene waku Ninive uvwa ivintu vii, akatuka nu kufuma pa cilimba cakwe ca wene, azula nu mwingila wakwe uwa wene, nga azwala ni cakuzwala cakwe cakulanga ulanda nga aikala nu mulutukumbu. 7 Lyene atuma antu akuya uma imbila mu Ninive, yati, “Lii, ilili lamulo lya mwene ni vilolo vyakwe: ‘Muntu ali wensi atezya ukulya akantu kali konsi, ni nyama kwene zikulu ni zinono zitacita cico. Mutaleka zilye akantu akali konsi nanti ukumwa amanzi. 8 Antu yalinzile ukuzwala vyakuzwala vyakulanga ulanda nga ni nyama nazyo muzivimbe ni vyakuzwala kwene vivyo. Cila muntu alinzile apimpe ukupepa kuli Leza. Endi, umuntu ali wensi alinzile ukuta imisango yakwe ya nkota kumwi ni vicitwa vyakwe viipe. 9 Nalimwi Leza angasenula ipange lyakwe, nga nu luse azusye ukali wakwe ukulu pakuti tutalowa.’” 10 Lyene lino Leza walola vino antu yacita na vino yazenzwike uku misango yao yankota, aya na mizu kunoyali nga atayaponyezizye uwononesi uno walanzile ukuti alayaponyezya.”
NOVEMBA 20-26
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | MIKA 1-7
“I Vyani Vino Yeova Akalonda Twacita?”
(Mika 6:6, 7) Uzye namatwalila Yeova cani, lilyo lino nkuya ku kupepa Leza Wapapela? Uzye namamutwalila ana ya ng’ombe amwaka onga kuti nkamutuulile amawila akoca? 7 Uzye Yeova alazangila muli yasuuku amazimbi, nu mu nguzi izisikama zya mafuta ya miolivi? Uzye ningapela iyeli lyane kuti nkululwe uku maifyo yane? Uzye umwana wane angaya impolelwa yakulipila apa maifyo yane?
Uzye Tufwile Ukulalola Uli Antu Yauze?
20 Kulingana na vino Yeova akalola ivintu, ucuza witu na ina wacindama sana mu kupepa kwitu. Impolelwa zya nyama zino yapeelanga zyayanga izya sile sile ndi cakuti akupeela atuvwananga ningo na antu yauze. (Mika 6:6-8) Lyene Yesu wakomelizye asambi yakwe ukuti “Muvwane zuwa na similandu muzo.” (Mate. 5:25) Paulo nawe walanzile ukuti, “Ndi mwasoka mutaleka kusoka kwinu kumutungulule ku kwifya. Nupya mutikala asoke kufika nu kukuwa kwi lanzi. Mutasila Ciwa pa kwikala.” (Efes. 4:26, 27, NWT.) Ndi cakuti cipyu caya cikucepako, tulinzile ukumala intazi zuwa zuwa pakuti tutatwalilila ukuya ni cipyu nu kupeela Satana apa kwikala.—Luka 17:3, 4.
(Mika 6:8) Awe, Yeova wakulanga mpiti, we muntu we, icintu icisuma. Ivintu vino wene akasi kuti wacita aivi: Uwacita vilungame nu kuya na mizu, nga nu kupita mu ufuke pa manso yakwe Leza wako.
I Vintu ci Vino ‘Yeova Akalonda Twacita?’
“Uwacita Vilungame.” Izwi lya Ciyebulai ilyakuti “cilungame” lyalondololwa ningo ukulingana nu lupapulo lumwi ukuti, mwaya nu “kuya ningo ku antu yauze.” Leza akalonda twauvwana ningo na antu nu kuyacitila ivisuma ukulingana na masunde yakwe. Tukalanga ulungi ndi cakuti tusi na kasoozi, tuli aololoke nupya acisinka muli vino tukucitila yauze. (Aina Levi 19:15; Ezaya 1:17; Ayebulai 13:18) Ndi tukucitila antu yauze ivisuma, nayo kwene yangalondesya ukucita vivyo kwene kuli fwefwe.—Mateo 7:12.
“Kuya na mizu.” Leza asitunena sile ukuti twaya na mizu kuli yauze lelo akatunena ukuti twaitemelwa ukuya na mizu. Izwi lya Ciyebulai ilyasenulwa ukuti “mizu” (cheʹsedh) lingasenula nu kuti “kutemwa kwa cikuku” nanti “ukutemwa kwa cumi.” Kalemba umwi wakwe Baibo walanzile ukuti; kutemwa, uluse ni cikuku visilingana ningo conga conga nu londolozi wa mizu [cheʹsedh], kano nga twika pamwi imiyele yonsi yotatu. Ndi cakuti twaya na mizu, tulalanga ningo sana miyele ii; nupya tulaya ni nsansa lino tukwazwa akulondekwa uwazwilizyo. Ni visuma ivilafumamo ivyakuti tulatwalilila ukuya ni nsansa izyaya mu kupeela.—Milimo 20:35.
“Kupita mu ufuke pa manso yakwe Leza wako.” Muli Baibo izwi lyakuti “kupita” likasenula “kucitapo cimwi.” Tukapita na Leza ndi cakuti tukucita vino Leza watunena kupitila muli Baibo. Tulinzile “ukuya afuke” pakuti twapita na Leza. Tungacita uli vivyo? Ndi twaya afuuke pa manso yakwe Leza tukaya aicefye nu kwiusya ukuti twakwata umwakupelela. Fwandi “kupita mu ufuke” kukasenula ukuti tulinzile ukumanya ivikulondekwa nu kucita vivyo kwene.
Tukataizya sana Yeova pano wene asilonda twacita vino tutanga tukwanisye. Akatemwa sana ndi cakuti tukwezya apapezile maka itu lino tukumuombela. (Kolose 3:23) Akamanya vino tutanga tukwanisye na vino tungakwanisya. (Masamu 103:14) Ndi cakuti twaya afuke, tulalondesya ukucita vivyo kwene nu kutwalilila ukuya ni nsansa lino tukupita na Yeova. Uzye citanga cizipe ukumanya vino mungacita pakuti mwapita na Leza? Kucita vivyo kulalenga Yeova atwalilile ukumupolelela.—Mapinda 10:22.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Mika 2:12) Lelo mwe amu mupanda wakwe Yakobo, ndamukonganika pamwi mwensi. Mwensi mwe Ina Izlaeli asyala ndamukonganika pamwi ungati mfwele mu citata, ungati ufyo umu ncende ya uko iyakucemelamo. Nupya kwene antu yalazuula wakwe cimwi mu mpanga inu.
Ivyeo Ivyaya Umwi Buku Lyakwe Obadiya, Yona na Mika
2:12—Uzye alilaci lino usoowelo wa ‘kukonganika Aina Izlaeli asilepo’ wafikiliziwe? Usoowelo uu watandikilepo ukufikiliziwa mu 537 B.C.E. lino Ayuda asilepo yaswilile ku mwao kufuma ku Babiloni kuno yasenzilwe uzya. Ndakai usoowelo uu ukafikiliziwa kuli “Izlaeli wakwe Leza.” (Galatiya 6:16) Kutandika umu 1919, Aina Klistu apakwe yakolonganikwa pamwi kwati imfwele mu citata. Pa mulandu wa kulemenkana ni “umba likulu cuze” amu mfwele na zyuze, sana sana ukutandika mu 1935, yatwalilila ukuombela capamwi. (Umbwilo 7:9; Yoane 10:16) Yakaombela pamwi mu kupepa kwa cumi.
(Mika 7:7) Lelo nemo namapempukilwa kuli Yeova. Namalolelanga Leza Katuula wane. Leza wane amanguvwa.
I Vintu ci Vino ‘Yeova Akalonda Twacita?’
20 Ndi twalola vino Yeova akatupolelela cikalenga twalondesya ukukolanya Mika. Walanzile ukuti: “Namalolelanga Leza Katuula wane. Leza wane amanguvwa.” (Mika 7:7) Uzye mazwi yaa yakolana uli na vino tulinzile ukupita mu ufuke na Leza? Ndi tuli nu mwenzo wa kulolela, nanti ukuteekela, cingatwazwa ukukanalola kwati uwanda wakwe Yeova ukulengela ukwiza. (Mapinda 13:12) Kulanda sile icisinka, swensi kwene tukalondesya ukuti ivipe ivikacitika ndakai vikafumiziwepo. Lelo cila mulungu antu mazimbi alino yakutandika sile ukupita na Leza. Ndi twamanya icisinka cii cikalenga tukwate umwenzo wa kulolela. Umwina Klistu umwi uwalengela muli ukapepa walanzile ukuti: “Ndi nelenganya pa myaka 55 ino naomba umulimo wa kukosoola, nkayuvwa ukuti pasi cili consi cino naponzya pa mulandu nu kulolela pali Yeova. Nsisakamala nanti acimwi.” Uzye namwe ivya musango uu vyamucitikilapo?
Kuwelenga Baibo
(Mika 4:1-10) Mu manda akwiza, umwamba apa kuulwa Ng’anda ikulu yakwe Yeova ulaya uutali ukuluta imyamba yonsi, usanzuke ukuluta imilundu yonsi. Antu amu nko zivule yalasimwilila kuno uli. 2 Antu amu nko zivule yaliza, nga yalavwanga yati, ‘Tuini tukwele uku mwamba wakwe Yeova, ku Ng’anda yakwe Leza wakwe Yakobo. Wene alatusambilizya vino akasi kuti twacita, nga naswe tumapitanga umu nzila zyakwe. Pano uku Zioni ukulafuma usambilizyo wakwe, uku Yelusalemu ukulafuma amazwi yakwe Yeova.” 3 Aliwe alaputula imilandu pakasi ka antu amu nko izingi, apakasi ka mitundu ya maka ya mupipi nu kutali kwene. Antu yayo yalasula malupanga yao kuti yaye amase, nga na masumo yao kuti yaye mipeni yakutungwilila. Antu amu nko zivule yatalatala yalwe inkondo, nanti ukuiteyanya ku kulwa ulwi nupya. 4 Lelo umuntu ali wensi alaikalila mu mutende apakasi ka mitingi ni misamvu yakwe. Kusi nanti umwi alayoofya, pano Yeova Wamaka yonsi uwatavwanga vintu vii. 5 Antu amu nko zyonsi yakapepa nu kuyela leza wao, lelo swemo tumapepanga nu kuyela Yeova, Leza witu mpaka umuyayaya. 6 Yeova wavwanga wati, “Mu wanda ulya, Ndakonganika ivilema. Ndakonganika yayo azingwa kumwao, na yayo yano yaponyezizye amalanda. 7 Ivilema vivyo ndaleka viye antu yane asyalapo, yayo azinzilwe kumwao yalaya uluko lwa maka. Nene ne Yeova ndaya umwene wao apa mwamba wa Zioni, ukutandikila sile apa nsita kwene iyo mpaka umuyayaya.” 8 Lyene nawe we Yelusalemu, we lupungu lwakuwakilapo imfwele zyane, umwamba wa antu yane, utesi wako uwampiti ulya ulaweziwa kunuli. Uwene uwa uliza ku antu aku Yelusalemu. 9 Uzye pacani cino wemo ukulila nu kupooma? Uzye pacani cino ukunyunguluka wa mwanaci ali pipi nu kulela? Uzye kuli kuti utakweti umwene, nanti mpandamano wakukulangilila? 10 Mwalu kwaseela nu kunyunguluka, mwe antu aku Yelusalemu, wa mwanaci wino ali pipi nu kulela. Pano ndakai mulinzile ukufuma mu musumba uo, kuti mukikale mu mitanda. Mulasendwa nu kuya ku Babiloni. Lelo kuku kwene Yeova alamukulula ku anisi inu.
NOVEMBA 27–DIZEMBA 3
IVYUMA IVYAYA UMWI ZWI LYAKWE LEZA | NAUMI 1–HABAKUKU 3
“Twalililini Ukuya Acincile Muli Ukapepa”
(Habakuku 2:1-4) Namayanga nga kalinda wa mpongolo akwimilila apapela yi linga. Indi nu kulolela vino Yeova alangasuka alino ndamanya vino wene alangasuka pakuilizyanya kwane. 2 Yeova wangaswike ati, “Lemba umbwilo uu, uulembe ningo apa vipampa, kuti umuntu uwalola awelenge ukwaula intazi. 3 Uumbwilo uu uli nu kufikiliziwa apa nsita yakweo ilingine, ino ili nu kufika ukwaula kuzimba. Nupya ulacitika ukwaula kutwisika. Lelo ndi mwalola ukuti wene wazimba, nemo nkuti muulolele mutazukuwa. Wene ulafikiliziwa ukwaula kucelwa nanti ukulezyalezya. 4 Uu uli usemo: Yakacita ya viipe yalalowa, lelo yakacita ya visuma yalaya nu umi. Yonsi akacita vyaololoke yalaya nu umi pano yene acumi kuli Leza.
Ivyeo Ivyaya Umwi Buku Lyakwe Naumi, Habakuku na Zefaniya
2:1. Wakwe vino Habakuku wali, tulinzile ukutwalilila ukuya akome nupya acincile muli ukapepa. Nupya tufwile ukusenuka muli vino tukaelenganya nga yatusunda, nanti lino yatwazwa.
2:3; 3:16. Lino tukulolela uwanda wakwe Yeova, tutalinzile ukulalola kwati uwanda uu ucili ukutali sana.
2:4. Pakuti tukapusuke uwanda ukulu wakwe Yeova uwa upinguzi, tulinzile ukuzizimizya nu kutwalilila ukuya acumi.—Ayebulai 10:36-38.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Naumi 1:8) Lelo wakwe mulamba uwa mukuku, Yeova akalovya anisi yakwe. Na yao akamusangukila wene akayazingila ku mfwa.
(Naumi 2:6) Nu kuyula impongolo yaku vifula vya manzi, kwi sano lya mwene kwazula intete.
Ivyeo Ivyaya Umwi Buku Lyakwe Naumi, Habakuku na Zefaniya
2:6—Uzye “i mpongolo zya vifula vya manzi ci izyayulike? Impongolo zii zikaimililako ukuwa kwa ciumba ca musumba wa Nineve ukwacitike pa mulandu na manzi ya mu luzi lwa Tigilisi. Mu 632 B.C.E. Aina Babiloni yalemenkine pamwi na asilika Aina Mede nu kulwisya umusumba wa Nineve, lelo Aina Nineve yatatinyile. Pa mulandu ni linga lino yakweti, yalolanga kwati pasi angayazanza. Lelo imvula ikalamba iyatonyile yalenzile uluzi lwa Tigilisi ukuzula icakuti manzi iyasalangana. Uwasambilila sana ilyasi lya mpiti (Diodorus) walanzile ukuti musumba onsi waunzilwe ku manzi icakuti ni ciumba ci linga icipona. Fwandi impongolo zya vifula zyayulike wakwe vino casoowilwe, nu musumba wa Nineve ononyilwe wakwe vino umoto ukaoca ipasyala sile vipelele.—Naumi 1:8-10.
(Habakuku 3:17-19) Cingaya cemvya nanti umutingi utangaseeka ivizao, nu musamvu utangaya ni luwa nu kuseeka ivizao, ni cazi kwene citangaseeka, lelo umu vyalo vyao mutakatale mufume kamwi. Nga imfwele mu vitata ni ng’ombe zyao kwene mu nduwa zifwe zilukute zyonsi. 18 Lelo nemo namazangila muli Yeova, namakwatanga insansa pamulandu wakuti Leza a Katuula wane. 19 Yeova wa Maka yonsi aliwe akampeela amaka. Wene akakomya amakulu yane kuti naimilila wakwe mpombo, pakuti ningakwela na papela ya mwamba.
Ivyeo Ivyaya Umwi Buku lyakwe Naumi, Habakuku na Zefaniya
3:17-19. Nanti icakuti tukakwata intazi lino Alamagedoni itatala iiza na lino iliza, twasininkizya ukuti Yeova alatupeela amaka aakuzizimizya nga twatwalilila ukumuombela nu luzango.
Kuwelenga Baibo
(Habakuku 2:15–3:6) Kalanda ku muntu wino akamwesya auze cakumwa icilume. Umu cipyu cinu mwatitikizya nu kuzewanya ainipamba. Mwemwe mwalenzile kuti yapita yakupempezyoka uti yatiyakoleka. 16 Mwemwe lyene mulasauka mucifulo cakucindama. Mwemwe mulamwa nu kupempezyoka. Yeova alamusunda cakuti mulamwela ku cisengo, nga nu kucindama kwinu kulasanguka ukusauka. 17 Mwakomola imitengo yaku Lebanoni. Lyene namwe muli nu kuputolwa mpaka pansi. Mwakomozile ni nyama zyonsi zyamu mutengo kwene. Lyene inyama izilamoofya. Vii vilamucitikila pano mwemo mwali atazi ya katwe. Nupya mononyile imisumba kumwi na ikazi ya mwenemo. 18 “Uzye umulimo cii uno akaluwi kakwata? Kene kapangwa sile nu muntu, nupya katange kamunene icili consi suka intumpu. Uzye icani cingalenga ukuti kapanga wa kaluwi akataile? Utuluwi tuno wene akapanga tutangavwanga. 19 Kalanda ku muntu wino akanena umuti ati, ‘Zyuka!’ Nanti iciliwe ati, ‘Katuka!’ Uzye akaluwi nako kangamunena icakucita? Nanti angala antu yangakapomela siluva na zaabu, lelo musi umi muno kali. 20 Lelo Yeova wene ali umwi Taalu lyakwe ilyamuzilo. Acino lekini umuntu wensi aye cele pa manso yakwe.”
3 Lii, lili pepo lyakwe kasema Habakuku ukulingana ni mimbilile yakwe Syigionoti. 2 We Yeova, natinuvwa vyakulumbuka kwako. We Yeova nupya nuvwa intete. Acino ivicitwa vyako kwene vii, uviswilizye nupya kwene kuti viye vimanyikwe amanda kwene yaa, ivizungusyo vikulu vino wacitanga. Lelo ukwate uluse nanti umu nsita kwene ino watusoka. 3 Leza umwisikulu ali nu kwiza iila lyakwe ciili ukufuma ku Edomu. Leza wamuzilo ali nu kwiza ukufuma ku myamba yamu mpanga ya Palani. Ucindami wakwe wakupa iyulu, ni nsi izilemo ululumbi lwakwe. 4 Wene akaiza kunotuli nu kumyansya kwa nkuwa. Uluswepo lwakwe lukayengesa ilufuma mu makasa yakwe, kuko ukwazula amaka yakwe afisame. 5 Wene akatuma impungo ya ndwala apa nkolelo yakwe nu kupeela ilamulo ku mfwa kuti ilondele apacisila cakwe. 6 Wene ndi wimilila, insi yonsi ikatenkana. Ndi walolekesya, insi yonsi ikazakaza. Imyamba yape ikasunguluka ni milundu yamuyayaya nayo ikalokotela pansi. Ikwene ili milundu ino twapitangamo.”