Watchtower ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Watchtower
ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Kajin M̦ajel̦
O̦
  • N̦
  • n̦
  • M̦
  • m̦
  • L̦
  • l̦
  • O̦
  • o̦
  • BAIBÕL̦
  • BOK IM KEIN KATAK
  • KWEILO̦K KO
  • w02 10/1 p. 8-13
  • Anõk Joñok Eo An Iroij

Ejjañin wõr pija in ilo tõre in.

Jol̦o̦k bõd, ewõr juon problem ej kõm̦m̦an an jab jo̦ pija in.

  • Anõk Joñok Eo An Iroij
  • Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2002
  • Unin Tõl Jidikdik Ko
  • Katak ko Jet
  • Katak Einwõt Juõn King
  • Juõn Jerbal ñan King ro im ñan Kwe
  • Tokjen eo ñan Kwe im Ro Jet
  • Kwõm̦õn̦õn̦õ Ke in Katak Ippam̦ Make?
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2011
  • Kakõm̦anm̦anl̦o̦k Wãween Am̦ Katak!
    Naan in Keeañ Kõn Aelõñ eo an Jeova (Kein Katak)—2019
  • Read Bible—Ewõr Tokjen Im Ekamõnõnõ
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2001
  • Wiaik Ien Ñan Read Im Katak
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2001
Ebar Wõr
Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2002
w02 10/1 p. 8-13

Anõk Joñok Eo An Iroij

“En jeje ñõn e kien in ilo juõn buk . . . Im en ber iben, im en konono ie ran otemjej in mour eo an.”​—DUTERONOMI 17:18, 19.

1. Juõn Christian emaroñ kõnan bwe en einwõt wõn?

BÕLEN kwomaroñ jab lemnak kin kwe make einwõt juõn king ak juõn queen. Ta ri Christian eo etiljek im ej juõn ri katak Bible naj kar kalmenlokjen kin e make ilo an jerbal ilo maroñ eo an iroij, einwõt king ro retiljek King David, Josiah, Hezekiah, ak Jehoshaphat? Ak, kwo maroñ im kwoj aikwij einwõt ir ilo juõn wãwen eo einjuõn. Ta men in? Im etke kwoj aikwij kõnan einwõt ir ilo wãwen in?

2, 3. Ta eo Jehovah ear lo lok iman ikijen juõn king in armij, im ta eo juõn king eo einwõt en kar kõmmane?

2 Ilo ran ko an Moses, moktalok wõt jen an kar Anij kamelim an juõn armij king ñan Ri Israel ro, Ear lo lok iman bwe kõnan eo ñan an wõr juõn king enaj kar jarjarloñtak ibwiljin armij ro An. Kin menin ear kakõrmol Moses ñan an kobaik nan in jiroñ ko rekeie ilo Kien Bujen eo. Ear wõr nan in jiroñ ko an juõn iroij, ialin tel ko ñan juõn king.

3 Anij ear ba: “Ñe emwij am dreloñlok iloan eneo Jeova am Anij ej lewoj, . . . im kwoj ba, ‘I naj kairoij juõn kiñ ioõ, einwõt ro dri ailiñ otemjej rej ituriõ’; kwon kairoij kiñ iom, eo Jeova am Anij ej kãlet e. . . . Im ñe ej jijõt ion tron in ailiñ eo an, en jeje ñõn e kien in ilo juõn buk . . . Im en ber iben, im en konono ie ran otemjej in mour eo an, bwe en maroñ in jela mijõk Jeova am Anij bwe en bokake nan ko otemjej an kien in im nan in kaiñi kein bwe en kõmõni.”​—Duteronomi 17:14-​19.

4. Ta eo ekoba ilo ialin tel ko an Anij ñan king ro?

4 Emol, king eo Jehovah enaj kar kãlete ñan ri kabuñ ro an en kar kõmmane juõn book in jeje ko me kwo maroñ loi ilo Bible eo am. Inem king eo en kar konono ilo book eo im bar eliji an konono ran otemjej. Menin ear jab juõn menin kakememej. Kar katak, im ear wõr juõn tokjen eo emõn. King eo me ej bõk melim eo an Jehovah ear aikwij etal wõt ilo kain katak rot in ñan an ejaake im bõk lemnak in buru eo ejimwe. E ar bareinwõt aikwij katak jeje in kakõrmol kein bwe en juõn king eo ej lo tõbrak im wõr an jelãlokjen.​—2 Kiñ 22:​8-​13; Jabõn Kennan Ko 1:​1-4.

Katak Einwõt Juõn King

5. Mõttan et ko ilo Bible King David ear jei im readi, im ewi wãwen kar eñjake eo an kin menin?

5 Ta eo kwoj lemnak enaj kar menin aikwij ñan David ke ear erom king ion Israel? Eokwe, ear aikwij kõmman book ko book in Pentateuch (Jenesis, Exodus, Livitikõs, Bwinbwin, Duteronomi). Lemnak kin men eo emaroñ kar juõn menin bwilõñ ilo lemnak im buruen David ñan kajerbal mejen im pein make ñan an je juõn book in Kien. Einlok wõt, Moses ear bareinwõt je book in Job bareinwõt Sam 90 im 91. David en kar maroñ ke bar jei men kein? Bõlen. Bareinwõt, bõlen emaroñ kar wõr ibben book in Joshua, Dri Ekajet Ro, im Ruth. Inem kwo maroñ lo King David ear wõr ibben juõn mõttan emõn kin Bible eo ñan an konono im kalmenlokjen kake. Im ewõr ibbam juõn bedbed ñan tõmak bwe eindein an kar kõmman, bwe lale mõk ennan ko an kin Kien eo an Anij, jej kiõ loi ilo Sam 19:​7-​11.

6. Ewi wãwen ad maroñ tõmak bwe Jesus einwõt kar leo jimman David ear wõr an itoklimo ilo Jeje ko?

6 David eo Elaplok​—Jesus, Nejin David​—ear anõk juõn joñok eo einlok wõt in. Manit in an kar Jesus ñan an etal ñan imõn kwelok eo week otemjej. Eñin ijo ear roñjake air konono im kameleleik Jeje ko. Bareinwõt, ilo juõn ien Jesus make ear konono ilo elaj ainikien jen Nan in Anij im kameleleik wãwen an jerbal. (Luk 4:​16-​21) Emaroñ bidodo am melele kin iminene eo an ilo Jeje ko. Baj konono bwebwenato ko ilo Gospel eo, im lale wãwen an kin ekkã an Jesus ba “ar je” ak ilo bar wãwen ko jet ekin jitõñlok ñan jet ialin kijone ko ilo Jeje ko. Einwõt juõn wanjoñok, ilo Katak eo an ion Tol eo einwõt emwij je ilo Matthew, Jesus ear eliji 21 alen jen Jeje ko ilo kajin Hebrew.​—Matu 4:​4-​10; 7:​29; 11:10; 21:13; 26:24, 31; Jon 6:​31, 45; 8:​17.

7. Ewi wãwen an Jesus kar einjuõn jen ri tel ro an kabuñ?

7 Jesus ear anõk nan in kakabilek eo ilo Sam 1:​1-3: “Emõnõnõ armij eo e jab etal ilo bebe an ro dri jerawiwi, . . . a ej lõñliñ ilo kien Jeova, im ej lemnok kin kien eo ran im boñ. . . . E naj jerammõn kin men otemjej ej kõmõni.” Ewi wãwen menin ñe keidi ibben ri tel ro an kabuñ ilo ran ko an, ro rar “jijõt ion ken jijõt an Moses” ak ro rar kejekdon “kien eo an Jeova”!​—Matu 23:​2-4.

8. Etke armij ro rar read im katak Bible ejelok jabdewõt tokjen eo rar tõbare einwõt ri tel ro an kabuñ eo an Ri Jew?

8 Bõtab, jet remaroñ bwok kin juõn melele eo remaroñ ukõte im einwõt ñe Jesus ear kabwer kin katak Bible. Ilo Jon 5:​39, 40, jej konono kin men eo Jesus ear ba ñan jet ilo ran ko an: “Komij bukot ilo Jeje ko, bwe ilo ir komij lemnok ami mour in drio; im kein rej kennan kin Iõ. Im kom jab kõnan itok ñõn iba, bwe komin bõk mour.” Ilo ennan in Jesus ear jab kabwer Ri Jew ro rar roñjake jen air katak Jeje ko. Ak, ear kajedmatmat air jab mol im air jab etal in wõt juõn. Rar kile bwe Jeje ko rar maroñ tel ir ñan mour indio, ak ejja Jeje ko wõt me rar etali ren kar bar aikwij tellok ir ñan Messiah eo, Jesus. Mekarta, rar makoko in bõk e. Kin menin katak eo ear ejelok tokjen kinke rar jab mol, im jab maroñ katak.​—Duteronomi 18:15; Luk 11:52; Jon 7:​47, 48.

9. Ta joñok eo emõn ri jilek ro im ri kanan ro moktalok rar likiti?

9 Eoktak wãwen in ibben kar ri kalor ro an Jesus, ekoba ri jilek ro! Rar katak “jeje ko rokwojarjar, ko re maroñ in kameletlet yuk ñõn lomor.” (2 Timote 3:​15) Ilo menin ir rar einwõt ri kanan ro moktalok ro rar “kanuij kabukot im liñõri.” Ri kanan rein rar jab watõk bwe kabukõt ej baj ñan kijejeto eo wõt iumin jidik ien in katak ilo jejjo wõt alliñ ak juõn yiõ. Ri jilek Peter ej ba bwe rar “kanuij kabukot im liñõri,” elaptata kin Christ im ta aibujuij ko rar ekkeijak ilo jerbal in lomor eo an ñan armij. Ilo letter eo an jinoin tata, Peter 34 alen an kar elij jen book in Bible ko joñoul.​—1 Piter 1:​10, 11.

10. Etke kajjojo iad ej aikwij wõr an itoklimo ilo katak Bible?

10 Inem ealikar, bwe kejbãrok ilo katak Nan in Anij kar juõn kabbe an iroij ñan king ro etto ilo Israel. Jesus ear anõk joñok in. Im katak kar juõn jerbal ñan ro renaj iroij ibben Christ einwõt king ilañ. (Luk 22:28-​30; Dri Rom 8:​17; 2 Timote 2:​12; Reveles̃õn 5:​10; 20:6) Joñok in an iroij ebar lap an aorõk ñan ro otemjej rainin rej reimanlok ñan men ko remõn ion lal iumin an Ailiñ eo iroij.​—Matu 25:34, 46.

Juõn Jerbal ñan King ro im ñan Kwe

11. (a) Ta kauwatata eo einwõt ñan katak ebed ñan Christian ro? (b) Ta kajitõk ko jej aikwij kajitõkin kij make kaki?

11 Jemaroñ kalikar im kamol ad ba bwe kajjojo Christian eo emol ej aikwij kõmmane etale eo an make kin Bible eo. Menin ejjab juõn menin aikwij ñe kwoj jino katak Bible ibben Ri Kennan ro an Jehovah. Kajjojo iad ej aikwij beek ñan an bõprae an einwõt kar jet ilo ran ko an ri jilek Paul ro me iumin jidik ien rar oktak im jeniknik ilo air make katak Bible. Rar katak “men ko mokta an nan in Anij,” men ko einwõt “katak kin men ko mokta an Kraist.” Ak, rar jab kejbãrok wõt air katak im kin menin rar jab “jibarbar ñõn men in wãppen.” (Dri Hibru 5:⁠12–​6:3) Kin menin jemaroñ kajitõkin kij make: ‘Ewi wãwen eñjake eo aõ kin katak Nan in Anij, elañe ij kobalok ibben congregation eo an Christian ilo jidik ien ak juõn ien eaetok? Paul ear jar bwe Christian ro ilo ran ko an ren etal wõt im “laplok ilo jelãlokjen eo ejimwe kin Anij.” Ij kwalok ke bwe ewõr ibba ejja kõnan in wõt?’​—Dri Kolosse 1:​9, 10.

12. Etke juõn kõnan eo ej wõnmanlok wõt kin Nan in Anij elap tokjen?

12 Juõn men elap tokjen ñan an wõr juõn am manit emõn in katak Bible ej bwe kwon ejaake juõn kõnan kin Nan in Anij. Sam 119:14-​16 ej jitõñlok ñan ekkeini, melele eo ealikar ion Nan in Anij einwõt juõn men eo kwoj bõke ilo am mõnõnõ kake. Menin ej bar mol jekdon ewi toan am bed einwõt juõn Christian. Ñan kalikar menin, kememej wanjoñok eo kin Timothy. Meñe Christian elder in ededelok an kar jerbal einwõt juõn “dri tõrinae emõn an Kraist Jisõs,” Paul ear kõketak e ñan an kõmman joñan wõt an maroñ ilo “an katakin kin nan in mol.” (2 Timote 2:​3, 15; 1 Timote 4:​15) Alikar, bwe kõmman “joñan wõt maroñ” eo am ekoba manit ko kin ekkeini katak.

13. (a) Ewi wãwen ad maroñ kõmman bwe en laplok ien ñan katak Bible? (b) Ta ukoktak ko kwo maroñ lo am make kõmmani ñan bõk ien ñan katak?

13 Juõn buñten ne ñan manit ko remõn kin katak ej ekkeini karõk ien ñan katak Bible. Ewi wãwen am jerbale wãwen in? Jabdewõt uak eo am emol ej, kwoj lemnak ke bwe kwo naj bõk tokjen jen am jolok elaplok ien ilo am katak? ‘Ewi wãwen,’ kwo maroñ bwilõñ, ‘aõ maroñ karõk ien ñan menin?’ Eokwe, jet rar kalaplok ien katak Bible eo air ilo an mõkajlok jidik air jerkak ilo jibboñ. Remaroñ konono Bible iumin 15 minute ak etale juõn katak ibbeir make. Einwõt bar juõn men eo emaroñ, ak ta kin kõmmane juõn ukoktak ilo schedule eo am ilo juõn week? Ñan wanjoñok, elañe am manit in ñan an lap wõt am read newspaper ilo kajjojo ran ak aluij ilo joten kein news ko ilo television, emaroñ ke bõjrak am kõmmane menin juõn wõt ran ilo juõn week? Kwo maroñ kajerbal ien eo ilo ran jab in ñan kalaplok katak Bible. Elañe kwar bõk jikin ien eo kwoj jolok ñan aluij ak read news ilo juõn ran im kajerbal 30 minute ñan katak, kwo naj tõbar elõñlok jen 25 awa ko ilo juõn yiõ. Kalmenlokjen kin tokjen 25 awa ko rej kalaplok ien read ak katak Bible! Eñin bar juõn lemnak: Ilo week eo tok juõn, etale makitkit ko am ilo jemlokin kajjojo ran. Lale elañe kwo maroñ lo juõn men eo me kwo maroñ jolok ak kadiklok ñan kõtlok ien ñan kalaplok read ak katak Bible.​—Dri Epesõs 5:​15, 16.

14, 15. (a) Etke mejenkajjik ko elap tokjeir ikijen an juõn armij katak? (b) Ta mejenkajjik ko emaroñ wõr ikijen read Bible?

14 Ta eo enaj kõmman an bidodolok katak ñan kwe, an laplok an emejaja ke? Mejenkajjik ko. Ta eo kwo maroñ karõke einwõt mejenkajjik ko remõn kin katak? Ibben elõñ, juõn mejenkajjik eo moktata emõn ej ñan readi aolepen Bible eo. Bõlen tok ñan kiõ, emwij am readi mõttan ko ilo Bible eo jet ien im emwij am bõk tokjen jene. Kiõ kwo maroñ ke kõmmane bwe en bebe eo am in ñan readi aolepen Bible eo? Mejenkajjik eo am jinointata ej ñan am maroñ kajemlok am readi aolepen Bible eo emaroñ ilo am read Gospel ko emen, im ilokantok mejenkajjik eo kein karuo kajemloke, einwõt readi Jeje ko ilo Christian Greek. Ñe emwij am bõk tokjen eo ewõr juburu im tokjen ko remõn, mejenkajjik eo tok juõn am emaroñ read eo ewõr wõnmanlok ie ilo book in Moses im book in bwebwenato ko manlok ñan Esther. Am kõtõbrak menin, kwo naj lo bwe ewõr tokjen kajemlok aolepen Bible eo. Juõn kõrã, eo iturinlok 65 an yiõ ke ear erom juõn Christian, ear jeje iloan kilin in Bible eo an ran eo ear jino readi im tokelik ran eo ke ear kajemloke. Kiõ emwij an readi Bible eo lalem alen! (Duteronomi 32:45-​47) Im jen an read jen juõn computer ak printout, ear jibwe Bible eo im read jen e.

15 Jet ro me ededelok air tõbar mejenkajjik in kin readi aolepen Bible eo emwij air bar bõk jet buñten ne ko ñan kõmman bwe katak eo air ej wõnmanlok wõt en laplok an kalle im nawõnãn. Juõn wãwen ej ñan kobaik menin katak ko emwij kãleti mokta jen read kajjojo book in Bible ko tok ilokan don. Ilo “All Scripture Inspired of God and Beneficial” (“Jeje ko otemjej emwij letok kin kakõrmol an Anij ej bareinwõt or tokjeir”) im Insight on the Scriptures (Melele kin Jeje ko), juõn emaroñ lo melele eo emõn kin bwebwenato kin kilen, style, im maroñ tõbar tokjen ko in kajjojo book in Bible.a

16. Jej aikwij bõprae ad anõk wanjoñok et eo kin katak Bible?

16 Ilo ien eo kwoj katak, bõprae men eo ekkã an walok ñan elõñ im rej naetan Bible scholar. Elap wõt air etali eon ko ilo Bible im einwõt ñe Bible eo kar ejaakin armij. Jet iair rej kajeoñ karõk juõn kumi in ro rej read ñan kajjojo book ak ñan kalmenlokjen kin juõn men im kin lemnak eo ear bed ilo lemnak eo an armij eo ear je kajjojo book. Men eo ej jelet kain kõmmanwa rot in an armij emaroñ likit book in Bible ko ñan baj book in bwebwenato wõt ak lemnak kin book in Bible ko einwõt ñan kalikar kin lemnak eo an kabuñ kin ejaakin evolution. Scholar ro jet rej lelok ir make ñan katak ko kin nan, einwõt katak ko kin kajin jeje in Bible. Rej boub ilo air katak nan ko jinoin im kwalok meleleir ilo kajin Hebrew im Greek jen ilo aorõkin ilo ennan eo an Anij. Kwoj lemnak ke bwe kain melele rot in ej menin kamũlallok im lujur tõmak?​—1 Dri Tessalonika 2:​13.

17. Etke jej aikwij lemnak kin Bible eo bwe ewõr juõn ennan ie ñan aolep?

17 Jemlok ko an scholar ro remaroñ ke jerbal? Emol ke bwe kajjojo book ewõr juõn wõt point eo ie eo kar karõke ñan juõn ri roñjake? (1 Dri Korint 1:​19-​21) Mol eo ej bwe book ko kin Nan in Anij ewõr aorõkiir eo ej bed indio ñan armij in ebeben ko otemjej im wãwen mour ko. Meñe juõn book kar ilo jinoin ñan juõn armij, einwõt Timothy ak Titus, ak ñan juõn jar in armij, bõlen Ri Galatia ak Ri Philippi, kij otemjej jemaroñ im jej aikwij katak book kein. Elap tokjeir ñan jabdewõt kajjojo iad, im juõn book emaroñ konono elõñ un ko im ewõr tokjen ñan elõñ ro rej roñjake. Emol, ennan eo ilo Bible eo ej jerbal ñan aolepen lal in, ej jibañ kij ñan melele etke kar ukõt ñan elõñ loon armij ro ibelakin lal.​—Dri Rom 15:4.

Tokjen eo ñan Kwe im Ro Jet

18. Ke kwoj read Nan in Anij, ta eo kwoj aikwij kalikare?

18 Ke kwoj katak, kwo naj lo bwe ekanuij lap tokjen ñan bukõt juõn melele kin Bible eo bareinwõt ñan kajeoñ in etale wãwen an aolep kajjojo mõttan kein ewõr kõttair. (Jabõn Kennan Ko 2:​3-5; 4:7) Men eo Jehovah ear kalikar ikijen Nan eo an ej ekkeijaklok wõt ñan karõk eo an. Inem ke kwoj read, kwalok mol ko im kakabilek eo ñan karõk eo an Anij. Kwo maroñ lemnak kin wãwen an juõn men walok, lemnak, ak kanan eo ej ekkeijaklok ñan karõk eo an Jehovah. Kajitõkin yuk make: ‘Ta eo menin ej jiroñ iõ kin Jehovah? Ewi wãwen an ekkeijaklok ñan karõk eo an Anij im air jerbale ikijen Ailiñ eo an?’ Kwo maroñ bareinwõt etale: ‘Ewi wãwen aõ maroñ kajerbal melele in? I maroñ ke kajerbale ilo katakin ak kakabilek ro jet ion bedbedin Jeje ko?’​—Joshua 1:8.

19. Wõn eo ej bõk tokjen eo ke kwoj kwalok ñan ro jet kin men ko kwar katak? Kamelele.

19 Lemnak kin ro jet ewõr emõnin ilo bar juõn wãwen. Ilo am wõnmanlok ilo am read Bible im katak, kwo naj katak elõñ men ko rekãl im tõbar melele eo emũlallok im lo men ko ilo juõn wãwen ekãl im alikarlok. Kajeoñ kobaik men kein ilo konono eo am im ej menin ejaake ro uan family eo am ak ro jet. Elañe kwoj kõmman eindein ilo ien ko rejejjet im ilo juõn wãwen mejatoto in ettã, konono rot kein ejelok kajitõk renaj menin jinekjej. Ettã buru eo am, im bwebwenato eo am ewõr itoklimo ie kin men ko kwar katak ak wãwen ko kwar lo air kaitoklimo enaj kõmman bwe kain melele rot in en laplok an kabwilõñ ro jet. Elaplok jen menin, enaj wõr tokjen ñan kwe. Ilo wãwen et? Armij ro rekabel rej ba bwe juõn armij enaj aetoklok an kememej men eo ear katak ak read elañe ej kãl wõt ilo lemnak eo an, ej kajerbale ak eliji, ke ej kwalok ñan ro jet.b

20. Etke ewõr tokjen ñan eliji ad read Bible?

20 Kajjojo ien kwoj read ilo juõn book in Bible, kwo naj lukkun katak melele ko rekãl. Kwo naj bwilõñ kin ennan ko mokta bwe ear jab lap air kabwilõñ yuk. Enaj laplok am melele kin ennan kein. Menin ej aikwij kalikar bwe jen an baj jeje in armij wõt, book ko ilo Bible rej menin aorõk im ejimwe am eliji am katak im bõk tokjen. Kememej, juõn king, einwõt David, ear “konono ilo aolepen ran in mour ko an.”

21. Ta jinekjej eo kwo maroñ kõtmene jen am kalaplok am katak Nan in Anij?

21 Aet, ro rej bõk ien ñan an mũlal air katak kin Bible rej bõk elap tokjen. Rej tõbar menin aorõk ko im melele ko ilo jitõb. Kõtan eo air ibben Anij ej oktak im kajurlok, laplok an ebaklok. Rej bareinwõt oktak im laplok air menin aorõk ñan ro uan family eo, ñan ro jeiir im jatiir maan im kõrã ilo congregation eo an Christian, im ñan ro rej bojak in erom ri kabuñ ro an Jehovah.​—Dri Rom 10:​9-​14; 1 Timote 4:​16.

[Kamelele ko itulal]

a Kein jibañ kein ñan katak jeje in Ri Kennan ro an Jehovah im ewõr ilo elõñ kajin ko.

b Lale Imõniaroñroñ eo an August 15, 1993, page ko 13-14.

Kwoj Kememej Ke?

• Ta eo king ro ilo Israel rar aikwij kõmmane?

• Jesus im ri jilek ro rar likit joñok et eo ñan katak Bible?

• Ta ukoktak ko kwo maroñ kõmmane ñan kalaplok ien ko am ñan katak?

• Kwoj aikwij kebak juõn katak kin Nan in Anij kin eñjake in lemnak rot?

[Bo̦o̦k ilo page 11]

“Ilo Lopiden Peiir”

“Elañe jekõnan . . . juõn lajrak in jeje ñan Bible eo, ejelok juõn kein jerbal emõnlok jen Internet. Ak elañe jekõnan read Bible eo, ñan katak, lemnak kake, kalmenlokjen kake, ej aikwij bed ilo lopiden peiir, bwe wãwen eo dein ñan kadeloñ ilo lemnak ko ad im buruõd.”​—Gertrude Himmelfarb, ri kabel eo emwij an jemlok an jerbal jen office eo an ak jerbal eo an, City University, New York.

    Bok im Kein Katak ilo Kajin M̦ajel̦ (1983-2026)
    Log Out
    Log In
    • Kajin M̦ajel̦
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kilen Kõjerbale
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share