Vino Mungacita Ndi Cakuti Yamufyenga Nanti Yauze Yafyengwa

1-2. Uzye antu aingi yakacita uli ndi cakuti yalola ulufyengo, nupya i vyani vino tungatandika ukwelenganya?

TUKAIKALA umu nsi umwaya ulufyengo. Antu aingi yakafyengwa pa mulandu na kuno yafuma, apiina, vino yakalola, alino ni milandu yuze. Nupya aingi yakacula pa mulandu na vino aakacita uculuzi nanti aa mu uteeko yakacita. Ivintu vii alino na vyuze vikalenga sweswe nanti yano twamanya ukuya ni ntazi.

² Antu aingi ndakai yakasoka pa mulandu wakuti yakafyengwa nanti yakalola kuno yakucuzya yauze. Tukalonda ukwikala umu nsi umwaya umutende nupya muno tungayuvwa acingililwe. Antu yamwi yakaezya ukumala intazi zino yakalola umu nsi nanti umu mpanga ino yakaikalamo. Yamwi yakaezya ukukatusha ivimvulunganya nanti ukusoolola intunguluzi izikalaya ukuti zilamala intazi. Lelo swe Ina Klistu twasambiliziwa ukuti tutalinzile ukuya a “mu nsi” nupya tukaloleela Uwene wakwe Leza uulafumyapo ulufyengo lonsi. (Yoa. 17:16) Nanti ciye vivyo, tukauvwa uyi nupya insita zimwi tukasoka ndi cakuti twalola yauze yakuyacuzya. Limwi mungelenganya ukuti: ‘I vyani vino ningacita ndi cakuti ivya musango uu vyacitika? Uzye kuli vino ningacita pa lufyengo ulukacitika ndakai?’ Lino tutatala twasuka mauzyo yaa, lekini tulole vino Yeova na Yesu yakayuvwa pa lufyengo.

YEOVA NA YESU YAPATA ULUFYENGO

3. U mulandu ci uno tukauvwila uyi ndi cakuti twalola ulufyengo? (Ezaya 5:7)

³ Baibo ikalanda umulandu uno tukauvwila uyi ndi cakuti twalola ulufyengo. Ikalanda ukuti Yeova watuumvile umu cata cakwe nupya “watemwa ulungami nu mulinganya.” (Masa. 33:5; Utan. 1:26) Asifyenga yauze nupya asilonda ukuti antu yafyenga yauze. (Malan. 32:​3, 4; Mika 6:8; Zaka. 7:9) Wakwe, umu manda yakwe kasesema Ezaya, Yeova uvwile “ukulila kwa malanda” uku Ina Izlaeli aingi yano yafyenganga uku Ina Izlaeli yauze. (Belengini Ezaya 5:7.) Yeova wafulwile yayo aatwalilile ukukanauvwila masunde yakwe nupya acuzyanga yauze.—Eza. 5:​5, 13.

4. Uzye Yesu akayuvwa uli ndi cakuti umwi wafyengwa? (Loliniko ni cikope.)

⁴ Wakwe vino Yeova waya, na Yesu kwene watemwa umulinganya nupya wapata ulufyengo. Pa nsita imwi lino Yesu waombanga umulimo wa kusimikila pano nsi, waweni umonsi uwalemile ikasa. Yesu wamuvwilile uluse nupya wamupozizye, lelo intunguluzi zya mapepo zyasosile sana. Zisile sana mano uku kusunga Isabata ukucila ukwika mano uku kwazwa umonsi uwaculanga. Uzye Yesu wayuvwile uli? “Uvwile ulanda pa mulandu wakuti yaali akome imyenzo.”—Mako 3:​1-6.

5. Ndi cakuti twasoka pa mulandu nu lufyengo, i vyani vino tulinzile ukulaiusha?

⁵ Yeova na Yesu yakasoka ndi cakuti yalola antu yakufyenga yauze. Fwandi citaipa ukusoka ndi cakuti twalola ulufyengo. (Efes. 4:26) Lelo tulinzile ukwiusha ukuti kusoka kutanga kulenge ulufyengo ukusila. Ndi cakuti twatwalilila ukusoka pa nsita itali, cingalenga ukuti tulwale nanti ukuya sana nu ulanda. (Masa. 37:​1, 8; Yako. 1:20) Fwandi i vyani vino tulinzile ukucita ndi cakuti twafyengwa nanti yauze yafyengwa? Tungasambililako kuli vino Yesu wacisile.

VINO YESU WACISILE LINO WAWENI YAUZE YAKUYACUZYA

6. Uzye antu yayacuzyanga uli lino Yesu wali pano nsi? (Loliniko ni cikope.)

⁶ Yesu waweni kuno antu aingi yakufyengwa. Waweni kuno intunguluzi zya mapepo zyacuzyanga antu aingi. (Mate. 23:​2-4) Nupya wamanyile ukuti aa mu uteeko wa Ina Loma yacuzyanga antu. Ayuda aingi yalondanga ukukululwa ukufuma uku uteeko wa Ina Loma. Yamwi yapanzile na maumba pakuti yalwishanya na Ina Loma. Lelo Yesu atatazile ayapo umwi iumba ilili lyonsi ilyalondanga ukucinja uteeko. Lino Yesu wamanyile ukuti antu yalondanga ukumwika pa wene, wafumileko.—Yoa. 6:15.

7-8. U mulandu ci uno Yesu atezizye ukufumyapo ulufyengo lino wali pano nsi? (Yoani 18:36)

⁷ Lino Yesu wali pano nsi, ataikanga umu vikanza vya miteekele nanti ukwezya ukufumyapo ulufyengo. U mulandu ci? Pano wamanyile ukuti antunze yatakwata insambu nanti amaka akuiteeka. (Masa. 146:3; Yele. 10:23) Nupya antunze yatakwata amaka akufumyapo ivikalenga twacula. Satana aliwe akateeka insi yii, waya nu unkalwe nupya antu aingi amu mu nsi yii yakamukolanya. (Yoa. 8:44; Efes. 2:2) Nupya ukukanamalilika kukalenga ukuti na antu asuma yafilwe ukumala intazi pano asi lyonsi lino yakacita ivilungame.—Kasa. 7:20.

⁸ Yesu wamanyile ukuti Uwene wakwe Leza sile ali uno ulafumyapo ivikalenga twafyengwa. Pa mulandu na cii, waomvyanga insita yakwe na maka “ala akusimikila nu kumanyisya antu api lyasi lisuma ilya Wene wakwe Leza.” (Luka 8:1) Wazwile antu ‘alondeshanga umulinganya’ ukumanya ukuti ulufyengo nu kucuziwa vyali nu kufumiziwapo. (Mate. 5:6; Luka 18:​7, 8) Uteeko wa yantu utanga ufumyepo ivintu vii, suka sile Uwene wakwe Leza ‘uusi wa pano nsi’ uungalenga vii vicitike.—Belengini Yoani 18:36.

MWAKOLANYA YESU NGA MWALOLA ULUFYENGO LUKUCITIKA

9. I vyani ivyalenga musininkizye ukuti Uwene wakwe Leza sile uulafumyapo kucula konsi?

⁹ Ndakai tukalola sana ulufyengo ukucila na vino cali lino Yesu wali pano nsi. Wakwe vino cali umu manda yakwe Yesu, antu aakalenga ukuti kwaya ulufyengo umu manda yaa akusyalikizya a Satana alino na antu aipe. (2 Tim. 3:​1-5, 13; Kuso. 12:12) Wakwe Yesu, twamanya ukuti Uwene wakwe Leza sile ali uno ulafumyapo ivikalenga twafyengwa. Pa mulandu wakuti tukatungilila Uwene, tukaakana ukuika umu vikanza vya miteekele, nu mu maumba ya vimvulunganya pakuti tufumyepo ulufyengo. Elenganyini pali vino vyacitikile nkazi Stacy.a Lino ya Stacy yatatala yasambilila icumi, ilingi yaya umu maumba alwishanga ukufumyapo ulufyengo. Lino papisile insita, yatandike ukutwisika ndi cakuti vino yacitanga vyazwanga antu. Yatiile: “Lino nali umu maumba yaa, nayuzyanga ndi cakuti vino nacitanga vyali sile ningo. Lelo ndakai nasininkizya ukuti Uwene wakwe Leza uulafumyapo intazi zyonsi. Namanya ukuti Yeova aliwe alafumyapo ukucula konsi, icintu cino nemo ntanga incite.”—Masa. 72:​1, 4.

10. U mu nzila ci muno maumba avimvulunganya yasiuvwana nu kusunda kwakwe Yesu ukwaya pali Mateo 5:​43-48? (Loliniko ni cikope.)

¹⁰ Ndakai antu aingi yakaingila umu maumba aakalonda ukucinja uteeko. Lelo aingi yakaya sana ni cipyu icakuti yasiuvwila na masunde nupya yakacitila yauze iviipe. Vino yakacita vyapusana sana na vino Yesu watusambilizya. (Efes. 4:31) Umwina Jeffrey walanzile ati: “Namanya ukuti lino antu yapanga maumba avimvulunganya, cikayangukila ukusoka nupya yakaonona nu kwiya ivintu alino nu kucisa sile antu yauze.” Lelo Yesu watusambilizya ukuti tulinzile ukutemwa antu yonsi ukwikako sile na yayo aakatukaanya nanti ukutucuzya. (Belengini Mateo 5:​43-48.) Swe Ina Klistu tukaezya na maka ukukanacita ivili vyonsi ivisiuvwana na vino Yesu watusambilizya.

11. I vyani ivingalenga ukuti tuike umu vikanza vya mu nsi ndi cakuti tutacenjile?

¹¹ Nanti cakuti twamanya ukuti Uwene wakwe Leza ulafumyapo ulufyengo, cingatutalila ukukolanya Yesu ndi cakuti yatufyenga. Elenganyini pali vino vyacitikile ya Janiya yano antu yacuzizyepo. Yatiile: “Nasosile sana. Nuvwile uyi pali vino yamfyenzile nupya nalondanga ukulandula. Lyene nelenginye pa kutungilila maumba aakalonda ukufumyapo kapatulula ka nkanda alino nu lufyengo. Nalolanga ukuti ukucita vivyo yali iinzila isuma iya kulangilamo vino nasosile.” Lino papisile insita, ya Janiya yizile iiluka ukuti yalinzile ukusenuka muli vino yelenganyanga. Yalanzile ati: “Nizile iniluka ukuti mucifulo ca kutaila Yeova, natandike ukutaila vino antu yalandanga. Nasoolwilepo ukufuma umu maumba yaa nu kuta ukucita vino yacitanga.” Nanti cakuti tukasoka nga yatucitila iciipe nanti yacitila yauze iviipe, tulinzile ukucenjela pakuti tutaasoka sana icakuti itutandika nu kuika umu vikanza vya mu nsi.—Yoa. 15:19.

12. U mulandu ci uno tulinzile ukulasoolwela ningo malyasi yano tukabelenga, kutamba nanti ukukutikako?

¹² I vyani ivingatwazwa ukutwalilila ukuteeka umwenzo ndi cakuti yatufyenga nanti yafyenga yauze? Conga icingatwazwa u kusoolola ningo vino tukabelenga, kutamba, alino na vino tukakutikako. Malyasi yamwi yano yakaika pa intaneti yakalanda pa lufyengo alino nu kuilizyanya pa uteeko. Ilingi ya kalemba ya malyasi yakalanda ukulingana na vino yakwelenganya, asi kulingana ni vyacitike. Nanti cakuti iyalanda ukulingana ni vyacitike, uzye ukwelenganya pali vivyo kungatwazwa? Ndi cakuti twatwalilila ukukutika nanti ukubelenga malyasi yaa, cingalenga twasakamikwa alino nu ukusoka. (Mapi. 24:10) Nupya cingalenga tute nu kwika Uwene inkoleelo nupya tungata nu kwelenganya ukuti Uwene wakwe Leza sile uulafumyapo intazi zyonsi.

13. Uzye ukubelenga Baibo lyonsi kungatwazwa uli ukumanya ivyakucita ndi cakuti tukulola antu yakuyafyenga?

¹³ Ukubelenga Baibo lyonsi nu kwelenganyapo kungatwazwa ukumanya ivyakucita ndi cakuti yatufyenga. Nkazi uwizina ilyakuti Alia wasakamalanga pali vino walolanga antu yakufyenga auze. Calolekanga kwati yonsi afyenganga auze, kusi uwayapingulanga pali vino yacitanga. Ya Alia yatiile: “Nikazile pansi nu kuyuzya inti, ‘Uzye umu cumi nazumila ukuti Yeova alafumyapo intazi zii?’ Lyene lilyo kwene sile nabelenzile ilembo lyakwe Yobo 34:​22-29. Vikomo vii vyanjiwisheko ukuti Yeova akalola vyonsi. Aliwe sile wamanya vino alacita pa kufumyapo ulufyengo, vino alapingula antu alino na vino alacita pa kufumyapo intazi zyonsi.” I vyani vino tulinzile ukucita lino tukuloleela ukuti Uwene wakwe Leza uce ufumyepo intazi zyonsi?

VISUMA VINO TUNGACITA NDAKAI

14. I cani cino tulinzile ukucita? (Kolose 3:​10, 11)

¹⁴ Tutanga tukwanishe ukusenula yauze ukuti yataafyenga antu yauze, lelo swemo tungakwanisha ukucitila yauze ivisuma. Wakwe vino itusambilila, tukakolanya Yesu lino tukulanga yauze ukutemwa. Tukaezya ukulanga ukutemwa nu mucinzi kuli yonsi na kuli yayo aakatufyenga. (Mate. 7:12; Loma 12:17) Yeova akatemwa sana nga tukucita ivisuma kuli yonsi.—Belengini Kolose 3:​10, 11.

15. Uzye ukunenako yauze icumi icaya muli Baibo kungayazwa uli?

¹⁵ Inzila isuma ino tungazwilamo antu, u kuyanenako pali Yeova. U mulandu ci uno twalandila vivyo? Pano twamanya ukuti “ukumanya Yeova” kungasenula umuntu uwali umunkalwe ukuya umuntu umusuma nupya angaya nu kutemwa. (Eza. 11:​6, 7, 9) Lino ya Jemal yatatala yasambilila icumi, yali umu kaungwe kakwe yacipondoka akalwishanga ukufumyapo uteeko uwalipo mu mpanga yao pano yalolanga ukuti utaali ningo. Yatiile: “Utanga upatikizye antu ukusenuka. Nemo yatampatikizye ukusenuka lelo icumi cino nasambililanga i calenzile insenuke.” Icumi cino ya Jemal yasambilile calenzile yate ukulwisha uteeko. Nga tukusambilizya yauze icumi icaya muli Baibo, tungayazwa ukuta ukucita ivintu ivingalenga yauze ukuya umu uzanzo.

16. U mulandu ci uno tulinzile ukunenela antu pali vino Uwene wakwe Leza ulacita?

¹⁶ Wakwe vino cali kuli Yesu, naswe tukalondesha ukunenako antu ukuti Wene wakwe Leza sile ali uno ulafumyapo ulufyengo. Upaalilo uwo ungakomelezya yayo yano yakafyenga. (Yele. 29:11) Ya Stacy yano itulandapo yalanzile ukuti: “Ukusambilila icumi kukangazwa ukuzizimizya lyonsi lino nafyengwa nanti lyonsi lino nalola yamwi yayafyenga.” Yeova akaomvya amazwi aya muli Baibo ku kuteekezya antu. Tulinzile ukuya aiteyanye ukuteekezya yauze ukuomvya malayo aya muli Baibo. Ndi cakuti twamanya ningo vino Baibo ikalanda pa kucuula, tungazwa yauze nga tuli ku ncito nanti uku sukulu ukumanya umulandu uno tukacuulila alino na vino Yeova alacita pa kufumyapo ukucuula.b

17. Uzye Yeova akatwazwa uli lino twafyengwa?

¹⁷ Pa mulandu wakuti Satana ali “kateeka wa nsi yii,” tulatwalilila ukucuula. Lelo tukapaalila ukuti ivintu vilazipa pano Yeova watulaya ukuti alafumyapo Satana ni viipe vyonsi vino waleeta. (Yoa. 12:31) Wakwe, Yeova akatunena muli Baibo mulandu uno ucuzi wavulila nupya akatunena na vino akauvwa lino tukucula. (Masa. 34:​17-19) Kuli Yesu tukasambililako vino tulinzile ukucita nga yatufyenga, nupya likwene sile Uwene wakwe ulafumyapo ukucuula nupya kusi alatala acuulepo. (2 Pet. 3:13) Fwandi lekini twaya acincile lino tukusimikila ilyasi lisuma ilya Wene nu kupaalila ukuti insita ilafika lino umu nsi yonsi mulaya “mulinganya nu ulungami.”—Eza. 9:7.