Jeova Ear Kõm̦m̦an Bwe en Jim̦we Ial̦ ko Aõ

JEMA IM JINÕ RAR JIPAÑ EÕ LOE IAL̦ EO EJIM̦WE

Ilo 1920 jim̦a ko, m̦okta jãn an kar jema im jinõ m̦are, erro ear katak kõn m̦ool eo. Im ilo 1939 eo, iar l̦otak. Ãinwõt juon l̦addik ilo England, ikõn etal ippãn jema im jinõ ñan iien kweilo̦k ko, innem tokãlik iar pãd ilo Jikuul̦in Kwal̦o̦k Naan eo. Tok ñan rainin, ij keememej wãween aõ kar eñjake ke iar jutak ioon juon bo̦o̦k bwe in maroñ tõpar kein kõnono eo im kwal̦o̦k katak eo aõ kein kajuon. Ilo tõre eo, ekar jijino aõ iiõ im iar lukkuun ikkũm̦kũm̦ ke ij kalimjek aolep rũtto ro ijo rej roñjake.

Ñan iien kwal̦o̦k naan, jema ear taipi juon naanin ijjino epidodo ilo juon peba jiddik bwe in kõjerbale ilo kwal̦o̦k naan. Ear ralitõk aõ iiõ ilo iien eo kein kajuon in aõ kar etal ñan juon em̦ make iaõ. Im joñan aõ kar lukkuun m̦õn̦õn̦õ ke ri-m̦weo ear riiti peba jiddik eo aõ im m̦õn̦õn̦õ in bõk bok eo etan “Let God Be True”! Iar ettõrl̦o̦k im ba ñan jema. Jerbalin kwal̦o̦k naan im iien kweilo̦k ko rar kalañlõñ eõ im jipañ kõkajoorl̦o̦k kõn̦aan eo aõ ñan jerbal ñan Jeova full-time.

Ear jino l̦apl̦o̦k an katak ko rem̦ool jãn Baibõl̦ tõpar bũruõ ãlikin an kar jema kanne juon form im kajjitõk an itok The Watchtower ñan ña. Ij kijoñ kijooror in riiti ãlikin wõt aer itok ilo mail. Aõ lõke ilo Jeova ear l̦apl̦o̦k im men in ear tõll̦o̦k eõ ñan ajel̦o̦k mour e aõ ñane.

Ilo 1950 eo, ña im baam̦le eo aõ kõmar etal ñan kweilo̦k el̦ap eo etan, “Theocracy’s Increase,” ilo New York. Im ilo kar Taije eo, O̦kwõj 3, etan unin tõl eo an raan eo ej “Missionary Day.” Ilo kar raan in, Jeid im Jatid Carey Barber, eo me ear tokãlik erom uwaan Kumi eo Ej Lale Aolep Eklejia ko an Ri-Kõnnaan ro an Jeova, ear kõm̦m̦ane katak in peptaij eo. Ãlikin an kar kwal̦o̦k kajjitõk ko ruo ñan ro rar pojakin peptaij ilo jem̦l̦o̦kin katak eo an, iar jutak im ba, “Aet!” Ekar 11 wõt aõ iiõ ilo iien in, bõtab iar mel̦el̦e bwe em̦õj aõ bõk juon buñtõn ne elukkuun aorõk. Ijoke, iar mijak in etal ñan lowaan dãn eo kõnke ijjañin kar jel̦ã kilen aõ. L̦eo jatin jema ear bõkl̦o̦k eõ ñan jikin peptaij eo ak pool eo, im ear kaenõm̦m̦an eõ im ba bwe aolep men renãj em̦m̦an. Aet, joñan an kar m̦õkaj, neõ ear jab jibwe lal̦in pool eo. Em̦m̦aan ro jeid im jatid ijo rar kotak eõ im jake eõ ñan doon; juon iaaer ear peptaiji eõ, im eo juon ear lelõñl̦o̦k eõ jãn pool eo. Jãn kar raan in me elukkuun aorõk tok ñan kiiõ, Jeova ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõm̦m̦an bwe en jim̦we ial̦ ko aõ.

KÃÃLÕT ÑAN LÕKE JEOVA

Ãlikin an kar m̦õj aõ jikuul̦, iar kõn̦aan bainier, bõtab ri-kaki ro aõ rar lukkuun rõjañ eõ bwe in etal ñan jikuul̦ ko reutiejl̦o̦k. Iar oktak im roñjake naanin ijjiped ko aer im etal ñan university, bõtab tokãlik iar kile bwe ijjab maroñ jutak wõt pen ilo m̦ool eo im ilo ejja iien eo wõt, lukkuun kate eõ ilo katak ko aõ ilo jikuul̦, kõn men in iar pepe in bõjrak jãn aõ jikuul̦. Iar jar kake men in ñan Jeova im iar je juon lõta ñan ri-kaki ro aõ im kõmel̦el̦eik er ilo jouj, bwe inaaj kam̦õje aõ jikuul̦ ilo jem̦l̦o̦kin iiõ eo kein kajuon. Ilo aõ kar lukkuun lõke Jeova, iar kajju jino bainier.

Ilo Jul̦ae 1957 eo, iar jino jerbalin full-time ilo juon bukwõn etan Wellingborough. Iar kajjitõk ippãn em̦m̦aan ro jeid im jatid ilo ra eo ilo London, el̦aññe ewõr juon jeid im jatid em̦m̦aan rejel̦ã kajjien me imaroñ jerbal ippãn, en juon bainier el̦ap imminene ko ippãn. Jeid im Jatid Bert Vaisey ear katakin eõ elõñ men ko. Ear juon ri-kwal̦o̦k naan ekijejeto im ear jipañ eõ kõm̦m̦an bwe en wõr juon aõ jikejuul̦ em̦m̦an ñan jerbalin kwal̦o̦k naan. Ilo eklejia eo, kar ña, jijino jeid im jatid lel̦l̦ap, im Jeid im Jatid Bert Vaisey. Ilo aõ kar kõppojakl̦o̦k im̦aan im bõk kun̦aõ ilo aolep kweilo̦k ko, men in ear kõpel̦l̦o̦k elõñ iien ko ñan aõ kal̦apl̦o̦k aõ lõke Jeova im kwal̦o̦k kõn tõmak eo aõ.

Ãlikin aõ kar pãd ilo kalbuuj ium̦win jidik iien kõn aõ kar m̦akoko in bõk kun̦aõ ilo tarin̦ae, iar iioone juon jeid im jatid kõrã me ej jipejel̦ bainier etan Barbara. Kõm̦ro ear m̦are ilo iiõ eo 1959 im kõm̦ro ear m̦õn̦õn̦õ in jerbal ilo jabdewõt jikin ko kar jitõñ kõm̦ro ñan jerbal ie. Ilo jinoin, kõm̦ro ear jerbal ilo Lancashire ilo northwest England. Innem ilo Jãnwõde 1961 eo, kar kũr eõ bwe in etal ñan Jikuul̦ eo ñan Em̦m̦aan ro Rej Lale Eklejia, me juon allõñ aetokan ilo ra eo ilo London. Iar bwilõñ bwe ãlikin jikuul̦ eo, kar kappeik eõ bwe in kõm̦m̦ane jerbalin itoitak im lol̦o̦k eklejia ko. Ium̦win ruo wiik, iar bõk kamminene jãn juon em̦m̦aan ej lol̦o̦k eklejia me el̦ap imminene ko ippãn ilo juon bukwõn etan Birmingham, im kar kõtl̦o̦k an Barbara itok ippa. Innem, tokãlik kõm̦ro ear etal ñan ijo kõm̦ro naaj jerbal ie ilo bukwõn ko ilo Lancashire im Cheshire.

AM̦ LÕKE ILO JEOVA EJJÃMIN LIKJAB

Ilo kar O̦kwõj 1962 eo, ilo iien eo kõm̦ro ear jam̦bol̦o̦k ñan juon jikin im kakkije, ear itok juon am̦ro lõta jãn ra eo. Ilowaan nien lõta eo, ear wõr application ko ñan Jikuul̦in Giliad! Ãlikin am̦ro kar jar kake men in, kõm̦ro Barbara ear kanne application ko im kajju jilkinl̦o̦k ñan ra eo ãinwõt aer kar kajjitõk. L̦alem allõñ tokãlik, kõm̦ro ear jibadekl̦o̦k Brooklyn, New York ñan pãd ilo kilaaj eo kein ka 38 an Jikuul̦in Giliad, me ebõk joñoul allõñ ñan ad katak kõn men ko ilo Baibõl̦.

Naanin tõl ko ilo Jikuul̦in Giliad eo rar jab baj katakin wõt kõm kõn Naanin Anij im doulul eo an, ak rar bareinwõt katakin kõm kõn ro jeid im jatid ipel̦aakin lal̦ in. Im kõnke ear 20 jim̦a am̦ro iiõ, elukkuun lõñ men ko kõm̦ro ear katak jãn ri-jikuul̦ ro jet ilo kilaaj eo. Ear juon jeraam̦m̦an ñan ña kõn an kar wõr aõ jerbal kajjojo raan ippãn Jeid im Jatid Fred Rusk, juon iaan ro rar katakin kõm ilo jikuul̦ eo. Juon naanin jipañ el̦ap an em̦m̦an me ear lukkuun kaalikkare, ej kõn aikuj eo ñan aolep iien lel̦o̦k naanin kauwe ko rejim̦we, mel̦el̦ein, ñan lale bwe naanin jipañ ko jej lel̦o̦k ñan ro jet ren pedped ioon Baibõl̦. Ro rar katakin kõm ilo jikuul̦ eo, kar em̦m̦aan ro jeid im jatid el̦ap imminene ko ippãer ãinwõt Nathan Knorr, Frederick Franz, im Karl Klein. Im joñan amwõj kar ro ilo kilaaj eo bar katak jãn joñak eo an Jeid im Jatid A. H. Macmillan eo im ettã bũruon, me katak eo an ear jipañ kõm mel̦el̦e kõn wãween an kar Jeova tõl armej ro doon ilo iien mãlejjoñ eo jãn 1914 eo ñan jinoin 1919 eo!

AN KAR OKTAK JERBAL EO AM̦RO

Ilo jem̦l̦o̦kinl̦o̦k jikuul̦ eo, Jeid im Jatid  Nathan Knorr ear ba ñan kõm̦ro Barbara bwe kõm̦ro naaj jerbal ilo Burundi ilo Africa. Kõm̦ro ear kajju kakaiuriurl̦o̦k ñan l̦ãibrãre eo an ra eo im lale ilo Yearbook eo ewi joñan ri-kwal̦o̦k naan ro ilo Burundi ilo kar tõre in. Ijoke, kõm̦ro ear lukkuun bwilõñ ke kõm̦ro ear jab maroñ lo joñan oran ri-kwal̦o̦k naan ro ilo aelõñ in! Aet, kõm̦ro ej itõn etal ñan juon jikin me ejjañin kar wõr en̦ em̦õj an kwal̦o̦k naan ie. Kõm̦ro naaj etal ñan Africa, juon jikin me kõm̦ro ar jab lukkuun jel̦ã kake. Joñan am̦ro kar lukkuun ikkũm̦kũm̦! Bõtab, ilo am̦ro kar lukkuun jar ñan Jeova, men in ear jipañ bwe kõm̦ro en ineem̦m̦an wõt.

Ilo kar jerbal eo am̦ro ekããl, aolep men im kar lukkuun oktak jãn jabdewõt men kõm̦ro ear iioone​—mejatoto eo, m̦anit ko an armej ro, im kajin eo. Kiiõ, kõm̦ro ear aikuj in katak kajin French. Im kõm̦ro ear bareinwõt aikuj in kappok jikin am̦ro jokwe. Ruo raan ãlikin am̦ro kar tõpar ijo, juon iaan ri-jikuul̦ ro m̦õttam̦ro jãn Jikuul̦in Gilead, etan Harry Arnott, ear bõjraktok im lotok kõm̦ro ilo iien eo ej ro̦o̦ll̦o̦k ñan Zambia, ijo kar jitõñe bwe en jerbal ie. Ear jipañ kõm̦ro ñan lo juon am̦ro apartment, m̦õn mijinede eo am̦ro jinointata. Bõtab ejjabto tokãlik, kõm̦ro ear jino iioon jum̦ae jãn ri-utiej ro an kien, ro im ejjel̦o̦k aer jel̦ã kõn Ri-Kõnnaan ro an Jeova ñan jidik. Ke ear tõn jino em̦m̦an ippemro jerbal eo am̦ro, ri-utiej ro an kien rar kõnnaanek kõm̦ro im ba bwe jejjab maroñ jokwe ilo aelõñ eo el̦aññe ejjel̦o̦k am̦ro peba in mãlim ñan jerbal. Ekabũrom̦õjm̦õj bwe kõm̦ro ear aikuj in em̦m̦akũt im etal ñan juon aelõñ ekããl, etan Uganda.

Am̦ro kar lõke Jeova ekar kadikl̦o̦k am̦ro ikkũm̦kũm̦ in etal ñan Uganda meñe ejjel̦o̦k am̦ro kar visa. Juon jeid im jatid em̦m̦aan jãn Canada me ej jerbal ilo juon jikin el̦ap aikuj ri-kwal̦o̦k naan ie ilo Uganda, ear maroñ kõmel̦el̦eik wãween eo kõm̦ro ej pãd ie ñan juon bwilijmããn̦, innem kar letok jejjo allõñ ñan am̦ro pãd ijo m̦ae iien ewõr am̦ro peba in mãlim ñan pãd ilo aelõñ eo. Men in ear kam̦ool bwe Jeova ear jipañ kõm̦ro.

Wãween ko kõm̦ro ear iiooni ilo jerbal eo am̦ro ekããl, el̦ap an oktak jãn wãween ko kõm̦ro ear iiooni ilo Burundi. Jerbalin kwal̦o̦k naan eo em̦õj an kar jinoe ilo aelõñ in, ijoke ekar wõr 28 wõt Ri-Kõnnaan ro an Jeova ilo aolepen aelõñ eo. Ilo kar teretore eo, ekar lõñ armej ro rejel̦ã kajin Pãlle. Bõtab, ejjabto tokãlik, kõm̦ro ear kile bwe ñan am̦ro maroñ jipañ ro rej kwal̦o̦k aer itoklimo ñan kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k, kõm̦ro ear aikuj katak juon iaan kajin ko rellõñ ilo aelõñ in. Kõm̦ro ear jino kwal̦o̦k naan ilo Kampala im ilo jikin ko ipel̦aakin me enañin aolep armej ro ie rej kõnono kajin Luganda, im kõn men in kõm̦ro ear pepe ñan katak kajin in. Ear bõk jet iiõ ñan am̦ro lukkuun jel̦ã kajin eo, bõtab am̦ro kar jel̦ã kajin Luganda ear jipañ kõm̦ro ñan jel̦ãl̦o̦k kilen tõpar bũruon armej ro ilo jerbalin kwal̦o̦k naan! Ekar jino l̦apl̦o̦k am̦ro jel̦ã kõn ta ko rũkkatak Baibõl̦ ro am̦ro rar aikuji bwe en wõr juon aer kõtaan epaak ippãn Jeova. Im ejjab men in wõt ak rar maroñ bar kõpel̦l̦o̦k bũrueer im kwal̦o̦k ñan kõm̦ro wãween aer eñjake kõn men ko rej katak kaki.

TŨREEP KO RELLÕÑ

Kõm̦ro ear lo lañlõñ ilo am̦ro kar lo armej ro ettã bũrueer me rar m̦õn̦õn̦õ in eo̦roñ m̦ool eo, ejjab men in wõt ak ear bar wõr juon am̦ro jeraam̦m̦an me kõm̦ro ear jab kõtmãne kake​—eñin ej ñan itoitak im lol̦o̦k eklejia ko ilo aolepen aelõñ in. Ium̦win tõl eo an ra eo ilo Kenya, kõm̦ro ear itoitak ilo aelõñ eo im pukot jikin ko el̦aptata an aikuj jipejel̦ bainier ro ñan kwal̦o̦k naan ie. Ewõr iien, kõmar iioon armej ro relukkuun jel̦ã karwainene me rejjañin kar iioon Ri-Kõnnaan ro an Jeova. Rar kõm̦m̦an ad eñjake ad ruwainene, im joñan rar bar kõm̦m̦an kijed m̦õñã.

Ekar bar wõr juon kain tũreep iar kõm̦m̦ane. Jãn Kampala, iar uwe ilo juon train ium̦win ruo raan ñan etal ñan jikin eo etan Mombasa me ej pãd ilo Kenya, innem tokãlik iar uwe ilo juon tim̦a im etal ñan Seychelles, juon aelõñ me elõñ ãne jiddik ko ie ilo Indian Ocean. Tokãlik, jãn 1965 eo ñan 1972 eo, Barbara ekõn itok ippa tok ilo iien ko ij etal ñan Seychelles. Ilo kar tõre in, ekar wõr ruo wõt ri-kwal̦o̦k naan ro ilo jikin in, bõtab tokãlik ear lõñl̦o̦k uwaaer im rar erom juon kurub innem oktak im juon eklejia. Ilo tũreep ko aõ jet, iar etal im lol̦o̦k ro jeid im jatid ilo Eritrea, Ethiopia, im Sudan.

Wãween ko ilo kien rar oktak ilo Uganda ãlikin an juon kumi in rũttarin̦ae ro tõl kien eo. Men ko rekaamijak me rar wal̦o̦k ilo iiõ ko tokãlik, rar katakin eõ kõn aorõkin l̦oore naanin tõl eo ñan “lel̦o̦k ñan Sizar men ko an Sizar.” (Mark 12:17) Ewõr juon iien, kar kakien aolep ruwamãejet ro rej jokwe ilo Uganda bwe ren etal im je etaer ilo m̦õn bwilijmããn̦ eo epaaketata m̦weo im̦weer. Kõm ar m̦õkaj im pokake. Jejjo raan tokãlik, ke ña im bar juon mijinede kõm̦ro ear kattõr ilo Kampala, jet bwilijmããn̦ ro me rar kõjakkõlkõl er, rar kepaak kõm̦ro. Ear lukkuun bam̦ ubõm̦ro! Rar ba bwe kõm̦ro ej ri-iaroñroñ im rekar bõk kõm̦ro ñan m̦õn bwilijmããn̦ eo el̦ap, ijo me kõm̦ro ear kajjioñ kõmel̦el̦e ñan er bwe kõmij mijinede ro raenõm̦m̦an. Meñe kõm̦ro ear ba ñan er bwe em̦õj ad je etad ippãn bwilijmããn̦ ro jet, ak rar jab roñjake. Rar kalbuuji kõm̦ro im bõkl̦o̦k kõm̦ro ñan m̦õn bwilijmããn̦ eo epaaketata m̦õn mijinede. Joñan am̦ro kar lukkuun m̦õn̦õn̦õ ke juon iaan bwilijmããn̦ ro ijo, eo me ejel̦ã bwe em̦õj am̦ro kar je etamro, ear kile kõm̦ro im ba ñan bwilijmããn̦ eo juon bwe en karõl̦o̦k kõm̦ro!

Ilo kar tõre ko, ekkã ad kar iioon wãween ko rekakkũm̦kũm̦ ilo ial̦ ko me rũttarin̦ae ro rekõn kabõjrak wa ko ie, el̦aptata ñe elukkuun kadek rũttarin̦ae ro rar kabõjrak kõm. Bõtab kajjojo iien, kõm ar jar im eñjake ad ineem̦m̦an wõt ke rej kõtl̦o̦k ad l̦e. Ekabũrom̦õjm̦õj bwe ilo kar 1973 eo, kar kakien aolep mijinede ro rej ruwamãejet bwe ren etal jãn Uganda.

Ear bar oktak ijo kõm̦ro naaj jerbal ie, kiiõ enaaj ilo Côte d’Ivoire, West Africa. Men in ear juon oktak el̦ap ñan kõm̦ro. Kõm̦ro ear aikuj in kammineneik kõm̦ro kõn bar juon m̦anit ekããl, im bar jino kõnono ilo kajin French aolep iien im katak kilen jokwe ippãn mijinede ro jãn aelõñ ko jet! Meñe ãindein, ak kõm̦ro ear bar loe an Jeova tõl kõm̦ro ikijjeen an ro ettã im em̦ool bũrueer m̦õkaj in em̦m̦akũt ñan ennaan eo em̦m̦an. Kõm̦ro ear jim̦or lo bwe kõn am̦ro kar lõke wõt Jeova, men in ear kõm̦m̦an bwe en jim̦we ial̦ ko am̦ro.

Innem ilo jidimkij, kar lo bwe ewõr an Barbara nañinmej in kããnjer. Elõñ alen am̦ro kar ro̦o̦l ñan ijo jikũm̦ro ilo Europe bwe en taktõ, bõtab ilo 1983 eo, kõm̦ro ear kile bwe kõm̦ro ejjab maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo jerbal eo am̦ro ilo Africa. Men in ear lukkuun kabũrom̦õj kõm̦ro!

OKTAK KO RAR WAL̦O̦K

Ear nanal̦o̦k kããnjer eo an Barbara ke kõm̦ro ear jerbal ilo Betel̦ eo ilo London, im tokãlik, ear jako ilo mej. Baam̦le eo ilo Betel̦ ear lukkuun l̦ap aer jipañ eõ. Juon iaaer ej ruo rippãlele me rar jipañ eõ ñan jino imminene kõn wãween in ekããl iar iioone im ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im lõke Jeova. Tokãlik, iar iioone juon jeid im jatid kõrã me ear jerbal ilo Betel̦, me ilo kar m̦okta ear jerbal ãinwõt juon jipejel̦ bainier, bareinwõt yokwe eo an ñan Jeova ear kaalikkar bwe ej juon eo erũtto ilo tõmak. Ilo 1989 eo, kõm̦ro Ann ear m̦are im jerbal ilo Betel̦ eo ilo London jãn kar iiõ eo tok ñan kiiõ.

Jãn 1995 eo l̦o̦k ñan 2018 eo, iar bõk jeraam̦m̦an eo ñan jerbal ãinwõt juon eo ej etal ikijjeen Ra eo ad el̦ap im lol̦o̦k ra ko jet (kar ãt eo m̦oktal̦o̦k ej zone overseer), im iar lol̦o̦k enañin 60 aelõñ ko. Ilo kajjojo jikin kein, iar make loe wãween an Jeova kõjeraam̦m̦an ri-karejar ro an jekdo̦o̦n ta wãween ko rej iiooni.

Ilo 2017 eo, ikijjeen jerbal eo aõ, iar bar maroñ lol̦o̦k Africa. Joñan aõ kar lukkuun m̦õn̦õn̦õ kõnke iar maroñ kwal̦o̦kl̦o̦k jikin eo etan Burundi ñan Ann, im kõm̦ro ear lukkuun bwilõñ kõn joñan an lõñ oran ro im rar del̦o̦ñtok ñan m̦ool eo ilo jikin in! Ilo ejja ial̦ eo wõt iar kwal̦o̦k naan ie jãn em̦ ñan em̦ ilo 1964 eo, ewõr kiiõ juon Betel̦ eaiboojoj me ej jipañ elõñl̦o̦k jãn 15,500 ri-kwal̦o̦k naan ro.

Ilo 2018 eo, iar lukkuun m̦õn̦õn̦õ ke kar ba tok ia ko inaaj etal ñani. Juon iaan aelõñ kein kar Côte d’Ivoire. Ke kõm̦ro ear tõparl̦o̦k kiãptõl̦ eo an jikin in etan Abidjan, ear ãinwõt ñe iar bar ro̦o̦l ñan ijo kapijukunõ. Ke iar lale laajrakin nõm̦ba ko an ro ilo Betel̦ eo, iar kile bwe eo im ej jokwe ilo ruum̦ eo juon iturin ruum̦ eo am̦ro, ej juon jeid im jatid em̦m̦aan me iar kile etan, etan in Sossou. Iar keememej bwe ear jerbal ãinwõt juon city overseer ilo tõre eo iar pãd ilo Abidjan. Bõtab iar bõd. Kar bar juon wõt eo Sossou​—ej l̦adik eo nejin.

Jeova ej m̦ool ñan naan ko an. Ilo aolep apañ ko iar iiooni, iar maroñ kile bwe ñe jej lõke Jeova, lukkuun m̦ool bwe ej kõm̦m̦an bwe en jim̦we ial̦ ko ad. Kiiõ ikõn̦aan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im l̦oore ial̦ eo ejjel̦o̦k jem̦l̦o̦kin me enaaj meraml̦o̦k ilo lal̦ eo ekããl.​—JK. 4:18.