Bõl̦eak, Bout, im Jerbal ko jãn Kien ñan Ro Rejjab Tarin̦ae

Bõl̦eak. Ekkã an armej ro badikdik im buñpedo ak likũt peier n̦a ilo ubeer kakõl̦l̦en aer kautiej bõl̦eak eo, el̦aptata ilo iien ko me rej al kõn al eo an aelõñ eo (national anthem). Ri Kõnnaan ro an Jeova rej tõmak bwe ñe armej ro rej kõm̦m̦ane men in, armej rein rej likũt aer kõjatdikdik im tõmak ilo aelõñ ko aer im ri tõl ro aer, im jab ilo Anij. (Aiseia 43:11; 1 Korint 10:14; 1 Jon 5:21) Juon ri tõl me ear kõn̦aan bwe armej ro ren kõm̦m̦ane men in ej kiiñ eo etto an Ri Babilon etan Nebukadnezar. Kiiñ in ear kajutak juon ekjab kileplep im ear kakien armej ro bwe ren kabuñ ñan ekjab in. Ear kõn̦aan bwe armej ro doon ren l̦o̦kjenaer kõn an utiej im kõn an kajoor tõmak eo an. Ilo iien eo rej buñpedo, ear jo̦ al ko, ãinwõt an armej ro bar al ilo raan kein. Bõtab, jilu Ri Hibru, etaer Shadrach, Meshach, im Abednego, rar m̦akoko in buñpedo ak kabuñ ñan ekjab in meñe rejel̦ã bwe renaaj kar mej.​—Daniel, jebta 3.

Juon eo me ej katak kõn bwebwenato ko an armej etan Carlton Hayes ej ba: “Ilo raan kein ad, bõl̦eak ej juon men me armej ro rej kõjerbale ãinwõt juon kein aer kabuñ.” L̦ein ej ba bwe “em̦m̦aan ro rej utũki at ko aer ñe rej pãd iturin bõl̦eak eo; im ri jeje ro rej jei bwebwenato ko kõn bõl̦eak im ajri ro rej al ilo aer kautiej bõl̦eak kein.” Ej ba bwe ebar wõr raan ko rel̦l̦ap an kien ko im rej watõki bwe “rekwõjarjar,” ãinwõt Mãe 1 raan ilo M̦ajel̦ in, im bareinwõt Jul̦ae 4 raan ilo Amedka. Ilo kar juon raan el̦ap ilo aelõñ in Brazil, juon ri utiej in jar in tarin̦ae eo an Brazil ear make ba: “El̦ap an armej ro kautieje im kabuñ ñan bõl̦eak eo . . . ãinwõt aer kõm̦m̦ane ñan aelõñ in ad.” Juon bok (The Encyclopedia Americana) ej ba: “Bõl̦eak eo ej juon men ekwõjarjar, ãinwõt debwããl eo.”

Bok in ej bar kwal̦o̦k bwe al ko an aelõñ ko (national anthem) “rej kaalikkar an armej ro yokwe aelõñ ko aer im aer kajjitõk ippãn Anij bwe en kõjparok armej ro aer ak ri tõl ro aer.” Ejim̦we an Ri Kõnnaan ro an Jeova watõk aolep m̦akũtkũt ko me rej kitibuj bõl̦eak eo im al eo an aelõñ eo ãinwõt jet wãween kabuñ. Ilo m̦ool, juon bok (The American Character) ej kwal̦o̦k kõn an ajri ro nejin Ri Kõnnaan ro an Jeova jab likũt peier n̦a ubeer ak badikdik ñan bõl̦eak eo, im kõn aer jab kallim̦ur bwe renaaj tiljek wõt ñan kien eo an Amedka. Bok in ej ba: “Em̦õj an Jikin Ekajet eo Eutiejtata ilo Amedka kwal̦o̦k ilo elõñ keej ko bwe ñe ajri ro rej kõm̦m̦ane men kein ilo jikin jikuul̦ kajjojo raan, men in ej juon wãween kabuñ.”

Meñe Ri Kõnnaan ro an Jeova rejjab bõk kun̦aaer ilo m̦akũtkũt ko me rej n̦ae Baibõl̦, rej kautiej jim̦we im maroñ ko an armej ro jet. Rejel̦ã bwe bõl̦eak ko rej jutak kõn kien ko an aelõñ ko, im rej kwal̦o̦k kautiej ñan kien ko. Etke? Kõnke kien kein “reutiej jãn er” im Anij ej kõtl̦o̦k bwe ren pãd. (Rom 13:1-4) Eñin unin Ri Kõnnaan ro an Jeova rej kwal̦o̦k kautiej ñan ri tõl ro an kien ak “kiiñ ro im irooj otemjel̦o̦k.” Bõtab, unin ad kautiej kien ej kõnke “jen maroñ in mour ilo mour in aenõm̦m̦an im jokwane, ke jej mijak Anij im kõm̦m̦ani jerbal ko rem̦m̦an.”​—1 Timote 2:2, UBS.

1. Bout ilo iien ekkããlel. Kũrjin ro rem̦ool rej kautiej jim̦we im maroñ eo an armej ro jet ñan bout ak ekkããlel. Rejjab jum̦aeik armej ro bwe ren jab bout, im rej kõttãik er make ñan ri tõl ro me em̦õj an armej ro kããlõt er. Bõtab, em̦õj an Kũrjin rein jek ilo bũrueer bwe ren jab bõk kun̦aaer ilo jabdewõt m̦akũtkũt ko an kien eo an aelõñ eo me rej pãd ie. (Matu 22:21; 1 Piter 3:16, UBS) Ak ta kõn aelõñ ko me kien eo ej iuuni aolep armej bwe ren bout? Im ta kõn aelõñ ko me armej ro rej lukkuun illu ñe ro jet rejjab ilo̦k ñan jikin bout eo? Eokwe, jen keememej joñak eo an Shadrach, Meshach im Abednego. Ke rar kũr aolep armej bwe ren ilo̦k ñan jikin eo etan Dura, l̦õm̦arein rar bar ilo̦k. Bõtab, rar jab kabuñ ñan ekjab eo. Ñe Kũrjin ro rej iioon wãween kein ãinwõt kar likao rein, jet rej kõjerbale maroñ eo aer ñan jel̦ã em̦m̦an im nana ilo aer make pepe in ilo̦k ñan jikin bout eo. Bõtab, meñe rej pepe in ilo̦k, Kũrjin rein reban bout. Rejjab bout kõnke rej l̦oore naan in kakapilõk kein jiljino jãn Baibõl̦: Rũkal̦oor ro an Jijej rejjab m̦õttan lal̦ in.​—Jon 15:19.

2. Kũrjin ro rej ri jerbal ro an Kũraij im Aelõñ ak Kien eo an.​—Jon 18:36; 2 Korint 5:20.

3. Eklejia ko an Kũrjin ro rej juon wõt ilo tõmak im aolep armej ro ie rej yokwe doon.​—1 Korint 1:10; Kolosse 3:14, UBS.

4. Ñe juon ri tõl ej kõm̦m̦ani bõd ko, ebar wõr ruõn armej ro me rar kããlõte.​—Bar kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn naan in kakapilõk ko ilo 1 Samuel 8:5, 10-18 im 1 Timote 5:22.

5. Ke Ri Israel ro rar kõn̦aan bwe juon armej en tõl er, Jeova ear watõk men in ãinwõt ñe armej ro rar ilo̦k jãn e.​—1 Samuel 8:7.

6. Jej aikuj peran in kwal̦o̦k naan kõn Aelõñ ak Kien eo an Anij ñan armej ro me rej errã ilo aolep kain kien ko bwe ren kile bwe jej rejetake wõt Jeova.​—Matu 24:14; 28:19, 20; Hibru 10:35, UBS.

Jerbal ko me kien ko rej lil̦o̦ki ñan ro rejjab tarin̦ae. Ilo jet aelõñ ko, ñe juon armej ejjab bõk kun̦aan ilo tarin̦ae, eokwe kien eo ej bar lel̦o̦k jerbal ko jet bwe en kõm̦m̦ani ium̦win jet allõñ ak iiõ ko. Jet iaan jerbal kein ej kũbwiji aebõj lal̦ ko, kõm̦m̦an ial̦, ekkal im̦õn jikuul̦ im aujpitõl̦. Ñe jej jelm̦ae men in, jej aikuj jar kake m̦okta, im bõlen kõnnaan kake ippãn juon jeid im jatid me ekajoor tõmak eo an. Innem, jen kõm̦m̦ane pepe eo ad ilo ad l̦oore maroñ eo ad ñan jel̦ã em̦m̦an im nana.​—Jabõn Kõnnaan 2:1-5.

Baibõl̦ ej jiroñ armej ro doon Anij bwe ren “kõttãik er ñan ri tõl ro kab ro reutiej; ren pokake er, kab pojak ñan jerbal ko otemjej rem̦m̦an.” Ej bar rõjañ kõj bwe jen l̦õmn̦ak kõn men ko raorõkl̦o̦k. (Taitõs 3:1, 2, UBS) Jen kajjitõkin kõj make: ‘Ñe inaaj bõk jerbal in me kien ej ba in kõm̦m̦ane, men in enaaj ke kõm̦m̦an bwe in jab tiljek wõt ñan Anij? Men in enaaj ke kõm̦m̦an bwe in bõk kun̦aaõ ilo kabuñ ko reriab?’ (Maika 4:3, 5; 2 Korint 6:16, 17) ‘Jerbal in enaaj ke kõm̦m̦an bwe en pen ak bwe in jab loloorjake jerbal im eddo ko aõ jãn Anij?’ (Matu 28:19, 20; Epesõs 6:4, UBS; Hibru 10:24, 25, UBS) ‘Ñe inaaj bõk jerbal in, emaroñ ke jipañ eõ bwe en l̦apl̦o̦k aõ kõm̦m̦ani jerbal ko aõ ñan Anij, ãinwõt jerbal in kwal̦o̦k naan?’​—Hibru 6:11, 12, UBS.

El̦aññe juon Kũrjin ej make pepe bwe en kõm̦m̦ani jerbal ko jet, ijello̦kun an aikuj ilo̦k ñan kalbuuj, eokwe ri tõmak ro m̦õttan rej aikuj mel̦el̦e kõn pepe in an. (Rom 14:10) Bõtab, el̦aññe Kũrjin in ej make kile bwe ejjab maroñ kõm̦m̦ani jerbal kein, eokwe ro jet ren bar mel̦el̦e kõn pepe in an.​—1 Korint 10:29; 2 Korint 1:24, UBS.