Juõn Menin Ittino Christian Ro Ren Jab Debiji!
“I ar konono alikar ñõn lõl. . . . im ilo etino ejelok Aõ konono.”—JOHN 18:20.
1, 2. Ta aorõk in nan in Greek eo my·steʹri·on einwõt an jerbal ilo Jeje ko?
NAN in Greek eo my·steʹri·on rej ukõte ilo New World Translation of the Holy Scriptures 25 alen einwõt “menin ittino eo ekwojarjar” im 3 alen einwõt “enojak.” Juõn menin ittino eo naetan kwojarjar ej aikwij lap tokjen! Jabdewõt eo ej jerammõn ilo an bõk jelalokjen kin kain menin ittino rot in ej aikwij eñjake an lukkun bõk kautiej, ke emwij watõk e tellokin bõk kwunan ilo juõn menin ittino ibben Anij Ekajur Bõtata ijoko otemjelok.
2 Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words ej kamol bwe ilo enañin aolep case ko “menin ittino eo ekwojarjar” elaplok an ekkar melelen jen “enojak.” Book in ej ba kin my·steʹri·on: “Ilo [Jeje ko in Christian ilo kajin Greek] ej kwalok kake, jab kin nojak (einwõt ibben nan eo ilo kajin belle), ak kin eo, ilo an ellãlok jen an armij maroñ melele kake, emaroñ kõmmõn bwe en wor melele kake ikijen wõt kalikar eo ekwojarjar, im ej kõmmõn bwe en jela kake ilo juõn wãwen im ilo juõn ien eo emwij an Anij jitõñe, im ñõn ro wõt rej kameram ir kin Jitõb eo An. Ilo juõn wãwen ekkã melele kake men eo enojak ej jerbal ñõn jelalokjen eo emwij debiji; melele eo ekkar ñõn Jeje ko ej mol eo emwij kwaloke. Kin menin nan ko rej kobalok elaptata ibben katak in kin menin ittino rej ‘kõmmõn bwe en wor jela kake,’ ‘kalikare,’ ‘kwaloke,’ ‘kwalok nan kake,’ ‘melele,’ ‘ajeje ilo mõttan.’”
3. Ewi wãwen an kar congregation eo an Christian ilo ebeben eo kein kajuõn oktak jen jet dolul in kabuñ ko rettino?
3 Kamelele in ej kwalok kin juõn oktak elap ikõtan dolul in kabuñ ko rettino me rar lõñlok ilo ebeben eo kein kajuõn im ejak in congregation eo ekãl an Christian. Ak kin ro kar kadeloñ ir ilo kumi in kabuñ ko rettino ekkã air bed iumin juõn kallimur ñõn air ikõñ wõt ñõn kejbarok katak ko an kabuñ ko, Christian ro rejañin kar likit ir iumin kain kakien rot in bwe ren ikõñ wõt. Emol bwe ri jilek Paul ear konono kin “meletlet an Anij ilo men eo etino,” naetan “meletlet eo enojak,” melelen men in, enojak jen “iroij ro i lõl.” Ejjab nojak jen Christian ro ñõn wõn emwij kar kwaloke ñõn ir ikijen jitõb eo an Anij bwe ren maroñ kõjela kake ilobwilij.—1 Korint 2:7-12; keiri Jabõn Kennan 1:20.
“Menin Ittino Eo Ekwojarjar” Emwij Kile
4. Ion wõn eo “menin ittino eo” ej keolaplape, im ewi wãwen?
4 “Menin ittino eo ekwojarjar” an Jehovah ej bed iolaplap in Jesus Christ. Paul ear je: “Im E [Jehovah] ar kajelaik kij kin men eo etino in ankil An, ekar ñõn An lemnok emõn eo E ar bebe ilo E. Ñõn jerbal an ien ko rejejit bwe En kobaik men ko otemjej ilo Kraist, men ko i lõñ, im men ko i lõl.” (Epesõs 1:9, 10) Paul ear tibdiki an kamelele kin wãwen “menin ittino eo ekwojarjar” ke ear jitõñlok ñõn aikwij eo bwe “ren melele men eo etino an Anij, aet Kraist.”—Kolosse 2:2.
5. Ta eo ekoba ilo “menin ittino eo”?
5 Bõtab, ebar lõñlok men ej jelete, kinke “menin ittino eo ekwojarjar” ej juõn menin ittino kin elõñ wãwen ko ie. Ejjab baj kin kile wõt Jesus einwõt Ine eo kar kallimur kake ak Messiah; a ekoba jerbal eo emwij kabbeik e kake ñõn an jerbale ilo karõk eo an Anij. Ej kitibuj juõn kien ilõñ, Ailiñ in Messiah eo an Anij, einwõt an kar Jesus kar kameleleiki ilo alikar ke ear jiroñ ri kalor ro an: “Bwe lewoj ñõn kom bwe komin jela men ko retino an ailiñ in lõñ, a jab lelok ñõn ir.”—Matthew 13:11.
6. (a) Etke ejimwe ba bwe “menin ittino eo” kar “nojõk ilo ien ko mokta”? (b) Ewi wãwen an kar wõnmanlok im wor wõt tõbrak ilo air kwalok kake?
6 Juõn ien eo eaetok enaj kar jemlok ikõtan jinoin ien eo kar kwalok kin karõk eo an Anij ñõn an letok juõn bedbed kin Ailiñ eo an Messiah im ñõn bõktok “menin ittino eo ekwojarjar . . . ñõn an jejjet.” (Revelation 10:7; Genesis 3:15) An itok ñõn juõn jemlokin enaj kar walok ibben jutak eo an Ailiñ eo, einwõt juõn keiri kin Revelation 10:7 im 11:15 ej kamole. Ilo mol, enañin 4,000 yiõ ko kar motlok jen ien eo kar lelok jinoin kallimur eo kin Ailiñ eo ilo Eden ñõn ien eo ear waloktok Kiiñ in Ijitõñ eo ilo 29 C.E. Bar jet 1,885 yiõ ko rar ellãlok mokta jen an kar Ailiñ eo jutak ilo lõñ ilo 1914. Kin menin “menin ittino eo ekwojarjar” ear wõnmanlok wõt ilo air kwalok kake iumin juõn ien eo enañin 6,000 yiõ ko. (Lale peij 30.) Paul ear lukkun jimwe ilo an konono kin “men eo etino e kar nojõk ilo ien ko mokta, A kiõ emwij kalikar e.”—Rome 16:25-27; Epesõs 3:4-11.
7. Etke jemaroñ liki jar in ri karejar eo etiljek im meletlet?
7 Ilo keiri ibben armij, ro ewor joñan aetokan mour eo air, Jehovah ejañin eñjake an ien iuni ñõn an mõkaj in kwalok menin ittino ko moktalok jen ien eo kar karõke. Mol in ej aikwij kabõjrak kij jen ad jab kõtar wõt ñe jet kajitõk ko kin Bible rej jab maroñ kameleleiki ñõn kaju burued. Ettã buru eo ibben jar in ri karejar eo etiljek im meletlet, eo kar kamaroñe ñõn lelok ñõn ro ilo mweo imõn Christian mõñã ilo ien eo ejejjet, ej bõprae jar in jen an ettõr imanlok im antone men ko rejañin lukkun alikar. Jar in ri karejar in ej kate ir ñõn bõprae air debij juõn lemnak ejelok bedbed ie. Ej jab utiej buruen ñõn kamol bwe ilo ien in ej jab maroñ uak aolep kajitõk ko, ilo an lemnak kin Jabõn Kennan 4:18. Ak emenin kairujruj in jela bwe Jehovah, ilo ien eo an make im ilo wãwen eo an make, enaj etal wõt im kwalok menin ittino ko an ikijen karõk ko an! Jen jab oktak im jab kõtar wõt karõk eo an Jehovah, im ilo jab meletlet kajeoñ in mõkaj lok iman in Ri Kwalok kin menin ittino ko. Ej menin kainemõn ilo ad jela bwe ial eo Jehovah ej kajerbale rainin ejjab eindein an kõmmõn! Etiljek im meletlet jimor.—Matthew 24:45; 1 Korint 4:6.
Menin Ittino eo Emwij Kwaloke Rej Aikwij Jiroñ Kake!
8. Ewi wãwen ad jela bwe “menin ittino eo” naj kar kõjela kake?
8 Jehovah ear jab kwalok “menin ittino eo” an ñõn Christian ro ñõn air debije wõt im noje. Rej aikwij kwalok kake, bwe menin ej errã ibben kien eo Jesus ear likit ñõn ro otemjej ri kaloran—ejjab ñõn jejjo wõt ri tel in kabuñ: “Kom maram in lõl. Jikin kwelok eo ej ber ion tol, re ban noje. Armij re jab tile lamp im likit e iomin jãbi, a ion jikin lamp; im ej kamramlok ro otemjej iloan im. Ein drein en romak ami maram iman mejen armij, bwe ren lo ami jerbal ko remõn, im nebar Jememi ilõñ.”—Matthew 5:14-16; 28:19, 20.
9. Ta eo ej kamol bwe Jesus ear jab ri jumae kien, einwõt an jet ba?
9 Jesus ejelok an kar karõk in ejake juõn dolul in ri kalor ro an ñõn jumae kien ñõn air jibadõk karõk ko rettino. Ilo book eo Early Christianity and Society, Robert M. Grant ear jeje kin jojomar eo kar kõmmõne kin Christian ro jinoin ilo ebeben eo kein karuo kõmmõn in Justin Martyr: “Elañe Christian ro rar ri jumae kien renaj kar bed wõt im tilekek ñõn air tõbar mejenkajjik eo air.” Ak ewi wãwen an Christian ro kar maroñ “bed wõt im tilekek” im ilo ejja ien eo wõt einwõt “juõn jikin kwelok . . . ej ber ion juõn tol”? Rar jab aikwij noje meram eo air iumin juõn jãbi! Kin menin, kien eo ear ejelok an uata jen makitkit eo air. Ri jeje in ear etal wõt im kwalok kin ir einwõt “ro emõntata air kar burukuklok ibben iroij eo ilo kõmmõn ainemõn im jokane.”
10. Etke Christian ro rej aikwij jab debij wõt kadkadiir bwe en ittino?
10 Jesus ear jab kõnan bwe ri kalor ro an ren kattinoik air kile ir einwõt ro uan juõn men eo rej naetan dolul in kabuñ. (Jerbal 24:14; 28:22) Likjap in kwalok meram eo ad bwe en romak rainin enaj menin jab kamõnõnõ ñõn Christ im ñõn Jemen, Ri Kwalok in menin ittino ko, im ejamin likit kij bwe jen mõnõnõ.
11, 12. (a) Etke Jehovah ej kõnan bwe mour in Christian en wor jela kake? (b) Ewi wãwen an kar Jesus likit joñok eo ejimwe?
11 Jehovah “e jab kõnan bwe jabrewõt en joko, a bwe ren otemjej itok im ukwelok ibeir. (2 Peter 3:9; Ezekiel 18:23; 33:11; Jerbal 17:30) Bedbed eo ñõn jeorlok jerawiwi ko an armij ro rej ukwelok ej tõmak ilo katok in binmour eo an Jesus Christ, eo ear lelok e make einwõt juõn binmour ñõn ro otemjej—ejjab ñõn jejjo wõt—bwe “jabrewõt eo ej liki E en jab joko, a en mour in drio.” (John 3:16) Eaorõk bwe armij ro ren bõk jibañ ñõn bõk buñten ne ko rej menin aikwij ñõn air tellokin ekajete ir einwõt sheep, im jab goat ko, ilo ien ekajet eo ej itok.—Matthew 25:31-46.
12 Mour in Christian eo emol ejjab aikwij nojak; rej aikwij kõjela kake ilo jabdewõt wãwen eo ekkar. Jesus make kar joñok eo ejimwe. Ke priest eo elap ear kajitõk ibben kin ri kalor ro an im kin katak eo an, ear ba: “I ar konono alikar ñõn lõl: ien otemjej I ar katakin iloan imõm kwelok ko, im iloan tempel, ijo ri Ju ro otemjej rej kweloklok ie; im ilo etino ejelok Aõ konono.” (John 18:19, 20) Ilo lemnak kin joñok in, armij et eo ej mijak Anij enaj lemnak bwe en likit wõt ilo ittino ennan eo Anij ear keañ kake bwe rej aikwij kõjela kake ilobwilij? Wõn enaj kõnan noj “ki an jelalokjen eo” ej tellok ñõn mour indio? An armij eo kõmmõn eindein, enaj kõmmõn bwe en einwõt ri jela mon an kabuñ ko ilo ebeben eo kein kajuõn.—Luke 11:52; John 17:3.
13. Etke jej aikwij kwalok nan ilo kajjojo ien im jabdewõt ien emõntok?
13 En ejelok juõn ej ba bwe kij einwõt Ri Kennan ro an Jehovah jej debij wõt ennan eo an Ailiñ eo an Anij bwe en ittino! Elañe rej bõk ennan eo ak kajekdone, armij ro rej aikwij jela bwe emwij kwalok nan kake. (Keiri Ezekiel 2:5; 33:33.) Kin menin jen kortokjen kajjojo im jabdewõt ien emõntok ñõn konono kin ennan in mol eo ñõn armij otemjej, jabdewõt ien jej iione ir.
Likit Kããj ko ilo Loñin Satan
14. Etke jej aikwij jab ãliklik ñõn ad kabuñ ilo alikar?
14 Ilo elõñ jikin ko Ri Kennan ro an Jehovah rej oktak im laplok wõt air iolaplap in ennan ko ilo news ko. Ej einlok wõt men eo ear walok ñõn Christian ro jinoin, ekkã an kõnan bwid air konono kake ir im likit ir ilo ejja wãwen eo wõt ewor kajitõk kake kin manit ko an kabuñ im dolul ko rettino. (Jerbal 28:22) An alikar ad kwalok nan ej kõmmõn ke bwe en laplok air jumae kij? Emol enaj jab menin meletlet, im jab errã ibben nan in kakabilek eo an Jesus, ñõn lelok kij make ñõn loan jumae eo ejjab menin aikwij. (Jabõn Kennan 26:17; Matthew 10:16) Bõtab, jerbal eo ewor tokjen an Ailiñ eo kin kwalok nan im jibañ armij ro ñõn kõmõnmõnlok mour ko air en jab nojak. Ej kaibujuij Jehovah, leliñlok im kautiej e, kareilok armij ñõn e im ñõn Ailiñ eo an emwij an jutak. Uak eo ekaju buru ilo ran kein ñõn mol eo ilo Bible ilo Eastern Europe im mõttan ko ilo Africa ear walok kinke kiõ elaplok an bellok ad maroñ kwalok nan kin mol eo ijõkan.
15, 16. (a) Ta karõk ko rej jerbal ilo ad emmakit ilo alikar im mweie ilo jitõb, ak menin ej juõn men eo jej aikwij inebata kake ke? (b) Etke Jehovah ej illik kããj ilo loñin Satan?
15 Emol bwe bellok kin jerbal in kwalok nan eo an Ri Kennan ro an Jehovah, paradise eo ilo jitõb rej lõñliñ kake, im tokjen ko air—ilo men kein jimor men ko armij rej bõk air jerammõn jeni im mweiuk ko—rejjab binjak jen an armij loi. Meñe rej menin karelel ñõn ro emol burueir, men kein remaroñ bõprae ri jumae ro. (2 Korint 2:14-17) Ilo mol, men in emaroñ etal im jerbal ñõn karel kajur ko an Satan ñõn air tarinaek armij ro an Anij.
16 Menin ej aikwij juõn menin in ad inebata kake ke? Jab ekkar ñõn kanan eo an Jehovah jej loe ilo Ezekiel jebta 38. Ej kanan bwe Gog in Magog, kadkadin Satan Devil eo jen ien eo kar jolõltak e ñõn melan lõl in elikin an Ailiñ eo jutak ilo 1914, enaj tel juõn tarinae ion armij ro an Anij. (Revelation 12:7-9) Jehovah ej jiroñlok Gog: “Kwoj aikwij ba: ‘I naj etal nae ene eo ebellok. I naj itok ion ro ejelok menin kabõnõnõik ir, rej jokwe ilo jokane, ir otemjej rej jokwe ilo an ejelok worwor, im ejelok air alal ej jutak im ejelok air kejam.’ Enaj ñõn kwot im rakimi armij, ñõn am kajeblak peim ion jikin ko rar jorrãn im ebar wor armij ie im ion juõn jar in armij ro emwij aintok ir ibben don jen ailiñ ko, juõn jar eo elaplok an mweie im lõñ mweien, ro rej jokwe iolaplap in lõl.” (Ezekiel 38:11, 12) Bõtab, 4 eon ej kwalok bwe armij ro an Anij rejjab aikwij mijak tarinae in, kinke Jehovah eo ej kõmmõne menin. Ak etke Anij enaj kõtlok—aet, meñe jarõk—juõn tarinae ion armij ro an? Ilo 23 eon jej konono kin uak eo an Jehovah: “I naj lukkun kalikar ña make im kokwojarjar iõ make im kõmmõn bwe ña make en wor jela kake iman mejen elõñ ailiñ ko; im renaj aikwij jela bwe Ña Jehovah.”
17. En ewi wãwen ad lemnak kin tarinae eo ebaktok an Gog?
17 Kin menin, jen ad mour ilo ad mijak tarinae eo an Gog, armij ro an Jehovah rej reimanlok kin kõtmene eo ñõn an etal wõt im jejjet kitien kanan in ilo Bible. Emenin kabwilõñlõñ ilo ad jela bwe ilo an kamweie im kajerammõn dolul eo an jej lo kin mejed, Jehovah ej kiiji kããj ko ilo loñin Satan im iunlok e im jar in tarinae eo an ñõn air jibokwe!—Ezekiel 38:4.
Kiõ Elaplok Jen Mokta!
18. (a) Ta eo elõñ armij rej kile kake kiõ, im etke? (b) Ewi wãwen emmakit eo ñõn kwalok nan kin Ailiñ eo ej jerbal einwõt juõn men in kamakit eo ekajur?
18 Ilo ran kein Ri Kennan ro an Jehovah elukkun alikar air kwalok lemnak ko air rej bedbede ion Bible eo, meñe menin ejjab juõn men eo ebuñbuñ. Iumin elõñ ebeben ko rar kakkil armij ro kin kauatata ko kin kõbatat im kajerbal unokan kadõk ko ilo bwid, edik lolokjen ilo katakin ajiri ro ilo ejelok kaje, tokjen ko renana rej walok jen menin kamõnõnõ ko etar jen joñan kin mour in lũñ im kowadoñ, im kauatata ko ilo air bõk bõtõktõk. Rar bareinwõt kalikar kin tõmak eo kin evolution (armij ear walok jen menin mour) eo ejjab etal in wõt juõn. Ej lõñlok wõt armij rej kiõ ba, “Ri Kennan ro an Jehovah rej jab bwid ñõn jidik.” Elañe jaar jab lukkun alikar ilo ad kwalok lemnak ko ad ilobwilij, rejamin kar emmakit ilo wãwen in. Im jab likjap in lo mol eo bwe ilo ad kwalok kain nan rot in, rej bõk juõn buñten ne ilo ial eo ñõn air ba, “Satan, kwo juõn ri riap; Jehovah eo ejimwe.” Ej juõn emmakit eo ekajur ñõn ad etal wõt im anõk joñok eo an Jesus, ilo konono ilobwilij kin nan in mol eo!—Jabõn Kennan 27:11.
19, 20. (a) Ta bebe eo armij ro an Jehovah rar kwalok kake ilo 1922, im nan kein rej jerbal wõt ke? (b) Ewi wãwen ad aikwij lemnak kin “menin ittino eo” an Jehovah?
19 Armij ro an Jehovah etto air jela kin eddo eo air ikijen menin. Ilo juõn kwelok eo elap ekabwilõñlõñ ilo 1922, J. F. Rutherford, president eo an Watch Tower Society ilo ien eo, ear kabwilõñ ri kwelok ro ilo an ba: “Komin kwalok lolokjen, ekkil wõt im mimij, boub, beran. Komin ri kennan ro retiljek im mol ñõn Iroij. Wõnmanlok wõt ilo tarinae mae ien aolep kakõlle eo kakõllan Babylon ejako. Kõjela kin ennan eo ñõn ijo etolok tata. Lõl in ej aikwij jela bwe Jehovah ej Anij im bwe Jesus Christ ej Kiiñ in king ro im Iroij in iroij ro. Eñin ran eo in ran ko otemjej. Lale, Kiiñ eo ej iroij! Kom eo komij agent in ri kõjela ro an. Kin menin karelel, karelel, karelel, kin Kiiñ eo im ailiñ eo an.”
20 Einwõt an kar nan kein lap tokjeir ilo 1922, enaj laplok an eindein 75 yiõ ko tokelik, ke ien kwalok kin Christ einwõt Ri Ekajet im Ri Idenwõne eo ej laplok an ebaktok! Ennan eo kin jutak eo an Ailiñ eo an Jehovah im kin paradise eo ilo jitõb me armij ro an Anij rej lõñliñ kake ej juõn “menin ittino eo ekwojarjar” im joñan an kakõrmol armij ro an Anij rej jab kõnan debij wõt ñõn ir make. Einwõt an kar Jesus make kwalok ilo alikar, ri kalor ro an rej aikwij, kin jibañ eo an jitõb kwojarjar, ri kennan ro “ñõn eneo etolok tata i lõl” ikijen jerbal eo an elap ilo karõk eo an Jehovah ej indio. (Jerbal 1:8; Epesõs 3:8-12) Ilo mol, einwõt ro ri karejaran Jehovah, Anij eo ej kwalok menin ittino ko, jej aikwij jab debij menin ittino in ñõn kij make!
Ewi Wãwen Am Naj Kar Uak?
◻ Ta in “menin ittino eo”?
◻ Ewi wãwen ad jela bwe rej aikwij kõjelaik armij kake?
◻ Ta eo ej bõktok tarinae eo an Gog ion armij ro an Jehovah, im en ewi wãwen ad lemnak kin menin?
◻ Ta eo kajjojo iad jej aikwij beke ñõn ad kõmmõne?
[Bo̦o̦k eo ilo peij 30]
Juõn “Menin Ittino” ej Wõnmanlok Wõt ilo Air Kwalok Kake
◻ Elikin 4026 B.C.E.: Anij ej kallimur ñõn leliñtak juõn Ine ñõn kokkure Satan.—Genesis 3:15
◻ 1943 B.C.E.: Bujen eo ikijen Abraham rej kabine, ej kallimur bwe Ine eo enaj itok ikijen Abraham.—Genesis 12:1-7
◻ 1918 B.C.E.: Isaac ear lotak einwõt ri jolet ñõn bujen eo.—Genesis 17:19; 21:1-5
◻ c. 1761 B.C.E.: Jehovah ej kamol bwe Ine eo enaj itok ikijen Jacob leo nejin Isaac.—Genesis 28:10-15
◻ 1711 B.C.E.: Jacob ej kwalok bwe Ine eo enaj itok ikijen leo nejin Judah.—Genesis 49:10
◻ 1070-1038 B.C.E.: Kiiñ David ej katak bwe Ine eo enaj jen bwijin im naj iroij ñõn indio einwõt Kiiñ.—2 Samuel 7:13-16; Psalm 89:35, 36
◻ 29-33 C.E.: Jesus rej kile einwõt Ine eo, Messiah eo, ri ekajet eo an ran ko rej itok, im Kiiñ eo Emwij Jitõñe.—John 1:17; 4:25, 26; Jerbal 10:42, 43; 2 Korint 1:20; 1 Timothy 3:16
◻ Jesus ej kwalok bwe enaj wor ro mõttan rej iroij im ri ekajet, bwe Ailiñ in lõñ enaj wor armij ro an ilõl, im ñõn ro otemjej ri kaloran renaj ri kwalok ro an Ailiñ eo.—Matthew 5:3-5; 6:10; 28:19, 20; Luke 10:1-9; 12:32; 22:29, 30; John 10:16; 14:2, 3
◻ Jesus ej kwalok bwe Ailiñ eo enaj jutak ilo juõn ien ejejjet, einwõt ñõn kamol men ko rej walok ilõl.—Matthew 24:3-22; Luke 21:24
◻ 36 C.E.: Peter ej katak bwe ro rej jab ri Jew renaj bareinwõt ri jolet an Ailiñ eo.—Jerbal 10:30-48
◻ 55 C.E.: Paul ej kamelele bwe ri jolet ro an Ailiñ eo renaj jerkakbiji ñõn mour in indio im jab wabanban ilo ien eo Christ ej bed.—1 Korint 15:51-54
◻ 96 C.E.: Jesus, ededelok an iroij ion ri kabit ri kalor ro an, ej kwalok bwe orair enaj 144,000.—Epesõs 5:32; Kolosse 1:13-20; Revelation 1:1; 14:1-3
◻ 1879 C.E.: Zion’s Watch Tower ej jitõñlok ñõn 1914 einwõt juõn yiõ elap tokjen ilo jerbale “menin ittino eo” an Anij.
◻ 1925 C.E.: The Watch Tower ej kamelele bwe Ailiñ eo ear lotak ilo 1914; “menin ittino eo” kin Ailiñ eo rej aikwij kõjelaik armij kake.—Revelation 12:1-5, 10, 17.
[Pija ko ilo peij 29]
Einwõt Ri Tel eo air, Jesus, Ri Kennan ro an Jehovah rej keañ ilobwilij kin Ailiñ eo an Jehovah