Watchtower ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Watchtower
ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Kajin M̦ajel̦
O̦
  • N̦
  • n̦
  • M̦
  • m̦
  • L̦
  • l̦
  • O̦
  • o̦
  • BAIBÕL̦
  • BOK IM KEIN KATAK
  • KWEILO̦K KO
  • bt katak 8 p. 67-75
  • “Ear Wõr Aenõm̦m̦an ilo Eklejia Eo”

Ejjañin wõr pija in ilo tõre in.

Jol̦o̦k bõd, ewõr juon problem ej kõm̦m̦an an jab jo̦ pija in.

  • “Ear Wõr Aenõm̦m̦an ilo Eklejia Eo”
  • En Lõt Ad Kwal̦o̦k Naan kõn Aelõñ eo an Anij
  • Unin Tõl Jidikdik Ko
  • Katak ko Jet
  • “Etke Kwõj Kaeñtaan Eõ?” (Jerbal 9:1-5)
  • “Saul, Jatũ, Irooj . . . Ear Jilkintok Eõ” (Jerbal 9:6-17)
  • “Ear Kajju Ilo̦k im Kwal̦o̦k . . . bwe Jesus ej Nejin Anij” (Jerbal 9:18-30)
  • “Elõñ Rar Erom Rũttõmak” (Jerbal 9:31-43)
  • Jesus Ej Kããlõt Saul
    Katak jãn Bwebwenato ko ilo Baibõl̦
  • Ilo Ial Eo Ñõn Damaskõs
    Aõ Buk in Bwebwenato Ko Jen Baibel
  • “Bokake Emõn jen Katok”
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2011
  • Devid im Saul
    Katak jãn Bwebwenato ko ilo Baibõl̦
Ebar Wõr
En Lõt Ad Kwal̦o̦k Naan kõn Aelõñ eo an Anij
bt katak 8 p. 67-75

KATAK 8

“Ear Wõr Aenõm̦m̦an ilo Eklejia Eo”

Ri-jum̦ae eo elãj etan Saul ear oktak im erom juon ri-kwal̦o̦k naan ekijejeto

Pedped ioon Jerbal 9:1-43

1, 2. Ta eo Saul ej itõn kõm̦m̦ane ilo Damaskõs?

EWÕR juon kumi in em̦m̦aan ro rej etal ilo ial̦ eo aer l̦o̦k ñan Damaskõs im rej jino epaakel̦o̦k jikin in. Em̦õj an em̦m̦aan rein jek ilo bũrueer ñan aer itõn kõm̦m̦ane juon men elukkuun nana ilo Damaskõs. Rar jek ippãer make bwe ren itõn lukwõj ri-kal̦oor ro an Jesus, iper nabõjtak er jãn m̦õko im̦weer, kajjirere kake er, im bõk er ñan Jerusalem bwe ren jelm̦ae Im̦õn Ekajet eo El̦ap an ri-Ju ro.

2 Em̦m̦aan eo ej tõl kumi in me rej itõn kõm̦m̦an poktak ej Saul im ear wõr ruõn kadede kõn kato̦o̦rl̦o̦k bõtõktõk.a M̦oktal̦o̦k, Saul ear lale im ear errã kõn aer kar kade Stipen ñan mej, eo im ej juon ri-kal̦oor etiljek an Jesus. (Jrb. 7:57–8:1) Ãlikin iien in, Saul ej jino jum̦ae im matõrtõre Kũrjin ro me rej jokwe ilo Jerusalem, im ear bar jum̦ae im matõrtõre ri-kal̦oor ro an Jesus ilo jikin kweilo̦k ko jet. Kar kõn̦aan eo an ej bwe en lukkuun jol̦o̦ke im ko̦kkure kumi in kabuñ in me rar watõke bwe ekauwõtata ñan er im rej n̦aetaer “Ial̦ Eo.”—Jrb. 9:1, 2; lale bo̦o̦k eo etan “Maroñ eo an kar Saul ilo Damaskõs.”

3, 4. (1) Ta eo ear wal̦o̦k ñan Saul? (2) Ta kajjitõk ko jenaaj etali?

3 Ilo idiñ, juon meram ekanooj l̦ap ej kaapool̦e Saul. Em̦m̦aan ro me rej etal ippãnl̦o̦k rar kanooj in bwilõñ im l̦o̦kjenaer im rejaje ta eo ren ba. Meram eo ear kõm̦m̦an bwe Saul en pilo, innem ear okjak ñan lal̦. Saul ear oktak im pilo, ijoke ear roñ juon ainikien jãn lañ me ej ba: “Saul, Saul, etke kwõj kaeñtaan eõ?” Ilo an kar lukkuun bwilõñ, Saul ear kajjitõk im ba: “Irooj, wõn kwe?” Uwaak eo Saul ear roñ emaroñ kar kõm̦m̦an bwe en lukkuun ilbõk im lõl̦ño̦ñ ke ear roñ naan kein: “Ña Jesus, eo kwõj kaeñtaane.”—Jrb. 9:3-5; 22:9.

4 Ta eo jemaroñ katak jãn naan ko jinointata an Jesus ñan Saul? Ewi wãween ad nãj bõk tokjãn ñe jenãj bar etali men ko rar wal̦o̦k ilo iien ko me Saul ear jino oktak im erom juon ri-kal̦ooran Jesus? Im ta ko jemaroñ katak jãn wãween an kar eklejia eo kõjerbal iien aenõm̦m̦an eo ear wal̦o̦k ãlikin wõt an kar Saul oktak?

MAROÑ EO AN KAR SAUL ILO DAMASKÕS

Ewi wãween an kar Saul bõk maroñ eo an ñan kalbuuji Kũrjin ro ilo jikin kweilo̦k ko jet itulikin Jerusalem? Eokwe, ewõr an kar Im̦õn Ekajet eo El̦ap an ri-Ju ro im bũrij eo el̦ap maroñ ñan kwal̦o̦k ta eo em̦m̦an im ta eo enana ñan aolep ri-Ju ro jekdo̦o̦n ia eo rej pãd ie. Im emaroñ kar wõr an bũrij eo el̦ap maroñ ñan kakien bwe ri-nana ro ren etal im bõk ekajet ilo Jerusalem. Kõn men in, em̦m̦aan ro rerũtto ilo im̦õn kabuñ ko ilo Damaskõs renaaj kar m̦õkaj im kõm̦m̦ani men ko bũrij eo el̦ap ear kajjitõk bwe ren kõm̦m̦ani ikijjeen lõta ko ej jilkinl̦o̦k ñan er.​—Jrb. 9:1, 2.

Kobal̦o̦k ippãn men in, em̦õj an ri-Rom ro lel̦o̦k ñan ri-Ju ro maroñ eo ñan ekajete keej ko aer make. Eñin unin ri-Ju ro rar maroñ deñl̦o̦ke Saul l̦alem alen kõn “39 deñdeñ” ãlikin an kar oktak im erom rijjilõk Paul. (2 Kor. 11:24) Juon bok etan 1 Maccabees ej bar kwal̦o̦k kõn juon lõta me juon ri-utiej in Rom ear je ñan Ptolemy VIII eo an aelõñin Ijipt ilo iiõ eo 138 B.C.E. Lõta in ej ba: “El̦aññe jabdewõt em̦m̦aan ej kõm̦m̦an poktak im em̦õj an ko waj jãn aelõñ eo an [Judia], kwõn jibwe l̦o̦k ñan bũrij eo el̦ap etan Simon, bwe en maroñ kajeiki ekkar ñan kakien ko an ri-Ju ro.” (1 Macc. 15:21) Ilo iiõ eo 47 B.C.E., Julius Caesar ear kõweeppãne maroñ eo kar lel̦o̦k ñan bũrij eo el̦ap im bar maroñ eo an make ñan ekajete jabdewõt keej ko me rej ekkejel ippãn m̦anit ko an ri-Ju ro.

“Etke Kwõj Kaeñtaan Eõ?” (Jerbal 9:1-5)

5, 6. Ta eo jemaroñ katak jãn naan ko an Jesus ñan Saul?

5 Ke Jesus ear kabõjrak Saul ilo ial̦ eo an l̦o̦k ñan Damaskõs, ear jab kajjitõk im ba: “Etke kwõj kaeñtaan ri-kal̦oor ro aõ?” Ak ear ba: “Etke kwõj kaeñtaan eõ?” (Jrb. 9:4) Aet, Jesus make ej bar metak im bõk ejja eñjake ko wõt an ri-kal̦oor ro an ñe rej iioon ijjiped im matõrtõr jãn ri-jum̦ae ro.​—Matu 25:34-40, 45.

6 El̦aññe armej rej jum̦ae im matõrtõr eok kõn tõmak eo am̦ ilo Christ, kwõmaroñ lõke im tõmak bwe Jeova im Jesus relukkuun jel̦ã kõn wãween eo kwõj iioone. (Matu 10:22, 28-31) Jeova emaroñ jab jol̦o̦ke wãween eo epen kwõj iioone kiiõ. Keememej bwe Jesus ear loe an Saul bõk kun̦aan ilo mej eo an Stipen, im ear loe an Saul iper nabõjtak ri-kal̦oor ro an retiljek jãn m̦õko im̦weer ilo Jerusalem. (Jrb. 8:3) Ak Jesus ear jab kabõjrak aer matõrtõr ri-kal̦oor ro an ilo tõre in. Meñe ãindein, ak ikijjeen Jesus Christ, Jeova ear lel̦o̦k ñan Stipen im ri-kal̦oor ro jet maroñ eo rar aikuji ñan aer dãpij wõt aer tiljek.

7. Ta ko kwõj aikuj kõm̦m̦ani bwe kwõn maroñ kijenmej ium̦win ijjiped im matõrtõr ko?

7 Kwe bareinwõt kwõmaroñ kijenmej ium̦win ijjiped im matõrtõr ko el̦aññe kwõnaaj kõm̦m̦ani men kein: (1) Jek ippam̦ make ñan dãpij wõt am̦ tiljek jekdo̦o̦n ta ko remaroñ wal̦o̦k ñan kwe. (2) Kajjitõk bwe Jeova en jipañ eok. (Pil. 4:6, 7) (3) Kõtl̦o̦k bwe Jeova en e eo en idenon̦e, im jab kõj. (Rom 12:17-21) (4) Lõke bwe Jeova enaaj lewaj maroñ eo kwõj aikuji ñan am̦ maroñ kijenmej m̦ae tõre eo enaaj jol̦o̦k apañ eo.​—Pil. 4:12, 13.

“Saul, Jatũ, Irooj . . . Ear Jilkintok Eõ” (Jerbal 9:6-17)

8, 9. Ta ko remaroñ kar jiktok ilo l̦õmn̦ak im eñjake eo an Anenaiõs?

8 Ãlikin an kar Jesus uwaake kajjitõk eo an Saul ke ear ba, “Irooj, wõn kwe?” Jesus ear ba ñane: ‘Kwõn jerkak im iwõj ñan jikin n̦e im̦aan, im inaaj kwal̦o̦k ñan kwe ta eo kwõj aikuj kõm̦m̦ane.’ (Jrb. 9:6) Kõnke Saul ear jab maroñ lo m̦aan kõn an pilo, l̦õm̦aro me rar pãd ippãn rar aikuj tõll̦o̦k e ñan Damaskõs, ijo me ear jitlo̦k im jar ium̦win jilu raan. Ak ilo ejja tõre in wõt, Jesus ear kõnono kõn Saul ñan juon iaan ri-kal̦oor ro an ilo Damaskõs, jikin kweilo̦k eo me ear etal ñane. Etan ri-kal̦oor in ej Anenaiõs, juon eo me “el̦ap an aolep ri-Ju ro rej jokwe ijo kautieje.”—Jrb. 22:12.

9 Baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn aolep men ko rej jiktok ilo l̦õmn̦ak im eñjake eo an Anenaiõs! Ilo tõre in, eo ej Bõran eklejia eo im ej kab m̦õj an kar jerkakpeje, Jesus Christ, e make ear kõnono ñan Anenaiõs bwe en maroñ kõm̦m̦ane juon jerbal ejejuwaan. Eokwe alikkar bwe men in ej juon jeraam̦m̦an ekanooj l̦ap, ak ej bareinwõt juon jerbal me Anenaiõs emaroñ kar mijake jidik! Ke Jesus ear ba ñane bwe en etal im kõnono ippãn Saul, Anenaiõs ear uwaak im ba: “Irooj, iar roñ jãn elõñ armej kõn em̦m̦aan in, im kõn aolep men ko renana ear kõm̦m̦ani ñan ri-karejar ro am̦ rekkwõjarjar ilo Jerusalem. Ear itok ñan ijin im ewõr an mãlim jãn bũrij ro reutiej ñan kalbuuji aolep ro rej kũr ãt eo etam̦.”—Jrb. 9:13, 14.

10. Ta eo jej katak kõn Jesus jãn wãween an kar kõm̦m̦an im kõnono ñan Anenaiõs?

10 Jesus ear jab kauweik Anenaiõs kõn an kar kwal̦o̦k l̦õmn̦ak eo an. Ijoke, ear lel̦o̦k naanin tõl ko ralikkar ñane bwe en maroñ kõm̦m̦ane jerbal in. Im Jesus ear kwal̦o̦k an mel̦el̦e kõn eñjake ko an Anenaiõs ikijjeen an kar kwal̦o̦k ñane ta unin an kõn̦aan bwe en kõm̦m̦ane jerbal in ejejuwaan. Jesus ear ba ñan Anenaiõs: “Iar kããlõt em̦m̦aan in [Saul] bwe en kwal̦o̦k kõn ãt eo eta ñan ri-aelõñ ko im kiiñ ro im ro nejin Israel. Inaaj kaalikkar ñane aolep men ko ej aikuj eñtaan kaki kõn wõt ãt eo eta.” (Jrb. 9:15, 16) Anenaiõs ear kajju pokake Jesus. Ear lol̦o̦k ri-jum̦ae in etan Saul im ear ba ñane: “Saul, jatũ, Irooj Jesus, eo ear wal̦o̦k ñan kwe ilo ial̦ eo am̦ tok, ear jilkintok eõ bwe kwõn maroñ in bar lol̦o̦kjen̦ im obrak kõn jetõb kwõjarjar.”—Jrb. 9:17.

11, 12. Ta eo jej katak jãn bwebwenato in kõn Jesus, Anenaiõs, im Saul?

11 Ewõr jet men ko jej katak jãn bwebwenato in kõn Jesus, Anenaiõs, im Saul. Ñan waanjoñak, jej katak bwe Jesus ej tõl jerbalin kwal̦o̦k naan eo, ãinwõt an kar kallim̦ur bwe enaaj kõm̦m̦ane. (Matu 28:20) Meñe Jesus ejjab kajju kõnono ñan armej ro rainin, ak ej tõl jerbalin kwal̦o̦k naan eo ikijjeen an kõjerbal ri-karejar eo etiljek im mãlõtlõt, eo me ear jitõñe bwe en lale ri-karejar ro an. (Matu 24:45-47) Ium̦win tõl eo an Kumi eo Ej Lale Aolep Eklejia ko an Ri-Kõnnaan ro an Jeova ipel̦aakin lal̦ in, ri-kwal̦o̦k naan ro im bainier ro rej pukot ro me rekõn̦aan kal̦apl̦o̦k aer jel̦ã kõn Christ. Ãinwõt kar kwal̦o̦k kake ilo katak eo l̦o̦k, elõñ iaan rein rar jar bwe Anij en jipañ im tõl er, innem ejjabto tokãlik Ri-Kõnnaan ro an Jeova rar lol̦o̦k er im kwal̦o̦k naan ñan er.​—Jrb. 9:11.

12 Anenaiõs ear pokake im kõm̦m̦ane jerbal eo kar lel̦o̦k ñane im tokãlik ear jeraam̦m̦an kake. Kwõj ke pokake kakien eo ñan kalõt am̦ kwal̦o̦k naan, meñe jet iien emaroñ kõm̦m̦an bwe kwõn mijak jidik? Ñan jet iaad, jerbalin em̦ ñan em̦ im ad iioon armej ro jejaje kajjier emaroñ kõm̦m̦an menin ad mijak. Ro jet epen aer kwal̦o̦k naan ñan armej ro ilo peejnej ko, ilo ial̦ ko, ak ilo talboon im ilo ad jeje lõta. Anenaiõs ear anjo̦ ioon an mijak im ear bõk jeraam̦m̦an eo ñan jipañ Saul bwe en maroñ bõk jetõb kwõjarjar eo.b Anenaiõs ear lo tõprak kõnke ear lõke Jesus im ear watõk Saul ãinwõt juon jein im jatin ilo tõmak. Ãinwõt Anenaiõs, jemaroñ anjo̦ ioon ad mijak ñe jej lõke bwe Jesus ej tõl jerbalin kwal̦o̦k naan eo, ñe jej mel̦el̦e kõn eñjake ko an armej, im ñe jej tõmak bwe jabdewõt armej, ekoba ro rekaamijak remaroñ bar oktak im erom juon jeid ak jatid ilo tõmak.​—Matu 9:36.

“Ear Kajju Ilo̦k im Kwal̦o̦k . . . bwe Jesus ej Nejin Anij” (Jerbal 9:18-30)

13, 14. El̦aññe kwõj katak Baibõl̦ ak kwõjjañin peptaij, ta eo kwõmaroñ katak jãn waanjoñak eo an Saul?

13 Saul ear m̦õkaj im kõm̦m̦an oktak ko ekkar ñan men ko ear katak kaki. Ãlikin an kar mour jãn an pilo, Saul ear peptaij im ear jino kobal̦o̦k ippãn ri-kal̦oor ro ilo Damaskõs. Bõtab elõñl̦o̦k men ko ear kõm̦m̦ani. “Ear kajju ilo̦k im kwal̦o̦k ilo im̦õn kabuñ ko bwe Jesus ej Nejin Anij.”—Jrb. 9:20.

14 El̦aññe kwõj katak Baibõl̦ ak kwõjjañin peptaij, kwõnaaj ke ãinwõt Saul im m̦õkaj im jerbali men ko kwõj katak kaki? Em̦ool bwe Saul ear loe juon men ekabwilõñlõñ Christ ear kõm̦m̦ane, im alikkar bwe men in ear lukkuun kõm̦akũti bwe en kõm̦m̦an oktak im peptaij. Bõtab ro jet rar bar loe menin kabwilõñlõñ ko Jesus ear kõm̦m̦ani, ak rar jab em̦m̦akũt im kõm̦m̦an oktak ko ilo mour ko aer. Ñan waanjoñak, juon kumi in Parisi ro rar loe an Jesus kõmour juon em̦m̦aan emej rãjetin pein, im bareinwõt elõñ ri-Ju ro rar jel̦ã bwe Jesus ear kõmour Lazerõs. Meñe ãindein, ak elõñ iaan armej rein rar jab em̦m̦akũt im l̦oore Jesus, joñan jet iaaer rar jum̦ae e. (Mark 3:1-6; Jon 12:9, 10) Saul ear lukkuun oktak jãn rein kõnke ear ukot l̦õmn̦ak ko an im bũruon. Etke Saul ear kõm̦m̦an oktak ak ro jet rar jab? Eokwe kõnke ear mijak Anij el̦apl̦o̦k jãn an mijak armej, im ear lukkuun kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol kõn tũriam̦o eo Christ ear kwal̦o̦k ñane. (Pil. 3:8) El̦aññe kwõnãj m̦õkaj im em̦m̦akũt ãinwõt kar Saul, ejjel̦o̦k juon men enaaj kabõjrak eok jãn am̦ bõk kun̦aam̦ ilo jerbalin kwal̦o̦k naan im jãn am̦ nãj erom juon eo ekkar ñan peptaij.

15, 16. Ta eo Saul ear kõm̦m̦ane ilo im̦õn kabuñ ko, im ewi wãween an kar ri-Ju ro ilo Damaskõs em̦m̦akũt?

15 Baj pijaikl̦o̦k m̦õk an jarlepju eo lukkuun bwilõñ, ilbõk, im illu ke Saul ear jino kwal̦o̦k naan kõn Jesus ilo im̦õn kabuñ ko! Rar kajjitõk im ba, “Ejjab ke em̦m̦aan eo in ear ko̦kkure ro ilo Jerusalem im rej kũr ãt in?” (Jrb. 9:21) Ke Saul ear kõmel̦el̦eik etke ear ukot bũruon im l̦õmn̦ak ko an kõn Jesus, ear “lukkuun kam̦ool ñan er bwe Jesus ej Christ.” (Jrb. 9:22) Bõtab meñe ear lukkuun alikkar an kõmel̦el̦eik er, ak ejjab mel̦el̦ein bwe aolepeer rar tõmak. Aet, meñe emaroñ lukkuun alikkar ad kõmel̦el̦eik ro jet, ak ejjab aolep iien jemaroñ ukot l̦õmn̦ak ko an ro me rekõn̦aan mour wõt ekkar ñan m̦anit ko an armej ak ro eutiej bũrueer. Meñe men in ear wal̦o̦k ñan Saul, ak ear jab ebbweer.

16 Jilu iiõ ko tokãlik, ri-Ju ro ilo Damaskõs rekabde jum̦ae Saul. Tokãlik, rej kiiõ pepe in tõn m̦ane. (Jrb. 9:23; 2 Kor. 11:32, 33; Gal. 1:13-18) Ke Saul ear jel̦ã kõn pepe in aer, ear kwal̦o̦k an lol̦o̦kjen̦ im ko jãn jikin kweilo̦k eo ikijjeen an kar ro jet lelal̦l̦o̦k e ilo juon iep jãn juon jikin epel̦l̦o̦k ilo wõrwõrin jikin kweilo̦k eo. Luk ear ba bwe ro rar jipañ Saul bwe en ko ilo boñõn eo rej ãinwõt “ri-kal̦oor ro [an Saul].” (Jrb. 9:25) Naan kein rej kaalikkar bwe emaroñ kar wõr jet ro ilo Damaskõs rar em̦m̦akũt kõn an kar Saul kwal̦o̦k naan ñan er im oktak im erom ri-kal̦ooran Christ.

17. (1) Ilo wãween et ko armej ro rej em̦m̦akũt kõn m̦ool eo ilo Baibõl̦? (2) Ta eo jej aikuj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõm̦m̦ane, im etke?

17 Ke kwaar jino kwal̦o̦k ñan ro ilo baam̦le eo am̦, ro m̦õttam̦, im ro jet kõn men ko rem̦m̦an kwõj ekkatak kaki, bõlen kwaar l̦õmn̦ak bwe aolep renaaj tõmak m̦ool eo jãn Baibõl̦ kõnke elukkuun alikkar im pidodo mel̦el̦e kake. Bõlen jet iaaer rar tõmak, ak elõñ iaaer rar jab. Aet, ro uwaan baam̦le eo am̦ remaroñ kar kõm̦m̦an ñan kwe ãinwõt juon ri-kõjdat. (Matu 10:32-38) Bõtab, el̦aññe kwõj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kakõm̦anm̦anl̦o̦k wãween am̦ kõmel̦el̦e ilo kõmmaanwa jãn Baibõl̦ im el̦aññe kwõj dãpij wõt m̦wil ko rem̦m̦an an juon Kũrjin, eokwe ro rej jum̦aik eok remaroñ jidik kõn jidik oktak bũrueer.​—Jrb. 17:2; 1 Pit. 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. (1) Ta eo ear wal̦o̦k ke Barnebas ear jipañ jojomare Saul? (2) Ewi wãween ad maroñ anõke joñak eo an Barnebas im Saul?

18 Ke Saul ear del̦o̦ñel̦o̦k Jerusalem, ear pen an ri-kal̦oor ro tõmak bwe ej juon ri-kal̦oor kiiõ. Bõtab, ke Barnebas ear lukkuun kõmel̦el̦eik rijjilõk ro, kiiõ rej kab tõmak bwe Saul ej juon ri-kal̦oor, im ear pãdwõt ippãer ium̦win jidik iien. (Jrb. 9:26-28) Saul ear ekkõl wõt, ak ear jab jook kõn ennaan eo em̦m̦an. (Rom 1:16) Ear peran im kwal̦o̦k naan ilo Jerusalem, eñin ejja ijo wõt ear jino jum̦ae im matõrtõre ri-kal̦oor ro an Jesus Christ ie. Ri-Ju ro ilo Jerusalem rar kanooj illu ke rar kile bwe em̦m̦aan eo rar l̦õmn̦ak bwe enãj kar tõl er ñan jol̦o̦k aolep Kũrjin ro, em̦õj an oktak im erom juon Kũrjin. Kõn men in, rar lukkuun kõn̦aan m̦ane. Bwebwenato in ej ba, “Ke rũttõmak ro rar jel̦ã kõn men in, rar bõkl̦o̦k [Saul] ñan Seseria im jilkinl̦o̦ke ñan Tarsus.” (Jrb. 9:30) Saul ear pokake tõl eo an Jesus me ear itok jãn eklejia eo. Kõn men in, Saul im eklejia eo jim̦or rar bõk tokjãn.

19 Kwõj ke kile bwe Barnebas eo m̦oktata ear jino em̦m̦akũt ñan an jipañ Saul? Ejjel̦o̦k pere bwe an kar Barnebas kwal̦o̦k jouj ñan Saul ear jipañ erro ñan ejaak juon kõtaan em̦m̦an ippãn doon ilo aerro kijejeto im karejar ñan Jeova. Ãinwõt Barnebas, kwõj ke m̦õn̦õn̦õ in jipañ ro rekããl ilo eklejia eo, im jerbal ippãer ilo kwal̦o̦k naan im jipañ er ñan aer eddekl̦o̦k ilo tõmak? El̦aññe kwõnaaj kõm̦m̦ane men in, kwõnaaj lo elõñ jeraam̦m̦an ko. Im el̦aññe kwõj juon ri-kwal̦o̦k naan eo ekããl, kwõj ke ãinwõt Saul im m̦õn̦õn̦õ in bõk jipañ jãn ro jet? Ilo am̦ jerbal ippãn ri-kwal̦o̦k naan ro jet me el̦apl̦o̦k imminene ko ippãer, enaaj l̦apl̦o̦k am̦ kapeel ilo kwal̦o̦k naan, im kwõnaaj ejaak juon jem̦jerã epaak ippãer toon wõt am̦ mour.

“Elõñ Rar Erom Rũttõmak” (Jerbal 9:31-43)

20, 21. Ewi wãween an kar ri-karejar ro an Anij ilo tõre ko etto im ilo raan kein kortokjãn iien “aenõm̦m̦an” ko?

20 Ãlikin an kar Saul oktak im erom juon ri-kal̦oor im ãlikin an kar ko jãn Jerusalem, “ear wõr aenõm̦m̦an ilo eklejia eo ilo aolepen Judia im Galili im Sameria.” (Jrb. 9:31) Ewi wãween an kar rijjilõk ro kõjerbal iien aenõm̦m̦an in? (2 Tim. 4:2) Eokwe bwebwenato in ej ba bwe rũttõmak ro “rar kajoorl̦o̦k.” Rijjilõk ro im em̦m̦aan ro jet me ewõr aer eddo rar kõkajoor rũttõmak ro im jipañ eklejia eo ñan aer ‘mour ilo aer mijak Jeova im [bõk] jipañ eo jãn jetõb kwõjarjar.’ Ñan waanjoñak, Piter ear kõjerbal iien in ñan an kõkajoor ri-kal̦oor ro ilo bukwõn in Lidda ilo Sharon. An kar Piter lukkuun kate e ear kõm̦m̦an bwe elõñ ro rar jokwe ilo jikin in ren ‘oktakl̦o̦k ñan Irooj.’ (Jrb. 9:32-35) Rijjilõk ro rar jab m̦ad kõn men ko jet ak rar lukkuun kate er ñan kwal̦o̦k aer kea kake doon im kate er ñan kwal̦o̦k naan kõn ennaan eo em̦m̦an. Ilo aer kar ãindein, ear ‘lõñl̦o̦k wõt uwaan’ eklejia eo.

21 Ilo jem̦l̦o̦kin l̦o̦k 1990 jim̦a ko, Ri-Kõnnaan ro an Jeova ilo elõñ aelõñ ko rar bar iioon juon iien “aenõm̦m̦an” me ej ãinl̦o̦k wõt iien aenõm̦m̦an eo ilo tõre ko an rijjilõk ro. Ear jako kajoor im maroñ ko an Kien ko me rar jum̦ae im matõrtõre armej ro an Anij ium̦win elõñ iiõ ko. Kõn men in, ear pidodol̦o̦k an Kũrjin ro kwal̦o̦k naan ilo aelõñ ko me ekar mo̦ kwal̦o̦k naan ie, im ilo jet aelõñ ko, ear lukkuun jako aer kamo̦ jerbalin kwal̦o̦k naan eo. Innem elõñ to̦ujin Ri-Kõnnaan ro an Jeova rar kortokjãn iien in ñan aer maroñ kwal̦o̦k naan ilo̦bwilej, im elõñ armej rar roñjake ennaan eo em̦m̦an.

22. Ewi wãween am̦ maroñ lukkuun kortokjãn iien anemkwõj eo ewõr ippam̦?

22 Kwõj ke kortokjãn an wõr am̦ anemkwõj? El̦aññe kwõj mour ilo juon aelõñ me ewõr anemkwõj in kabuñ ie, eokwe Setan ekõn̦aan kapoik eok bwe kwõn jol̦o̦k iien ko am̦ ñan koorl̦o̦k m̦weiuk ijello̦kun am̦ karejar ñan Jeova. (Matu 13:22) Kwõn jab m̦ad. Kõjerbal jabdewõt iien aenõm̦m̦an ko repel̦l̦o̦k ñan kwe kiiõ ilo mãlõtlõt. Watõk iien kein bwe rej jet iien ko repel̦l̦o̦k ñan am̦ kalõt am̦ kwal̦o̦k naan im ñan am̦ kõkajoor eklejia eo. Keememej wõt bwe wãween ko kwõj pãd ie remaroñ oktak ilo idiñ.

23, 24. (1) Ta eo jej katak jãn bwebwenatoun Tabita? (2) Ta eo jej aikuj lukkuun kate kõj ñan kõm̦m̦ane?

23 L̦õmn̦ak kõn ta eo ear wal̦o̦k ñan juon rũttõmak etan Tabita, ak ãt eo juon ej Dorkas. Kõrã in ear jokwe ilo Joppa, juon bukwõn me ejjab ettol̦o̦k jãn Lidda. Kõrã in jeid im jatid etiljek ear kõjerbal iien ko an im men ko m̦weien ilo mãlõtlõt. Baibõl̦ ej ba bwe Tabita ear kõm̦m̦ani “elõñ jerbal ko rem̦m̦an . . . im ekõn lel̦o̦k m̦weien tũriam̦o ñan ro jet.” Bõtab, ilo idiñ ear nañinmej im mej.c Mej eo an ear kõm̦m̦an bwe rũttõmak ro ilo Joppa ren lukkuun bũrom̦õj, el̦aptata ñan kõrã ro emej l̦õm̦aro pãleer me jouj eo an Tabita ear lukkuun tõpar bũrueer. Ke Piter ear tõkeakl̦o̦k ñan m̦weo me rar kõpooj ãnbwin eo ie ñan aer kalibwini, ear kõm̦m̦ane juon menin kabwilõñlõñ me rijjilõk ro jet an Jesus rar jab kõm̦m̦ane. Piter ear jar innem kõjerkakpejeik Tabita jãn mej! Baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn lañlõñ eo an kõrã ro emej l̦õm̦aro pãleer im rijjilõk ro jet ke Piter ear bar kũrtok er ñan ruum̦ eo im kwal̦o̦k ñan er bwe Tabita emour! Men kein rar wal̦o̦k remaroñ kar lukkuun kõkajoor er ñan aer maroñ nãj iioon apañ ko rej pãd im̦aan! Innem, menin kabwilõñlõñ in “ear ajeededl̦o̦k ilo aolepen Joppa, im elõñ rar erom rũttõmak an Irooj.”—Jrb. 9:36-42.

Juon jeid im jatid kõrã ej lel̦o̦k wũt ko ñan juon jeid im jatid lel̦l̦ap me enañinmej.

Ewi wãween am̦ maroñ anõke joñak eo an Tabita?

24 Jej katak ruo men ko raorõk jãn bwebwenato in an Tabita. (1) Mour ko ad im wãween ko jej iiooni remaroñ kajju oktak ilo idiñ. Eñin unin elukkuun aorõk ñan ad kõm̦m̦ane juon ãt em̦m̦an ippãn Anij kiiõ ke ej wõr wõt ad maroñ ñan kõm̦m̦ane men in! (Ekl. 7:1) (2) Jerkakpeje eo ej juon men enaaj wal̦o̦k. Jeova ear jel̦ã kõn aolep jerbal im kõm̦m̦an ko rejouj Tabita ear kõm̦m̦ani, im ear kõjeraam̦m̦ane. Enaaj bar keememej jerbal ko ad im enaaj kõjerkakpejeik kõj el̦aññe jemej m̦okta jãn Armagedon. (Hib. 6:10) Kõn men in, meñe jej kijenmej “ilo iien ko reppen” ak meñe jej m̦õn̦õn̦õ kõn juon iien “aenõm̦m̦an,” kõj aolep jen kate kõj ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kalõt ad kwal̦o̦k naan kõn Christ.​—2 Tim. 4:2.

PARISI EO ETAN SAUL

‘Likao eo etan Saul’, eo im ej wal̦o̦k ilo bwebwenato in aer kar kade Stipen ñan mej, ej jãn Tarsus. Tarsus ear kiãptõl̦ eo an Silisia, juon jikin ilo Rom me ej pãd iturõkin aelõñ eo rej n̦aetan Turkey ilo raan kein. (Jrb. 7:58) Elukkuun lõñ ri-Ju ro rar jokwe ilo jikin kweilo̦k in. Saul make ear je im ba, “Iar m̦wijm̦wij ilo raan eo kein karalitõk, ña juon ri-Israel jãn bwijjin Benjamin, ij juon ri-Hibru bwe iar l̦otak jãn ri-Hibru; im ikijjeen kien eo, ña kar juon Parisi.” Kõn wõt un kein, emaroñ kar lukkuun l̦ap an ri-Ju ro kautiej Saul!—Pil. 3:5.

Parisi eo Saul.

Saul ear itok jãn juon jikin kweilo̦k ekanooj l̦ap im m̦weiie im juon jikin el̦ap aer kõm̦m̦an peejnej ie. Im bareinwõt ej juon jikin me el̦ap an kar kwal̦o̦k kõn m̦antin Grik. Kõn an kar dik im rũttol̦o̦k ilo Tarsus, Saul ear jel̦ã kajin Grik im bareinwõt m̦antin Grik. Emaroñ kar jikuul̦ ilo juon iaan jikuul̦ ko an ri-Ju ro. Saul ear katak kilen kõm̦m̦an em̦ nuknuk, juon jerbal me el̦ap aer kar kõm̦m̦ane ilo jikin eo ear dik im rũttol̦o̦k ie. Im emaroñ kar katak kilen kõm̦m̦ane jerbal in ippãn jemãn jãn ke ear dik.​—Jrb. 18:2, 3.

Bwebwenato in ilo bokin Jerbal ej bareinwõt kwal̦o̦k bwe Saul ear l̦otak ãinwõt juon jitijen in aelõñin Rom. (Jrb. 22:25-28) Mel̦el̦ein men in bwe em̦õj an juon iaan ro jim̦m̦aan kar erom juon jitijen in Rom kar m̦okta. Jejjab jel̦a kõn wãween an kar ro jim̦m̦aan Saul kar erom ro rej jitijen in aelõñin Rom. Bõtab jekdo̦o̦n ta un eo, ak kõn wõt aer kar jitijen in Rom, men in ear kõm̦m̦an bwe en em̦m̦an im utiej etaer ilo jikin eo rar pãd ie. Wãween an kar Saul dik im rũttol̦o̦k im jel̦ãl̦o̦kjen̦ ko ear bũki ilo jikuul̦ ear kõm̦m̦an bwe en wõr an mel̦el̦e kõn jilu m̦anit ko—m̦anit eo an ri-Ju ro, ri-Grik ro, im ri-Rom ro.

Ke ear enañin 13 an iiõ, Saul emaroñ kar em̦m̦akũt 520 m̦ail̦ l̦o̦k ñan Jerusalem bwe en maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt im bõk jel̦ãl̦o̦kjen̦. Ilo jikin kweilo̦k in, Saul ear katak jãn Gameliel, juon eo me el̦ap an kar ri-Ju ro kautieje ekkar ñan m̦anit ko an Parisi ro.​—Jrb. 22:3.

An kar bõk jel̦ãl̦o̦kjen̦ ko rel̦l̦apl̦o̦k ej ãinl̦o̦k wõt an ri-jikuul̦ ro etal ñan university ko ilo raan kein. Men in ear kitibuj an kar katak im kakkilõklõki eoon ko im kakien ko an ri-Ju ro. Juon ri-jikuul̦ eo me ear katak jãn Gameliel im em̦m̦an an kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ko emaroñ kõtmãne bwe enaaj lukkuun em̦m̦an jerbal eo an. Alikkar bwe Saul ekar kain ri-jikuul̦ rot in. Tokãlik ear je im ba: “El̦apl̦o̦k aõ kar kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k ilo kabuñ eo an ri-Ju ro jãn elõñ iaan ro detta wõt ilo aelõñ eo aõ, im ear l̦apl̦o̦k aõ kijejeto kõn m̦anit ko an ro jim̦m̦aõ.” (Gal. 1:14) Innem elukkuun alikkar bwe kõn an kar Saul lukkuun kijejeto kõn m̦anit ko an ri-Ju ro, men in ear kõm̦m̦an bwe en lukkuun jum̦ae im matõrtõre eklejia eo ekããl an Kũrjin ro.

TABITA—JUON KÕRÃ ME EAR KÕM̦M̦ANI “ELÕÑ JERBAL KO REM̦M̦AN”

Tabita ej lel̦o̦k juon menin lel̦o̦k ñan juon eo ej kajjitõk jipañ ippãn.

Tabita ear uwaan eklejia eo an Kũrjin ro ilo bukwõn eo etan Joppa. Jikin in ear pãd iturin lo̦jet im ekkã an waan ejjerakrõk ko itok ñane. Rũttõmak ro m̦õttan Tabita rar lukkuun yokwe e kõnke ear kõm̦m̦ani “elõñ jerbal ko rem̦m̦an . . . im ekõn lel̦o̦k m̦weien tũriam̦o.” (Jrb. 9:36) Elõñ ri-Ju ro me rar jokwe ilo jikin ko ri-Aelõñ ko im ri-Ju ro jim̦or rar jokwe ie, ekkã an wõr ruo etaer. Eokwe, Tabita ear wõr ruo etan—juon ãt ilo kajin Hibru ak Aramaic im juon ãt ilo kajin Grik ak Latin. Ãt eo etan ilo kajin Grik ej Dorkas, eo me rel̦ak ukote ñan kajin Aramaic rej ba “Tabita.” Ãt kein jim̦or rej mel̦el̦ein juon deer kokõrã.

Tabita ear nañinmej im tokãlik ear mej ilo idiñ. Ekkar ñan m̦anit ko ilo tõre ko etto, rar katutu im karreoik ãnbwinnin bwe en pojak ñan aer nãj kalibwini. Remaroñ kar kõbabuuki ãnbwinnin ilo m̦weo im̦õn ilo juon ruum̦ itulõñ. Kõn an bwil mejatoto in aelõñ ko ilo Middle East, ekõm̦m̦an bwe en juon menin aikuj bwe ren kalibwin ri-mej ro ilo raan eo wõt rar mej ie ñe ejab ilo raan eo tok juon. Em̦õj an kar Kũrjin ro ilo Joppa roñ bwe rijjilõk Piter ear pãd epaake er ilo bukwõn in Lidda. Kõn men in, ear bwe iien ñan an Piter etal ñan Joppa m̦okta wõt jãn an Tabita naaj kallib kõnke joñan ettol̦o̦kin jikin kweilo̦k kein ruo jãn doon ej 11 m̦ail̦—tarrin emãn awa in an nãj etetal. Innem eklejia eo ear jilkinl̦o̦k ruo em̦m̦aan bwe ren kajjitõk ippãn Piter el̦aññe emaroñ m̦õkaj im etal ñan Joppa. (Jrb. 9:37, 38) Juon ri-mãlõtlõt ej ba: “Ilo kar tõre ko, rekõn kar ijjilõkl̦o̦k ri-bõkl̦o̦k ennaan ro ruo iaan ruo iaan. Ilo wãween in, juon iaaer emaroñ lukkuun kam̦oole ta eo armej eo juon ej ba.”

Ta eo ear wal̦o̦k ke Piter ear tõkeakl̦o̦k ilo Joppa? Bwebwenato in ej ba: “Rar bõkl̦o̦ke ñan ruum̦ eo ilõñ im aolep kõrã ro emej l̦õm̦aro pãleer rar itok ñan ippãn bõtab rej jañ im kwal̦o̦k ñane nuknuk im kopã ko wõj Dorkas ear kõm̦m̦ani ke ear pãd ippãer.” (Jrb. 9:39) Juon iaan men ko me ro uwaan eklejia eo relukkuun yokwe Tabita kake ej kõnke ekkã an keke aer nuknuk. Ekõn keke im kõm̦m̦an aer kopã im nuknuk ko el̦ap ideer. Bwebwenato in ejjab kwal̦o̦k el̦aññe Dorkas ear make kõl̦l̦ãik on̦ããn aolep men ko kõbwebweien an keke nuknuk ak el̦aññe kõrã ro rar lel̦o̦k men ko kõbwebweien ñan an keke. Jekdo̦o̦n ta, ak aolep rar lukkuun yokwe Dorkas kõn jouj eo an im bareinwõt kõn an “lel̦o̦k m̦weien tũriam̦o.”

Men eo Piter ear loe ilo ruum̦ eo itulõñ emaroñ kar lukkuun kõm̦m̦an an bũrom̦õj. Ekkar ñan juon ri-mãlõtlõt etan Richard Lenski, armej ro ilo m̦weo im̦õn Tabita rar lukkuun m̦ool aer bũrom̦õje. Ejjab ãinwõt bũrom̦õj eo ilo m̦weo im̦õn Jairõs kõnke kar kõl̦l̦ãik jet kõrã ro im ri-kõjañjañ ro bwe ren lukkuun kauwaroñroñ ilo aer bũrom̦õj. (Matu 9:23) Ear lukkuun m̦ool an ro ilowaan m̦wiin bũrom̦õj. Kõnke Baibõl̦ ejjab kwal̦o̦k el̦aññe ear wõr ippãn Tabita, elõñ armej rej tõmak bwe Tabita ear jab m̦are.

Ke Jesus ear kakien rijjilõk ro an, ear lel̦o̦k maroñ ñan aer “kõjerkak ro remej.” (Matu 10:8) Piter ear loe an Jesus kõm̦m̦ani menin kabwilõñlõñ kein, ekitibuj an kar kõjerkakpejeik ledik eo nejin Jairõs, bõtab m̦oktal̦o̦k jãn iien in, ejjañin kar wõr juon bwebwenato kõn an kar juon rijjilõk kõjerkakpejeik juon armej jãn mej. (Mark 5:21-24, 35-43) Ak kiiõ Piter ej kadiwõjl̦o̦k armej ro jãn ruum̦ eo itulõñ im ej jino jar im akwel̦ap. Ãlikin an kõm̦m̦ane men in, Tabita ear kõpel̦l̦o̦k mejãn im ear jijet. L̦õmn̦ak m̦õk kõn an kar Kũrjin ro ilo Joppa lukkuun lañlõñ im m̦õn̦õn̦õ ke rar loe bwe em̦õj an Piter kõmour Tabita, eo me elukkuun jitõnbõro ippãer!—Jrb. 9:40-42.

a Lale bo̦o̦k eo etan “Parisi eo Etan Saul.”

b Maroñ eo ñan lel̦o̦k ñan ro jet menin lel̦o̦k ko kõn jetõb kwõjarjar ear pãd ippãn rijjilõk ro wõt. Bõtab ilo tõre in, ealikkar bwe Jesus ear kõmaroñ Anenaiõs ñan an lel̦o̦k menin lel̦o̦k in kõn jetõb kwõjarjar ñan Saul. Innem ãlikin an kar Saul oktak im erom juon Kũrjin, ear jab kõnono ippãn rijjilõk ro 12 ium̦win juon iien eaetok. Meñe ãindein, ak emaroñ kar poub ilo jerbalin kwal̦o̦k naan ilo tõre in. Kõn men in, Jesus ear lukkuun lale bwe en wõr ippãn Saul kajoor im maroñ eo ej aikuji ñan an maroñ kõm̦m̦ane jerbalin kwal̦o̦k naan eo an.

c Lale bo̦o̦k eo “Tabita—Juon Kõrã me ear Kõm̦m̦ani ‘Elõñ Jerbal ko Rem̦m̦an.’”

    Bok im Kein Katak ilo Kajin M̦ajel̦ (1983-2026)
    Log Out
    Log In
    • Kajin M̦ajel̦
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kilen Kõjerbale
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share