Mour Kin Tõmak Ilo Kallimur Ko An Anij

“Ña Anij, im ejelok bar juõn; Ña Anij, im ejelok einwõt: im Ij kwalok jemlokõn jen jinoin, im jen ien moktata, men ko jañin kõmõne.”​—AISEIA 46:9, 10.

1, 2. Ta jet lemnak ko reoktak kin an Anij bõk kunan ilo jerbal ko an lal in?

EWI joñan an Anij bõk kunan ilo jerbal ko an lal in? Elõñ kajjo lemnak ko. Juõn lemnak ej bwe e ejjab bõk kunan ñan jidik. Ekkar ñan lemnak in, elikin an Anij kõmanmõn armij, ej ñe jab kõnan eokwe jab maroñ jerbal ilo tokjen eo ñan kij. Ilo lemnak in, Anij ej einwõt juõn jemen eo ej likit leo nejin ion juõn bicycle kãl, kajime, im jino an iuni leo nejin lallok ilo ial eo. Elikin, jemen ej etal. Ladik eo ej make ian; e maroñ wõtlok, ak e maroñ jab. Ilo juõn ian men kein, wãwen eo in bwe ejako jen pein jemen.

² Bar juõn lemnak ej bwe Anij ej boub in tel kij ilo aolepen wãwen mour ko ad im bwe ej kajju im bõk kunan ilo men otemjej rej walok ikijen menin kõmanmõn ko an. Bõtab, elañe eindein, jet renaj bed ilo jemlok in bwe Anij ejjab kõmman wõt men ko remõn rej walok ak bareinwõt menin kokkure kien im jorrãn ko rej jelet armij. Ad jelã mol eo kin jerbal ko an Anij enaj jibañ kij jelã ta eo jen watõk kin e. E naj bareinwõt kabin tõmak eo ad ilo jet ian kallimur ko an emwij an jejjet kitieir.​—Dri Hibru 11:1.

3. (a) Ewi wãwen ad jelã bwe Jehovah ej juõn Anij in karõk? (b) Etke Jehovah ej konono kake einwõt ej ‘nawãwen,’ ak ‘lamlame,’ karõk eo an?

³ Tuiolaplap in kajitõk eo kin an Anij bõk kunan ilo jerbal ko an armij ej mol eo bwe Jehovah ej juõn Anij in karõk. Menin ej alikar ilo ãt eo etan. “Jehovah” melelen “Ej Kõmman an Erom.” Kin emmakit eo ej wõnmanlok ie, Jehovah ej kõmman e make bwe en Ri Kajejjet Kitien kallimur ko an otemjej. Kin menin, rej konono kin Jehovah einwõt ‘nawãwen,’ ak lamlame, karõk eo an kin men ko renaj walok ilo ran ko rej itok ak kõmman ko. (2 Kiñ Ro 19:25; Aiseia 46:11) Kajin kein rej jen nanin Hebrew eo ya·tsarʹ, ebaklok ñan nan eo “potter” (ri kõmman nien mõñã ak kainõknõk). (Jeremiah 18:4, New World Translation) Einwõt juõn potter eo ekabel emaroñ kõmman lamen juõn clay ñan juõn kein kainõknõk aibujuij, Jehovah emaroñ kõmman lamen, ak kõmman kilen, men ko ñan kõtõbrak ankilan.​—Dri Epesõs 1:11.

4. Ewi wãwen an kar Anij keboj lal in ñan karmije kin armij?

⁴ Ñan wanjoñok, Anij ear karõk bwe lal in en juõn jikin aibujuij ñan karmiji kin armij wãppen, ro rej bokake. (Aiseia 45:18) Moktalok wõt jen an kar kõmanmõn maan im kõrã eo moktata, Jehovah ear kõmman kebojak eo ewõr yokwe ie ñan ir. Jebta ko jinoin ilo book in Genesis rej kalikar wãwen an Jehovah ejaake ran im boñ, ene im lometo. Jeltokin ear kõmanmõn menin eddek ko im kemour menin mour ko. Kebojak in kin lal in ñan an armij jokwe ie ekoba elõñ thousand yiõ ko. Jerbal eo ear dedelok im tõbrak. Maan im kõrã eo moktata rar jino jokwe ilo Eden, juõn paradise ekamõnõnõ eo emwij kõtõbrak aolep menin aikwij ko ie bwe ren mour ilo mõnõnõ. (Jenesis 1:31) Kin menin Jehovah ear kajju im bõk kunan ilo jerbal ko an lal in, im jerbal ko an rar wõnmanlok ilo air emõn ñan tõbar karõk eo an. Laplok in family eo an armij ear ukõt ke an bõk kunan?

Jehovah Ej Kõmman Joñan Jerbal Ko An Ibben Armij

5, 6. Etke Anij ej kõmman joñan jerbal ko an ibben armij?

⁵ Meñe ewõr an maroñ in kõmman eindein, Jehovah ejjab kajju im beek jabdewõt tibdik in an armij makitkit. Ewõr un ko ñan menin. Juõn ej bwe armij kar kõmanmõn ilo nememen Anij, ewõr an anemkwoj kin kõnan, im anemkwoj ilo lemnak ko an. Jehovah ejjab jibed kij ñan ad kõmmane karõk eo an; bareinwõt kij ejelok en ej bebeik kij. (Duteronomi 30:19, 20; Joshua 24:15) Meñe ej likit eddo eo iod kin kõmman ko ad, Anij ilo yokwe ej kõtlok anemkwoj ñan ad beek wãwen ad jerbale mour ko ad.​—Dri Rom 14:12; Dri Hibru 4:13.

⁶ Bar juõn unin an Anij jab kajju ñan jabdewõt men ej walok ej kin menin konono eo Satan ear jarõklõñtak ilo Eden. Satan ear aitwerõke kajur bõtata eo an Anij. E ar lelok ñan Eve men eo emõn einwõt juõn ien ñan anemkwojlok ian​—juõn menin lelok eo e im tokelik leo belen, Adam, rar bõke. (Jenesis 3:1-6) Ilo uak, Anij ear kõtlok an armij iroij ioir make iumin juõn ien ñan kamol elañe aitwerõk eo an Satan ear ekkar. Kin un in, men ko rebwid im armij rej kõmmani rainin jejjab maroñ naruõn Anij kaki. Moses ear jeje kin armij ro rar jumae: “Rar kõmõn men ko re nana ñõn E, re jab nejin, men in air bwir.”​—Duteronomi 32:5.

7. Ta karõk eo an Jehovah kin lal in im kin armij?

⁷ Bõtab, ke ej kõtlok anemkwoj in kãlet im men ko rej walok ilo an juõn makelok ian im iroij ion make, Jehovah ejjab ellok jen an bõk kunan ilo jerbal ko an lal in, ko renaj kar likit kij ilo kejatdikdik eo edik bwe enaj kajejjet kitien kallimur ko an. Meñe Adam im Eve rar jumae kajur bõtata eo an Anij, Jehovah ear jab ukõt karõk in yokwe eo an kin lal in im kin armij. E naj ilo ejelok likjap ukõt lal in ñan juõn paradise im karmije kin armij ro rewãppen, bokake, im mõnõnõ. (Luk 23:42, 43) Lokbook eo ilo Bible jen Jenesis ñan Reveles̃õn ej kwalok kin wãwen an Jehovah wõnmanlok wõt im kõmman tõbrak ilo jibadbad in.

Anij ej Jerbal ñan Kõtõbrak Ankilan

8. Ta eo ear koba ilo bõktok Ri Israel ro ñan Enen Kallimur eo?

⁸ Ilo jerbal ko an ibben ailiñ in Israel, Anij ear kalikar bwe enaj kõtõbrak karõk eo an. Ñan wanjoñok, Jehovah ear kamol ñan Moses bwe E naj kar kõtlok Ri Israel ro jen Egypt im bõktok ir ñan Enen Kallimur eo, juõn ene e ibwijleplep kin milk im honey. (Exodus 3:8) Menin kar juõn keañ eo elap tokjen im mol. Enaj kar jelet kõtlok eo an Ri Israel ro​—orair koba armij ro mõttair iturinlok jilu million​—jen juõn ailiñ eo ekajur im ear kajur an jumae diojlok eo air. (Exodus 3:19) Eneo renaj kar bõklok ir ñane ear armije kin ri ailiñ ko rekajur im enaj kar kajur air jumae jikrõklok eo air. (Duteronomi 7:1) Ilo kõtan eo kar juõn ene jemaden ijo Ri Israel ro renaj kar aikwij mõñã im den. Menin kar juõn wãwen eo ear kõtlok an Jehovah kalikar kajur eo an elap im ke ej Anij.​—Livitikõs 25:38.

9, 10. (a) Etke Joshua ear maroñ kamol bwe kallimur ko an Anij rekeie? (b) Ewi aorõkin bwe en wõr ad liki ilo maroñ eo an Anij ñan nawõnãn ri tõmak ro an?

⁹ Anij ear tel im kadiojlok Ri Israel ro jen Egypt ikijen juõn lajrak in kõmman ko rekajur. Moktata, ear bõktok joñoul menin kaeñtan ko ion ailiñ in Egypt. Jeltokin, ear kejebellok Lomalo Ekilmir, kamaroñ Ri Israel ro ñan air ko ke jar in tarinae eo an Ri Egypt eo ear kebel ir ear jakolok. (Sam Ko 78:12, 13, 43-51) Ilokantok menin, ear kejbãrok Ri Israel ro iumin 40 yiõ ko in air bed ilo ene jemaden eo, najidik ir kin manna, lelok den, im meñe lale bwe nuknuk ko air ren jab morlok im neiir ear jab oktak im ebbõj. (Duteronomi 8:3, 4) Elikin an Ri Israel ro deloñlok Enen Kallimur eo, Jehovah ear tel ir ñan air anjo ion ri kijirãt ro air. Joshua, eo ear jerbale tõmak eo ekajur ilo kallimur ko an Jehovah, kar juõn ri kamol kin mejen men kein otemjej. Kin menin, ear maroñ ba ilo liki ñan maan ritto ro ilo ran ko an: “Im kom jela ilo buruemi otemjej, im ilo ami otemjej, bwe e ar jab likjõp juõn men ian men ko remõn Jeova ami Anij e ar ba kin kom; men otemjej re jejit ñõn kom, ejelok juõn iair e ir.”​—Joshua 23:14.

¹⁰ Einwõt Joshua in etto eo, Christian ro rainin rej lukkun liki bwe Anij ej mõnõnõ im ej maroñ in emmakit ilo etan ro rej karejar ñan e. Liki in ej juõn mõttan eo elap tokjen in tõmak eo ad. Ri jilek Paul ear je: “Im, elañe ejelok tõmak, armij re ban kabuñburuen; bwe eo ej itok ñõn Anij, emõn en tõmak kin an . . . lelok jinekjij ñõn ro rej kabukot E.”​—Dri Hibru 11:6.

Anij Ej Lo Lok Iman Ran ko Rej Itok

11. Ta mol ko rej kamaroñ Anij ñan kajejjet kitien kallimur ko an?

¹¹ Tok ñan ien in, emwij de ad lo bwe meñe Anij ej kõtlok anemkwoj in kõnan eo an armij im an jenolok lok ian ñan an iroij, ewõr ibben men kein jimor kajur im kõnan ñan an jerbal in kõtõbrak karõk eo an. Ak, ebar wõr juõn mol eo ej kõmman an jejjet kitien jet ian kallimur ko an Anij. Jehovah emaroñ lo lok iman ran ko rej itok. (Aiseia 42:9) Ikijen ri kanan eo an, Anij ear ba: “Komin kememej men ko moktata jen in drio: bwe Ña Anij, im ejelok bar juõn; Ña Anij, im ejelok einwõt: im Ij kwalok jemlokõn jen jinoin, im jen ien moktata, men ko jañin kõmõne; im Ij ba, Aõ bebe e naj jutõk, im I naj kõmõn aolepen kõnan ko Aõ.” (Aiseia 46:9, 10) Juõn ri kallip eo ewõr an iminene ejelã ñããt im ia eo en kalbwin ine eo ie, ak emaroñ wõr wõt men ko jet kin wãwen an naj ejaak men ko. Bõtab, “Kiñ eo Ej mour wõt jen in drio ñõn in drio” ewõr jelãlokjen eo ejimwe ibben ñan an jejjet an lo lok iman ñããt im ia eo ej aikwij jerbal ñan kõmmane karõk eo an.​—1 Timote 1:17.

12. Ilo wãwen et eo Jehovah ear jerbale jelãlokjen eo an ñan lo lok iman ilo ran ko an Noah?

¹² Lemnak kin wãwen an Anij jerbale jelãlokjen eo an ñan lo lok iman ilo ran ko an Noah. Kin an kar jededlok nana im kobrak lal, Anij ear beek ñan bõktok juõn jemlok ñan armij ro rar kiblia. E ar karõk juõn ien eo enaj kar kõmmane menin, 120 yiõ ko ñan loan ran ko rej itok. (Jenesis 6:3) Ilo an karõk tõre in, elõñlok men Jehovah ear watõki jen baj jolok wõt nana, juõn men eo enaj kar kõmmane jabdewõt ien. Lajrak in ien eo an Jehovah ear karõke ear bareinwõt kõmman karõk ñan kejbãrok ro rewãnik. (Keidi Jenesis 5:29.) Ilo an meletlet, Anij ear jelãlok iman ien eo en lelok jerbal eo enaj kar tellok ñan jemlok eo. Ear bwe tibdik in melele eo ear lelok ñan Noah. Noah ear aikwij kalek juõn wa “ñõn lomoren e im ro nukin,” im nana enaj kar jako kin juõn ibwijleplep ilo lal.​—Dri Hibru 11:7; Jenesis 6:13, 14, 18, 19.

Juõn Jerbal in Ekkal eo Ekabwilõñlõñ

13, 14. Etke jerbal in kalek wa eo kar juõn jerbal in aitwerõk?

¹³ Lemnak kin jerbal in ilo wãwen an Noah lemnak kake. Kinke Noah kar juõn emaan in Anij, ear jelã bwe Jehovah enaj kar jolok ro rejjab tõmak ilo Anij. Bõtab, mokta jen an naj kar walok menin, ear wõr juõn jerbal ñan kõtõbrake​—juõn jerbal eo ear aikwij tõmak. Jerbal in kalek wa eo enaj kar juõn jerbal ekabwilõñlõñ. Anij ear kwalok joñan dettan. Wa eo ear aetoklok jen melaj in jikin ikkure ko ran kein im joñan utiejen joñan wõt juõn em eo lalem deekin. (Jenesis 6:15) Rikkal ro enaj kar ejelok air iminene im jejjo wõt. Ejelok ibbeir kein jerbal ko rekeie einwõt ko ewõr rainin. Bareinwõt, ke ear ejelok ibben maroñ eo an Jehovah ñan jelãlok iman kin ran ko rej itok, Noah ejelok wãwen an jelã kin ta wãwen ko renaj kar ejaak iumin yiõ ko ñe remaroñ kar jibañ ak kabañ jerbal in ekkal eo. Noah emaroñ kar etale elõñ kajitõk ko. Ewi wãwen an naj kar ebbõktok wijkinen ekkal eo? Ewi wãwen an naj kar aintok menin mour ko? Ta mõñã eo renaj kar aikwiji im ewi joñan? Ñããt, enaj kar lukkun walok ibwijleplep eo kar kanan kake?

¹⁴ Inem ear wõr wãwen ko ilo bed eo an armij ro. Ear lap nana. Ri inea ro rekajur​—ro nejin enjel ro renana im kõrã ro​—rar kobrak lal in kin kowadoñ. (Jenesis 6:1-4, 13) Bareinwõt, jerbal in ekkal wa eo ejamin kar juõn jerbal eo naj kar kõmmane ilo ittino. Armij renaj kar bwilõñ kin men eo Noah ear kõmmane, im enaj kar kennanik ir. (2 Piter 2:5) Ren kar kõtmene ke ñan air kowãppene? Emol jaab! Jet yiõ ko lok iman ri tõmak eo Enoch ear keañ kin an naj kar jako nana. Joñan an kar lap an jab buñbuñ ennan eo an, Anij “e ar bõk e,” ak kakadulok an mour, alikar ñan bõprae e jen an ri kijirãt ro An kokkure e. (Jenesis 5:24; Dri Hibru 11:5; Jud 14, 15) Noah ear jab keañ wõt kin juõn ennan eo einlok wõt im ejjab buñbuñ ak ear bareinwõt kalek juõn wa. Ke ear kalek wa eo, enaj kar juõn menin kakememej ekajur kin tõmak eo an Noah ilo an jelmae armij ro renana ilo tõre ko an!

15. Etke Noah ear liki bwe emaroñ kar kõmmane jerbal eo an?

¹⁵ Noah ear jelã bwe jerbal eo ear jurake im kajerammõn eo an Anij eo Ekajur ear bed ie. Ejjab Jehovah make eo ear karõk jerbal eo ke? Jehovah ear kamol ñan Noah bwe e im family eo an renaj kar deloñ ilo juõn wa eo ededelok im le im mour ilo ien Ibwijleplep eo an lal. Anij ear kalikar kin mol in menin kin juõn kallimur. (Jenesis 6:18, 19) Bõlen, Noah ear kile bwe Jehovah ear karõk im etale men kein jimor im men ko otemjej rar bed mokta jen an kar kõmman jerbal eo. Bareinwõt, Noah ear jelã bwe Jehovah ewõr an kajur in bõk kunan ñan jibañ e ñe ej aikwij. Inem tõmak eo an Noah ear kamakit e ñan an jerbal. Einwõt Abraham leo bwijjin, Noah ear “kanuij jela, bwe men eo E ar kalimur kake, Ej bareinwõt maroñ in kõmõne.”​—Dri Rom 4:21.

16. Ke jerbal in kalek wa eo ear wõnmanlok wõt, ewi wãwen kar kabin tõmak eo an Noah?

¹⁶ Ke yiõ ko rej ellãlok im wa eo emwij an ejaak, menin ear kakajur tõmak eo an Noah. Abañ ko ikijen ekkal eo im men ko kõbwebweien emwij air mejal. Melejoñ ko emwij air ellã. Ejelok jumae ear maroñ kabõjrak jerbal eo. Family eo an Noah ear lo jurake im kejbãrok eo an Jehovah. Ke Noah ear wõnmanlok wõt, ‘melejoñ in kadkad in tõmak eo an ear jerbale kijenmij.’ (James 1:2-4, NW) Wa eo ear etal im dedelok, im Ibwijleplep eo ear itok, im Noah im family eo an rar ellã im mour. Noah ear lo jejjet in kitien kallimur ko an Anij, einwõt kar Joshua tok elik. Tõmak eo an Noah kar nawõnãn.

Jehovah Ej Jurake Jerbal eo

17. Ilo wãwen et ko ien kein ad rej einlok wõt ran ko an Noah?

¹⁷ Jesus ear kanan bwe ran kein ad renaj einlok wõt ran ko an Noah. Anij ear bar beek ñan an jolok nana im karõk juõn ien ñan an walok menin. (Matu 24:36-39) E ar bareinwõt kõmman kebojak ñan kejbãrok ro rewãnik. Noah ear kalek juõn wa, a ro ri karejaran Anij rainin rej keañ kin karõk ko an Jehovah, katakin kin Nan eo an, im kõmman ri kalor ro.​—Matu 28:19.

18, 19. Ewi wãwen ad jelã bwe jerbal in kwalok nan eo kin news eo emõn Jehovah ej jutak ilikin?

¹⁸ Elañe Jehovah ear jab bed ibben Noah ñan jurake im rejetake, wa eo ejamin kar ekkal. (Keidi Sam Ko 127:1.) Eindeinlok, elañe ejjab jurake eo an Jehovah, Christian ro remol rejamin ellã, im rejamin jerammõn. Menin Gamaliel, juõn Pharisee im ri kaki in Kien, ear kile ilo ebeben eo kein kajuõn. Ke Jewish Sanhedrin (jikin bebe eo an Ri Jew ro) rar kõnan jolok ri jilek ro, e ar kakkõl jikin ekajet eo: “Komin ilok jen armij rein, im ren berwõt; bwe elañe bebe in, ak jerbal in jen armij rõn, e naj joko. A elañe e jen Anij, kom jab maroñ in kokkure; ñe r’ab lo kom tõrinaek Anij.”​—Jerbal 5:38, 39.

¹⁹ Tõbrak eo ilo jerbal in kwalok nan, ilo ebeben eo kein kajuõn im rainin jimor, ej kamol bwe jerbal in ejjab jen armij, ak ej an Anij. Katak in tok ilokan enaj konono kin jet ian wãwen ko rekairujruj im wãwen ko rar ejaak ko rar jibañ kõmmane bwe jerbal in en lap tõbrak ie ilo juõn wãwen eo elap.

Jab Ebwer!

20. Wõn ro rej jurake kij ke jej kwalok nan kin news eo emõn?

²⁰ Meñe jej mour ilo “ien ko renana im bin mour ie,” jemaroñ liki bwe Jehovah eo ej beek men otemjej. Ej jurake im rejetak armij ro an ke rej jerbal ñan kadedelok kwalok nan kin news eo emõn mokta jen an jikrõktok ien eo emwij an Anij karõke ñan kajemlok jukjuk im bed in enana. (2 Timothy 3:1, NW; Matu 24:14) Jehovah ej kir kij bwe jen “ri jerbal ro rejetan.” (1 Korint 3:9, NW) Bareinwõt jemaroñ liki, bwe Christ Jesus ej bed ibbed ilo jerbal in im bwe jemaroñ atartar ion jutaklik im tel eo an enjel rõn.​—Matu 28:20; Reveles̃õn 14:6.

21. Ilo liki et eo jej aikwij jab ebwer?

²¹ Kinke Noah im family eo an rar jerbale tõmak eo air ilo kallimur ko an Jehovah, kar lomoren ir jen ibwijleplep eo. Ro rej jerbale tõmak eo einlok wõt rainin naj lomoren ir jen “iñtan eo elap” ej itok. (Reveles̃õn 7:14) Jej mour ilo ien ko emol air kairujruj. Men ko elap air aorõk rebed iman! Ejjabto, Anij enaj emmakit im bõktok ilo aibujuij lañ ko rekãl im juõn lal ekãl eo kwojarjar enaj jokwe ie. (2 Piter 3:13) Jab ebwer ilo liki eo am bwe jabdewõt men eo Anij ej ba, ej bareinwõt maroñ kõmmane.​—Dri Rom 4:21.

Point ko ñan Elij

◻ Etke Jehovah ejjab beek aolep tibdik in makitkit ko an armij?

◻ Ewi wãwen an kar alikar maroñ eo an Jehovah ñan jerbale karõk eo an ilo jerbal ko an ibben Israel?

◻ Ewi wãwen an kar Jehovah maroñ in lo ran ko rej itok ikijen men ko rar walok ilo ran ko an Noah?

◻ Ta liki eo emaroñ wõr ibbed ilo kallimur ko an Anij?